|| om namo bhagavate vāsudevāya ||

01010011 janmādyasya yato'nvayāditarataścārtheṣvabhijñaḥ svarāṭ

01010012 tene brahma hṛdā ya ādikavaye muhyanti yatsūrayaḥ

01010013 tejovārimṛdāṁ yathā vinimayo yatra trisargo'mṛṣā

01010014 dhāmnā svena sadā nirastakuhakaṁ satyaṁ paraṁ dhīmahi

01010021 dharmaḥ projjhitakaitavo'tra paramo nirmatsarāṇāṁ satāṁ

01010022 vedyaṁ vāstavamatra vastu śivadaṁ tāpatrayonmūlanam

01010023 śrīmadbhāgavate mahāmunikṛte kiṁ vā parairīśvaraḥ

01010024 sadyo hṛdyavarudhyate'tra kṛtibhiḥ śuśrūṣubhistatkṣaṇāt

01010031 nigamakalpatarorgalitaṁ phalaṁ

01010032 śukamukhādamṛtadravasaṁyutam

01010033 pibata bhāgavataṁ rasamālayaṁ

01010034 muhuraho rasikā bhuvi bhāvukāḥ

01010041 naimiṣe'nimiṣakṣetre īśayaḥ śaunakādayaḥ

01010043 satraṁ svargāya lokāya sahasrasamamāsata

01010051 ta ekadā tu munayaḥ prātarhutahutāgnayaḥ

01010053 satkṛtaṁ sūtamāsīnaṁ papracchuridamādarāt

01010060 ṛṣaya ūcuḥ

01010061 tvayā khalu purāṇāni setihāsāni cānagha

01010063 ākhyātānyapyadhītāni dharmaśāstrāṇi yānyuta

01010071 yāni vedavidāṁ śreṣṭho bhagavānbādarāyaṇaḥ

01010073 anye ca munayaḥ sūta parāvaravido viduḥ

01010081 vettha tvaṁ saumya tatsarvaṁ tattvatastadanugrahāt

01010083 brūyuḥ snigdhasya śiṣyasya guravo guhyamapyuta

01010091 tatra tatrāñjasāyuṣmanbhavatā yadviniścitam

01010093 puṁsāmekāntataḥ śreyastannaḥ śaṁsitumarhasi

01010101 prāyeṇālpāyuṣaḥ sabhya kalāvasminyuge janāḥ

01010103 mandāḥ sumandamatayo mandabhāgyā hyupadrutāḥ

01010111 bhūrīṇi bhūrikarmāṇi śrotavyāni vibhāgaśaḥ

01010113 ataḥ sādho'tra yatsāraṁ samuddhṛtya manīṣayā

01010115 brūhi bhadrāya bhūtānāṁ yenātmā suprasīdati

01010121 sūta jānāsi bhadraṁ te bhagavānsātvatāṁ patiḥ

01010123 devakyāṁ vasudevasya jāto yasya cikīrṣayā

01010131 tannaḥ śuṣrūṣamāṇānāmarhasyaṅgānuvarṇitum

01010133 yasyāvatāro bhūtānāṁ kṣemāya ca bhavāya ca

01010141 āpannaḥ saṁsṛtiṁ ghorāṁ yannāma vivaśo gṛṇan

01010143 tataḥ sadyo vimucyeta yadbibheti svayaṁ bhayam

01010151 yatpādasaṁśrayāḥ sūta munayaḥ praśamāyanāḥ

01010153 sadyaḥ punantyupaspṛṣṭāḥ svardhunyāpo'nusevayā

01010161 ko vā bhagavatastasya puṇyaślokeḍyakarmaṇaḥ

01010163 śuddhikāmo na śṛṇuyādyaśaḥ kalimalāpaham

01010171 tasya karmāṇyudārāṇi parigītāni sūribhiḥ

01010173 brūhi naḥ śraddadhānānāṁ līlayā dadhataḥ kalāḥ

01010181 athākhyāhi harerdhīmannavatārakathāḥ śubhāḥ

01010183 īlā vidadhataḥ svairamīśvarasyātmamāyayā

01010191 vayaṁ tu na vitṛpyāma uttamaślokavikrame

01010193 yacchṛṇvatāṁ rasajñānāṁ svādu svādu pade pade

01010201 kṛtavānkila karmāṇi saha rāmeṇa keśavaḥ

01010203 atimartyāni bhagavāngūḍhaḥ kapaṭamānuṣaḥ

01010211 kalimāgatamājñāya kṣetre'sminvaiṣṇave vayam

01010213 āsīnā dīrghasatreṇa kathāyāṁ sakṣaṇā hareḥ

01010221 tvaṁ naḥ sandarśito dhātrā dustaraṁ nistitīrṣatām

01010223 kaliṁ sattvaharaṁ puṁsāṁ karṇadhāra ivārṇavam

01010231 brūhi yogeśvare kṛṣṇe brahmaṇye dharmavarmaṇi

01010233 svāṁ kāṣṭhāmadhunopete dharmaḥ kaṁ śaraṇaṁ gataḥ

01020010 vyāsa uvāca

01020011 iti sampraśnasaṁhṛṣṭo viprāṇāṁ raumaharśaṇiḥ

01020013 pratipūjya vacasteśāṁ pravaktumupacakrame

01020020 sūta uvāca

01020021 yaṁ pravrajantamanupetamapetakṛtyaṁ dvaipāyano virahakātara ājuhāva

01020023 putreti tanmayatayā taravo'bhinedustaṁ sarvabhūtahṛdayaṁ munimānato'smi

01020031 yaḥ svānubhāvamakhilaśrutisāramekamadhyātmadīpamatititīrṣatāṁ tamo'ndham

01020033 saṁsāriṇāṁ karuṇayāha purāṇaguhyaṁ taṁ vyāsasūnumupayāmi guruṁ munīnām

01020041 nārāyaṇaṁ namaskṛtya naraṁ caiva narottamam

01020043 devīṁ sarasvatīṁ vyāsaṁ tato jayamudīrayet

01020051 munayaḥ sādhu pṛṣṭo'haṁ bhavadbhirlokamaṅgalam

01020053 yatkṛtaḥ kṛṣṇasampraśno yenātmā suprasīdati

01020062 sa vai puṁsāṁ paro dharmo yato bhaktiradhokṣaje

01020063 ahaitukyapratihatā yayātmā suprasīdati

01020071 vāsudeve bhagavati bhaktiyogaḥ prayojitaḥ

01020073 janayatyāśu vairāgyaṁ jñānaṁ ca yadahaitukam

01020081 dharmaḥ svanuṣṭhitaḥ puṁsāṁ viṣvaksenakathāsu yaḥ

01020083 notpādayedyadi ratiṁ śrama eva hi kevalam

01020091 dharmasya hyāpavargyasya nārtho'rthāyopakalpate

01020093 nārthasya dharmaikāntasya kāmo lābhāya hi smṛtaḥ

01020101 kāmasya nendriyaprītirlābho jīveta yāvatā

01020103 jīvasya tattvajijñāsā nārtho yaśceha karmabhiḥ

01020111 vadanti tattattvavidastattvaṁ yajjñānamadvayam

01020113 brahmeti paramātmeti bhagavāniti śabdyate

01020121 tacchraddadhānā munayo jñānavairāgyayuktayā

01020123 paśyantyātmani cātmānaṁ bhaktyā śrutagṛhītayā

01020131 ataḥ pumbhirdvijaśreṣṭhā varṇāśramavibhāgaśaḥ

01020133 svanuṣṭhitasya dharmasya saṁsiddhirharitoṣaṇam

01020141 tasmādekena manasā bhagavānsātvatāṁ patiḥ

01020143 śrotavyaḥ kīrtitavyaśca dhyeyaḥ pūjyaśca nityadā

01020151 yadanudhyāsinā yuktāḥ karmagranthinibandhanam

01020153 chindanti kovidāstasya ko na kuryātkathāratim

01020161 śuśrūṣoḥ śraddadhānasya vāsudevakathāruciḥ

01020163 syānmahatsevayā viprāḥ puṇyatīrthaniṣevaṇāt

01020171 śṛṇvatāṁ svakathāḥ kṛṣṇaḥ puṇyaśravaṇakīrtanaḥ

01020173 hṛdyantaḥstho hyabhadrāṇi vidhunoti suhṛtsatām

01020181 naṣṭaprāyeṣvabhadreṣu nityaṁ bhāgavatasevayā

01020183 bhagavatyuttamaśloke bhaktirbhavati naiṣṭhikī

01020191 tadā rajastamobhāvāḥ kāmalobhādayaśca ye

01020193 ceta etairanāviddhaṁ sthitaṁ sattve prasīdati

01020201 evaṁ prasannamanaso bhagavadbhaktiyogataḥ

01020203 bhagavattattvavijñānaṁ muktasaṅgasya jāyate

01020211 bhidyate hṛdayagranthiśchidyante sarvasaṁśayāḥ

01020213 kṣīyante cāsya karmāṇi dṛṣṭa evātmanīśvare

01020221 ato vai kavayo nityaṁ bhaktiṁ paramayā mudā

01020223 vāsudeve bhagavati kurvantyātmaprasādanīm

01020231 sattvaṁ rajastama iti prakṛterguṇāstairyuktaḥ paramapuruṣa eka ihāsya dhatte

01020233 sthityādaye hariviriñcihareti saṁjñāḥ śreyāṁsi tatra khalu sattvatanornṛṇāṁ syuḥ

01020241 pārthivāddāruṇo dhūmastasmādagnistrayīmayaḥ

01020243 tamasastu rajastasmātsattvaṁ yadbrahmadarśanam

01020251 bhejire munayo'thāgre bhagavantamadhokṣajam

01020253 sattvaṁ viśuddhaṁ kṣemāya kalpante ye'nu tāniha

01020261 mumukṣavo ghorarūpānhitvā bhūtapatīnatha

01020263 nārāyaṇakalāḥ śāntā bhajanti hyanasūyavaḥ

01020271 rajastamaḥprakṛtayaḥ samaśīlā bhajanti vai

01020273 pitṛbhūtaprajeśādīnśriyaiśvaryaprajepsavaḥ

01020281 vāsudevaparā vedā vāsudevaparā makhāḥ

01020283 vāsudevaparā yoga vāsudevaparāḥ kriyāḥ

01020291 vāsudevaparaṁ jñānaṁ vāsudevaparaṁ tapaḥ

01020293 vāsudevaparo dharmo vāsudevaparā gatiḥ

01020301 sa evedaṁ sasarjāgre bhagavānātmamāyayā

01020303 sadasadrūpayā cāsau guṇamayāguṇo vibhuḥ

01020311 tayā vilasiteṣveṣu guṇeṣu guṇavāniva

01020313 antaḥpraviṣṭa ābhāti vijñānena vijṛmbhitaḥ

01020321 yathā hyavahito vahnirdāruṣvekaḥ svayoniṣu

01020323 nāneva bhāti viśvātmā bhūteṣu ca tathā pumān

01020331 asau guṇamayairbhāvairbhūtasūkṣmendriyātmabhiḥ

01020333 svanirmiteṣu nirviṣṭo bhuṅkte bhūteṣu tadguṇān

01020341 bhāvayatyeṣa sattvena lokānvai lokabhāvanaḥ

01020343 līlāvatārānurato devatiryaṅnarādiṣu

01030010 sūta uvāca

01030011 jagṛhe pauruṣaṁ rūpaṁ bhagavānmahadādibhiḥ

01030013 sambhūtaṁ ṣoḍaśakalamādau lokasisṛkṣayā

01030021 yasyāmbhasi śayānasya yoganidrāṁ vitanvataḥ

01030023 nābhihradāmbujādāsīdbrahmā viśvasṛjāṁ patiḥ

01030031 yasyāvayavasaṁsthānaiḥ kalpito lokavistaraḥ

01030033 tadvai bhagavato rūpaṁ viśuddhaṁ sattvamūrjitam

01030041 paśyantyado rūpamadabhracakṣuṣā sahasrapādorubhujānanādbhutam

01030043 sahasramūrdhaśravaṇākṣināsikaṁ sahasramaulyambarakuṇḍalollasat

01030051 etannānāvatārāṇāṁ nidhānaṁ bījamavyayam

01030053 yasyāṁśāṁśena sṛjyante devatiryaṅnarādayaḥ

01030061 sa eva prathamaṁ devaḥ kaumāraṁ sargamāśritaḥ

01030063 cacāra duścaraṁ brahmā brahmacaryamakhaṇḍitam

01030071 dvitīyaṁ tu bhavāyāsya rasātalagatāṁ mahīm

01030073 uddhariṣyannupādatta yajñeśaḥ saukaraṁ vapuḥ

01030081 tṛtīyamṛṣisargaṁ vai devarṣitvamupetya saḥ

01030083 tantraṁ sātvatamācaṣṭa naiṣkarmyaṁ karmaṇāṁ yataḥ

01030091 turye dharmakalāsarge naranārāyaṇāvṛṣī

01030093 bhūtvātmopaśamopetamakarodduścaraṁ tapaḥ

01030101 pañcamaḥ kapilo nāma siddheśaḥ kālaviplutam

01030103 provācāsuraye sāṅkhyaṁ tattvagrāmavinirṇayam

01030111 ṣaṣṭhamatrerapatyatvaṁ vṛtaḥ prāpto'nasūyayā

01030113 ānvīkṣikīmalarkāya prahlādādibhya ūcivān

01030121 tataḥ saptama ākūtyāṁ ruceryajño'bhyajāyata

01030123 sa yāmādyaiḥ suragaṇairapātsvāyambhuvāntaram

01030131 aṣṭame merudevyāṁ tu nābherjāta urukramaḥ

01030133 darśayanvartma dhīrāṇāṁ sarvāśramanamaskṛtam

01030141 ṛṣibhiryācito bheje navamaṁ pārthivaṁ vapuḥ

01030143 dugdhemāmoṣadhīrviprāstenāyaṁ sa uśattamaḥ

01030151 rūpaṁ sa jagṛhe mātsyaṁ cākṣuṣodadhisamplave

01030153 nāvyāropya mahīmayyāmapādvaivasvataṁ manum

01030161 surāsurāṇāmudadhiṁ mathnatāṁ mandarācalam

01030163 dadhre kamaṭharūpeṇa pṛṣṭha ekādaśe vibhuḥ

01030171 dhānvantaraṁ dvādaśamaṁ trayodaśamameva ca

01030173 apāyayatsurānanyānmohinyā mohayanstriyā

01030181 caturdaśaṁ nārasiṁhaṁ bibhraddaityendramūrjitam

01030183 dadāra karajairūrāverakāṁ kaṭakṛdyathā

01030191 pañcadaśaṁ vāmanakaṁ kṛtvāgādadhvaraṁ baleḥ

01030193 padatrayaṁ yācamānaḥ pratyāditsustripiṣṭapam

01030201 avatāre ṣoḍaśame paśyanbrahmadruho nṛpān

01030203 triḥsaptakṛtvaḥ kupito niḥkṣatrāmakaronmahīm

01030211 tataḥ saptadaśe jātaḥ satyavatyāṁ parāśarāt

01030213 cakre vedataroḥ śākhā dṛṣṭvā puṁso'lpamedhasaḥ

01030221 naradevatvamāpannaḥ surakāryacikīrṣayā

01030223 samudranigrahādīni cakre vīryāṇyataḥ param

01030231 ekonaviṁśe viṁśatime vṛṣṇiṣu prāpya janmanī

01030233 rāmakṛṣṇāviti bhuvo bhagavānaharadbharam

01030241 tataḥ kalau sampravṛtte sammohāya suradviṣām

01030243 buddho nāmnāñjanasutaḥ kīkaṭeṣu bhaviṣyati

01030251 athāsau yugasandhyāyāṁ dasyuprāyeṣu rājasu

01030253 janitā viṣṇuyaśaso nāmnā kalkirjagatpatiḥ

01030261 avatārā hyasaṅkhyeyā hareḥ sattvanidherdvijāḥ

01030263 yathāvidāsinaḥ kulyāḥ sarasaḥ syuḥ sahasraśaḥ

01030271 ṛṣayo manavo devā manuputrā mahaujasaḥ

01030273 kalāḥ sarve harereva saprajāpatayaḥ smṛtāḥ

01030281 ete cāṁśakalāḥ puṁsaḥ kṛṣṇastu bhagavānsvayam

01030283 indrārivyākulaṁ lokaṁ mṛḍayanti yuge yuge

01030291 janma guhyaṁ bhagavato ya etatprayato naraḥ

01030293 sāyaṁ prātargṛṇanbhaktyā duḥkhagrāmādvimucyate

01030301 etadrūpaṁ bhagavato hyarūpasya cidātmanaḥ

01030303 māyāguṇairviracitaṁ mahadādibhirātmani

01030311 yathā nabhasi meghaugho reṇurvā pārthivo'nile

01030313 evaṁ draṣṭari dṛśyatvamāropitamabuddhibhiḥ

01030321 ataḥ paraṁ yadavyaktamavyūḍhaguṇabṛṁhitam

01030323 adṛṣṭāśrutavastutvātsa jīvo yatpunarbhavaḥ

01030331 yatreme sadasadrūpe pratiṣiddhe svasaṁvidā

01030333 avidyayātmani kṛte iti tadbrahmadarśanam

01030341 yadyeṣoparatā devī māyā vaiśāradī matiḥ

01030343 sampanna eveti vidurmahimni sve mahīyate

01030351 evaṁ ca janmāni karmāṇi hyakarturajanasya ca

01030353 varṇayanti sma kavayo vedaguhyāni hṛtpateḥ

01030361 sa vā idaṁ viśvamamoghalīlaḥ sṛjatyavatyatti na sajjate'smin

01030363 bhūteṣu cāntarhita ātmatantraḥ ṣāḍvargikaṁ jighrati ṣaḍguṇeśaḥ

01030371 na cāsya kaścinnipuṇena dhāturavaiti jantuḥ kumanīṣa ūtīḥ

01030373 nāmāni rūpāṇi manovacobhiḥ santanvato naṭacaryāmivājñaḥ

01030381 sa veda dhātuḥ padavīṁ parasya durantavīryasya rathāṅgapāṇeḥ

01030383 yo'māyayā santatayānuvṛttyā bhajeta tatpādasarojagandham

01030391 atheha dhanyā bhagavanta itthaṁ yadvāsudeve'khilalokanāthe

01030393 kurvanti sarvātmakamātmabhāvaṁ na yatra bhūyaḥ parivarta ugraḥ

01030401 idaṁ bhāgavataṁ nāma purāṇaṁ brahmasammitam

01030403 uttamaślokacaritaṁ cakāra bhagavānṛṣiḥ

01030411 niḥśreyasāya lokasya dhanyaṁ svastyayanaṁ mahat

01030413 tadidaṁ grāhayāmāsasutamātmavatāṁ varam

01030421 sarvavedetihāsānāṁ sāraṁ sāraṁ samuddhṛtam

01030423 sa tu saṁśrāvayāmāsamahārājaṁ parīkṣitam

01030431 prāyopaviṣṭaṁ gaṅgāyāṁ parītaṁ paramarṣibhiḥ

01030433 kṛṣṇe svadhāmopagate dharmajñānādibhiḥ saha

01030441 kalau naṣṭadṛśāmeṣa purāṇārko'dhunoditaḥ

01030443 tatra kīrtayato viprā viprarṣerbhūritejasaḥ

01030451 ahaṁ cādhyagamaṁ tatra niviṣṭastadanugrahāt

01030453 so'haṁ vaḥ śrāvayiṣyāmi yathādhītaṁ yathāmati

01040010 vyāsa uvāca

01040011 iti bruvāṇaṁ saṁstūya munīnāṁ dīrghasatriṇām

01040013 vṛddhaḥ kulapatiḥ sūtaṁ bahvṛcaḥ śaunako'bravīt

01040020 śaunaka uvāca

01040021 sūta sūta mahābhāga vada no vadatāṁ vara

01040023 kathāṁ bhāgavatīṁ puṇyāṁ yadāha bhagavāñchukaḥ

01040031 kasminyuge pravṛtteyaṁ sthāne vā kena hetunā

01040033 kutaḥ sañcoditaḥ kṛṣṇaḥ kṛtavānsaṁhitāṁ muniḥ

01040041 tasya putro mahāyogī samadṛṅnirvikalpakaḥ

01040043 ekāntamatirunnidro gūḍho mūḍha iveyate

01040051 dṛṣṭvānuyāntamṛṣimātmajamapyanagnaṁ devyo hriyā paridadhurna sutasya citram

01040053 tadvīkṣya pṛcchati munau jagadustavāsti strīpumbhidā na tu sutasya viviktadṛṣṭeḥ

01040061 kathamālakṣitaḥ pauraiḥ samprāptaḥ kurujāṅgalān

01040063 unmattamūkajaḍavadvicarangajasāhvaye

01040071 kathaṁ vā pāṇḍaveyasya rājarṣermuninā saha

01040073 saṁvādaḥ samabhūttāta yatraiṣā sātvatī śrutiḥ

01040081 sa godohanamātraṁ hi gṛheṣu gṛhamedhinām

01040083 avekṣate mahābhāgastīrthīkurvaṁstadāśramam

01040091 abhimanyusutaṁ sūta prāhurbhāgavatottamam

01040093 tasya janma mahāścaryaṁ karmāṇi ca gṛṇīhi naḥ

01040101 sa samrāṭkasya vā hetoḥ pāṇḍūnāṁ mānavardhanaḥ

01040103 prāyopaviṣṭo gaṅgāyāmanādṛtyādhirāṭśriyam

01040111 namanti yatpādaniketamātmanaḥ śivāya hānīya dhanāni śatravaḥ

01040113 kathaṁ sa vīraḥ śriyamaṅga dustyajāṁ yuvaiṣatotsraṣṭumaho sahāsubhiḥ

01040121 śivāya lokasya bhavāya bhūtaye ya uttamaślokaparāyaṇā janāḥ

01040123 jīvanti nātmārthamasau parāśrayaṁ mumoca nirvidya kutaḥ kalevaram

01040131 tatsarvaṁ naḥ samācakṣva pṛṣṭo yadiha kiñcana

01040133 manye tvāṁ viṣaye vācāṁ snātamanyatra chāndasāt

01040140 sūta uvāca

01040141 dvāpare samanuprāpte tṛtīye yugaparyaye

01040143 jātaḥ parāśarādyogī vāsavyāṁ kalayā hareḥ

01040151 sa kadācitsarasvatyā upaspṛśya jalaṁ śuciḥ

01040153 vivikta eka āsīna udite ravimaṇḍale

01040161 parāvarajñaḥ sa ṛṣiḥ kālenāvyaktaraṁhasā

01040163 yugadharmavyatikaraṁ prāptaṁ bhuvi yuge yuge

01040171 bhautikānāṁ ca bhāvānāṁ śaktihrāsaṁ ca tatkṛtam

01040173 aśraddadhānānniḥsattvāndurmedhānhrasitāyuṣaḥ

01040181 durbhagāṁśca janānvīkṣya munirdivyena cakṣuṣā

01040183 sarvavarṇāśramāṇāṁ yaddadhyau hitamamoghadṛk

01040191 cāturhotraṁ karma śuddhaṁ prajānāṁ vīkṣya vaidikam

01040193 vyadadhādyajñasantatyai vedamekaṁ caturvidham

01040201 ṛgyajuḥsāmātharvākhyā vedāścatvāra uddhṛtāḥ

01040203 itihāsapurāṇaṁ ca pañcamo veda ucyate

01040211 tatrargvedadharaḥ pailaḥ sāmago jaiminiḥ kaviḥ

01040213 vaiśampāyana evaiko niṣṇāto yajuṣāmuta

01040221 atharvāṅgirasāmāsītsumanturdāruṇo muniḥ

01040223 itihāsapurāṇānāṁ pitā me romaharṣaṇaḥ

01040231 ta eta ṛṣayo vedaṁ svaṁ svaṁ vyasyannanekadhā

01040233 śiṣyaiḥ praśiṣyaistacchiṣyairvedāste śākhino'bhavan

01040241 ta eva vedā durmedhairdhāryante puruṣairyathā

01040243 evaṁ cakāra bhagavānvyāsaḥ kṛpaṇavatsalaḥ

01040251 strīśūdradvijabandhūnāṁ trayī na śrutigocarā

01040253 karmaśreyasi mūḍhānāṁ śreya evaṁ bhavediha

01040255 iti bhāratamākhyānaṁ kṛpayā muninā kṛtam

01040261 evaṁ pravṛttasya sadā bhūtānāṁ śreyasi dvijāḥ

01040263 sarvātmakenāpi yadā nātuṣyaddhṛdayaṁ tataḥ

01040271 nātiprasīdaddhṛdayaḥ sarasvatyāstaṭe śucau

01040273 vitarkayanviviktastha idaṁ covāca dharmavit

01040281 dhṛtavratena hi mayā chandāṁsi guravo'gnayaḥ

01040283 mānitā nirvyalīkena gṛhītaṁ cānuśāsanam

01040291 bhāratavyapadeśena hyāmnāyārthaśca pradarśitaḥ

01040293 dṛśyate yatra dharmādi strīśūdrādibhirapyuta

01040301 tathāpi bata me daihyo hyātmā caivātmanā vibhuḥ

01040303 asampanna ivābhāti brahmavarcasya sattamaḥ

01040311 kiṁ vā bhāgavatā dharmā na prāyeṇa nirūpitāḥ

01040313 priyāḥ paramahaṁsānāṁ ta eva hyacyutapriyāḥ

01040321 tasyaivaṁ khilamātmānaṁ manyamānasya khidyataḥ

01040323 kṛṣṇasya nārado'bhyāgādāśramaṁ prāgudāhṛtam

01040331 tamabhijñāya sahasā pratyutthāyāgataṁ muniḥ

01040333 pūjayāmāsa vidhivannāradaṁ surapūjitam

01050010 sūta uvāca

01050011 atha taṁ sukhamāsīna upāsīnaṁ bṛhacchravāḥ

01050013 devarṣiḥ prāha viprarṣiṁ vīṇāpāṇiḥ smayanniva

01050020 nārada uvāca

01050021 pārāśarya mahābhāga bhavataḥ kaccidātmanā

01050023 parituṣyati śārīra ātmā mānasa eva vā

01050031 jijñāsitaṁ susampannamapi te mahadadbhutam

01050033 kṛtavānbhārataṁ yastvaṁ sarvārthaparibṛṁhitam

01050041 jijñāsitamadhītaṁ ca brahma yattatsanātanam

01050043 tathāpi śocasyātmānamakṛtārtha iva prabho

01050050 vyāsa uvāca

01050051 astyeva me sarvamidaṁ tvayoktaṁ tathāpi nātmā parituṣyate me

01050053 tanmūlamavyaktamagādhabodhaṁ pṛcchāmahe tvātmabhavātmabhūtam

01050061 sa vai bhavānveda samastaguhyamupāsito yatpuruṣaḥ purāṇaḥ

01050063 parāvareśo manasaiva viśvaṁ sṛjatyavatyatti guṇairasaṅgaḥ

01050071 tvaṁ paryaṭannarka iva trilokīmantaścaro vāyurivātmasākṣī

01050073 parāvare brahmaṇi dharmato vrataiḥ snātasya me nyūnamalaṁ vicakṣva

01050080 śrīnārada uvāca

01050081 bhavatānuditaprāyaṁ yaśo bhagavato'malam

01050083 yenaivāsau na tuṣyeta manye taddarśanaṁ khilam

01050091 yathā dharmādayaścārthā munivaryānukīrtitāḥ

01050093 na tathā vāsudevasya mahimā hyanuvarṇitaḥ

01050101 na yadvacaścitrapadaṁ hareryaśo jagatpavitraṁ pragṛṇīta karhicit

01050103 tadvāyasaṁ tīrthamuśanti mānasā na yatra haṁsā niramantyuśikkṣayāḥ

01050111 tadvāgvisargo janatāghaviplavo yasminpratiślokamabaddhavatyapi

01050113 nāmānyanantasya yaśo'ṅkitāni yatśṛṇvanti gāyanti gṛṇanti sādhavaḥ

01050121 naiṣkarmyamapyacyutabhāvavarjitaṁ na śobhate jñānamalaṁ nirañjanam

01050123 kutaḥ punaḥ śaśvadabhadramīśvare na cārpitaṁ karma yadapyakāraṇam

01050131 atho mahābhāga bhavānamoghadṛkṣuciśravāḥ satyarato dhṛtavrataḥ

01050133 urukramasyākhilabandhamuktaye samādhinānusmara tadviceṣṭitam

01050141 tato'nyathā kiñcana yadvivakṣataḥ pṛthagdṛśastatkṛtarūpanāmabhiḥ

01050143 na karhicitkvāpi ca duḥsthitā matirlabheta vātāhatanaurivāspadam

01050151 jugupsitaṁ dharmakṛte'nuśāsataḥ svabhāvaraktasya mahānvyatikramaḥ

01050153 yadvākyato dharma itītaraḥ sthito na manyate tasya nivāraṇaṁ janaḥ

01050161 vicakṣaṇo'syārhati vedituṁ vibhoranantapārasya nivṛttitaḥ sukham

01050163 pravartamānasya guṇairanātmanastato bhavāndarśaya ceṣṭitaṁ vibhoḥ

01050171 tyaktvā svadharmaṁ caraṇāmbujaṁ harerbhajannapakvo'tha patettato yadi

01050173 yatra kva vābhadramabhūdamuṣya kiṁ ko vārtha āpto'bhajatāṁ svadharmataḥ

01050181 tasyaiva hetoḥ prayateta kovido na labhyate yadbhramatāmuparyadhaḥ

01050183 tallabhyate duḥkhavadanyataḥ sukhaṁ kālena sarvatra gabhīraraṁhasā

01050191 na vai jano jātu kathañcanāvrajenmukundasevyanyavadaṅga saṁsṛtim

01050193 smaranmukundāṅghryupagūhanaṁ punarvihātumicchenna rasagraho janaḥ

01050201 idaṁ hi viśvaṁ bhagavānivetaro yato jagatsthānanirodhasambhavāḥ

01050203 taddhi svayaṁ veda bhavāṁstathāpi te prādeśamātraṁ bhavataḥ pradarśitam

01050211 tvamātmanātmānamavehyamoghadṛkparasya puṁsaḥ paramātmanaḥ kalām

01050213 ajaṁ prajātaṁ jagataḥ śivāya tanmahānubhāvābhyudayo'dhigaṇyatām

01050221 idaṁ hi puṁsastapasaḥ śrutasya vā sviṣṭasya sūktasya ca buddhidattayoḥ

01050223 avicyuto'rthaḥ kavibhirnirūpito yaduttamaślokaguṇānuvarṇanam

01050231 ahaṁ purātītabhave'bhavaṁ mune dāsyāstu kasyāścana vedavādinām

01050233 nirūpito bālaka eva yogināṁ śuśrūṣaṇe prāvṛṣi nirvivikṣatām

01050241 te mayyapetākhilacāpale'rbhake dānte'dhṛtakrīḍanake'nuvartini

01050243 cakruḥ kṛpāṁ yadyapi tulyadarśanāḥ śuśrūṣamāṇe munayo'lpabhāṣiṇi

01050251 ucchiṣṭalepānanumodito dvijaiḥ sakṛtsma bhuñje tadapāstakilbiṣaḥ

01050253 evaṁ pravṛttasya viśuddhacetasastaddharma evātmaruciḥ prajāyate

01050261 tatrānvahaṁ kṛṣṇakathāḥ pragāyatāmanugraheṇāśṛṇavaṁ manoharāḥ

01050263 tāḥ śraddhayā me'nupadaṁ viśṛṇvataḥ priyaśravasyaṅga mamābhavadruciḥ

01050271 tasmiṁstadā labdharucermahāmate priyaśravasyaskhalitā matirmama

01050273 yayāhametatsadasatsvamāyayā paśye mayi brahmaṇi kalpitaṁ pare

01050281 itthaṁ śaratprāvṛṣikāvṛtū harerviśṛṇvato me'nusavaṁ yaśo'malam

01050283 saṅkīrtyamānaṁ munibhirmahātmabhirbhaktiḥ pravṛttātmarajastamopahā

01050291 tasyaivaṁ me'nuraktasya praśritasya hatainasaḥ

01050293 śraddadhānasya bālasya dāntasyānucarasya ca

01050301 jñānaṁ guhyatamaṁ yattatsākṣādbhagavatoditam

01050303 anvavocangamiṣyantaḥ kṛpayā dīnavatsalāḥ

01050311 yenaivāhaṁ bhagavato vāsudevasya vedhasaḥ

01050313 māyānubhāvamavidaṁ yena gacchanti tatpadam

01050321 etatsaṁsūcitaṁ brahmaṁstāpatrayacikitsitam

01050323 yadīśvare bhagavati karma brahmaṇi bhāvitam

01050331 āmayo yaśca bhūtānāṁ jāyate yena suvrata

01050333 tadeva hyāmayaṁ dravyaṁ na punāti cikitsitam

01050341 evaṁ nṛṇāṁ kriyāyogāḥ sarve saṁsṛtihetavaḥ

01050343 ta evātmavināśāya kalpante kalpitāḥ pare

01050351 yadatra kriyate karma bhagavatparitoṣaṇam

01050353 jñānaṁ yattadadhīnaṁ hi bhaktiyogasamanvitam

01050361 kurvāṇā yatra karmāṇi bhagavacchikṣayāsakṛt

01050363 gṛṇanti guṇanāmāni kṛṣṇasyānusmaranti ca

01050371 oṁ namo bhagavate tubhyaṁ vāsudevāya dhīmahi

01050373 pradyumnāyāniruddhāya namaḥ saṅkarṣaṇāya ca

01050381 iti mūrtyabhidhānena mantramūrtimamūrtikam

01050383 yajate yajñapuruṣaṁ sa samyagdarśanaḥ pumān

01050391 imaṁ svanigamaṁ brahmannavetya madanuṣṭhitam

01050393 adānme jñānamaiśvaryaṁ svasminbhāvaṁ ca keśavaḥ

01050401 tvamapyadabhraśruta viśrutaṁ vibhoḥ samāpyate yena vidāṁ bubhutsitam

01050403 prākhyāhi duḥkhairmuhurarditātmanāṁ saṅkleśanirvāṇamuśanti nānyathā

01060010 sūta uvāca

01060011 evaṁ niśamya bhagavāndevarṣerjanma karma ca

01060013 bhūyaḥ papraccha taṁ brahmanvyāsaḥ satyavatīsutaḥ

01060020 vyāsa uvāca

01060021 bhikṣubhirvipravasite vijñānādeṣṭṛbhistava

01060023 vartamāno vayasyādye tataḥ kimakarodbhavān

01060031 svāyambhuva kayā vṛttyā vartitaṁ te paraṁ vayaḥ

01060033 kathaṁ cedamudasrākṣīḥ kāle prāpte kalevaram

01060041 prākkalpaviṣayāmetāṁ smṛtiṁ te munisattama

01060043 na hyeṣa vyavadhātkāla eṣa sarvanirākṛtiḥ

01060050 nārada uvāca

01060051 bhikṣubhirvipravasite vijñānādeṣṭṛbhirmama

01060053 vartamāno vayasyādye tata etadakāraṣam

01060061 ekātmajā me jananī yoṣinmūḍhā ca kiṅkarī

01060063 mayyātmaje'nanyagatau cakre snehānubandhanam

01060071 sāsvatantrā na kalpāsīdyogakṣemaṁ mamecchatī

01060073 īśasya hi vaśe loko yoṣā dārumayī yathā

01060081 ahaṁ ca tadbrahmakule ūṣivāṁstadupekṣayā

01060083 digdeśakālāvyutpanno bālakaḥ pañcahāyanaḥ

01060091 ekadā nirgatāṁ gehādduhantīṁ niśi gāṁ pathi

01060093 sarpo'daśatpadā spṛṣṭaḥ kṛpaṇāṁ kālacoditaḥ

01060101 tadā tadahamīśasya bhaktānāṁ śamabhīpsataḥ

01060103 anugrahaṁ manyamānaḥ prātiṣṭhaṁ diśamuttarām

01060111 sphītāñjanapadāṁstatra puragrāmavrajākarān

01060113 kheṭakharvaṭavāṭīśca vanānyupavanāni ca

01060121 citradhātuvicitrādrīnibhabhagnabhujadrumān

01060123 jalāśayāñchivajalānnalinīḥ surasevitāḥ

01060131 citrasvanaiḥ patrarathairvibhramadbhramaraśriyaḥ

01060133 nalaveṇuśarastanba kuśakīcakagahvaram

01060141 eka evātiyāto'hamadrākṣaṁ vipinaṁ mahat

01060143 ghoraṁ pratibhayākāraṁ vyālolūkaśivājiram

01060151 pariśrāntendriyātmāhaṁ tṛṭparīto bubhukṣitaḥ

01060153 snātvā pītvā hrade nadyā upaspṛṣṭo gataśramaḥ

01060161 tasminnirmanuje'raṇye pippalopastha āśritaḥ

01060163 ātmanātmānamātmasthaṁ yathāśrutamacintayam

01060171 dhyāyataścaraṇāmbhojaṁ bhāvanirjitacetasā

01060173 autkaṇṭhyāśrukalākṣasya hṛdyāsīnme śanairhariḥ

01060181 premātibharanirbhinna pulakāṅgo'tinirvṛtaḥ

01060183 ānandasamplave līno nāpaśyamubhayaṁ mune

01060191 rūpaṁ bhagavato yattanmanaḥkāntaṁ śucāpaham

01060193 apaśyansahasottasthe vaiklavyāddurmanā iva

01060201 didṛkṣustadahaṁ bhūyaḥ praṇidhāya mano hṛdi

01060203 vīkṣamāṇo'pi nāpaśyamavitṛpta ivāturaḥ

01060211 evaṁ yatantaṁ vijane māmāhāgocaro girām

01060213 gambhīraślakṣṇayā vācā śucaḥ praśamayanniva

01060221 hantāsmiñjanmani bhavānmā māṁ draṣṭumihārhati

01060223 avipakvakaṣāyāṇāṁ durdarśo'haṁ kuyoginām

01060231 sakṛdyaddarśitaṁ rūpametatkāmāya te'nagha

01060233 matkāmaḥ śanakaiḥ sādhu sarvānmuñcati hṛcchayān

01060241 satsevayādīrghayāpi jātā mayi dṛḍhā matiḥ

01060243 hitvāvadyamimaṁ lokaṁ gantā majjanatāmasi

01060251 matirmayi nibaddheyaṁ na vipadyeta karhicit

01060253 prajāsarganirodhe'pi smṛtiśca madanugrahāt

01060261 etāvaduktvopararāma tanmahadbhūtaṁ nabholiṅgamaliṅgamīśvaram

01060263 ahaṁ ca tasmai mahatāṁ mahīyase śīrṣṇāvanāmaṁ vidadhe'nukampitaḥ

01060271 nāmānyanantasya hatatrapaḥ paṭhanguhyāni bhadrāṇi kṛtāni ca smaran

01060273 gāṁ paryaṭaṁstuṣṭamanā gataspṛhaḥ kālaṁ pratīkṣanvimado vimatsaraḥ

01060281 evaṁ kṛṣṇamaterbrahmannāsaktasyāmalātmanaḥ

01060283 kālaḥ prādurabhūtkāle taḍitsaudāmanī yathā

01060291 prayujyamāne mayi tāṁ śuddhāṁ bhāgavatīṁ tanum

01060293 ārabdhakarmanirvāṇo nyapatatpāñcabhautikaḥ

01060301 kalpānta idamādāya śayāne'mbhasyudanvataḥ

01060303 śiśayiṣoranuprāṇaṁ viviśe'ntarahaṁ vibhoḥ

01060311 sahasrayugaparyante utthāyedaṁ sisṛkṣataḥ

01060313 marīcimiśrā ṛṣayaḥ prāṇebhyo'haṁ ca jajñire

01060321 antarbahiśca lokāṁstrīnparyemyaskanditavrataḥ

01060323 anugrahānmahāviṣṇoravighātagatiḥ kvacit

01060331 devadattāmimāṁ vīṇāṁ svarabrahmavibhūṣitām

01060333 mūrcchayitvā harikathāṁ gāyamānaścarāmyaham

01060341 pragāyataḥ svavīryāṇi tīrthapādaḥ priyaśravāḥ

01060343 āhūta iva me śīghraṁ darśanaṁ yāti cetasi

01060351 etaddhyāturacittānāṁ mātrāsparśecchayā muhuḥ

01060353 bhavasindhuplavo dṛṣṭo haricaryānuvarṇanam

01060361 yamādibhiryogapathaiḥ kāmalobhahato muhuḥ

01060363 mukundasevayā yadvattathātmāddhā na śāmyati

01060371 sarvaṁ tadidamākhyātaṁ yatpṛṣṭo'haṁ tvayānagha

01060373 janmakarmarahasyaṁ me bhavataścātmatoṣaṇam

01060380 sūta uvāca

01060381 evaṁ sambhāṣya bhagavānnārado vāsavīsutam

01060383 āmantrya vīṇāṁ raṇayanyayau yādṛcchiko muniḥ

01060391 aho devarṣirdhanyo'yaṁ yatkīrtiṁ śārṅgadhanvanaḥ

01060393 gāyanmādyannidaṁ tantryā ramayatyāturaṁ jagat

01070010 śaunaka uvāca

01070011 nirgate nārade sūta bhagavānbādarāyaṇaḥ

01070011 śrutavāṁstadabhipretaṁ tataḥ kimakarodvibhuḥ

01070020 sūta uvāca

01070021 brahmanadyāṁ sarasvatyāmāśramaḥ paścime taṭe

01070023 śamyāprāsa iti prokta ṛṣīṇāṁ satravardhanaḥ

01070031 tasminsva āśrame vyāso badarīṣaṇḍamaṇḍite

01070033 āsīno'pa upaspṛśya praṇidadhyau manaḥ svayam

01070041 bhaktiyogena manasi samyakpraṇihite'male

01070043 apaśyatpuruṣaṁ pūrṇaṁ māyāṁ ca tadapāśrayam

01070051 yayā sammohito jīva ātmānaṁ triguṇātmakam

01070053 paro'pi manute'narthaṁ tatkṛtaṁ cābhipadyate

01070061 anarthopaśamaṁ sākṣādbhaktiyogamadhokṣaje

01070063 lokasyājānato vidvāṁścakre sātvatasaṁhitām

01070071 yasyāṁ vai śrūyamāṇāyāṁ kṛṣṇe paramapūruṣe

01070073 bhaktirutpadyate puṁsaḥ śokamohabhayāpahā

01070081 sa saṁhitāṁ bhāgavatīṁ kṛtvānukramya cātmajam

01070083 śukamadhyāpayāmāsa nivṛttinirataṁ muniḥ

01070090 śaunaka uvāca

01070091 sa vai nivṛttinirataḥ sarvatropekṣako muniḥ

01070093 kasya vā bṛhatīmetāmātmārāmaḥ samabhyasat

01070100 sūta uvāca

01070101 ātmārāmāśca munayo nirgranthā apyurukrame

01070103 kurvantyahaitukīṁ bhaktimitthambhūtaguṇo hariḥ

01070111 harerguṇākṣiptamatirbhagavānbādarāyaṇiḥ

01070113 adhyagānmahadākhyānaṁ nityaṁ viṣṇujanapriyaḥ

01070121 parīkṣito'tha rājarṣerjanmakarmavilāpanam

01070123 saṁsthāṁ ca pāṇḍuputrāṇāṁ vakṣye kṛṣṇakathodayam

01070131 yadā mṛdhe kauravasṛñjayānāṁ vīreṣvatho vīragatiṁ gateṣu

01070133 vṛkodarāviddhagadābhimarśa bhagnorudaṇḍe dhṛtarāṣṭraputre

01070141 bhartuḥ priyaṁ drauṇiriti sma paśyankṛṣṇāsutānāṁ svapatāṁ śirāṁsi

01070143 upāharadvipriyameva tasya jugupsitaṁ karma vigarhayanti

01070151 mātā śiśūnāṁ nidhanaṁ sutānāṁ niśamya ghoraṁ paritapyamānā

01070153 tadārudadvāṣpakalākulākṣī tāṁ sāntvayannāha kirīṭamālī

01070161 tadā śucaste pramṛjāmi bhadre yadbrahmabandhoḥ śira ātatāyinaḥ

01070163 gāṇḍīvamuktairviśikhairupāhare tvākramya yatsnāsyasi dagdhaputrā

01070171 iti priyāṁ valguvicitrajalpaiḥ sa sāntvayitvācyutamitrasūtaḥ

01070173 anvādravaddaṁśita ugradhanvā kapidhvajo guruputraṁ rathena

01070181 tamāpatantaṁ sa vilakṣya dūrātkumārahodvignamanā rathena

01070183 parādravatprāṇaparīpsururvyāṁ yāvadgamaṁ rudrabhayādyathā kaḥ

01070191 yadāśaraṇamātmānamaikṣata śrāntavājinam

01070193 astraṁ brahmaśiro mene ātmatrāṇaṁ dvijātmajaḥ

01070201 athopaspṛśya salilaṁ sandadhe tatsamāhitaḥ

01070203 ajānannapi saṁhāraṁ prāṇakṛcchra upasthite

01070211 tataḥ prāduṣkṛtaṁ tejaḥ pracaṇḍaṁ sarvato diśam

01070213 prāṇāpadamabhiprekṣya viṣṇuṁ jiṣṇuruvāca ha

01070220 arjuna uvāca

01070221 kṛṣṇa kṛṣṇa mahābāho bhaktānāmabhayaṅkara

01070223 tvameko dahyamānānāmapavargo'si saṁsṛteḥ

01070231 tvamādyaḥ puruṣaḥ sākṣādīśvaraḥ prakṛteḥ paraḥ

01070233 māyāṁ vyudasya cicchaktyā kaivalye sthita ātmani

01070241 sa eva jīvalokasya māyāmohitacetasaḥ

01070243 vidhatse svena vīryeṇa śreyo dharmādilakṣaṇam

01070251 tathāyaṁ cāvatāraste bhuvo bhārajihīrṣayā

01070253 svānāṁ cānanyabhāvānāmanudhyānāya cāsakṛt

01070261 kimidaṁ svitkuto veti devadeva na vedmyaham

01070263 sarvato mukhamāyāti tejaḥ paramadāruṇam

01070270 śrībhagavānuvāca

01070271 vetthedaṁ droṇaputrasya brāhmamastraṁ pradarśitam

01070273 naivāsau veda saṁhāraṁ prāṇabādha upasthite

01070281 na hyasyānyatamaṁ kiñcidastraṁ pratyavakarśanam

01070283 jahyastrateja unnaddhamastrajño hyastratejasā

01070290 sūta uvāca

01070291 śrutvā bhagavatā proktaṁ phālgunaḥ paravīrahā

01070293 spṛṣṭvāpastaṁ parikramya brāhmaṁ brāhmāstraṁ sandadhe

01070301 saṁhatyānyonyamubhayostejasī śarasaṁvṛte

01070303 āvṛtya rodasī khaṁ ca vavṛdhāte'rkavahnivat

01070311 dṛṣṭvāstratejastu tayostrīllokānpradahanmahat

01070313 dahyamānāḥ prajāḥ sarvāḥ sāṁvartakamamaṁsata

01070321 prajopadravamālakṣya lokavyatikaraṁ ca tam

01070323 mataṁ ca vāsudevasya sañjahārārjuno dvayam

01070331 tata āsādya tarasā dāruṇaṁ gautamīsutam

01070333 babandhāmarṣatāmrākṣaḥ paśuṁ raśanayā yathā

01070341 śibirāya ninīṣantaṁ rajjvā baddhvā ripuṁ balāt

01070343 prāhārjunaṁ prakupito bhagavānambujekṣaṇaḥ

01070351 mainaṁ pārthārhasi trātuṁ brahmabandhumimaṁ jahi

01070353 yo'sāvanāgasaḥ suptānavadhīnniśi bālakān

01070361 mattaṁ pramattamunmattaṁ suptaṁ bālaṁ striyaṁ jaḍam

01070363 prapannaṁ virathaṁ bhītaṁ na ripuṁ hanti dharmavit

01070371 svaprāṇānyaḥ paraprāṇaiḥ prapuṣṇātyaghṛṇaḥ khalaḥ

01070373 tadvadhastasya hi śreyo yaddoṣādyātyadhaḥ pumān

01070381 pratiśrutaṁ ca bhavatā pāñcālyai śṛṇvato mama

01070383 āhariṣye śirastasya yaste mānini putrahā

01070391 tadasau vadhyatāṁ pāpa ātatāyyātmabandhuhā

01070393 bhartuśca vipriyaṁ vīra kṛtavānkulapāṁsanaḥ

01070400 sūta uvāca

01070401 evaṁ parīkṣatā dharmaṁ pārthaḥ kṛṣṇena coditaḥ

01070403 naicchaddhantuṁ gurusutaṁ yadyapyātmahanaṁ mahān

01070411 athopetya svaśibiraṁ govindapriyasārathiḥ

01070413 nyavedayattaṁ priyāyai śocantyā ātmajānhatān

01070421 tathāhṛtaṁ paśuvatpāśabaddhamavāṅmukhaṁ karmajugupsitena

01070423 nirīkṣya kṛṣṇāpakṛtaṁ guroḥ sutaṁ vāmasvabhāvā kṛpayā nanāma ca

01070431 uvāca cāsahantyasya bandhanānayanaṁ satī

01070433 mucyatāṁ mucyatāmeṣa brāhmaṇo nitarāṁ guruḥ

01070441 sarahasyo dhanurvedaḥ savisargopasaṁyamaḥ

01070443 astragrāmaśca bhavatā śikṣito yadanugrahāt

01070451 sa eṣa bhagavāndroṇaḥ prajārūpeṇa vartate

01070453 tasyātmano'rdhaṁ patnyāste nānvagādvīrasūḥ kṛpī

01070461 taddharmajña mahābhāga bhavadbhirgauravaṁ kulam

01070463 vṛjinaṁ nārhati prāptuṁ pūjyaṁ vandyamabhīkṣṇaśaḥ

01070471 mā rodīdasya jananī gautamī patidevatā

01070473 yathāhaṁ mṛtavatsārtā rodimyaśrumukhī muhuḥ

01070481 yaiḥ kopitaṁ brahmakulaṁ rājanyairajitātmabhiḥ

01070483 tatkulaṁ pradahatyāśu sānubandhaṁ śucārpitam

01070490 sūta uvāca

01070491 dharmyaṁ nyāyyaṁ sakaruṇaṁ nirvyalīkaṁ samaṁ mahat

01070493 rājā dharmasuto rājñyāḥpratyanandadvaco dvijāḥ

01070501 nakulaḥ sahadevaśca yuyudhāno dhanañjayaḥ

01070503 bhagavāndevakīputro ye cānye yāśca yoṣitaḥ

01070511 tatrāhāmarṣito bhīmastasya śreyānvadhaḥ smṛtaḥ

01070513 na bharturnātmanaścārthe yo'hansuptānśiśūnvṛthā

01070521 niśamya bhīmagaditaṁ draupadyāśca caturbhujaḥ

01070523 ālokya vadanaṁ sakhyuridamāha hasanniva

01070530 śrībhagavānuvāca

01070531 brahmabandhurna hantavya ātatāyī vadhārhaṇaḥ

01070533 mayaivobhayamāmnātaṁ paripāhyanuśāsanam

01070541 kuru pratiśrutaṁ satyaṁ yattatsāntvayatā priyām

01070543 priyaṁ ca bhīmasenasya pāñcālyā mahyameva ca

01070550 sūta uvāca

01070551 arjunaḥ sahasājñāya harerhārdamathāsinā

01070553 maṇiṁ jahāra mūrdhanyaṁ dvijasya sahamūrdhajam

01070561 vimucya raśanābaddhaṁ bālahatyāhataprabham

01070563 tejasā maṇinā hīnaṁ śibirānnirayāpayat

01070571 vapanaṁ draviṇādānaṁ sthānānniryāpaṇaṁ tathā

01070573 eṣa hi brahmabandhūnāṁ vadho nānyo'sti daihikaḥ

01070581 putraśokāturāḥ sarve pāṇḍavāḥ saha kṛṣṇayā

01070583 svānāṁ mṛtānāṁ yatkṛtyaṁ cakrurnirharaṇādikam

01080010 sūta uvāca

01080011 atha te samparetānāṁ svānāmudakamicchatām

01080013 dātuṁ sakṛṣṇā gaṅgāyāṁ puraskṛtya yayuḥ striyaḥ

01080021 te ninīyodakaṁ sarve vilapya ca bhṛśaṁ punaḥ

01080023 āplutā haripādābjarajaḥpūtasarijjale

01080031 tatrāsīnaṁ kurupatiṁ dhṛtarāṣṭraṁ sahānujam

01080033 gāndhārīṁ putraśokārtāṁ pṛthāṁ kṛṣṇāṁ ca mādhavaḥ

01080041 sāntvayāmāsa munibhirhatabandhūñśucārpitān

01080043 bhūteṣu kālasya gatiṁ darśayanna pratikriyām

01080051 sādhayitvājātaśatroḥ svaṁ rājyaṁ kitavairhṛtam

01080053 ghātayitvāsato rājñaḥ kacasparśakṣatāyuṣaḥ

01080061 yājayitvāśvamedhaistaṁ tribhiruttamakalpakaiḥ

01080063 tadyaśaḥ pāvanaṁ dikṣu śatamanyorivātanot

01080071 āmantrya pāṇḍuputrāṁśca śaineyoddhavasaṁyutaḥ

01080073 dvaipāyanādibhirvipraiḥ pūjitaiḥ pratipūjitaḥ

01080081 gantuṁ kṛtamatirbrahmandvārakāṁ rathamāsthitaḥ

01080083 upalebhe'bhidhāvantīmuttarāṁ bhayavihvalām

01080090 uttarovāca

01080091 pāhi pāhi mahāyogindevadeva jagatpate

01080093 nānyaṁ tvadabhayaṁ paśye yatra mṛtyuḥ parasparam

01080101 abhidravati māmīśa śarastaptāyaso vibho

01080103 kāmaṁ dahatu māṁ nātha mā me garbho nipātyatām

01080110 sūta uvāca

01080111 upadhārya vacastasyā bhagavānbhaktavatsalaḥ

01080113 apāṇḍavamidaṁ kartuṁ drauṇerastramabudhyata

01080121 tarhyevātha muniśreṣṭha pāṇḍavāḥ pañca sāyakān

01080123 ātmano'bhimukhāndīptānālakṣyāstrāṇyupādaduḥ

01080131 vyasanaṁ vīkṣya tatteṣāmananyaviṣayātmanām

01080133 sudarśanena svāstreṇa svānāṁ rakṣāṁ vyadhādvibhuḥ

01080141 antaḥsthaḥ sarvabhūtānāmātmā yogeśvaro hariḥ

01080143 svamāyayāvṛṇodgarbhaṁ vairāṭyāḥ kurutantave

01080151 yadyapyastraṁ brahmaśirastvamoghaṁ cāpratikriyam

01080153 vaiṣṇavaṁ teja āsādya samaśāmyadbhṛgūdvaha

01080161 mā maṁsthā hyetadāścaryaṁ sarvāścaryamaye ñcyute

01080163 ya idaṁ māyayā devyā sṛjatyavati hantyajaḥ

01080171 brahmatejovinirmuktairātmajaiḥ saha kṛṣṇayā

01080173 prayāṇābhimukhaṁ kṛṣṇamidamāha pṛthā satī

01080180 kuntyuvāca

01080181 namasye puruṣaṁ tvādyamīśvaraṁ prakṛteḥ param

01080183 alakṣyaṁ sarvabhūtānāmantarbahiravasthitam

01080191 māyājavanikācchannamajñādhokṣajamavyayam

01080193 na lakṣyase mūḍhadṛśā naṭo nāṭyadharo yathā

01080201 tathā paramahaṁsānāṁ munīnāmamalātmanām

01080203 bhaktiyogavidhānārthaṁ kathaṁ paśyema hi striyaḥ

01080211 kṛṣṇāya vāsudevāya devakīnandanāya ca

01080213 nandagopakumārāya govindāya namo namaḥ

01080221 namaḥ paṅkajanābhāya namaḥ paṅkajamāline

01080223 namaḥ paṅkajanetrāya namaste paṅkajāṅghraye

01080231 yathā hṛṣīkeśa khalena devakī kaṁsena ruddhāticiraṁ śucārpitā

01080233 vimocitāhaṁ ca sahātmajā vibho tvayaiva nāthena muhurvipadgaṇāt

01080241 viṣānmahāgneḥ puruṣādadarśanādasatsabhāyā vanavāsakṛcchrataḥ

01080243 mṛdhe mṛdhe'nekamahārathāstrato drauṇyastrataścāsma hare'bhirakṣitāḥ

01080251 vipadaḥ santu tāḥ śaśvattatra tatra jagadguro

01080253 bhavato darśanaṁ yatsyādapunarbhavadarśanam

01080261 janmaiśvaryaśrutaśrībhiredhamānamadaḥ pumān

01080263 naivārhatyabhidhātuṁ vai tvāmakiñcanagocaram

01080271 namo'kiñcanavittāya nivṛttaguṇavṛttaye

01080273 ātmārāmāya śāntāya kaivalyapataye namaḥ

01080281 manye tvāṁ kālamīśānamanādinidhanaṁ vibhum

01080283 samaṁ carantaṁ sarvatra bhūtānāṁ yanmithaḥ kaliḥ

01080291 na veda kaścidbhagavaṁścikīrṣitaṁ tavehamānasya nṛṇāṁ viḍambanam

01080293 na yasya kaściddayito'sti karhiciddveṣyaśca yasminviṣamā matirnṛṇām

01080301 janma karma ca viśvātmannajasyākarturātmanaḥ

01080303 tiryaṅnṝṣiṣu yādaḥsu tadatyantaviḍambanam

01080311 gopyādade tvayi kṛtāgasi dāma tāvadyā te daśāśrukalilāñjanasambhramākṣam

01080313 vaktraṁ ninīya bhayabhāvanayā sthitasya sā māṁ vimohayati bhīrapi yadbibheti

01080321 kecidāhurajaṁ jātaṁ puṇyaślokasya kīrtaye

01080323 yadoḥ priyasyānvavāye malayasyeva candanam

01080331 apare vasudevasya devakyāṁ yācito'bhyagāt

01080333 ajastvamasya kṣemāya vadhāya ca suradviṣām

01080341 bhārāvatāraṇāyānye bhuvo nāva ivodadhau

01080343 sīdantyā bhūribhāreṇa jāto hyātmabhuvārthitaḥ

01080351 bhave'sminkliśyamānānāmavidyākāmakarmabhiḥ

01080353 śravaṇasmaraṇārhāṇi kariṣyanniti kecana

01080361 śṛṇvanti gāyanti gṛṇantyabhīkṣṇaśaḥ smaranti nandanti tavehitaṁ janāḥ

01080363 ta eva paśyantyacireṇa tāvakaṁ bhavapravāhoparamaṁ padāmbujam

01080371 apyadya nastvaṁ svakṛtehita prabho jihāsasi svitsuhṛdo'nujīvinaḥ

01080373 yeṣāṁ na cānyadbhavataḥ padāmbujātparāyaṇaṁ rājasu yojitāṁhasām

01080381 ke vayaṁ nāmarūpābhyāṁ yadubhiḥ saha pāṇḍavāḥ

01080383 bhavato'darśanaṁ yarhi hṛṣīkāṇāmiveśituḥ

01080391 neyaṁ śobhiṣyate tatra yathedānīṁ gadādhara

01080393 tvatpadairaṅkitā bhāti svalakṣaṇavilakṣitaiḥ

01080401 ime janapadāḥ svṛddhāḥ supakvauṣadhivīrudhaḥ

01080403 vanādrinadyudanvanto hyedhante tava vīkṣitaiḥ

01080411 atha viśveśa viśvātmanviśvamūrte svakeṣu me

01080413 snehapāśamimaṁ chindhi dṛḍhaṁ pāṇḍuṣu vṛṣṇiṣu

01080421 tvayi me'nanyaviṣayā matirmadhupate'sakṛt

01080423 ratimudvahatādaddhā gaṅgevaughamudanvati

01080431 śrīkṛṣṇa kṛṣṇasakha vṛṣṇyṛṣabhāvanidhrugrājanyavaṁśadahanānapavargavīrya

01080433 govinda godvijasurārtiharāvatāra yogeśvarākhilaguro bhagavannamaste

01080440 sūta uvāca

01080441 pṛthayetthaṁ kalapadaiḥ pariṇūtākhilodayaḥ

01080443 mandaṁ jahāsa vaikuṇṭho mohayanniva māyayā

01080451 tāṁ bāḍhamityupāmantrya praviśya gajasāhvayam

01080453 striyaśca svapuraṁ yāsyanpremṇā rājñā nivāritaḥ

01080461 vyāsādyairīśvarehājñaiḥ kṛṣṇenādbhutakarmaṇā

01080463 prabodhito'pītihāsairnābudhyata śucārpitaḥ

01080471 āha rājā dharmasutaścintayansuhṛdāṁ vadham

01080473 prākṛtenātmanā viprāḥ snehamohavaśaṁ gataḥ

01080481 aho me paśyatājñānaṁ hṛdi rūḍhaṁ durātmanaḥ

01080483 pārakyasyaiva dehasya bahvyo me'kṣauhiṇīrhatāḥ

01080491 bāladvijasuhṛnmitra pitṛbhrātṛgurudruhaḥ

01080493 na me syānnirayānmokṣo hyapi varṣāyutāyutaiḥ

01080501 naino rājñaḥ prajābharturdharmayuddhe vadho dviṣām

01080503 iti me na tu bodhāya kalpate śāsanaṁ vacaḥ

01080511 strīṇāṁ maddhatabandhūnāṁ droho yo'sāvihotthitaḥ

01080513 karmabhirgṛhamedhīyairnāhaṁ kalpo vyapohitum

01080521 yathā paṅkena paṅkāmbhaḥ surayā vā surākṛtam

01080523 bhūtahatyāṁ tathaivaikāṁ na yajñairmārṣṭumarhati

01090010 sūta uvāca

01090011 iti bhītaḥ prajādrohātsarvadharmavivitsayā

01090013 tato vinaśanaṁ prāgādyatra devavrato'patat

01090021 tadā te bhrātaraḥ sarve sadaśvaiḥ svarṇabhūṣitaiḥ

01090023 anvagacchanrathairviprā vyāsadhaumyādayastathā

01090031 bhagavānapi viprarṣe rathena sadhanañjayaḥ

01090033 sa tairvyarocata nṛpaḥ kuvera iva guhyakaiḥ

01090041 dṛṣṭvā nipatitaṁ bhūmau divaścyutamivāmaram

01090043 praṇemuḥ pāṇḍavā bhīṣmaṁ sānugāḥ saha cakriṇā

01090051 tatra brahmarṣayaḥ sarve devarṣayaśca sattama

01090053 rājarṣayaśca tatrāsandraṣṭuṁ bharatapuṅgavam

01090061 parvato nārado dhaumyo bhagavānbādarāyaṇaḥ

01090063 bṛhadaśvo bharadvājaḥ saśiṣyo reṇukāsutaḥ

01090071 vasiṣṭha indrapramadastrito gṛtsamado'sitaḥ

01090073 kakṣīvāngautamo'triśca kauśiko'tha sudarśanaḥ

01090081 anye ca munayo brahmanbrahmarātādayo'malāḥ

01090083 śiṣyairupetā ājagmuḥ kaśyapāṅgirasādayaḥ

01090091 tānsametānmahābhāgānupalabhya vasūttamaḥ

01090093 pūjayāmāsa dharmajño deśakālavibhāgavit

01090101 kṛṣṇaṁ ca tatprabhāvajña āsīnaṁ jagadīśvaram

01090103 hṛdisthaṁ pūjayāmāsa māyayopāttavigraham

01090111 pāṇḍuputrānupāsīnānpraśrayapremasaṅgatān

01090113 abhyācaṣṭānurāgāśrairandhībhūtena cakṣuṣā

01090121 aho kaṣṭamaho'nyāyyaṁ yadyūyaṁ dharmanandanāḥ

01090123 jīvituṁ nārhatha kliṣṭaṁ vipradharmācyutāśrayāḥ

01090131 saṁsthite'tirathe pāṇḍau pṛthā bālaprajā vadhūḥ

01090133 yuṣmatkṛte bahūnkleśānprāptā tokavatī muhuḥ

01090141 sarvaṁ kālakṛtaṁ manye bhavatāṁ ca yadapriyam

01090143 sapālo yadvaśe loko vāyoriva ghanāvaliḥ

01090151 yatra dharmasuto rājā gadāpāṇirvṛkodaraḥ

01090153 kṛṣṇo'strī gāṇḍivaṁ cāpaṁ suhṛtkṛṣṇastato vipat

01090161 na hyasya karhicidrājanpumānveda vidhitsitam

01090163 yadvijijñāsayā yuktā muhyanti kavayo'pi hi

01090171 tasmādidaṁ daivatantraṁ vyavasya bharatarṣabha

01090173 tasyānuvihito'nāthā nātha pāhi prajāḥ prabho

01090181 eṣa vai bhagavānsākṣādādyo nārāyaṇaḥ pumān

01090183 mohayanmāyayā lokaṁ gūḍhaścarati vṛṣṇiṣu

01090191 asyānubhāvaṁ bhagavānveda guhyatamaṁ śivaḥ

01090193 devarṣirnāradaḥ sākṣādbhagavānkapilo nṛpa

01090201 yaṁ manyase mātuleyaṁ priyaṁ mitraṁ suhṛttamam

01090203 akaroḥ sacivaṁ dūtaṁ sauhṛdādatha sārathim

01090211 sarvātmanaḥ samadṛśo hyadvayasyānahaṅkṛteḥ

01090213 tatkṛtaṁ mativaiṣamyaṁ niravadyasya na kvacit

01090221 tathāpyekāntabhakteṣu paśya bhūpānukampitam

01090223 yanme'sūṁstyajataḥ sākṣātkṛṣṇo darśanamāgataḥ

01090231 bhaktyāveśya mano yasminvācā yannāma kīrtayan

01090233 tyajankalevaraṁ yogī mucyate kāmakarmabhiḥ

01090241 sa devadevo bhagavānpratīkṣatāṁ kalevaraṁ yāvadidaṁ hinomyaham

01090243 prasannahāsāruṇalocanollasanmukhāmbujo dhyānapathaścaturbhujaḥ

01090250 sūta uvāca

01090251 yudhiṣṭhirastadākarṇya śayānaṁ śarapañjare

01090253 apṛcchadvividhāndharmānṛṣīṇāṁ cānuśṛṇvatām

01090261 puruṣasvabhāvavihitānyathāvarṇaṁ yathāśramam

01090263 vairāgyarāgopādhibhyāmāmnātobhayalakṣaṇān

01090271 dānadharmānrājadharmānmokṣadharmānvibhāgaśaḥ

01090273 strīdharmānbhagavaddharmānsamāsavyāsayogataḥ

01090281 dharmārthakāmamokṣāṁśca sahopāyānyathā mune

01090283 nānākhyānetihāseṣu varṇayāmāsa tattvavit

01090291 dharmaṁ pravadatastasya sa kālaḥ pratyupasthitaḥ

01090293 yo yoginaśchandamṛtyorvāñchitastūttarāyaṇaḥ

01090301 tadopasaṁhṛtya giraḥ sahasraṇīrvimuktasaṅgaṁ mana ādipūruṣe

01090303 kṛṣṇe lasatpītapaṭe caturbhuje puraḥ sthite'mīlitadṛgvyadhārayat

01090311 viśuddhayā dhāraṇayā hatāśubhastadīkṣayaivāśu gatāyudhaśramaḥ

01090313 nivṛttasarvendriyavṛttivibhramastuṣṭāva janyaṁ visṛjañjanārdanam

01090320 śrībhīṣma uvāca

01090321 iti matirupakalpitā vitṛṣṇā bhagavati sātvatapuṅgave vibhūmni

01090323 svasukhamupagate kvacidvihartuṁ prakṛtimupeyuṣi yadbhavapravāhaḥ

01090331 tribhuvanakamanaṁ tamālavarṇaṁ ravikaragauravarāmbaraṁ dadhāne

01090333 vapuralakakulāvṛtānanābjaṁ vijayasakhe ratirastu me'navadyā

01090341 yudhi turagarajovidhūmraviṣvakkacalulitaśramavāryalaṅkṛtāsye

01090343 mama niśitaśarairvibhidyamāna tvaci vilasatkavace'stu kṛṣṇa ātmā

01090351 sapadi sakhivaco niśamya madhye nijaparayorbalayo rathaṁ niveśya

01090353 sthitavati parasainikāyurakṣṇā hṛtavati pārthasakhe ratirmamāstu

01090361 vyavahitapṛtanāmukhaṁ nirīkṣya svajanavadhādvimukhasya doṣabuddhyā

01090363 kumatimaharadātmavidyayā yaścaraṇaratiḥ paramasya tasya me'stu

01090371 svanigamamapahāya matpratijñāmṛtamadhikartumavapluto rathasthaḥ

01090373 dhṛtarathacaraṇo'bhyayāccaladgurhaririva hantumibhaṁ gatottarīyaḥ

01090381 śitaviśikhahato viśīrṇadaṁśaḥ kṣatajaparipluta ātatāyino me

01090383 prasabhamabhisasāra madvadhārthaṁ sa bhavatu me bhagavāngatirmukundaḥ

01090391 vijayarathakuṭumba āttatotre dhṛtahayaraśmini tacchriyekṣaṇīye

01090393 bhagavati ratirastu me mumūrṣoryamiha nirīkṣya hatā gatāḥ svarūpam

01090401 lalitagativilāsavalguhāsa praṇayanirīkṣaṇakalpitorumānāḥ

01090403 kṛtamanukṛtavatya unmadāndhāḥ prakṛtimagankila yasya gopavadhvaḥ

01090411 munigaṇanṛpavaryasaṅkule'ntaḥ sadasi yudhiṣṭhirarājasūya eṣām

01090413 arhaṇamupapeda īkṣaṇīyo mama dṛśigocara eṣa āvirātmā

01090421 tamimamahamajaṁ śarīrabhājāṁ hṛdi hṛdi dhiṣṭhitamātmakalpitānām

01090423 pratidṛśamiva naikadhārkamekaṁ samadhigato'smi vidhūtabhedamohaḥ

01090430 sūta uvāca

01090431 kṛṣṇa evaṁ bhagavati manovāgdṛṣṭivṛttibhiḥ

01090433 ātmanyātmānamāveśya so'ntaḥśvāsa upāramat

01090441 sampadyamānamājñāya bhīṣmaṁ brahmaṇi niṣkale

01090443 sarve babhūvuste tūṣṇīṁ vayāṁsīva dinātyaye

01090451 tatra dundubhayo nedurdevamānavavāditāḥ

01090453 śaśaṁsuḥ sādhavo rājñāṁ khātpetuḥ puṣpavṛṣṭayaḥ

01090461 tasya nirharaṇādīni samparetasya bhārgava

01090463 yudhiṣṭhiraḥ kārayitvā muhūrtaṁ duḥkhito'bhavat

01090471 tuṣṭuvurmunayo hṛṣṭāḥ kṛṣṇaṁ tadguhyanāmabhiḥ

01090473 tataste kṛṣṇahṛdayāḥ svāśramānprayayuḥ punaḥ

01090481 tato yudhiṣṭhiro gatvā sahakṛṣṇo gajāhvayam

01090483 pitaraṁ sāntvayāmāsa gāndhārīṁ ca tapasvinīm

01090491 pitrā cānumato rājā vāsudevānumoditaḥ

01090493 cakāra rājyaṁ dharmeṇa pitṛpaitāmahaṁ vibhuḥ

01100010 śaunaka uvāca

01100011 hatvā svarikthaspṛdha ātatāyino yudhiṣṭhiro dharmabhṛtāṁ variṣṭhaḥ

01100013 sahānujaiḥ pratyavaruddhabhojanaḥ kathaṁ pravṛttaḥ kimakāraṣīttataḥ

01100020 sūta uvāca

01100021 vaṁśaṁ kurorvaṁśadavāgninirhṛtaṁ saṁrohayitvā bhavabhāvano hariḥ

01100023 niveśayitvā nijarājya īśvaro yudhiṣṭhiraṁ prītamanā babhūva ha

01100031 niśamya bhīṣmoktamathācyutoktaṁ pravṛttavijñānavidhūtavibhramaḥ

01100033 śaśāsa gāmindra ivājitāśrayaḥ paridhyupāntāmanujānuvartitaḥ

01100041 kāmaṁ vavarṣa parjanyaḥ sarvakāmadughā mahī

01100043 siṣicuḥ sma vrajāngāvaḥ payasodhasvatīrmudā

01100051 nadyaḥ samudrā girayaḥ savanaspativīrudhaḥ

01100053 phalantyoṣadhayaḥ sarvāḥ kāmamanvṛtu tasya vai

01100061 nādhayo vyādhayaḥ kleśā daivabhūtātmahetavaḥ

01100063 ajātaśatrāvabhavanjantūnāṁ rājñi karhicit

01100071 uṣitvā hāstinapure māsānkatipayānhariḥ

01100073 suhṛdāṁ ca viśokāya svasuśca priyakāmyayā

01100081 āmantrya cābhyanujñātaḥ pariṣvajyābhivādya tam

01100083 āruroha rathaṁ kaiścitpariṣvakto'bhivāditaḥ

01100091 subhadrā draupadī kuntī virāṭatanayā tathā

01100093 gāndhārī dhṛtarāṣṭraśca yuyutsurgautamo yamau

01100101 vṛkodaraśca dhaumyaśca striyo matsyasutādayaḥ

01100103 na sehire vimuhyanto virahaṁ śārṅgadhanvanaḥ

01100111 satsaṅgānmuktaduḥsaṅgo hātuṁ notsahate budhaḥ

01100113 kīrtyamānaṁ yaśo yasya sakṛdākarṇya rocanam

01100121 tasminnyastadhiyaḥ pārthāḥ saheranvirahaṁ katham

01100123 darśanasparśasaṁlāpa śayanāsanabhojanaiḥ

01100131 sarve te'nimiṣairakṣaistamanu drutacetasaḥ

01100133 vīkṣantaḥ snehasambaddhā vicelustatra tatra ha

01100141 nyarundhannudgaladbāṣpamautkaṇṭhyāddevakīsute

01100143 niryātyagārānno'bhadramiti syādbāndhavastriyaḥ

01100151 mṛdaṅgaśaṅkhabheryaśca vīṇāpaṇavagomukhāḥ

01100153 dhundhuryānakaghaṇṭādyā nedurdundubhayastathā

01100161 prāsādaśikharārūḍhāḥ kurunāryo didṛkṣayā

01100163 vavṛṣuḥ kusumaiḥ kṛṣṇaṁ premavrīḍāsmitekṣaṇāḥ

01100171 sitātapatraṁ jagrāha muktādāmavibhūṣitam

01100173 ratnadaṇḍaṁ guḍākeśaḥ priyaḥ priyatamasya ha

01100181 uddhavaḥ sātyakiścaiva vyajane paramādbhute

01100183 vikīryamāṇaḥ kusumai reje madhupatiḥ pathi

01100191 aśrūyantāśiṣaḥ satyāstatra tatra dvijeritāḥ

01100193 nānurūpānurūpāśca nirguṇasya guṇātmanaḥ

01100201 anyonyamāsītsañjalpa uttamaślokacetasām

01100203 kauravendrapurastrīṇāṁ sarvaśrutimanoharaḥ

01100211 sa vai kilāyaṁ puruṣaḥ purātano ya eka āsīdaviśeṣa ātmani

01100213 agre guṇebhyo jagadātmanīśvare nimīlitātmanniśi suptaśaktiṣu

01100221 sa eva bhūyo nijavīryacoditāṁ svajīvamāyāṁ prakṛtiṁ sisṛkṣatīm

01100223 anāmarūpātmani rūpanāmanī vidhitsamāno'nusasāra śāstrakṛt

01100231 sa vā ayaṁ yatpadamatra sūrayo jitendriyā nirjitamātariśvanaḥ

01100233 paśyanti bhaktyutkalitāmalātmanā nanveṣa sattvaṁ parimārṣṭumarhati

01100241 sa vā ayaṁ sakhyanugītasatkatho vedeṣu guhyeṣu ca guhyavādibhiḥ

01100243 ya eka īśo jagadātmalīlayā sṛjatyavatyatti na tatra sajjate

01100251 yadā hyadharmeṇa tamodhiyo nṛpā jīvanti tatraiṣa hi sattvataḥ kila

01100253 dhatte bhagaṁ satyamṛtaṁ dayāṁ yaśo bhavāya rūpāṇi dadhadyuge yuge

01100261 aho alaṁ ślāghyatamaṁ yadoḥ kulamaho alaṁ puṇyatamaṁ madhorvanam

01100263 yadeṣa puṁsāmṛṣabhaḥ śriyaḥ patiḥ svajanmanā caṅkramaṇena cāñcati

01100271 aho bata svaryaśasastiraskarī kuśasthalī puṇyayaśaskarī bhuvaḥ

01100273 paśyanti nityaṁ yadanugraheṣitaṁ smitāvalokaṁ svapatiṁ sma yatprajāḥ

01100281 nūnaṁ vratasnānahutādineśvaraḥ samarcito hyasya gṛhītapāṇibhiḥ

01100283 pibanti yāḥ sakhyadharāmṛtaṁ muhurvrajastriyaḥ sammumuhuryadāśayāḥ

01100291 yā vīryaśulkena hṛtāḥ svayaṁvare pramathya caidyapramukhānhi śuṣmiṇaḥ

01100293 pradyumnasāmbāmbasutādayo'parā yāścāhṛtā bhaumavadhe sahasraśaḥ

01100301 etāḥ paraṁ strītvamapāstapeśalaṁ nirastaśaucaṁ bata sādhu kurvate

01100303 yāsāṁ gṛhātpuṣkaralocanaḥ patirna jātvapaityāhṛtibhirhṛdi spṛśan

01100311 evaṁvidhā gadantīnāṁ sa giraḥ purayoṣitām

01100313 nirīkṣaṇenābhinandansasmitena yayau hariḥ

01100321 ajātaśatruḥ pṛtanāṁ gopīthāya madhudviṣaḥ

01100323 parebhyaḥ śaṅkitaḥ snehātprāyuṅkta caturaṅgiṇīm

01100331 atha dūrāgatānśauriḥ kauravānvirahāturān

01100333 sannivartya dṛḍhaṁ snigdhānprāyātsvanagarīṁ priyaiḥ

01100341 kurujāṅgalapāñcālānśūrasenānsayāmunān

01100343 brahmāvartaṁ kurukṣetraṁ matsyānsārasvatānatha

01100351 marudhanvamatikramya sauvīrābhīrayoḥ parān

01100353 ānartānbhārgavopāgācchrāntavāho manāgvibhuḥ

01100361 tatra tatra ha tatratyairhariḥ pratyudyatārhaṇaḥ

01100363 sāyaṁ bheje diśaṁ paścādgaviṣṭho gāṁ gatastadā

01110010 sūta uvāca

01110011 ānartānsa upavrajya svṛddhāñjanapadānsvakān

01110013 dadhmau daravaraṁ teṣāṁ viṣādaṁ śamayanniva

01110021 sa uccakāśe dhavalodaro daro'pyurukramasyādharaśoṇaśoṇimā

01110023 dādhmāyamānaḥ karakañjasampuṭe yathābjakhaṇḍe kalahaṁsa utsvanaḥ

01110031 tamupaśrutya ninadaṁ jagadbhayabhayāvaham

01110033 pratyudyayuḥ prajāḥ sarvā bhartṛdarśanalālasāḥ

01110041 tatropanītabalayo raverdīpamivādṛtāḥ

01110043 ātmārāmaṁ pūrṇakāmaṁ nijalābhena nityadā

01110051 prītyutphullamukhāḥ procurharṣagadgadayā girā

01110053 pitaraṁ sarvasuhṛdamavitāramivārbhakāḥ

01110061 natāḥ sma te nātha sadāṅghripaṅkajaṁ viriñcavairiñcyasurendravanditam

01110063 parāyaṇaṁ kṣemamihecchatāṁ paraṁ na yatra kālaḥ prabhavetparaḥ prabhuḥ

01110071 bhavāya nastvaṁ bhava viśvabhāvana tvameva mātātha suhṛtpatiḥ pitā

01110073 tvaṁ sadgururnaḥ paramaṁ ca daivataṁ yasyānuvṛttyā kṛtino babhūvima

01110081 aho sanāthā bhavatā sma yadvayaṁ traiviṣṭapānāmapi dūradarśanam

01110083 premasmitasnigdhanirīkṣaṇānanaṁ paśyema rūpaṁ tava sarvasaubhagam

01110091 yarhyambujākṣāpasasāra bho bhavānkurūnmadhūnvātha suhṛddidṛkṣayā

01110093 tatrābdakoṭipratimaḥ kṣaṇo bhavedraviṁ vinākṣṇoriva nastavācyuta

01110101 kathaṁ vayaṁ nātha ciroṣite tvayi prasannadṛṣṭyākhilatāpaśoṣaṇam

01110103 jīvema te sundarahāsaśobhitamapaśyamānā vadanaṁ manoharam

01110111 iti codīritā vācaḥ prajānāṁ bhaktavatsalaḥ

01110113 śṛṇvāno'nugrahaṁ dṛṣṭyā vitanvanprāviśatpuram

01110121 madhubhojadaśārhārhakukurāndhakavṛṣṇibhiḥ

01110123 ātmatulyabalairguptāṁ nāgairbhogavatīmiva

01110131 sarvartusarvavibhavapuṇyavṛkṣalatāśramaiḥ

01110133 udyānopavanārāmairvṛtapadmākaraśriyam

01110141 gopuradvāramārgeṣu kṛtakautukatoraṇām

01110143 citradhvajapatākāgrairantaḥ pratihatātapām

01110151 sammārjitamahāmārga rathyāpaṇakacatvarām

01110153 siktāṁ gandhajalairuptāṁ phalapuṣpākṣatāṅkuraiḥ

01110161 dvāri dvāri gṛhāṇāṁ ca dadhyakṣataphalekṣubhiḥ

01110163 alaṅkṛtāṁ pūrṇakumbhairbalibhirdhūpadīpakaiḥ

01110171 niśamya preṣṭhamāyāntaṁ vasudevo mahāmanāḥ

01110173 akrūraścograsenaśca rāmaścādbhutavikramaḥ

01110181 pradyumnaścārudeṣṇaśca sāmbo jāmbavatīsutaḥ

01110183 praharṣavegocchaśitaśayanāsanabhojanāḥ

01110191 vāraṇendraṁ puraskṛtya brāhmaṇaiḥ sasumaṅgalaiḥ

01110193 śaṅkhatūryaninādena brahmaghoṣeṇa cādṛtāḥ

01110195 pratyujjagmū rathairhṛṣṭāḥ praṇayāgatasādhvasāḥ

01110201 vāramukhyāśca śataśo yānaistaddarśanotsukāḥ

01110203 lasatkuṇḍalanirbhātakapolavadanaśriyaḥ

01110211 naṭanartakagandharvāḥ sūtamāgadhavandinaḥ

01110213 gāyanti cottamaślokacaritānyadbhutāni ca

01110221 bhagavāṁstatra bandhūnāṁ paurāṇāmanuvartinām

01110223 yathāvidhyupasaṅgamya sarveṣāṁ mānamādadhe

01110231 prahvābhivādanāśleṣakarasparśasmitekṣaṇaiḥ

01110233 āśvāsya cāśvapākebhyo varaiścābhimatairvibhuḥ

01110241 svayaṁ ca gurubhirvipraiḥ sadāraiḥ sthavirairapi

01110243 āśīrbhiryujyamāno'nyairvandibhiścāviśatpuram

01110251 rājamārgaṁ gate kṛṣṇe dvārakāyāḥ kulastriyaḥ

01110253 harmyāṇyāruruhurvipra tadīkṣaṇamahotsavāḥ

01110261 nityaṁ nirīkṣamāṇānāṁ yadapi dvārakaukasām

01110263 na vitṛpyanti hi dṛśaḥ śriyo dhāmāṅgamacyutam

01110271 śriyo nivāso yasyoraḥ pānapātraṁ mukhaṁ dṛśām

01110273 bāhavo lokapālānāṁ sāraṅgāṇāṁ padāmbujam

01110281 sitātapatravyajanairupaskṛtaḥ prasūnavarṣairabhivarṣitaḥ pathi

01110283 piśaṅgavāsā vanamālayā babhau ghano yathārkoḍupacāpavaidyutaiḥ

01110291 praviṣṭastu gṛhaṁ pitroḥ pariṣvaktaḥ svamātṛbhiḥ

01110293 vavande śirasā sapta devakīpramukhā mudā

01110301 tāḥ putramaṅkamāropya snehasnutapayodharāḥ

01110303 harṣavihvalitātmānaḥ siṣicurnetrajairjalaiḥ

01110311 athāviśatsvabhavanaṁ sarvakāmamanuttamam

01110313 prāsādā yatra patnīnāṁ sahasrāṇi ca ṣoḍaśa

01110321 patnyaḥ patiṁ proṣya gṛhānupāgataṁ vilokya sañjātamanomahotsavāḥ

01110323 uttasthurārātsahasāsanāśayātsākaṁ vratairvrīḍitalocanānanāḥ

01110331 tamātmajairdṛṣṭibhirantarātmanā durantabhāvāḥ parirebhire patim

01110333 niruddhamapyāsravadambu netrayorvilajjatīnāṁ bhṛguvarya vaiklavāt

01110341 yadyapyasau pārśvagato rahogatastathāpi tasyāṅghriyugaṁ navaṁ navam

01110343 pade pade kā virameta tatpadāccalāpi yacchrīrna jahāti karhicit

01110351 evaṁ nṛpāṇāṁ kṣitibhārajanmanāmakṣauhiṇībhiḥ parivṛttatejasām

01110353 vidhāya vairaṁ śvasano yathānalaṁ mitho vadhenoparato nirāyudhaḥ

01110361 sa eṣa naraloke'sminnavatīrṇaḥ svamāyayā

01110363 reme strīratnakūṭastho bhagavānprākṛto yathā

01110371 uddāmabhāvapiśunāmalavalguhāsa

01110372 vrīḍāvalokanihato madano'pi yāsām

01110373 sammuhya cāpamajahātpramadottamāstā

01110374 yasyendriyaṁ vimathituṁ kuhakairna śekuḥ

01110381 tamayaṁ manyate loko hyasaṅgamapi saṅginam

01110383 ātmaupamyena manujaṁ vyāpṛṇvānaṁ yato'budhaḥ

01110391 etadīśanamīśasya prakṛtistho'pi tadguṇaiḥ

01110393 na yujyate sadātmasthairyathā buddhistadāśrayā

01110401 taṁ menire'balā mūḍhāḥ straiṇaṁ cānuvrataṁ rahaḥ

01110403 apramāṇavido bharturīśvaraṁ matayo yathā

01120010 śaunaka uvāca

01120011 aśvatthāmnopasṛṣṭena brahmaśīrṣṇorutejasā

01120013 uttarāyā hato garbha īśenājīvitaḥ punaḥ

01120021 tasya janma mahābuddheḥ karmāṇi ca mahātmanaḥ

01120023 nidhanaṁ ca yathaivāsītsa pretya gatavānyathā

01120031 tadidaṁ śrotumicchāmo gadituṁ yadi manyase

01120033 brūhi naḥ śraddadhānānāṁ yasya jñānamadācchukaḥ

01120040 sūta uvāca

01120041 apīpaladdharmarājaḥ pitṛvadrañjayanprajāḥ

01120043 niḥspṛhaḥ sarvakāmebhyaḥ kṛṣṇapādānusevayā

01120051 sampadaḥ kratavo lokā mahiṣī bhrātaro mahī

01120053 jambūdvīpādhipatyaṁ ca yaśaśca tridivaṁ gatam

01120061 kiṁ te kāmāḥ suraspārhā mukundamanaso dvijāḥ

01120063 adhijahrurmudaṁ rājñaḥ kṣudhitasya yathetare

01120071 māturgarbhagato vīraḥ sa tadā bhṛgunandana

01120073 dadarśa puruṣaṁ kañciddahyamāno'stratejasā

01120081 aṅguṣṭhamātramamalaṁ sphuratpuraṭamaulinam

01120083 apīvyadarśanaṁ śyāmaṁ taḍidvāsasamacyutam

01120091 śrīmaddīrghacaturbāhuṁ taptakāñcanakuṇḍalam

01120093 kṣatajākṣaṁ gadāpāṇimātmanaḥ sarvato diśam

01120095 paribhramantamulkābhāṁ bhrāmayantaṁ gadāṁ muhuḥ

01120101 astratejaḥ svagadayā nīhāramiva gopatiḥ

01120103 vidhamantaṁ sannikarṣe paryaikṣata ka ityasau

01120111 vidhūya tadameyātmā bhagavāndharmagubvibhuḥ

01120113 miṣato daśamāsasya tatraivāntardadhe hariḥ

01120121 tataḥ sarvaguṇodarke sānukūlagrahodaye

01120123 jajñe vaṁśadharaḥ pāṇḍorbhūyaḥ pāṇḍurivaujasā

01120131 tasya prītamanā rājā viprairdhaumyakṛpādibhiḥ

01120133 jātakaṁ kārayāmāsa vācayitvā ca maṅgalam

01120141 hiraṇyaṁ gāṁ mahīṁ grāmānhastyaśvānnṛpatirvarān

01120143 prādātsvannaṁ ca viprebhyaḥ prajātīrthe sa tīrthavit

01120151 tamūcurbrāhmaṇāstuṣṭā rājānaṁ praśrayānvitam

01120153 eṣa hyasminprajātantau purūṇāṁ pauravarṣabha

01120161 daivenāpratighātena śukle saṁsthāmupeyuṣi

01120163 rāto vo'nugrahārthāya viṣṇunā prabhaviṣṇunā

01120171 tasmānnāmnā viṣṇurāta iti loke bhaviṣyati

01120173 na sandeho mahābhāga mahābhāgavato mahān

01120180 śrīrājovāca

01120181 apyeṣa vaṁśyānrājarṣīnpuṇyaślokānmahātmanaḥ

01120183 anuvartitā svidyaśasā sādhuvādena sattamāḥ

01120190 brāhmaṇā ūcuḥ

01120191 pārtha prajāvitā sākṣādikṣvākuriva mānavaḥ

01120193 brahmaṇyaḥ satyasandhaśca rāmo dāśarathiryathā

01120201 eṣa dātā śaraṇyaśca yathā hyauśīnaraḥ śibiḥ

01120203 yaśo vitanitā svānāṁ dauṣyantiriva yajvanām

01120211 dhanvināmagraṇīreṣa tulyaścārjunayordvayoḥ

01120213 hutāśa iva durdharṣaḥ samudra iva dustaraḥ

01120221 mṛgendra iva vikrānto niṣevyo himavāniva

01120223 titikṣurvasudhevāsau sahiṣṇuḥ pitarāviva

01120231 pitāmahasamaḥ sāmye prasāde giriśopamaḥ

01120233 āśrayaḥ sarvabhūtānāṁ yathā devo ramāśrayaḥ

01120241 sarvasadguṇamāhātmye eṣa kṛṣṇamanuvrataḥ

01120243 rantideva ivodāro yayātiriva dhārmikaḥ

01120251 hṛtyā balisamaḥ kṛṣṇe prahrāda iva sadgrahaḥ

01120253 āhartaiṣo'śvamedhānāṁ vṛddhānāṁ paryupāsakaḥ

01120261 rājarṣīṇāṁ janayitā śāstā cotpathagāminām

01120263 nigrahītā kalereṣa bhuvo dharmasya kāraṇāt

01120271 takṣakādātmano mṛtyuṁ dvijaputropasarjitāt

01120273 prapatsyata upaśrutya muktasaṅgaḥ padaṁ hareḥ

01120281 jijñāsitātmayāthārthyo munervyāsasutādasau

01120283 hitvedaṁ nṛpa gaṅgāyāṁ yāsyatyaddhākutobhayam

01120291 iti rājña upādiśya viprā jātakakovidāḥ

01120293 labdhāpacitayaḥ sarve pratijagmuḥ svakāngṛhān

01120301 sa eṣa loke vikhyātaḥ parīkṣiditi yatprabhuḥ

01120303 pūrvaṁ dṛṣṭamanudhyāyanparīkṣeta nareṣviha

01120311 sa rājaputro vavṛdhe āśu śukla ivoḍupaḥ

01120313 āpūryamāṇaḥ pitṛbhiḥ kāṣṭhābhiriva so'nvaham

01120321 yakṣyamāṇo'śvamedhena jñātidrohajihāsayā

01120323 rājā labdhadhano dadhyau nānyatra karadaṇḍayoḥ

01120331 tadabhipretamālakṣya bhrātaro ñcyutacoditāḥ

01120333 dhanaṁ prahīṇamājahrurudīcyāṁ diśi bhūriśaḥ

01120341 tena sambhṛtasambhāro dharmaputro yudhiṣṭhiraḥ

01120343 vājimedhaistribhirbhīto yajñaiḥ samayajaddharim

01120351 āhūto bhagavānrājñā yājayitvā dvijairnṛpam

01120353 uvāsa katicinmāsānsuhṛdāṁ priyakāmyayā

01120361 tato rājñābhyanujñātaḥ kṛṣṇayā sahabandhubhiḥ

01120363 yayau dvāravatīṁ brahmansārjuno yadubhirvṛtaḥ

01130010 sūta uvāca

01130011 vidurastīrthayātrāyāṁ maitreyādātmano gatim

01130013 jñātvāgāddhāstinapuraṁ tayāvāptavivitsitaḥ

01130021 yāvataḥ kṛtavānpraśnānkṣattā kauṣāravāgrataḥ

01130023 jātaikabhaktirgovinde tebhyaścopararāma ha

01130031 taṁ bandhumāgataṁ dṛṣṭvā dharmaputraḥ sahānujaḥ

01130033 dhṛtarāṣṭro yuyutsuśca sūtaḥ śāradvataḥ pṛthā

01130041 gāndhārī draupadī brahmansubhadrā cottarā kṛpī

01130043 anyāśca jāmayaḥ pāṇḍorjñātayaḥ sasutāḥ striyaḥ

01130051 pratyujjagmuḥ praharṣeṇa prāṇaṁ tanva ivāgatam

01130053 abhisaṅgamya vidhivatpariṣvaṅgābhivādanaiḥ

01130061 mumucuḥ premabāṣpaughaṁ virahautkaṇṭhyakātarāḥ

01130063 rājā tamarhayāṁ cakre kṛtāsanaparigraham

01130071 taṁ bhuktavantaṁ viśrāntamāsīnaṁ sukhamāsane

01130073 praśrayāvanato rājā prāha teṣāṁ ca śṛṇvatām

01130080 yudhiṣṭhira uvāca

01130081 api smaratha no yuṣmatpakṣacchāyāsamedhitān

01130083 vipadgaṇādviṣāgnyādermocitā yatsamātṛkāḥ

01130091 kayā vṛttyā vartitaṁ vaścaradbhiḥ kṣitimaṇḍalam

01130093 tīrthāni kṣetramukhyāni sevitānīha bhūtale

01130101 bhavadvidhā bhāgavatāstīrthabhūtāḥ svayaṁ vibho

01130103 tīrthīkurvanti tīrthāni svāntaḥsthena gadābhṛtā

01130111 api naḥ suhṛdastāta bāndhavāḥ kṛṣṇadevatāḥ

01130113 dṛṣṭāḥ śrutā vā yadavaḥ svapuryāṁ sukhamāsate

01130121 ityukto dharmarājena sarvaṁ tatsamavarṇayat

01130123 yathānubhūtaṁ kramaśo vinā yadukulakṣayam

01130131 nanvapriyaṁ durviṣahaṁ nṛṇāṁ svayamupasthitam

01130133 nāvedayatsakaruṇo duḥkhitāndraṣṭumakṣamaḥ

01130141 kañcitkālamathāvātsītsatkṛto devavatsukham

01130143 bhrāturjyeṣṭhasya śreyaskṛtsarveṣāṁ sukhamāvahan

01130151 abibhradaryamā daṇḍaṁ yathāvadaghakāriṣu

01130153 yāvaddadhāra śūdratvaṁ śāpādvarṣaśataṁ yamaḥ

01130161 yudhiṣṭhiro labdharājyo dṛṣṭvā pautraṁ kulandharam

01130163 bhrātṛbhirlokapālābhairmumude parayā śriyā

01130171 evaṁ gṛheṣu saktānāṁ pramattānāṁ tadīhayā

01130173 atyakrāmadavijñātaḥ kālaḥ paramadustaraḥ

01130181 vidurastadabhipretya dhṛtarāṣṭramabhāṣata

01130183 rājannirgamyatāṁ śīghraṁ paśyedaṁ bhayamāgatam

01130191 pratikriyā na yasyeha kutaścitkarhicitprabho

01130193 sa eṣa bhagavānkālaḥ sarveṣāṁ naḥ samāgataḥ

01130201 yena caivābhipanno'yaṁ prāṇaiḥ priyatamairapi

01130203 janaḥ sadyo viyujyeta kimutānyairdhanādibhiḥ

01130211 pitṛbhrātṛsuhṛtputrā hatāste vigataṁ vayam

01130213 ātmā ca jarayā grastaḥ paragehamupāsase

01130221 andhaḥ puraiva vadhiro mandaprajñāśca sāmpratam

01130223 viśīrṇadanto mandāgniḥ sarāgaḥ kaphamudvahan

01130231 aho mahīyasī jantorjīvitāśā yathā bhavān

01130233 bhīmāpavarjitaṁ piṇḍamādatte gṛhapālavat

01130241 agnirnisṛṣṭo dattaśca garo dārāśca dūṣitāḥ

01130243 hṛtaṁ kṣetraṁ dhanaṁ yeṣāṁ taddattairasubhiḥ kiyat

01130251 tasyāpi tava deho'yaṁ kṛpaṇasya jijīviṣoḥ

01130253 paraityanicchato jīrṇo jarayā vāsasī iva

01130261 gatasvārthamimaṁ dehaṁ virakto muktabandhanaḥ

01130263 avijñātagatirjahyātsa vai dhīra udāhṛtaḥ

01130271 yaḥ svakātparato veha jātanirveda ātmavān

01130273 hṛdi kṛtvā hariṁ gehātpravrajetsa narottamaḥ

01130281 athodīcīṁ diśaṁ yātu svairajñātagatirbhavān

01130283 ito'rvākprāyaśaḥ kālaḥ puṁsāṁ guṇavikarṣaṇaḥ

01130291 evaṁ rājā vidureṇānujena prajñācakṣurbodhita ājamīḍhaḥ

01130293 chittvā sveṣu snehapāśāndraḍhimno niścakrāma bhrātṛsandarśitādhvā

01130301 patiṁ prayāntaṁ subalasya putrī pativratā cānujagāma sādhvī

01130303 himālayaṁ nyastadaṇḍapraharṣaṁ manasvināmiva satsamprahāraḥ

01130311 ajātaśatruḥ kṛtamaitro hutāgnirviprānnatvā tilagobhūmirukmaiḥ

01130313 gṛhaṁ praviṣṭo guruvandanāya na cāpaśyatpitarau saubalīṁ ca

01130321 tatra sañjayamāsīnaṁ papracchodvignamānasaḥ

01130323 gāvalgaṇe kva nastāto vṛddho hīnaśca netrayoḥ

01130331 ambā ca hataputrārtā pitṛvyaḥ kva gataḥ suhṛt

01130333 api mayyakṛtaprajñe hatabandhuḥ sa bhāryayā

01130335 āśaṁsamānaḥ śamalaṁ gaṅgāyāṁ duḥkhito'patat

01130341 pitaryuparate pāṇḍau sarvānnaḥ suhṛdaḥ śiśūn

01130343 arakṣatāṁ vyasanataḥ pitṛvyau kva gatāvitaḥ

01130350 sūta uvāca

01130351 kṛpayā snehavaiklavyātsūto virahakarśitaḥ

01130353 ātmeśvaramacakṣāṇo na pratyāhātipīḍitaḥ

01130361 vimṛjyāśrūṇi pāṇibhyāṁ viṣṭabhyātmānamātmanā

01130363 ajātaśatruṁ pratyūce prabhoḥ pādāvanusmaran

01130370 sañjaya uvāca

01130371 nāhaṁ veda vyavasitaṁ pitrorvaḥ kulanandana

01130373 gāndhāryā vā mahābāho muṣito'smi mahātmabhiḥ

01130381 athājagāma bhagavānnāradaḥ sahatumburuḥ

01130383 pratyutthāyābhivādyāha sānujo'bhyarcayanmunim

01130390 yudhiṣṭhira uvāca

01130391 nāhaṁ veda gatiṁ pitrorbhagavankva gatāvitaḥ

01130393 ambā vā hataputrārtā kva gatā ca tapasvinī

01130401 karṇadhāra ivāpāre bhagavānpāradarśakaḥ

01130403 athābabhāṣe bhagavānnārado munisattamaḥ

01130410 nārada uvāca

01130411 mā kañcana śuco rājanyadīśvaravaśaṁ jagat

01130413 lokāḥ sapālā yasyeme vahanti balimīśituḥ

01130415 sa saṁyunakti bhūtāni sa eva viyunakti ca

01130421 yathā gāvo nasi protāstantyāṁ baddhāśca dāmabhiḥ

01130423 vāktantyāṁ nāmabhirbaddhā vahanti balimīśituḥ

01130431 yathā krīḍopaskarāṇāṁ saṁyogavigamāviha

01130433 icchayā krīḍituḥ syātāṁ tathaiveśecchayā nṛṇām

01130441 yanmanyase dhruvaṁ lokamadhruvaṁ vā na cobhayam

01130443 sarvathā na hi śocyāste snehādanyatra mohajāt

01130451 tasmājjahyaṅga vaiklavyamajñānakṛtamātmanaḥ

01130453 kathaṁ tvanāthāḥ kṛpaṇā varteraṁste ca māṁ vinā

01130461 kālakarmaguṇādhīno deho'yaṁ pāñcabhautikaḥ

01130463 kathamanyāṁstu gopāyetsarpagrasto yathā param

01130471 ahastāni sahastānāmapadāni catuṣpadām

01130473 phalgūni tatra mahatāṁ jīvo jīvasya jīvanam

01130481 tadidaṁ bhagavānrājanneka ātmātmanāṁ svadṛk

01130483 antaro'nantaro bhāti paśya taṁ māyayorudhā

01130491 so'yamadya mahārāja bhagavānbhūtabhāvanaḥ

01130493 kālarūpo'vatīrṇo'syāmabhāvāya suradviṣām

01130501 niṣpāditaṁ devakṛtyamavaśeṣaṁ pratīkṣate

01130503 tāvadyūyamavekṣadhvaṁ bhavedyāvadiheśvaraḥ

01130511 dhṛtarāṣṭraḥ saha bhrātrā gāndhāryā ca svabhāryayā

01130513 dakṣiṇena himavata ṛṣīṇāmāśramaṁ gataḥ

01130521 srotobhiḥ saptabhiryā vai svardhunī saptadhā vyadhāt

01130523 saptānāṁ prītaye nānā saptasrotaḥ pracakṣate

01130531 snātvānusavanaṁ tasminhutvā cāgnīnyathāvidhi

01130533 abbhakṣa upaśāntātmā sa āste vigataiṣaṇaḥ

01130541 jitāsano jitaśvāsaḥ pratyāhṛtaṣaḍindriyaḥ

01130543 haribhāvanayā dhvastarajaḥsattvatamomalaḥ

01130551 vijñānātmani saṁyojya kṣetrajñe pravilāpya tam

01130553 brahmaṇyātmānamādhāre ghaṭāmbaramivāmbare

01130561 dhvastamāyāguṇodarko niruddhakaraṇāśayaḥ

01130563 nivartitākhilāhāra āste sthāṇurivācalaḥ

01130565 tasyāntarāyo maivābhūḥ sannyastākhilakarmaṇaḥ

01130571 sa vā adyatanādrājanparataḥ pañcame'hani

01130573 kalevaraṁ hāsyati svaṁ tacca bhasmībhaviṣyati

01130581 dahyamāne'gnibhirdehe patyuḥ patnī sahoṭaje

01130583 bahiḥ sthitā patiṁ sādhvī tamagnimanu vekṣyati

01130591 vidurastu tadāścaryaṁ niśāmya kurunandana

01130593 harṣaśokayutastasmādgantā tīrthaniṣevakaḥ

01130601 ityuktvāthāruhatsvargaṁ nāradaḥ sahatumburuḥ

01130603 yudhiṣṭhiro vacastasya hṛdi kṛtvājahācchucaḥ

01140010 sūta uvāca

01140011 samprasthite dvārakāyāṁjiṣṇau bandhudidṛkṣayā

01140013 jñātuṁ ca puṇyaślokasya kṛṣṇasya ca viceṣṭitam

01140021 vyatītāḥ katicinmāsāstadā nāyāttato'rjunaḥ

01140023 dadarśa ghorarūpāṇi nimittāni kurūdvahaḥ

01140031 kālasya ca gatiṁ raudrāṁ viparyastartudharmiṇaḥ

01140033 pāpīyasīṁ nṛṇāṁ vārtāṁ krodhalobhānṛtātmanām

01140041 jihmaprāyaṁ vyavahṛtaṁ śāṭhyamiśraṁ ca sauhṛdam

01140043 pitṛmātṛsuhṛdbhrātṛdampatīnāṁ ca kalkanam

01140051 nimittānyatyariṣṭāni kāle tvanugate nṛṇām

01140053 lobhādyadharmaprakṛtiṁ dṛṣṭvovācānujaṁ nṛpaḥ

01140060 yudhiṣṭhira uvāca

01140061 sampreṣito dvārakāyāṁ jiṣṇurbandhudidṛkṣayāj

01140063 ñātuṁ ca puṇyaślokasya kṛṣṇasya ca viceṣṭitam

01140071 gatāḥ saptādhunā māsā bhīmasena tavānujaḥ

01140073 nāyāti kasya vā hetornāhaṁ vededamañjasā

01140081 api devarṣiṇādiṣṭaḥ sa kālo'yamupasthitaḥ

01140083 yadātmano'ṅgamākrīḍaṁ bhagavānutsisṛkṣati

01140091 yasmānnaḥ sampado rājyaṁ dārāḥ prāṇāḥ kulaṁ prajāḥ

01140093 āsansapatnavijayo lokāśca yadanugrahāt

01140101 paśyotpātānnaravyāghra divyānbhaumānsadaihikān

01140103 dāruṇānśaṁsato'dūrādbhayaṁ no buddhimohanam

01140111 ūrvakṣibāhavo mahyaṁ sphurantyaṅga punaḥ punaḥ

01140113 vepathuścāpi hṛdaye ārāddāsyanti vipriyam

01140121 śivaiṣodyantamādityamabhirautyanalānanā

01140123 māmaṅga sārameyo'yamabhirebhatyabhīruvat

01140131 śastāḥ kurvanti māṁ savyaṁ dakṣiṇaṁ paśavo'pare

01140133 vāhāṁśca puruṣavyāghra lakṣaye rudato mama

01140141 mṛtyudūtaḥ kapoto'yamulūkaḥ kampayanmanaḥ

01140143 pratyulūkaśca kuhvānairviśvaṁ vai śūnyamicchataḥ

01140151 dhūmrā diśaḥ paridhayaḥ kampate bhūḥ sahādribhiḥ

01140153 nirghātaśca mahāṁstāta sākaṁ ca stanayitnubhiḥ

01140161 vāyurvāti kharasparśo rajasā visṛjaṁstamaḥ

01140163 asṛgvarṣanti jaladā bībhatsamiva sarvataḥ

01140171 sūryaṁ hataprabhaṁ paśya grahamardaṁ mitho divi

01140173 sasaṅkulairbhūtagaṇairjvalite iva rodasī

01140181 nadyo nadāśca kṣubhitāḥ sarāṁsi ca manāṁsi ca

01140183 na jvalatyagnirājyena kālo'yaṁ kiṁ vidhāsyati

01140191 na pibanti stanaṁ vatsā na duhyanti ca mātaraḥ

01140193 rudantyaśrumukhā gāvo na hṛṣyantyṛṣabhā vraje

01140201 daivatāni rudantīva svidyanti hyuccalanti ca

01140203 ime janapadā grāmāḥ purodyānākarāśramāḥ

01140205 bhraṣṭaśriyo nirānandāḥ kimaghaṁ darśayanti naḥ

01140211 manya etairmahotpātairnūnaṁ bhagavataḥ padaiḥ

01140213 ananyapuruṣaśrībhirhīnā bhūrhatasaubhagā

01140221 iti cintayatastasya dṛṣṭāriṣṭena cetasā

01140223 rājñaḥ pratyāgamadbrahmanyadupuryāḥ kapidhvajaḥ

01140231 taṁ pādayornipatitamayathāpūrvamāturam

01140233 adhovadanamabbindūnsṛjantaṁ nayanābjayoḥ

01140241 vilokyodvignahṛdayo vicchāyamanujaṁ nṛpaḥ

01140243 pṛcchati sma suhṛnmadhye saṁsmarannāraderitam

01140250 yudhiṣṭhira uvāca

01140251 kaccidānartapuryāṁ naḥ svajanāḥ sukhamāsate

01140253 madhubhojadaśārhārha sātvatāndhakavṛṣṇayaḥ

01140261 śūro mātāmahaḥ kaccitsvastyāste vātha māriṣaḥ

01140263 mātulaḥ sānujaḥ kaccitkuśalyānakadundubhiḥ

01140271 sapta svasārastatpatnyo mātulānyaḥ sahātmajāḥ

01140273 āsate sasnuṣāḥ kṣemaṁdevakīpramukhāḥ svayam

01140281 kaccidrājāhuko jīvatyasatputro'sya cānujaḥ

01140283 hṛdīkaḥ sasuto'krūro jayantagadasāraṇāḥ

01140291 āsate kuśalaṁ kaccidye ca śatrujidādayaḥ

01140293 kaccidāste sukhaṁ rāmo bhagavānsātvatāṁ prabhuḥ

01140301 pradyumnaḥ sarvavṛṣṇīnāṁ sukhamāste mahārathaḥ

01140303 gambhīrarayo'niruddho vardhate bhagavānuta

01140311 suṣeṇaścārudeṣṇaśca sāmbo jāmbavatīsutaḥ

01140313 anye ca kārṣṇipravarāḥ saputrā ṛṣabhādayaḥ

01140321 tathaivānucarāḥ śaureḥ śrutadevoddhavādayaḥ

01140323 sunandanandaśīrṣaṇyā ye cānye sātvatarṣabhāḥ

01140331 api svastyāsate sarve rāmakṛṣṇabhujāśrayāḥ

01140333 api smaranti kuśalamasmākaṁ baddhasauhṛdāḥ

01140341 bhagavānapi govindo brahmaṇyo bhaktavatsalaḥ

01140343 kaccitpure sudharmāyāṁ sukhamāste suhṛdvṛtaḥ

01140351 maṅgalāya ca lokānāṁ kṣemāya ca bhavāya ca

01140353 āste yadukulāmbhodhāvādyo'nantasakhaḥ pumān

01140361 yadbāhudaṇḍaguptāyāṁ svapuryāṁ yadavo'rcitāḥ

01140363 krīḍanti paramānandaṁ mahāpauruṣikā iva

01140371 yatpādaśuśrūṣaṇamukhyakarmaṇā satyādayo dvyaṣṭasahasrayoṣitaḥ

01140373 nirjitya saṅkhye tridaśāṁstadāśiṣo haranti vajrāyudhavallabhocitāḥ

01140381 yadbāhudaṇḍābhyudayānujīvino yadupravīrā hyakutobhayā muhuḥ

01140383 adhikramantyaṅghribhirāhṛtāṁ balātsabhāṁ sudharmāṁ surasattamocitām

01140391 kaccitte'nāmayaṁ tāta bhraṣṭatejā vibhāsi me

01140393 alabdhamāno'vajñātaḥ kiṁ vā tāta ciroṣitaḥ

01140401 kaccinnābhihato'bhāvaiḥ śabdādibhiramaṅgalaiḥ

01140403 na dattamuktamarthibhya āśayā yatpratiśrutam

01140411 kaccittvaṁ brāhmaṇaṁ bālaṁ gāṁ vṛddhaṁ rogiṇaṁ striyam

01140413 śaraṇopasṛtaṁ sattvaṁ nātyākṣīḥ śaraṇapradaḥ

01140421 kaccittvaṁ nāgamo'gamyāṁ gamyāṁ vāsatkṛtāṁ striyam

01140423 parājito vātha bhavānnottamairnāsamaiḥ pathi

01140431 api svitparyabhuṅkthāstvaṁ sambhojyānvṛddhabālakān

01140433 jugupsitaṁ karma kiñcitkṛtavānna yadakṣamam

01140441 kaccitpreṣṭhatamenātha hṛdayenātmabandhunā

01140443 śūnyo'smi rahito nityaṁ manyase te'nyathā na ruk

01150010 sūta uvāca

01150011 evaṁ kṛṣṇasakhaḥ kṛṣṇo bhrātrā rājñā vikalpitaḥ

01150013 nānāśaṅkāspadaṁ rūpaṁ kṛṣṇaviśleṣakarśitaḥ

01150021 śokena śuṣyadvadana hṛtsarojo hataprabhaḥ

01150023 vibhuṁ tamevānusmarannāśaknotpratibhāṣitum

01150031 kṛcchreṇa saṁstabhya śucaḥ pāṇināmṛjya netrayoḥ

01150033 parokṣeṇa samunnaddha praṇayautkaṇṭhyakātaraḥ

01150041 sakhyaṁ maitrīṁ sauhṛdaṁ ca sārathyādiṣu saṁsmaran

01150043 nṛpamagrajamityāha bāṣpagadgadayā girā

01150050 arjuna uvāca

01150051 vañcito'haṁ mahārāja hariṇā bandhurūpiṇā

01150053 yena me'pahṛtaṁ tejo devavismāpanaṁ mahat

01150061 yasya kṣaṇaviyogena loko hyapriyadarśanaḥ

01150063 ukthena rahito hyeṣa mṛtakaḥ procyate yathā

01150071 yatsaṁśrayāddrupadagehamupāgatānāṁ rājñāṁ svayaṁvaramukhe smaradurmadānām

01150073 tejo hṛtaṁ khalu mayābhihataśca matsyaḥ sajjīkṛtena dhanuṣādhigatā ca kṛṣṇā

01150081 yatsannidhāvahamu khāṇḍavamagnaye'dāmindraṁ ca sāmaragaṇaṁ tarasā vijitya

01150083 labdhā sabhā mayakṛtādbhutaśilpamāyā digbhyo'harannṛpatayo balimadhvare te

01150091 yattejasā nṛpaśiro'ṅghrimahanmakhārthamāryo'nujastava gajāyutasattvavīryaḥ

01150093 tenāhṛtāḥ pramathanāthamakhāya bhūpā yanmocitāstadanayanbalimadhvare te

01150101 patnyāstavādhimakhakḷptamahābhiṣeka ślāghiṣṭhacārukabaraṁ kitavaiḥ sabhāyām

01150103 spṛṣṭaṁ vikīrya padayoḥ patitāśrumukhyā yastatstriyo'kṛtahateśavimuktakeśāḥ

01150111 yo no jugopa vana etya durantakṛcchrāddurvāsaso'riracitādayutāgrabhugyaḥ

01150113 śākānnaśiṣṭamupayujya yatastrilokīṁ tṛptāmamaṁsta salile vinimagnasaṅghaḥ

01150121 yattejasātha bhagavānyudhi śūlapāṇirvismāpitaḥ sagirijo'stramadānnijaṁ me

01150123 anye'pi cāhamamunaiva kalevareṇa prāpto mahendrabhavane mahadāsanārdham

01150131 tatraiva me viharato bhujadaṇḍayugmaṁ gāṇḍīvalakṣaṇamarātivadhāya devāḥ

01150133 sendrāḥ śritā yadanubhāvitamājamīḍha tenāhamadya muṣitaḥ puruṣeṇa bhūmnā

01150141 yadbāndhavaḥ kurubalābdhimanantapārameko rathena tatare'hamatīryasattvam

01150143 pratyāhṛtaṁ bahu dhanaṁ ca mayā pareṣāṁ tejāspadaṁ maṇimayaṁ ca hṛtaṁ śirobhyaḥ

01150151 yo bhīṣmakarṇaguruśalyacamūṣvadabhra rājanyavaryarathamaṇḍalamaṇḍitāsu

01150153 agrecaro mama vibho rathayūthapānāmāyurmanāṁsi ca dṛśā saha oja ārcchat

01150161 yaddoḥṣu mā praṇihitaṁ gurubhīṣmakarṇa naptṛtrigartaśalyasaindhavabāhlikādyaiḥ

01150163 astrāṇyamoghamahimāni nirūpitāni nopaspṛśurnṛharidāsamivāsurāṇi

01150171 sautye vṛtaḥ kumatinātmada īśvaro me yatpādapadmamabhavāya bhajanti bhavyāḥ

01150173 māṁ śrāntavāhamarayo rathino bhuviṣṭhaṁ na prāharanyadanubhāvanirastacittāḥ

01150181 narmāṇyudārarucirasmitaśobhitāni he pārtha he'rjuna sakhe kurunandaneti

01150183 sañjalpitāni naradeva hṛdispṛśāni smarturluṭhanti hṛdayaṁ mama mādhavasya

01150191 śayyāsanāṭanavikatthanabhojanādiṣvaikyādvayasya ṛtavāniti vipralabdhaḥ

01150193 sakhyuḥ sakheva pitṛvattanayasya sarvaṁ sehe mahānmahitayā kumateraghaṁ me

01150201 so'haṁ nṛpendra rahitaḥ puruṣottamena sakhyā priyeṇa suhṛdā hṛdayena śūnyaḥ

01150203 adhvanyurukramaparigrahamaṅga rakṣangopairasadbhirabaleva vinirjito'smi

01150211 tadvai dhanusta iṣavaḥ sa ratho hayāste so'haṁ rathī nṛpatayo yata ānamanti

01150213 sarvaṁ kṣaṇena tadabhūdasadīśariktaṁ bhasmanhutaṁ kuhakarāddhamivoptamūṣyām

01150221 rājaṁstvayānupṛṣṭānāṁ suhṛdāṁ naḥ suhṛtpure

01150223 vipraśāpavimūḍhānāṁ nighnatāṁ muṣṭibhirmithaḥ

01150231 vāruṇīṁ madirāṁ pītvā madonmathitacetasām

01150233 ajānatāmivānyonyaṁ catuḥpañcāvaśeṣitāḥ

01150241 prāyeṇaitadbhagavata īśvarasya viceṣṭitam

01150243 mitho nighnanti bhūtāni bhāvayanti ca yanmithaḥ

01150251 jalaukasāṁ jale yadvanmahānto'dantyaṇīyasaḥ

01150253 durbalānbalino rājanmahānto balino mithaḥ

01150261 evaṁ baliṣṭhairyadubhirmahadbhiritarānvibhuḥ

01150263 yadūnyadubhiranyonyaṁ bhūbhārānsañjahāra ha

01150271 deśakālārthayuktāni hṛttāpopaśamāni ca

01150273 haranti smarataścittaṁ govindābhihitāni me

01150280 sūta uvāca

01150281 evaṁ cintayato jiṣṇoḥ kṛṣṇapādasaroruham

01150283 sauhārdenātigāḍhena śāntāsīdvimalā matiḥ

01150291 vāsudevāṅghryanudhyāna paribṛṁhitaraṁhasā

01150293 bhaktyā nirmathitāśeṣa kaṣāyadhiṣaṇo'rjunaḥ

01150301 gītaṁ bhagavatā jñānaṁ yattatsaṅgrāmamūrdhani

01150303 kālakarmatamoruddhaṁ punaradhyagamatprabhuḥ

01150311 viśoko brahmasampattyā sañchinnadvaitasaṁśayaḥ

01150313 līnaprakṛtinairguṇyādaliṅgatvādasambhavaḥ

01150321 niśamya bhagavanmārgaṁ saṁsthāṁ yadukulasya ca

01150323 svaḥpathāya matiṁ cakre nibhṛtātmā yudhiṣṭhiraḥ

01150331 pṛthāpyanuśrutya dhanañjayoditaṁ nāśaṁ yadūnāṁ bhagavadgatiṁ ca tām

01150333 ekāntabhaktyā bhagavatyadhokṣaje niveśitātmopararāma saṁsṛteḥ

01150341 yayāharadbhuvo bhāraṁ tāṁ tanuṁ vijahāvajaḥ

01150343 kaṇṭakaṁ kaṇṭakeneva dvayaṁ cāpīśituḥ samam

01150351 yathā matsyādirūpāṇi dhatte jahyādyathā naṭaḥ

01150353 bhūbhāraḥ kṣapito yenajahau tacca kalevaram

01150361 yadā mukundo bhagavānimāṁ mahīṁ jahau svatanvā śravaṇīyasatkathaḥ

01150363 tadāharevāpratibuddhacetasāmabhadrahetuḥ kaliranvavartata

01150371 yudhiṣṭhirastatparisarpaṇaṁ budhaḥ pure ca rāṣṭre ca gṛhe tathātmani

01150373 vibhāvya lobhānṛtajihmahiṁsanādyadharmacakraṁ gamanāya paryadhāt

01150381 svarāṭpautraṁ vinayinamātmanaḥ susamaṁ guṇaiḥ

01150383 toyanīvyāḥ patiṁ bhūmerabhyaṣiñcadgajāhvaye

01150391 mathurāyāṁ tathā vajraṁ śūrasenapatiṁ tataḥ

01150393 prājāpatyāṁ nirūpyeṣṭimagnīnapibadīśvaraḥ

01150401 visṛjya tatra tatsarvaṁ dukūlavalayādikam

01150403 nirmamo nirahaṅkāraḥ sañchinnāśeṣabandhanaḥ

01150411 vācaṁ juhāva manasi tatprāṇa itare ca tam

01150413 mṛtyāvapānaṁ sotsargaṁ taṁ pañcatve hyajohavīt

01150421 tritve hutvā ca pañcatvaṁ taccaikatve ñjuhonmuniḥ

01150423 sarvamātmanyajuhavīdbrahmaṇyātmānamavyaye

01150431 cīravāsā nirāhāro baddhavāṅmuktamūrdhajaḥ

01150433 darśayannātmano rūpaṁ jaḍonmattapiśācavat

01150441 anavekṣamāṇo niragādaśṛṇvanbadhiro yathā

01150443 udīcīṁ praviveśāśāṁ gatapūrvāṁ mahātmabhiḥ

01150445 hṛdi brahma paraṁ dhyāyannāvarteta yato gataḥ

01150451 sarve tamanunirjagmurbhrātaraḥ kṛtaniścayāḥ

01150453 kalinādharmamitreṇa dṛṣṭvā spṛṣṭāḥ prajā bhuvi

01150461 te sādhukṛtasarvārthā jñātvātyantikamātmanaḥ

01150463 manasā dhārayāmāsurvaikuṇṭhacaraṇāmbujam

01150471 taddhyānodriktayā bhaktyā viśuddhadhiṣaṇāḥ pare

01150473 tasminnārāyaṇapade ekāntamatayo gatim

01150481 avāpurduravāpāṁ te asadbhirviṣayātmabhiḥ

01150483 vidhūtakalmaṣā sthānaṁ virajenātmanaiva hi

01150491 viduro'pi parityajya prabhāse dehamātmanaḥ

01150493 kṛṣṇāveśena taccittaḥ pitṛbhiḥ svakṣayaṁ yayau

01150501 draupadī ca tadājñāya patīnāmanapekṣatām

01150503 vāsudeve bhagavati hyekāntamatirāpa tam

01150511 yaḥ śraddhayaitadbhagavatpriyāṇāṁ pāṇḍoḥ sutānāmiti samprayāṇam

01150513 śṛṇotyalaṁ svastyayanaṁ pavitraṁ labdhvā harau bhaktimupaiti siddhim

01160010 sūta uvāca

01160011 tataḥ parīkṣiddvijavaryaśikṣayā mahīṁ mahābhāgavataḥ śaśāsa ha

01160013 yathā hi sūtyāmabhijātakovidāḥ samādiśanvipra mahadguṇastathā

01160021 sa uttarasya tanayāmupayema irāvatīm

01160023 janamejayādīṁścaturastasyāmutpādayatsutān

01160031 ājahārāśvamedhāṁstrīngaṅgāyāṁ bhūridakṣiṇān

01160033 śāradvataṁ guruṁ kṛtvā devā yatrākṣigocarāḥ

01160041 nijagrāhaujasā vīraḥ kaliṁ digvijaye kvacit

01160043 nṛpaliṅgadharaṁ śūdraṁ ghnantaṁ gomithunaṁ padā

01160050 śaunaka uvāca

01160051 kasya hetornijagrāha kaliṁ digvijaye nṛpaḥ

01160053 nṛdevacihnadhṛkṣūdra ko'sau gāṁ yaḥ padāhanat

01160055 tatkathyatāṁ mahābhāga yadi kṛṣṇakathāśrayam

01160061 athavāsya padāmbhoja makarandalihāṁ satām

01160063 kimanyairasadālāpairāyuṣo yadasadvyayaḥ

01160071 kṣudrāyuṣāṁ nṛṇāmaṅga martyānāmṛtamicchatām

01160073 ihopahūto bhagavānmṛtyuḥ śāmitrakarmaṇi

01160081 na kaścinmriyate tāvadyāvadāsta ihāntakaḥ

01160083 etadarthaṁ hi bhagavānāhūtaḥ paramarṣibhiḥ

01160085 aho nṛloke pīyeta harilīlāmṛtaṁ vacaḥ

01160091 mandasya mandaprajñasya vayo mandāyuṣaśca vai

01160093 nidrayā hriyate naktaṁ divā ca vyarthakarmabhiḥ

01160100 sūta uvāca

01160101 yadā parīkṣitkurujāṅgale'vasatkaliṁ praviṣṭaṁ nijacakravartite

01160103 niśamya vārtāmanatipriyāṁ tataḥ śarāsanaṁ saṁyugaśauṇḍirādade

01160111 svalaṅkṛtaṁ śyāmaturaṅgayojitaṁ rathaṁ mṛgendradhvajamāśritaḥ purāt

01160113 vṛto rathāśvadvipapattiyuktayā svasenayā digvijayāya nirgataḥ

01160121 bhadrāśvaṁ ketumālaṁ ca bhārataṁ cottarānkurūn

01160123 kimpuruṣādīni varṣāṇi vijitya jagṛhe balim

01160131 nagarāṁśca vanāṁścaiva nadīśca vimalodakāḥ

01160133 puruṣāndevakalpāṁśca nārīśca priyadarśanāḥ

01160141 adṛṣṭapūrvānsubhagānsa dadarśa dhanañjayaḥ

01160143 sadanāni ca śubhrāṇi nārīścāpsarasāṁ nibhāḥ

01160151 tatra tatropaśṛṇvānaḥ svapūrveṣāṁ mahātmanām

01160153 pragīyamāṇaṁ ca yaśaḥ kṛṣṇamāhātmyasūcakam

01160161 ātmānaṁ ca paritrātamaśvatthāmno'stratejasaḥ

01160163 snehaṁ ca vṛṣṇipārthānāṁ teṣāṁ bhaktiṁ ca keśave

01160171 tebhyaḥ paramasantuṣṭaḥ prītyujjṛmbhitalocanaḥ

01160173 mahādhanāni vāsāṁsi dadau hārānmahāmanāḥ

01160181 sārathyapāraṣadasevanasakhyadautya

01160182 vīrāsanānugamanastavanapraṇāmān

01160183 snigdheṣu pāṇḍuṣu jagatpraṇatiṁ ca viṣṇor

01160184 bhaktiṁ karoti nṛpatiścaraṇāravinde

01160191 tasyaivaṁ vartamānasya pūrveṣāṁ vṛttimanvaham

01160193 nātidūre kilāścaryaṁ yadāsīttannibodha me

01160201 dharmaḥ padaikena caranvicchāyāmupalabhya gām

01160203 pṛcchati smāśruvadanāṁ vivatsāmiva mātaram

01160210 dharma uvāca

01160211 kaccidbhadre'nāmayamātmanaste vicchāyāsi mlāyateṣanmukhena

01160213 ālakṣaye bhavatīmantarādhiṁ dūre bandhuṁ śocasi kañcanāmba

01160221 pādairnyūnaṁ śocasi maikapādamātmānaṁ vā vṛṣalairbhokṣyamāṇam

01160223 āho surādīnhṛtayajñabhāgānprajā uta svinmaghavatyavarṣati

01160231 arakṣyamāṇāḥ striya urvi bālānśocasyatho puruṣādairivārtān

01160233 vācaṁ devīṁ brahmakule kukarmaṇyabrahmaṇye rājakule kulāgryān

01160241 kiṁ kṣatrabandhūnkalinopasṛṣṭānrāṣṭrāṇi vā tairavaropitāni

01160243 itastato vāśanapānavāsaḥ snānavyavāyonmukhajīvalokam

01160251 yadvāmba te bhūribharāvatāra kṛtāvatārasya harerdharitri

01160253 antarhitasya smaratī visṛṣṭā karmāṇi nirvāṇavilambitāni

01160261 idaṁ mamācakṣva tavādhimūlaṁ vasundhare yena vikarśitāsi

01160263 kālena vā te balināṁ balīyasā surārcitaṁ kiṁ hṛtamamba saubhagam

01160270 dharaṇyuvāca

01160271 bhavānhi veda tatsarvaṁ yanmāṁ dharmānupṛcchasi

01160273 caturbhirvartase yena pādairlokasukhāvahaiḥ

01160281 satyaṁ śaucaṁ dayā kṣāntistyāgaḥ santoṣa ārjavam

01160283 śamo damastapaḥ sāmyaṁ titikṣoparatiḥ śrutam

01160291 jñānaṁ viraktiraiśvaryaṁ śauryaṁ tejo balaṁ smṛtiḥ

01160293 svātantryaṁ kauśalaṁ kāntirdhairyaṁ mārdavameva ca

01160301 prāgalbhyaṁ praśrayaḥ śīlaṁ saha ojo balaṁ bhagaḥ

01160303 gāmbhīryaṁ sthairyamāstikyaṁ kīrtirmāno'nahaṅkṛtiḥ

01160311 ete cānye ca bhagavannityā yatra mahāguṇāḥ

01160313 prārthyā mahattvamicchadbhirna viyanti sma karhicit

01160321 tenāhaṁ guṇapātreṇa śrīnivāsena sāmpratam

01160323 śocāmi rahitaṁ lokaṁ pāpmanā kalinekṣitam

01160331 ātmānaṁ cānuśocāmi bhavantaṁ cāmarottamam

01160333 devānpitṝnṛṣīnsādhūnsarvānvarṇāṁstathāśramān

01160341 brahmādayo bahutithaṁ yadapāṅgamokṣa

01160342 kāmāstapaḥ samacaranbhagavatprapannāḥ

01160343 sā śrīḥ svavāsamaravindavanaṁ vihāya

01160344 yatpādasaubhagamalaṁ bhajate'nuraktā

01160351 tasyāhamabjakuliśāṅkuśaketuketaiḥ

01160352 śrīmatpadairbhagavataḥ samalaṅkṛtāṅgī

01160353 trīnatyaroca upalabhya tato vibhūtiṁ

01160354 lokānsa māṁ vyasṛjadutsmayatīṁ tadante

01160361 yo vai mamātibharamāsuravaṁśarājñām

01160362 akṣauhiṇīśatamapānudadātmatantraḥ

01160363 tvāṁ duḥsthamūnapadamātmani pauruṣeṇa

01160364 sampādayanyaduṣu ramyamabibhradaṅgam

01160371 kā vā saheta virahaṁ puruṣottamasya

01160372 premāvalokarucirasmitavalgujalpaiḥ

01160373 sthairyaṁ samānamaharanmadhumāninīnāṁ

01160374 romotsavo mama yadaṅghriviṭaṅkitāyāḥ

01160381 tayorevaṁ kathayatoḥ pṛthivīdharmayostadā

01160383 parīkṣinnāma rājarṣiḥ prāptaḥ prācīṁ sarasvatīm

01170010 sūta uvāca

01170011 tatra gomithunaṁ rājā hanyamānamanāthavat

01170013 daṇḍahastaṁ ca vṛṣalaṁ dadṛśe nṛpalāñchanam

01170021 vṛṣaṁ mṛṇāladhavalaṁ mehantamiva bibhyatam

01170023 vepamānaṁ padaikena sīdantaṁ śūdratāḍitam

01170031 gāṁ ca dharmadughāṁ dīnāṁ bhṛśaṁ śūdrapadāhatām

01170033 vivatsāmāśruvadanāṁ kṣāmāṁ yavasamicchatīm

01170041 papraccha rathamārūḍhaḥ kārtasvaraparicchadam

01170043 meghagambhīrayā vācā samāropitakārmukaḥ

01170051 kastvaṁ maccharaṇe loke balāddhaṁsyabalānbalī

01170053 naradevo'si veṣeṇa naṭavatkarmaṇādvijaḥ

01170061 yastvaṁ kṛṣṇe gate dūraṁ sahagāṇḍīvadhanvanā

01170063 śocyo'syaśocyānrahasi praharanvadhamarhasi

01170071 tvaṁ vā mṛṇāladhavalaḥ pādairnyūnaḥ padā caran

01170073 vṛṣarūpeṇa kiṁ kaściddevo naḥ parikhedayan

01170081 na jātu kauravendrāṇāṁ dordaṇḍaparirambhite

01170083 bhūtale'nupatantyasminvinā te prāṇināṁ śucaḥ

01170091 mā saurabheyātra śuco vyetu te vṛṣalādbhayam

01170093 mā rodīramba bhadraṁ te khalānāṁ mayi śāstari

01170101 yasya rāṣṭre prajāḥ sarvāstrasyante sādhvyasādhubhiḥ

01170103 tasya mattasya naśyanti kīrtirāyurbhago gatiḥ

01170111 eṣa rājñāṁ paro dharmo hyārtānāmārtinigrahaḥ

01170113 ata enaṁ vadhiṣyāmi bhūtadruhamasattamam

01170121 ko'vṛścattava pādāṁstrīnsaurabheya catuṣpada

01170123 mā bhūvaṁstvādṛśā rāṣṭre rājñāṁ kṛṣṇānuvartinām

01170131 ākhyāhi vṛṣa bhadraṁ vaḥ sādhūnāmakṛtāgasām

01170133 ātmavairūpyakartāraṁ pārthānāṁ kīrtidūṣaṇam

01170141 jane'nāgasyaghaṁ yuñjansarvato'sya ca madbhayam

01170143 sādhūnāṁ bhadrameva syādasādhudamane kṛte

01170151 anāgaḥsviha bhūteṣu ya āgaskṛnniraṅkuśaḥ

01170153 āhartāsmi bhujaṁ sākṣādamartyasyāpi sāṅgadam

01170161 rājño hi paramo dharmaḥ svadharmasthānupālanam

01170163 śāsato'nyānyathāśāstramanāpadyutpathāniha

01170170 dharma uvāca

01170171 etadvaḥ pāṇḍaveyānāṁ yuktamārtābhayaṁ vacaḥ

01170173 yeṣāṁ guṇagaṇaiḥ kṛṣṇo dautyādau bhagavānkṛtaḥ

01170181 na vayaṁ kleśabījāni yataḥ syuḥ puruṣarṣabha

01170183 puruṣaṁ taṁ vijānīmo vākyabhedavimohitāḥ

01170191 kecidvikalpavasanā āhurātmānamātmanaḥ

01170193 daivamanye'pare karma svabhāvamapare prabhum

01170201 apratarkyādanirdeśyāditi keṣvapi niścayaḥ

01170203 atrānurūpaṁ rājarṣe vimṛśa svamanīṣayā

01170210 sūta uvāca

01170211 evaṁ dharme pravadati sa samrāḍdvijasattamāḥ

01170213 samāhitena manasā vikhedaḥ paryacaṣṭa tam

01170220 rājovāca

01170221 dharmaṁ bravīṣi dharmajña dharmo'si vṛṣarūpadhṛk

01170223 yadadharmakṛtaḥ sthānaṁ sūcakasyāpi tadbhavet

01170231 athavā devamāyāyā nūnaṁ gatiragocarā

01170233 cetaso vacasaścāpi bhūtānāmiti niścayaḥ

01170241 tapaḥ śaucaṁ dayā satyamiti pādāḥ kṛte kṛtāḥ

01170243 adharmāṁśaistrayo bhagnāḥ smayasaṅgamadaistava

01170251 idānīṁ dharma pādaste satyaṁ nirvartayedyataḥ

01170253 taṁ jighṛkṣatyadharmo'yamanṛtenaidhitaḥ kaliḥ

01170261 iyaṁ ca bhūmirbhagavatā nyāsitorubharā satī

01170263 śrīmadbhistatpadanyāsaiḥ sarvataḥ kṛtakautukā

01170271 śocatyaśrukalā sādhvī durbhagevojjhitā satī

01170273 abrahmaṇyā nṛpavyājāḥ śūdrā bhokṣyanti māmiti

01170281 iti dharmaṁ mahīṁ caiva sāntvayitvā mahārathaḥ

01170283 niśātamādade khaḍgaṁ kalaye'dharmahetave

01170291 taṁ jighāṁsumabhipretya vihāya nṛpalāñchanam

01170293 tatpādamūlaṁ śirasā samagādbhayavihvalaḥ

01170301 patitaṁ pādayorvīraḥ kṛpayā dīnavatsalaḥ

01170303 śaraṇyo nāvadhīcchlokya āha cedaṁ hasanniva

01170310 rājovāca

01170311 na te guḍākeśayaśodharāṇāṁ baddhāñjalervai bhayamasti kiñcit

01170313 na vartitavyaṁ bhavatā kathañcana kṣetre madīye tvamadharmabandhuḥ

01170321 tvāṁ vartamānaṁ naradevadeheṣvanupravṛtto'yamadharmapūgaḥ

01170323 lobho'nṛtaṁ cauryamanāryamaṁho jyeṣṭhā ca māyā kalahaśca dambhaḥ

01170331 na vartitavyaṁ tadadharmabandho dharmeṇa satyena ca vartitavye

01170333 brahmāvarte yatra yajanti yajñairyajñeśvaraṁ yajñavitānavijñāḥ

01170341 yasminharirbhagavānijyamāna ijyātmamūrtiryajatāṁ śaṁ tanoti

01170343 kāmānamoghānsthirajaṅgamānāmantarbahirvāyurivaiṣa ātmā

01170350 sūta uvāca

01170351 parīkṣitaivamādiṣṭaḥ sa kalirjātavepathuḥ

01170353 tamudyatāsimāhedaṁ daṇḍapāṇimivodyatam

01170360 kaliruvāca

01170361 yatra kva vātha vatsyāmi sārvabhauma tavājñayā

01170363 lakṣaye tatra tatrāpi tvāmātteṣuśarāsanam

01170371 tanme dharmabhṛtāṁ śreṣṭha sthānaṁ nirdeṣṭumarhasi

01170373 yatraiva niyato vatsya ātiṣṭhaṁste'nuśāsanam

01170380 sūta uvāca

01170381 abhyarthitastadā tasmai sthānāni kalaye dadau

01170383 dyūtaṁ pānaṁ striyaḥ sūnā yatrādharmaścaturvidhaḥ

01170391 punaśca yācamānāya jātarūpamadātprabhuḥ

01170393 tato'nṛtaṁ madaṁ kāmaṁ rajo vairaṁ ca pañcamam

01170401 amūni pañca sthānāni hyadharmaprabhavaḥ kaliḥ

01170403 auttareyeṇa dattāni nyavasattannideśakṛt

01170411 athaitāni na seveta bubhūṣuḥ puruṣaḥ kvacit

01170413 viśeṣato dharmaśīlo rājā lokapatirguruḥ

01170421 vṛṣasya naṣṭāṁstrīnpādāntapaḥ śaucaṁ dayāmiti

01170423 pratisandadha āśvāsya mahīṁ ca samavardhayat

01170431 sa eṣa etarhyadhyāsta āsanaṁ pārthivocitam

01170433 pitāmahenopanyastaṁ rājñāraṇyaṁ vivikṣatā

01170441 āste'dhunā sa rājarṣiḥ kauravendraśriyollasan

01170443 gajāhvaye mahābhāgaścakravartī bṛhacchravāḥ

01170451 itthambhūtānubhāvo'yamabhimanyusuto nṛpaḥ

01170453 yasya pālayataḥ kṣauṇīṁ yūyaṁ satrāya dīkṣitāḥ

01180010 sūta uvāca

01180011 yo vai drauṇyastravipluṣṭo na māturudare mṛtaḥ

01180013 anugrahādbhagavataḥ kṛṣṇasyādbhutakarmaṇaḥ

01180021 brahmakopotthitādyastu takṣakātprāṇaviplavāt

01180023 na sammumohorubhayādbhagavatyarpitāśayaḥ

01180031 utsṛjya sarvataḥ saṅgaṁ vijñātājitasaṁsthitiḥ

01180033 vaiyāsakerjahau śiṣyo gaṅgāyāṁ svaṁ kalevaram

01180041 nottamaślokavārtānāṁ juṣatāṁ tatkathāmṛtam

01180043 syātsambhramo'ntakāle'pi smaratāṁ tatpadāmbujam

01180051 tāvatkalirna prabhavetpraviṣṭo'pīha sarvataḥ

01180053 yāvadīśo mahānurvyāmābhimanyava ekarāṭ

01180061 yasminnahani yarhyeva bhagavānutsasarja gām

01180063 tadaivehānuvṛtto'sāvadharmaprabhavaḥ kaliḥ

01180071 nānudveṣṭi kaliṁ samrāṭsāraṅga iva sārabhuk

01180073 kuśalānyāśu siddhyanti netarāṇi kṛtāni yat

01180081 kiṁ nu bāleṣu śūreṇa kalinā dhīrabhīruṇā

01180083 apramattaḥ pramatteṣu yo vṛko nṛṣu vartate

01180091 upavarṇitametadvaḥ puṇyaṁ pārīkṣitaṁ mayā

01180093 vāsudevakathopetamākhyānaṁ yadapṛcchata

01180101 yā yāḥ kathā bhagavataḥ kathanīyorukarmaṇaḥ

01180103 guṇakarmāśrayāḥ pumbhiḥ saṁsevyāstā bubhūṣubhiḥ

01180110 ṛṣaya ūcuḥ

01180111 sūta jīva samāḥ saumya śāśvatīrviśadaṁ yaśaḥ

01180113 yastvaṁ śaṁsasi kṛṣṇasya martyānāmamṛtaṁ hi naḥ

01180121 karmaṇyasminnanāśvāse dhūmadhūmrātmanāṁ bhavān

01180123 āpāyayati govinda pādapadmāsavaṁ madhu

01180131 tulayāma lavenāpi na svargaṁ nāpunarbhavam

01180133 bhagavatsaṅgisaṅgasya martyānāṁ kimutāśiṣaḥ

01180141 ko nāma tṛpyedrasavitkathāyāṁ mahattamaikāntaparāyaṇasya

01180143 nāntaṁ guṇānāmaguṇasya jagmuryogeśvarā ye bhavapādmamukhyāḥ

01180151 tanno bhavānvai bhagavatpradhāno mahattamaikāntaparāyaṇasya

01180153 harerudāraṁ caritaṁ viśuddhaṁ śuśrūṣatāṁ no vitanotu vidvan

01180161 sa vai mahābhāgavataḥ parīkṣidyenāpavargākhyamadabhrabuddhiḥ

01180163 jñānena vaiyāsakiśabditena bheje khagendradhvajapādamūlam

01180171 tannaḥ paraṁ puṇyamasaṁvṛtārthamākhyānamatyadbhutayoganiṣṭham

01180173 ākhyāhyanantācaritopapannaṁ pārīkṣitaṁ bhāgavatābhirāmam

01180180 sūta uvāca

01180181 aho vayaṁ janmabhṛto'dya hāsma vṛddhānuvṛttyāpi vilomajātāḥ

01180183 dauṣkulyamādhiṁ vidhunoti śīghraṁ mahattamānāmabhidhānayogaḥ

01180191 kutaḥ punargṛṇato nāma tasya mahattamaikāntaparāyaṇasya

01180193 yo'nantaśaktirbhagavānananto mahadguṇatvādyamanantamāhuḥ

01180201 etāvatālaṁ nanu sūcitena guṇairasāmyānatiśāyanasya

01180203 hitvetarānprārthayato vibhūtiryasyāṅghrireṇuṁ juṣate'nabhīpsoḥ

01180211 athāpi yatpādanakhāvasṛṣṭaṁ jagadviriñcopahṛtārhaṇāmbhaḥ

01180213 seśaṁ punātyanyatamo mukundātko nāma loke bhagavatpadārthaḥ

01180221 yatrānuraktāḥ sahasaiva dhīrā vyapohya dehādiṣu saṅgamūḍham

01180223 vrajanti tatpāramahaṁsyamantyaṁ yasminnahiṁsopaśamaḥ svadharmaḥ

01180231 ahaṁ hi pṛṣṭo'ryamaṇo bhavadbhirācakṣa ātmāvagamo'tra yāvān

01180233 nabhaḥ patantyātmasamaṁ patattriṇastathā samaṁ viṣṇugatiṁ vipaścitaḥ

01180241 ekadā dhanurudyamya vicaranmṛgayāṁ vane

01180243 mṛgānanugataḥ śrāntaḥ kṣudhitastṛṣito bhṛśam

01180251 jalāśayamacakṣāṇaḥ praviveśa tamāśramam

01180253 dadarśa munimāsīnaṁ śāntaṁ mīlitalocanam

01180261 pratiruddhendriyaprāṇa manobuddhimupāratam

01180263 sthānatrayātparaṁ prāptaṁ brahmabhūtamavikriyam

01180271 viprakīrṇajaṭācchannaṁ rauraveṇājinena ca

01180273 viśuṣyattālurudakaṁ tathābhūtamayācata

01180281 alabdhatṛṇabhūmyādirasamprāptārghyasūnṛtaḥ

01180283 avajñātamivātmānaṁ manyamānaścukopa ha

01180291 abhūtapūrvaḥ sahasā kṣuttṛḍbhyāmarditātmanaḥ

01180293 brāhmaṇaṁ pratyabhūdbrahmanmatsaro manyureva ca

01180301 sa tu brahmaṛṣeraṁse gatāsumuragaṁ ruṣā

01180303 vinirgacchandhanuṣkoṭyā nidhāya puramāgataḥ

01180311 eṣa kiṁ nibhṛtāśeṣa karaṇo mīlitekṣaṇaḥ

01180313 mṛṣāsamādhirāhosvitkiṁ nu syātkṣatrabandhubhiḥ

01180321 tasya putro'titejasvī viharanbālako'rbhakaiḥ

01180323 rājñāghaṁ prāpitaṁ tātaṁ śrutvā tatredamabravīt

01180331 aho adharmaḥ pālānāṁ pīvnāṁ balibhujāmiva

01180333 svāminyaghaṁ yaddāsānāṁ dvārapānāṁ śunāmiva

01180341 brāhmaṇaiḥ kṣatrabandhurhi gṛhapālo nirūpitaḥ

01180343 sa kathaṁ tadgṛhe dvāḥsthaḥ sabhāṇḍaṁ bhoktumarhati

01180351 kṛṣṇe gate bhagavati śāstaryutpathagāminām

01180353 tadbhinnasetūnadyāhaṁ śāsmi paśyata me balam

01180361 ityuktvā roṣatāmrākṣo vayasyānṛṣibālakaḥ

01180363 kauśikyāpa upaspṛśya vāgvajraṁ visasarja ha

01180371 iti laṅghitamaryādaṁ takṣakaḥ saptame'hani

01180373 daṅkṣyati sma kulāṅgāraṁ codito me tatadruham

01180381 tato'bhyetyāśramaṁ bālo gale sarpakalevaram

01180383 pitaraṁ vīkṣya duḥkhārto muktakaṇṭho ruroda ha

01180391 sa vā āṅgiraso brahmanśrutvā sutavilāpanam

01180393 unmīlya śanakairnetre dṛṣṭvā cāṁse mṛtoragam

01180401 visṛjya taṁ ca papraccha vatsa kasmāddhi rodiṣi

01180403 kena vā te'pakṛtamityuktaḥ sa nyavedayat

01180411 niśamya śaptamatadarhaṁ narendraṁ sa brāhmaṇo nātmajamabhyanandat

01180413 aho batāṁho mahadadya te kṛtamalpīyasi droha ururdamo dhṛtaḥ

01180421 na vai nṛbhirnaradevaṁ parākhyaṁ sammātumarhasyavipakvabuddhe

01180423 yattejasā durviṣaheṇa guptā vindanti bhadrāṇyakutobhayāḥ prajāḥ

01180431 alakṣyamāṇe naradevanāmni rathāṅgapāṇāvayamaṅga lokaḥ

01180433 tadā hi caurapracuro vinaṅkṣyatyarakṣyamāṇo'vivarūthavatkṣaṇāt

01180441 tadadya naḥ pāpamupaityananvayaṁ yannaṣṭanāthasya vasorvilumpakāt

01180443 parasparaṁ ghnanti śapanti vṛñjate paśūnstriyo'rthānpurudasyavo janāḥ

01180451 tadāryadharmaḥ pravilīyate nṛṇāṁ varṇāśramācārayutastrayīmayaḥ

01180453 tato'rthakāmābhiniveśitātmanāṁ śunāṁ kapīnāmiva varṇasaṅkaraḥ

01180461 dharmapālo narapatiḥ sa tu samrāḍbṛhacchravāḥ

01180463 sākṣānmahābhāgavato rājarṣirhayamedhayāṭ

01180465 kṣuttṛṭśramayuto dīno naivāsmacchāpamarhati

01180471 apāpeṣu svabhṛtyeṣu bālenāpakvabuddhinā

01180473 pāpaṁ kṛtaṁ tadbhagavānsarvātmā kṣantumarhati

01180481 tiraskṛtā vipralabdhāḥ śaptāḥ kṣiptā hatā api

01180483 nāsya tatpratikurvanti tadbhaktāḥ prabhavo'pi hi

01180491 iti putrakṛtāghena so'nutapto mahāmuniḥ

01180493 svayaṁ viprakṛto rājñā naivāghaṁ tadacintayat

01180501 prāyaśaḥ sādhavo loke parairdvandveṣu yojitāḥ

01180503 na vyathanti na hṛṣyanti yata ātmāguṇāśrayaḥ

01190010 sūta uvāca

01190011 mahīpatistvatha tatkarma garhyaṁ vicintayannātmakṛtaṁ sudurmanāḥ

01190013 aho mayā nīcamanāryavatkṛtaṁ nirāgasi brahmaṇi gūḍhatejasi

01190021 dhruvaṁ tato me kṛtadevahelanādduratyayaṁ vyasanaṁ nātidīrghāt

01190023 tadastu kāmaṁ hyaghaniṣkṛtāya me yathā na kuryāṁ punarevamaddhā

01190031 adyaiva rājyaṁ balamṛddhakośaṁ prakopitabrahmakulānalo me

01190033 dahatvabhadrasya punarna me'bhūtpāpīyasī dhīrdvijadevagobhyaḥ

01190041 sa cintayannitthamathāśṛṇodyathā muneḥ sutokto nirṛtistakṣakākhyaḥ

01190043 sa sādhu mene na cireṇa takṣakā nalaṁ prasaktasya viraktikāraṇam

01190051 atho vihāyemamamuṁ ca lokaṁ vimarśitau heyatayā purastāt

01190053 kṛṣṇāṅghrisevāmadhimanyamāna upāviśatprāyamamartyanadyām

01190061 yā vai lasacchrītulasīvimiśra kṛṣṇāṅghrireṇvabhyadhikāmbunetrī

01190063 punāti lokānubhayatra seśānkastāṁ na seveta mariṣyamāṇaḥ

01190071 iti vyavacchidya sa pāṇḍaveyaḥ prāyopaveśaṁ prati viṣṇupadyām

01190073 dadhau mukundāṅghrimananyabhāvo munivrato muktasamastasaṅgaḥ

01190081 tatropajagmurbhuvanaṁ punānā mahānubhāvā munayaḥ saśiṣyāḥ

01190083 prāyeṇa tīrthābhigamāpadeśaiḥ svayaṁ hi tīrthāni punanti santaḥ

01190091 atrirvasiṣṭhaścyavanaḥ śaradvānariṣṭanemirbhṛguraṅgirāśca

01190093 parāśaro gādhisuto'tha rāma utathya indrapramadedhmavāhau

01190101 medhātithirdevala ārṣṭiṣeṇo bhāradvājo gautamaḥ pippalādaḥ

01190103 maitreya aurvaḥ kavaṣaḥ kumbhayonirdvaipāyano bhagavānnāradaśca

01190111 anye ca devarṣibrahmarṣivaryā rājarṣivaryā aruṇādayaśca

01190113 nānārṣeyapravarānsametānabhyarcya rājā śirasā vavande

01190121 sukhopaviṣṭeṣvatha teṣu bhūyaḥ kṛtapraṇāmaḥ svacikīrṣitaṁ yat

01190123 vijñāpayāmāsa viviktacetā upasthito'gre'bhigṛhītapāṇiḥ

01190130 rājovāca

01190131 aho vayaṁ dhanyatamā nṛpāṇāṁ mahattamānugrahaṇīyaśīlāḥ

01190133 rājñāṁ kulaṁ brāhmaṇapādaśaucāddūrādvisṛṣṭaṁ bata garhyakarma

01190141 tasyaiva me'ghasya parāvareśo vyāsaktacittasya gṛheṣvabhīkṣṇam

01190143 nirvedamūlo dvijaśāparūpo yatra prasakto bhayamāśu dhatte

01190151 taṁ mopayātaṁ pratiyantu viprā gaṅgā ca devī dhṛtacittamīśe

01190153 dvijopasṛṣṭaḥ kuhakastakṣako vā daśatvalaṁ gāyata viṣṇugāthāḥ

01190161 punaśca bhūyādbhagavatyanante ratiḥ prasaṅgaśca tadāśrayeṣu

01190163 mahatsu yāṁ yāmupayāmi sṛṣṭiṁ maitryastu sarvatra namo dvijebhyaḥ

01190171 iti sma rājādhyavasāyayuktaḥ prācīnamūleṣu kuśeṣu dhīraḥ

01190173 udaṅmukho dakṣiṇakūla āste samudrapatnyāḥ svasutanyastabhāraḥ

01190181 evaṁ ca tasminnaradevadeve prāyopaviṣṭe divi devasaṅghāḥ

01190183 praśasya bhūmau vyakiranprasūnairmudā muhurdundubhayaśca neduḥ

01190191 maharṣayo vai samupāgatā ye praśasya sādhvityanumodamānāḥ

01190193 ūcuḥ prajānugrahaśīlasārā yaduttamaślokaguṇābhirūpam

01190201 na vā idaṁ rājarṣivarya citraṁ bhavatsu kṛṣṇaṁ samanuvrateṣu

01190203 ye'dhyāsanaṁ rājakirīṭajuṣṭaṁ sadyo jahurbhagavatpārśvakāmāḥ

01190211 sarve vayaṁ tāvadihāsmahe'tha kalevaraṁ yāvadasau vihāya

01190213 lokaṁ paraṁ virajaskaṁ viśokaṁ yāsyatyayaṁ bhāgavatapradhānaḥ

01190221 āśrutya tadṛṣigaṇavacaḥ parīkṣitsamaṁ madhucyudguru cāvyalīkam

01190223 ābhāṣatainānabhinandya yuktānśuśrūṣamāṇaścaritāni viṣṇoḥ

01190231 samāgatāḥ sarvata eva sarve vedā yathā mūrtidharāstripṛṣṭhe

01190233 nehātha nāmutra ca kaścanārtha ṛte parānugrahamātmaśīlam

01190241 tataśca vaḥ pṛcchyamimaṁ vipṛcche viśrabhya viprā iti kṛtyatāyām

01190243 sarvātmanā mriyamāṇaiśca kṛtyaṁ śuddhaṁ ca tatrāmṛśatābhiyuktāḥ

01190251 tatrābhavadbhagavānvyāsaputro yadṛcchayā gāmaṭamāno'napekṣaḥ

01190253 alakṣyaliṅgo nijalābhatuṣṭo vṛtaśca bālairavadhūtaveṣaḥ

01190261 taṁ dvyaṣṭavarṣaṁ sukumārapāda karorubāhvaṁsakapolagātram

01190263 cārvāyatākṣonnasatulyakarṇa subhrvānanaṁ kambusujātakaṇṭham

01190271 nigūḍhajatruṁ pṛthutuṅgavakṣasamāvartanābhiṁ valivalgūdaraṁ ca

01190273 digambaraṁ vaktravikīrṇakeśaṁ pralambabāhuṁ svamarottamābham

01190281 śyāmaṁ sadāpīvyavayo'ṅgalakṣmyā strīṇāṁ manojñaṁ rucirasmitena

01190283 pratyutthitāste munayaḥ svāsanebhyastallakṣaṇajñā api gūḍhavarcasam

01190291 sa viṣṇurāto'tithaya āgatāya tasmai saparyāṁ śirasājahāra

01190293 tato nivṛttā hyabudhāḥ striyo'rbhakā mahāsane sopaviveśa pūjitaḥ

01190301 sa saṁvṛtastatra mahānmahīyasāṁ brahmarṣirājarṣidevarṣisaṅghaiḥ

01190303 vyarocatālaṁ bhagavānyathendurgraharkṣatārānikaraiḥ parītaḥ

01190311 praśāntamāsīnamakuṇṭhamedhasaṁ muniṁ nṛpo bhāgavato'bhyupetya

01190313 praṇamya mūrdhnāvahitaḥ kṛtāñjalirnatvā girā sūnṛtayānvapṛcchat

01190320 parīkṣiduvāca

01190321 aho adya vayaṁ brahmansatsevyāḥ kṣatrabandhavaḥ

01190323 kṛpayātithirūpeṇa bhavadbhistīrthakāḥ kṛtāḥ

01190331 yeṣāṁ saṁsmaraṇātpuṁsāṁ sadyaḥ śuddhyanti vai gṛhāḥ

01190333 kiṁ punardarśanasparśa pādaśaucāsanādibhiḥ

01190341 sānnidhyātte mahāyoginpātakāni mahāntyapi

01190343 sadyo naśyanti vai puṁsāṁ viṣṇoriva suretarāḥ

01190351 api me bhagavānprītaḥ kṛṣṇaḥ pāṇḍusutapriyaḥ

01190353 paitṛṣvaseyaprītyarthaṁ tadgotrasyāttabāndhavaḥ

01190361 anyathā te'vyaktagaterdarśanaṁ naḥ kathaṁ nṛṇām

01190363 nitarāṁ mriyamāṇānāṁ saṁsiddhasya vanīyasaḥ

01190371 ataḥ pṛcchāmi saṁsiddhiṁ yogināṁ paramaṁ gurum

01190373 puruṣasyeha yatkāryaṁ mriyamāṇasya sarvathā

01190381 yacchrotavyamatho japyaṁ yatkartavyaṁ nṛbhiḥ prabho

01190383 smartavyaṁ bhajanīyaṁ vā brūhi yadvā viparyayam

01190391 nūnaṁ bhagavato brahmangṛheṣu gṛhamedhinām

01190393 na lakṣyate hyavasthānamapi godohanaṁ kvacit

01190400 sūta uvāca

01190401 evamābhāṣitaḥ pṛṣṭaḥ sa rājñā ślakṣṇayā girā

01190403 pratyabhāṣata dharmajño bhagavānbādarāyaṇiḥ

02010010 śrīśuka uvāca

02010011 varīyāneṣa te praśnaḥ kṛto lokahitaṁ nṛpa

02010013 ātmavitsammataḥ puṁsāṁ śrotavyādiṣu yaḥ paraḥ

02010021 śrotavyādīni rājendra nṛṇāṁ santi sahasraśaḥ

02010023 apaśyatāmātmatattvaṁ gṛheṣu gṛhamedhinām

02010031 nidrayā hriyate naktaṁ vyavāyena ca vā vayaḥ

02010033 divā cārthehayā rājankuṭumbabharaṇena vā

02010041 dehāpatyakalatrādiṣvātmasainyeṣvasatsvapi

02010043 teṣāṁ pramatto nidhanaṁ paśyannapi na paśyati

02010051 tasmādbhārata sarvātmā bhagavānīśvaro hariḥ

02010053 śrotavyaḥ kīrtitavyaśca smartavyaścecchatābhayam

02010061 etāvānsāṅkhyayogābhyāṁ svadharmapariniṣṭhayā

02010063 janmalābhaḥ paraḥ puṁsāmante nārāyaṇasmṛtiḥ

02010071 prāyeṇa munayo rājannivṛttā vidhiṣedhataḥ

02010073 nairguṇyasthā ramante sma guṇānukathane hareḥ

02010081 idaṁ bhāgavataṁ nāma purāṇaṁ brahmasammitam

02010083 adhītavāndvāparādau piturdvaipāyanādaham

02010091 pariniṣṭhito'pi nairguṇya uttamaślokalīlayā

02010093 gṛhītacetā rājarṣe ākhyānaṁ yadadhītavān

02010101 tadahaṁ te'bhidhāsyāmi mahāpauruṣiko bhavān

02010103 yasya śraddadhatāmāśu syānmukunde matiḥ satī

02010111 etannirvidyamānānāmicchatāmakutobhayam

02010113 yogināṁ nṛpa nirṇītaṁ harernāmānukīrtanam

02010121 kiṁ pramattasya bahubhiḥ parokṣairhāyanairiha

02010123 varaṁ muhūrtaṁ viditaṁ ghaṭate śreyase yataḥ

02010131 khaṭvāṅgo nāma rājarṣirjñātveyattāmihāyuṣaḥ

02010133 muhūrtātsarvamutsṛjya gatavānabhayaṁ harim

02010141 tavāpyetarhi kauravya saptāhaṁ jīvitāvadhiḥ

02010143 upakalpaya tatsarvaṁ tāvadyatsāmparāyikam

02010151 antakāle tu puruṣa āgate gatasādhvasaḥ

02010153 chindyādasaṅgaśastreṇa spṛhāṁ dehe'nu ye ca tam

02010161 gṛhātpravrajito dhīraḥ puṇyatīrthajalāplutaḥ

02010163 śucau vivikta āsīno vidhivatkalpitāsane

02010171 abhyasenmanasā śuddhaṁ trivṛdbrahmākṣaraṁ param

02010173 mano yacchejjitaśvāso brahmabījamavismaran

02010181 niyacchedviṣayebhyo'kṣānmanasā buddhisārathiḥ

02010183 manaḥ karmabhirākṣiptaṁ śubhārthe dhārayeddhiyā

02010191 tatraikāvayavaṁ dhyāyedavyucchinnena cetasā

02010193 mano nirviṣayaṁ yuktvā tataḥ kiñcana na smaret

02010195 padaṁ tatparamaṁ viṣṇormano yatra prasīdati

02010201 rajastamobhyāmākṣiptaṁ vimūḍhaṁ mana ātmanaḥ

02010203 yaccheddhāraṇayā dhīro hanti yā tatkṛtaṁ malam

02010211 yasyāṁ sandhāryamāṇāyāṁ yogino bhaktilakṣaṇaḥ

02010213 āśu sampadyate yoga āśrayaṁ bhadramīkṣataḥ

02010220 rājovāca

02010221 yathā sandhāryate brahmandhāraṇā yatra sammatā

02010223 yādṛśī vā haredāśu puruṣasya manomalam

02010230 śrīśuka uvāca

02010231 jitāsano jitaśvāso jitasaṅgo jitendriyaḥ

02010233 sthūle bhagavato rūpe manaḥ sandhārayeddhiyā

02010241 viśeṣastasya deho'yaṁ sthaviṣṭhaśca sthavīyasām

02010243 yatredaṁ vyajyate viśvaṁ bhūtaṁ bhavyaṁ bhavacca sat

02010251 aṇḍakośe śarīre'sminsaptāvaraṇasaṁyute

02010253 vairājaḥ puruṣo yo'sau bhagavāndhāraṇāśrayaḥ

02010261 pātālametasya hi pādamūlaṁ paṭhanti pārṣṇiprapade rasātalam

02010263 mahātalaṁ viśvasṛjo'tha gulphau talātalaṁ vai puruṣasya jaṅghe

02010271 dve jānunī sutalaṁ viśvamūrterūrudvayaṁ vitalaṁ cātalaṁ ca

02010273 mahītalaṁ tajjaghanaṁ mahīpate nabhastalaṁ nābhisaro gṛṇanti

02010281 uraḥsthalaṁ jyotiranīkamasya grīvā maharvadanaṁ vai jano'sya

02010283 tapo varāṭīṁ vidurādipuṁsaḥ satyaṁ tu śīrṣāṇi sahasraśīrṣṇaḥ

02010291 indrādayo bāhava āhurusrāḥ karṇau diśaḥ śrotramamuṣya śabdaḥ

02010293 nāsatyadasrau paramasya nāse ghrāṇo'sya gandho mukhamagniriddhaḥ

02010301 dyaurakṣiṇī cakṣurabhūtpataṅgaḥ pakṣmāṇi viṣṇorahanī ubhe ca

02010303 tadbhrūvijṛmbhaḥ parameṣṭhidhiṣṇyamāpo'sya tālū rasa eva jihvā

02010311 chandāṁsyanantasya śiro gṛṇanti daṁṣṭrā yamaḥ snehakalā dvijāni

02010313 hāso janonmādakarī ca māyā durantasargo yadapāṅgamokṣaḥ

02010321 vrīḍottarauṣṭho'dhara eva lobho dharmaḥ stano'dharmapatho'sya pṛṣṭham

02010323 kastasya meḍhraṁ vṛṣaṇau ca mitrau kukṣiḥ samudrā girayo'sthisaṅghāḥ

02010331 nāḍyo'sya nadyo'tha tanūruhāṇi mahīruhā viśvatanornṛpendra

02010333 anantavīryaḥ śvasitaṁ mātariśvā gatirvayaḥ karma guṇapravāhaḥ

02010341 īśasya keśānvidurambuvāhānvāsastu sandhyāṁ kuruvarya bhūmnaḥ

02010343 avyaktamāhurhṛdayaṁ manaścasa candramāḥ sarvavikārakośaḥ

02010351 vijñānaśaktiṁ mahimāmananti sarvātmano'ntaḥkaraṇaṁ giritram

02010353 aśvāśvataryuṣṭragajā nakhāni sarve mṛgāḥ paśavaḥ śroṇideśe

02010361 vayāṁsi tadvyākaraṇaṁ vicitraṁ manurmanīṣā manujo nivāsaḥ

02010363 gandharvavidyādharacāraṇāpsaraḥ svarasmṛtīrasurānīkavīryaḥ

02010371 brahmānanaṁ kṣatrabhujo mahātmā viḍūruraṅghriśritakṛṣṇavarṇaḥ

02010373 nānābhidhābhījyagaṇopapanno dravyātmakaḥ karma vitānayogaḥ

02010381 iyānasāvīśvaravigrahasya yaḥ sanniveśaḥ kathito mayā te

02010383 sandhāryate'sminvapuṣi sthaviṣṭhe manaḥ svabuddhyā na yato'sti kiñcit

02010391 sa sarvadhīvṛttyanubhūtasarva ātmā yathā svapnajanekṣitaikaḥ

02010393 taṁ satyamānandanidhiṁ bhajeta nānyatra sajjedyata ātmapātaḥ

02020010 śrīśuka uvāca

02020011 evaṁ purā dhāraṇayātmayonirnaṣṭāṁ smṛtiṁ pratyavarudhya tuṣṭāt

02020013 tathā sasarjedamamoghadṛṣṭiryathāpyayātprāgvyavasāyabuddhiḥ

02020021 śābdasya hi brahmaṇa eṣa panthā yannāmabhirdhyāyati dhīrapārthaiḥ

02020023 paribhramaṁstatra na vindate'rthānmāyāmaye vāsanayā śayānaḥ

02020031 ataḥ kavirnāmasu yāvadarthaḥ syādapramatto vyavasāyabuddhiḥ

02020033 siddhe'nyathārthe na yateta tatra pariśramaṁ tatra samīkṣamāṇaḥ

02020041 satyāṁ kṣitau kiṁ kaśipoḥ prayāsairbāhau svasiddhe hyupabarhaṇaiḥ kim

02020043 satyañjalau kiṁ purudhānnapātryā digvalkalādau sati kiṁ dukūlaiḥ

02020051 cīrāṇi kiṁ pathi na santi diśanti bhikṣāṁ

02020052 naivāṅghripāḥ parabhṛtaḥ sarito'pyaśuṣyan

02020053 ruddhā guhāḥ kimajito'vati nopasannān

02020054 kasmādbhajanti kavayo dhanadurmadāndhān

02020061 evaṁ svacitte svata eva siddha ātmā priyo'rtho bhagavānanantaḥ

02020063 taṁ nirvṛto niyatārtho bhajeta saṁsārahetūparamaśca yatra

02020071 kastāṁ tvanādṛtya parānucintāmṛte paśūnasatīṁ nāma kuryāt

02020073 paśyañjanaṁ patitaṁ vaitaraṇyāṁ svakarmajānparitāpāñjuṣāṇam

02020081 kecitsvadehāntarhṛdayāvakāśe prādeśamātraṁ puruṣaṁ vasantam

02020083 caturbhujaṁ kañjarathāṅgaśaṅkha gadādharaṁ dhāraṇayā smaranti

02020091 rasannavaktraṁ nalināyatekṣaṇaṁ kadambakiñjalkapiśaṅgavāsasam

02020093 lasanmahāratnahiraṇmayāṅgadaṁ sphuranmahāratnakirīṭakuṇḍalam

02020101 unnidrahṛtpaṅkajakarṇikālaye yogeśvarāsthāpitapādapallavam

02020103 śrīlakṣaṇaṁ kaustubharatnakandharamamlānalakṣmyā vanamālayācitam

02020111 vibhūṣitaṁ mekhalayāṅgulīyakairmahādhanairnūpurakaṅkaṇādibhiḥ

02020113 snigdhāmalākuñcitanīlakuntalairvirocamānānanahāsapeśalam

02020121 adīnalīlāhasitekṣaṇollasadbhrūbhaṅgasaṁsūcitabhūryanugraham

02020123 īkṣeta cintāmayamenamīśvaraṁ yāvanmano dhāraṇayāvatiṣṭhate

02020131 ekaikaśo'ṅgāni dhiyānubhāvayetpādādi yāvaddhasitaṁ gadābhṛtaḥ

02020133 jitaṁ jitaṁ sthānamapohya dhārayetparaṁ paraṁ śuddhyati dhīryathā yathā

02020141 yāvanna jāyeta parāvare'sminviśveśvare draṣṭari bhaktiyogaḥ

02020143 tāvatsthavīyaḥ puruṣasya rūpaṁ kriyāvasāne prayataḥ smareta

02020151 sthiraṁ sukhaṁ cāsanamāsthito yatiryadā jihāsurimamaṅga lokam

02020153 kāle ca deśe ca mano na sajjayetprāṇānniyacchenmanasā jitāsuḥ

02020161 manaḥ svabuddhyāmalayā niyamya kṣetrajña etāṁ ninayettamātmani

02020163 ātmānamātmanyavarudhya dhīro labdhopaśāntirvirameta kṛtyāt

02020171 na yatra kālo'nimiṣāṁ paraḥ prabhuḥ kuto nu devā jagatāṁ ya īśire

02020173 na yatra sattvaṁ na rajastamaśca na vai vikāro na mahānpradhānam

02020181 paraṁ padaṁ vaiṣṇavamāmananti tadyanneti netītyatadutsisṛkṣavaḥ

02020183 visṛjya daurātmyamananyasauhṛdā hṛdopaguhyārhapadaṁ pade pade

02020191 itthaṁ munistūparamedvyavasthito vijñānadṛgvīryasurandhitāśayaḥ

02020193 svapārṣṇināpīḍya gudaṁ tato'nilaṁ sthāneṣu ṣaṭsūnnamayejjitaklamaḥ

02020201 nābhyāṁ sthitaṁ hṛdyadhiropya tasmādudānagatyorasi taṁ nayenmuniḥ

02020203 tato'nusandhāya dhiyā manasvī svatālumūlaṁ śanakairnayeta

02020211 tasmādbhruvorantaramunnayeta niruddhasaptāyatano'napekṣaḥ

02020213 sthitvā muhūrtārdhamakuṇṭhadṛṣṭirnirbhidya mūrdhanvisṛjetparaṁ gataḥ

02020221 yadi prayāsyannṛpa pārameṣṭhyaṁ vaihāyasānāmuta yadvihāram

02020223 aṣṭādhipatyaṁ guṇasannivāye sahaiva gacchenmanasendriyaiśca

02020231 yogeśvarāṇāṁ gatimāhurantarbahistrilokyāḥ pavanāntarātmanām

02020233 na karmabhistāṁ gatimāpnuvanti vidyātapoyogasamādhibhājām

02020241 vaiśvānaraṁ yāti vihāyasā gataḥ suṣumṇayā brahmapathena śociṣā

02020243 vidhūtakalko'tha harerudastātprayāti cakraṁ nṛpa śaiśumāram

02020251 tadviśvanābhiṁ tvativartya viṣṇoraṇīyasā virajenātmanaikaḥ

02020253 namaskṛtaṁ brahmavidāmupaiti kalpāyuṣo yadvibudhā ramante

02020261 atho anantasya mukhānalena dandahyamānaṁ sa nirīkṣya viśvam

02020263 niryāti siddheśvarayuṣṭadhiṣṇyaṁ yaddvaiparārdhyaṁ tadu pārameṣṭhyam

02020271 na yatra śoko na jarā na mṛtyurnārtirna codvega ṛte kutaścit

02020273 yaccittato'daḥ kṛpayānidaṁvidāṁ durantaduḥkhaprabhavānudarśanāt

02020281 tato viśeṣaṁ pratipadya nirbhayastenātmanāpo'nalamūrtiratvaran

02020283 jyotirmayo vāyumupetya kāle vāyvātmanā khaṁ bṛhadātmaliṅgam

02020291 ghrāṇena gandhaṁ rasanena vai rasaṁ rūpaṁ ca dṛṣṭyā śvasanaṁ tvacaiva

02020293 śrotreṇa copetya nabhoguṇatvaṁ prāṇena cākūtimupaiti yogī

02020301 sa bhūtasūkṣmendriyasannikarṣaṁ manomayaṁ devamayaṁ vikāryam

02020303 saṁsādya gatyā saha tena yāti vijñānatattvaṁ guṇasannirodham

02020311 tenātmanātmānamupaiti śāntamānandamānandamayo'vasāne

02020313 etāṁ gatiṁ bhāgavatīṁ gato yaḥ sa vai punarneha viṣajjate'ṅga

02020321 ete sṛtī te nṛpa vedagīte tvayābhipṛṣṭe ca sanātane ca

02020323 ye vai purā brahmaṇa āha tuṣṭa ārādhito bhagavānvāsudevaḥ

02020331 na hyato'nyaḥ śivaḥ panthā viśataḥ saṁsṛtāviha

02020333 vāsudeve bhagavati bhaktiyogo yato bhavet

02020341 bhagavānbrahma kārtsnyena triranvīkṣya manīṣayā

02020343 tadadhyavasyatkūṭastho ratirātmanyato bhavet

02020351 bhagavānsarvabhūteṣu lakṣitaḥ svātmanā hariḥ

02020353 dṛśyairbuddhyādibhirdraṣṭā lakṣaṇairanumāpakaiḥ

02020361 tasmātsarvātmanā rājanhariḥ sarvatra sarvadā

02020363 śrotavyaḥ kīrtitavyaśca smartavyo bhagavānnṛṇām

02020371 pibanti ye bhagavata ātmanaḥ satāṁ kathāmṛtaṁ śravaṇapuṭeṣu sambhṛtam

02020373 punanti te viṣayavidūṣitāśayaṁ vrajanti taccaraṇasaroruhāntikam

02030010 śrīśuka uvāca

02030011 evametannigaditaṁ pṛṣṭavānyadbhavānmama

02030013 nṛṇāṁ yanmriyamāṇānāṁ manuṣyeṣu manīṣiṇām

02030021 brahmavarcasakāmastu yajeta brahmaṇaḥ patim

02030023 indramindriyakāmastu prajākāmaḥ prajāpatīn

02030031 devīṁ māyāṁ tu śrīkāmastejaskāmo vibhāvasum

02030033 vasukāmo vasūnrudrānvīryakāmo'tha vīryavān

02030041 annādyakāmastvaditiṁ svargakāmo'diteḥ sutān

02030043 viśvāndevānrājyakāmaḥ sādhyānsaṁsādhako viśām

02030051 āyuṣkāmo'śvinau devau puṣṭikāma ilāṁ yajet

02030053 pratiṣṭhākāmaḥ puruṣo rodasī lokamātarau

02030061 rūpābhikāmo gandharvānstrīkāmo'psara urvaśīm

02030063 ādhipatyakāmaḥ sarveṣāṁ yajeta parameṣṭhinam

02030071 yajñaṁ yajedyaśaskāmaḥ kośakāmaḥ pracetasam

02030073 vidyākāmastu giriśaṁ dāmpatyārtha umāṁ satīm

02030081 dharmārtha uttamaślokaṁ tantuḥ tanvanpitnyajet

02030083 rakṣākāmaḥ puṇyajanānojaskāmo marudgaṇān

02030091 rājyakāmo manūndevānnirṛtiṁ tvabhicaranyajet

02030093 kāmakāmo yajetsomamakāmaḥ puruṣaṁ param

02030101 akāmaḥ sarvakāmo vā mokṣakāma udāradhīḥ

02030103 tīvreṇa bhaktiyogena yajeta puruṣaṁ param

02030111 etāvāneva yajatāmiha niḥśreyasodayaḥ

02030113 bhagavatyacalo bhāvo yadbhāgavatasaṅgataḥ

02030121 jñānaṁ yadāpratinivṛttaguṇormicakram

02030122 ātmaprasāda uta yatra guṇeṣvasaṅgaḥ

02030123 kaivalyasammatapathastvatha bhaktiyogaḥ

02030124 ko nirvṛto harikathāsu ratiṁ na kuryāt

02030130 śaunaka uvāca

02030131 ityabhivyāhṛtaṁ rājā niśamya bharatarṣabhaḥ

02030133 kimanyatpṛṣṭavānbhūyo vaiyāsakimṛṣiṁ kavim

02030141 etacchuśrūṣatāṁ vidvansūta no'rhasi bhāṣitum

02030143 kathā harikathodarkāḥ satāṁ syuḥ sadasi dhruvam

02030151 sa vai bhāgavato rājā pāṇḍaveyo mahārathaḥ

02030153 bālakrīḍanakaiḥ krīḍankṛṣṇakrīḍāṁ ya ādade

02030161 vaiyāsakiśca bhagavānvāsudevaparāyaṇaḥ

02030163 urugāyaguṇodārāḥ satāṁ syurhi samāgame

02030171 āyurharati vai puṁsāmudyannastaṁ ca yannasau

02030173 tasyarte yatkṣaṇo nīta uttamaślokavārtayā

02030181 taravaḥ kiṁ na jīvanti bhastrāḥ kiṁ na śvasantyuta

02030183 na khādanti na mehanti kiṁ grāme paśavo'pare

02030191 śvaviḍvarāhoṣṭrakharaiḥ saṁstutaḥ puruṣaḥ paśuḥ

02030193 na yatkarṇapathopeto jātu nāma gadāgrajaḥ

02030201 bile batorukramavikramānye na śṛṇvataḥ karṇapuṭe narasya

02030203 jihvāsatī dārdurikeva sūta na copagāyatyurugāyagāthāḥ

02030211 bhāraḥ paraṁ paṭṭakirīṭajuṣṭamapyuttamāṅgaṁ na namenmukundam

02030213 śāvau karau no kurute saparyāṁ harerlasatkāñcanakaṅkaṇau vā

02030221 barhāyite te nayane narāṇāṁ liṅgāni viṣṇorna nirīkṣato ye

02030223 pādau nṛṇāṁ tau drumajanmabhājau kṣetrāṇi nānuvrajato hareryau

02030231 jīvañchavo bhāgavatāṅghrireṇuṁ na jātu martyo'bhilabheta yastu

02030233 śrīviṣṇupadyā manujastulasyāḥ śvasañchavo yastu na veda gandham

02030241 tadaśmasāraṁ hṛdayaṁ batedaṁ yadgṛhyamāṇairharināmadheyaiḥ

02030243 na vikriyetātha yadā vikāro netre jalaṁ gātraruheṣu harṣaḥ

02030251 athābhidhehyaṅga mano'nukūlaṁ prabhāṣase bhāgavatapradhānaḥ

02030253 yadāha vaiyāsakirātmavidyā viśārado nṛpatiṁ sādhu pṛṣṭaḥ

02040010 sūta uvāca

02040011 vaiyāsakeriti vacastattvaniścayamātmanaḥ

02040013 upadhārya matiṁ kṛṣṇe auttareyaḥ satīṁ vyadhāt

02040021 ātmajāyāsutāgāra paśudraviṇabandhuṣu

02040023 rājye cāvikale nityaṁ virūḍhāṁ mamatāṁ jahau

02040031 papraccha cemamevārthaṁ yanmāṁ pṛcchatha sattamāḥ

02040033 kṛṣṇānubhāvaśravaṇe śraddadhāno mahāmanāḥ

02040041 saṁsthāṁ vijñāya sannyasya karma traivargikaṁ ca yat

02040043 vāsudeve bhagavati ātmabhāvaṁ dṛḍhaṁ gataḥ

02040050 rājovāca

02040051 samīcīnaṁ vaco brahmansarvajñasya tavānagha

02040053 tamo viśīryate mahyaṁ hareḥ kathayataḥ kathām

02040061 bhūya eva vivitsāmi bhagavānātmamāyayā

02040063 yathedaṁ sṛjate viśvaṁ durvibhāvyamadhīśvaraiḥ

02040071 yathā gopāyati vibhuryathā saṁyacchate punaḥ

02040073 yāṁ yāṁ śaktimupāśritya puruśaktiḥ paraḥ pumān

02040075 ātmānaṁ krīḍayankrīḍankaroti vikaroti ca

02040081 nūnaṁ bhagavato brahmanhareradbhutakarmaṇaḥ

02040083 durvibhāvyamivābhāti kavibhiścāpi ceṣṭitam

02040091 yathā guṇāṁstu prakṛteryugapatkramaśo'pi vā

02040093 bibharti bhūriśastvekaḥ kurvankarmāṇi janmabhiḥ

02040101 vicikitsitametanme bravītu bhagavānyathā

02040103 śābde brahmaṇi niṣṇātaḥ parasmiṁśca bhavānkhalu

02040110 sūta uvāca

02040111 ityupāmantrito rājñā guṇānukathane hareḥ

02040113 hṛṣīkeśamanusmṛtya prativaktuṁ pracakrame

02040120 śrīśuka uvāca

02040121 namaḥ parasmai puruṣāya bhūyase sadudbhavasthānanirodhalīlayā

02040123 gṛhītaśaktitritayāya dehināmantarbhavāyānupalakṣyavartmane

02040131 bhūyo namaḥ sadvṛjinacchide'satāmasambhavāyākhilasattvamūrtaye

02040133 puṁsāṁ punaḥ pāramahaṁsya āśrame vyavasthitānāmanumṛgyadāśuṣe

02040141 namo namaste'stvṛṣabhāya sātvatāṁ vidūrakāṣṭhāya muhuḥ kuyoginām

02040143 nirastasāmyātiśayena rādhasā svadhāmani brahmaṇi raṁsyate namaḥ

02040151 yatkīrtanaṁ yatsmaraṇaṁ yadīkṣaṇaṁ yadvandanaṁ yacchravaṇaṁ yadarhaṇam

02040153 lokasya sadyo vidhunoti kalmaṣaṁ tasmai subhadraśravase namo namaḥ

02040161 vicakṣaṇā yaccaraṇopasādanātsaṅgaṁ vyudasyobhayato'ntarātmanaḥ

02040163 vindanti hi brahmagatiṁ gataklamāstasmai subhadraśravase namo namaḥ

02040171 tapasvino dānaparā yaśasvino manasvino mantravidaḥ sumaṅgalāḥ

02040173 kṣemaṁ na vindanti vinā yadarpaṇaṁ tasmai subhadraśravase namo namaḥ

02040181 kirātahūṇāndhrapulindapulkaśā ābhīraśumbhā yavanāḥ khasādayaḥ

02040183 ye'nye ca pāpā yadapāśrayāśrayāḥ śudhyanti tasmai prabhaviṣṇave namaḥ

02040191 sa eṣa ātmātmavatāmadhīśvarastrayīmayo dharmamayastapomayaḥ

02040193 gatavyalīkairajaśaṅkarādibhirvitarkyaliṅgo bhagavānprasīdatām

02040201 śriyaḥ patiryajñapatiḥ prajāpatirdhiyāṁ patirlokapatirdharāpatiḥ

02040203 patirgatiścāndhakavṛṣṇisātvatāṁ prasīdatāṁ me bhagavānsatāṁ patiḥ

02040211 yadaṅghryabhidhyānasamādhidhautayā dhiyānupaśyanti hi tattvamātmanaḥ

02040213 vadanti caitatkavayo yathārucaṁ sa me mukundo bhagavānprasīdatām

02040221 pracoditā yena purā sarasvatī vitanvatājasya satīṁ smṛtiṁ hṛdi

02040223 svalakṣaṇā prādurabhūtkilāsyataḥ sa me ṛṣīṇāmṛṣabhaḥ prasīdatām

02040231 bhūtairmahadbhirya imāḥ puro vibhurnirmāya śete yadamūṣu pūruṣaḥ

02040233 bhuṅkte guṇānṣoḍaśa ṣoḍaśātmakaḥ so'laṅkṛṣīṣṭa bhagavānvacāṁsi me

02040241 namastasmai bhagavate vāsudevāya vedhase

02040243 papurjñānamayaṁ saumyā yanmukhāmburuhāsavam

02040251 etadevātmabhū rājannāradāya vipṛcchate

02040253 vedagarbho'bhyadhātsākṣādyadāha harirātmanaḥ

02050010 nārada uvāca

02050011 devadeva namaste'stu bhūtabhāvana pūrvaja

02050013 tadvijānīhi yajjñānamātmatattvanidarśanam

02050021 yadrūpaṁ yadadhiṣṭhānaṁ yataḥ sṛṣṭamidaṁ prabho

02050023 yatsaṁsthaṁ yatparaṁ yacca tattattvaṁ vada tattvataḥ

02050031 sarvaṁ hyetadbhavānveda bhūtabhavyabhavatprabhuḥ

02050033 karāmalakavadviśvaṁ vijñānāvasitaṁ tava

02050041 yadvijñāno yadādhāro yatparastvaṁ yadātmakaḥ

02050043 ekaḥ sṛjasi bhūtāni bhūtairevātmamāyayā

02050051 ātmanbhāvayase tāni na parābhāvayansvayam

02050053 ātmaśaktimavaṣṭabhya ūrṇanābhirivāklamaḥ

02050061 nāhaṁ veda paraṁ hyasminnāparaṁ na samaṁ vibho

02050063 nāmarūpaguṇairbhāvyaṁ sadasatkiñcidanyataḥ

02050071 sa bhavānacaradghoraṁ yattapaḥ susamāhitaḥ

02050073 tena khedayase nastvaṁ parāśaṅkāṁ ca yacchasi

02050081 etanme pṛcchataḥ sarvaṁ sarvajña sakaleśvara

02050083 vijānīhi yathaivedamahaṁ budhye'nuśāsitaḥ

02050090 brahmovāca

02050091 samyakkāruṇikasyedaṁ vatsa te vicikitsitam

02050093 yadahaṁ coditaḥ saumya bhagavadvīryadarśane

02050101 nānṛtaṁ tava taccāpi yathā māṁ prabravīṣi bhoḥ

02050103 avijñāya paraṁ matta etāvattvaṁ yato hi me

02050111 yena svarociṣā viśvaṁ rocitaṁ rocayāmyaham

02050113 yathārko'gniryathā somo yatharkṣagrahatārakāḥ

02050121 tasmai namo bhagavate vāsudevāya dhīmahi

02050123 yanmāyayā durjayayā māṁ vadanti jagadgurum

02050131 vilajjamānayā yasya sthātumīkṣāpathe'muyā

02050133 vimohitā vikatthante mamāhamiti durdhiyaḥ

02050141 dravyaṁ karma ca kālaśca svabhāvo jīva eva ca

02050143 vāsudevātparo brahmanna cānyo'rtho'sti tattvataḥ

02050151 nārāyaṇaparā vedā devā nārāyaṇāṅgajāḥ

02050153 nārāyaṇaparā lokā nārāyaṇaparā makhāḥ

02050161 nārāyaṇaparo yogo nārāyaṇaparaṁ tapaḥ

02050163 nārāyaṇaparaṁ jñānaṁ nārāyaṇaparā gatiḥ

02050171 tasyāpi draṣṭurīśasya kūṭasthasyākhilātmanaḥ

02050173 sṛjyaṁ sṛjāmi sṛṣṭo'hamīkṣayaivābhicoditaḥ

02050181 sattvaṁ rajastama iti nirguṇasya guṇāstrayaḥ

02050183 sthitisarganirodheṣu gṛhītā māyayā vibhoḥ

02050191 kāryakāraṇakartṛtve dravyajñānakriyāśrayāḥ

02050193 badhnanti nityadā muktaṁ māyinaṁ puruṣaṁ guṇāḥ

02050201 sa eṣa bhagavāṁlliṅgaistribhiretairadhokṣajaḥ

02050203 svalakṣitagatirbrahmansarveṣāṁ mama ceśvaraḥ

02050211 kālaṁ karma svabhāvaṁ ca māyeśo māyayā svayā

02050213 ātmanyadṛcchayā prāptaṁ vibubhūṣurupādade

02050221 kālādguṇavyatikaraḥ pariṇāmaḥ svabhāvataḥ

02050223 karmaṇo janma mahataḥ puruṣādhiṣṭhitādabhūt

02050231 mahatastu vikurvāṇādrajaḥsattvopabṛṁhitāt

02050233 tamaḥpradhānastvabhavaddravyajñānakriyātmakaḥ

02050241 so'haṅkāra iti prokto vikurvansamabhūttridhā

02050243 vaikārikastaijasaśca tāmasaśceti yadbhidā

02050245 dravyaśaktiḥ kriyāśaktirjñānaśaktiriti prabho

02050251 tāmasādapi bhūtādervikurvāṇādabhūnnabhaḥ

02050253 tasya mātrā guṇaḥ śabdo liṅgaṁ yaddraṣṭṛdṛśyayoḥ

02050261 nabhaso'tha vikurvāṇādabhūtsparśaguṇo'nilaḥ

02050263 parānvayācchabdavāṁśca prāṇa ojaḥ saho balam

02050271 vāyorapi vikurvāṇātkālakarmasvabhāvataḥ

02050273 udapadyata tejo vai rūpavatsparśaśabdavat

02050281 tejasastu vikurvāṇādāsīdambho rasātmakam

02050283 rūpavatsparśavaccāmbho ghoṣavacca parānvayāt

02050291 viśeṣastu vikurvāṇādambhaso gandhavānabhūt

02050293 parānvayādrasasparśa śabdarūpaguṇānvitaḥ

02050301 vaikārikānmano jajñe devā vaikārikā daśa

02050303 digvātārkapraceto'śvi vahnīndropendramitrakāḥ

02050311 taijasāttu vikurvāṇādindriyāṇi daśābhavan

02050313 jñānaśaktiḥ kriyāśaktirbuddhiḥ prāṇaśca taijasau

02050315 śrotraṁ tvagghrāṇadṛgjihvā vāgdormeḍhrāṅghripāyavaḥ

02050321 yadaite'saṅgatā bhāvā bhūtendriyamanoguṇāḥ

02050323 yadāyatananirmāṇe na śekurbrahmavittama

02050331 tadā saṁhatya cānyonyaṁ bhagavacchakticoditāḥ

02050333 sadasattvamupādāya cobhayaṁ sasṛjurhyadaḥ

02050341 varṣapūgasahasrānte tadaṇḍamudake śayam

02050343 kālakarmasvabhāvastho jīvo ñjīvamajīvayat

02050351 sa eva puruṣastasmādaṇḍaṁ nirbhidya nirgataḥ

02050353 sahasrorvaṅghribāhvakṣaḥ sahasrānanaśīrṣavān

02050361 yasyehāvayavairlokānkalpayanti manīṣiṇaḥ

02050363 kaṭyādibhiradhaḥ sapta saptordhvaṁ jaghanādibhiḥ

02050371 puruṣasya mukhaṁ brahma kṣatrametasya bāhavaḥ

02050373 ūrvorvaiśyo bhagavataḥ padbhyāṁ śūdro vyajāyata

02050381 bhūrlokaḥ kalpitaḥ padbhyāṁ bhuvarloko'sya nābhitaḥ

02050383 hṛdā svarloka urasā maharloko mahātmanaḥ

02050391 grīvāyāṁ janaloko'sya tapolokaḥ stanadvayāt

02050393 mūrdhabhiḥ satyalokastu brahmalokaḥ sanātanaḥ

02050401 tatkaṭyāṁ cātalaṁ kḷptamūrubhyāṁ vitalaṁ vibhoḥ

02050403 jānubhyāṁ sutalaṁ śuddhaṁ jaṅghābhyāṁ tu talātalam

02050411 mahātalaṁ tu gulphābhyāṁ prapadābhyāṁ rasātalam

02050413 pātālaṁ pādatalata iti lokamayaḥ pumān

02050421 bhūrlokaḥ kalpitaḥ padbhyāṁ bhuvarloko'sya nābhitaḥ

02050423 svarlokaḥ kalpito mūrdhnā iti vā lokakalpanā

02060010 brahmovāca

02060011 vācāṁ vahnermukhaṁ kṣetraṁ chandasāṁ sapta dhātavaḥ

02060013 havyakavyāmṛtānnānāṁ jihvā sarvarasasya ca

02060021 sarvāsūnāṁ ca vāyośca tannāse paramāyaṇe

02060023 aśvinoroṣadhīnāṁ ca ghrāṇo modapramodayoḥ

02060031 rūpāṇāṁ tejasāṁ cakṣurdivaḥ sūryasya cākṣiṇī

02060033 karṇau diśāṁ ca tīrthānāṁ śrotramākāśaśabdayoḥ

02060035 tadgātraṁ vastusārāṇāṁ saubhagasya ca bhājanam

02060041 tvagasya sparśavāyośca sarvamedhasya caiva hi

02060043 romāṇyudbhijjajātīnāṁ yairvā yajñastu sambhṛtaḥ

02060051 keśaśmaśrunakhānyasya śilālohābhravidyutām

02060053 bāhavo lokapālānāṁ prāyaśaḥ kṣemakarmaṇām

02060061 vikramo bhūrbhuvaḥ svaśca kṣemasya śaraṇasya ca

02060063 sarvakāmavarasyāpi hareścaraṇa āspadam

02060071 apāṁ vīryasya sargasya parjanyasya prajāpateḥ

02060073 puṁsaḥ śiśna upasthastu prajātyānandanirvṛteḥ

02060081 pāyuryamasya mitrasya parimokṣasya nārada

02060083 hiṁsāyā nirṛtermṛtyornirayasya gudaṁ smṛtaḥ

02060091 parābhūteradharmasya tamasaścāpi paścimaḥ

02060093 nāḍyo nadanadīnāṁ ca gotrāṇāmasthisaṁhatiḥ

02060101 avyaktarasasindhūnāṁ bhūtānāṁ nidhanasya ca

02060103 udaraṁ viditaṁ puṁso hṛdayaṁ manasaḥ padam

02060111 dharmasya mama tubhyaṁ ca kumārāṇāṁ bhavasya ca

02060113 vijñānasya ca sattvasya parasyātmā parāyaṇam

02060121 ahaṁ bhavānbhavaścaiva ta ime munayo'grajāḥ

02060123 surāsuranarā nāgāḥ khagā mṛgasarīsṛpāḥ

02060131 gandharvāpsaraso yakṣā rakṣobhūtagaṇoragāḥ

02060133 paśavaḥ pitaraḥ siddhā vidyādhrāścāraṇā drumāḥ

02060141 anye ca vividhā jīvājalasthalanabhaukasaḥ

02060143 graharkṣaketavastārāstaḍitaḥ stanayitnavaḥ

02060151 sarvaṁ puruṣa evedaṁ bhūtaṁ bhavyaṁ bhavacca yat

02060153 tenedamāvṛtaṁ viśvaṁ vitastimadhitiṣṭhati

02060161 svadhiṣṇyaṁ pratapanprāṇo bahiśca pratapatyasau

02060163 evaṁ virājaṁ pratapaṁstapatyantarbahiḥ pumān

02060171 so'mṛtasyābhayasyeśo martyamannaṁ yadatyagāt

02060173 mahimaiṣa tato brahmanpuruṣasya duratyayaḥ

02060181 pādeṣu sarvabhūtāni puṁsaḥ sthitipado viduḥ

02060183 amṛtaṁ kṣemamabhayaṁ trimūrdhno'dhāyi mūrdhasu

02060191 pādāstrayo bahiścāsannaprajānāṁ ya āśramāḥ

02060193 antastrilokyāstvaparo gṛhamedho'bṛhadvrataḥ

02060201 sṛtī vicakrame viśvamsāśanānaśane ubhe

02060203 yadavidyā ca vidyā ca puruṣastūbhayāśrayaḥ

02060211 yasmādaṇḍaṁ virāḍjajñe bhūtendriyaguṇātmakaḥ

02060213 taddravyamatyagādviśvaṁ gobhiḥ sūrya ivātapan

02060221 yadāsya nābhyānnalinādahamāsaṁ mahātmanaḥ

02060223 nāvidaṁ yajñasambhārānpuruṣāvayavānṛte

02060231 teṣu yajñasya paśavaḥ savanaspatayaḥ kuśāḥ

02060233 idaṁ ca devayajanaṁ kālaścoruguṇānvitaḥ

02060241 vastūnyoṣadhayaḥ snehā rasalohamṛdo jalam

02060243 ṛco yajūṁṣi sāmāni cāturhotraṁ ca sattama

02060251 nāmadheyāni mantrāśca dakṣiṇāśca vratāni ca

02060253 devatānukramaḥ kalpaḥ saṅkalpastantrameva ca

02060261 gatayo matayaścaiva prāyaścittaṁ samarpaṇam

02060263 puruṣāvayavairete sambhārāḥ sambhṛtā mayā

02060271 iti sambhṛtasambhāraḥ puruṣāvayavairaham

02060273 tameva puruṣaṁ yajñaṁ tenaivāyajamīśvaram

02060281 tataste bhrātara ime prajānāṁ patayo nava

02060283 ayajanvyaktamavyaktaṁ puruṣaṁ susamāhitāḥ

02060291 tataśca manavaḥ kāle ījire ṛṣayo'pare

02060293 pitaro vibudhā daityā manuṣyāḥ kratubhirvibhum

02060301 nārāyaṇe bhagavati tadidaṁ viśvamāhitam

02060303 gṛhītamāyoruguṇaḥ sargādāvaguṇaḥ svataḥ

02060311 sṛjāmi tanniyukto'haṁ haro harati tadvaśaḥ

02060313 viśvaṁ puruṣarūpeṇa paripāti triśaktidhṛk

02060321 iti te'bhihitaṁ tāta yathedamanupṛcchasi

02060323 nānyadbhagavataḥ kiñcidbhāvyaṁ sadasadātmakam

02060331 na bhāratī me'ṅga mṛṣopalakṣyate na vai kvacinme manaso mṛṣā gatiḥ

02060333 na me hṛṣīkāṇi patantyasatpathe yanme hṛdautkaṇṭhyavatā dhṛto hariḥ

02060341 so'haṁ samāmnāyamayastapomayaḥ prajāpatīnāmabhivanditaḥ patiḥ

02060343 āsthāya yogaṁ nipuṇaṁ samāhitastaṁ nādhyagacchaṁ yata ātmasambhavaḥ

02060351 nato'smyahaṁ taccaraṇaṁ samīyuṣāṁ bhavacchidaṁ svastyayanaṁ sumaṅgalam

02060353 yo hyātmamāyāvibhavaṁ sma paryagādyathā nabhaḥ svāntamathāpare kutaḥ

02060361 nāhaṁ na yūyaṁ yadṛtāṁ gatiṁ vidurna vāmadevaḥ kimutāpare surāḥ

02060363 tanmāyayā mohitabuddhayastvidaṁ vinirmitaṁ cātmasamaṁ vicakṣmahe

02060371 yasyāvatārakarmāṇi gāyanti hyasmadādayaḥ

02060373 na yaṁ vidanti tattvena tasmai bhagavate namaḥ

02060381 sa eṣa ādyaḥ puruṣaḥ kalpe kalpe sṛjatyajaḥ

02060383 ātmātmanyātmanātmānaṁ sa saṁyacchati pāti ca

02060391 viśuddhaṁ kevalaṁ jñānaṁ pratyaksamyagavasthitam

02060393 satyaṁ pūrṇamanādyantaṁ nirguṇaṁ nityamadvayam

02060401 ṛṣe vidanti munayaḥ praśāntātmendriyāśayāḥ

02060403 yadā tadevāsattarkaistirodhīyeta viplutam

02060411 ādyo'vatāraḥ puruṣaḥ parasya kālaḥ svabhāvaḥ sadasanmanaśca

02060413 dravyaṁ vikāro guṇa indriyāṇi virāṭsvarāṭsthāsnu cariṣṇu bhūmnaḥ

02060421 ahaṁ bhavo yajña ime prajeśā dakṣādayo ye bhavadādayaśca

02060423 svarlokapālāḥ khagalokapālā nṛlokapālāstalalokapālāḥ

02060431 gandharvavidyādharacāraṇeśā ye yakṣarakṣoraganāganāthāḥ

02060433 ye vā ṛṣīṇāmṛṣabhāḥ pitṇāṁ daityendrasiddheśvaradānavendrāḥ

02060435 anye ca ye pretapiśācabhūta kūṣmāṇḍayādomṛgapakṣyadhīśāḥ

02060441 yatkiñca loke bhagavanmahasvadojaḥsahasvadbalavatkṣamāvat

02060443 śrīhrīvibhūtyātmavadadbhutārṇaṁ tattvaṁ paraṁ rūpavadasvarūpam

02060451 prādhānyato yānṛṣa āmananti līlāvatārānpuruṣasya bhūmnaḥ

02060453 āpīyatāṁ karṇakaṣāyaśoṣānanukramiṣye ta imānsupeśān

02070010 brahmovāca

02070011 yatrodyataḥ kṣititaloddharaṇāya bibhrat

02070012 krauḍīṁ tanuṁ sakalayajñamayīmanantaḥ

02070013 antarmahārṇava upāgatamādidaityaṁ

02070014 taṁ daṁṣṭrayādrimiva vajradharo dadāra

02070021 jāto rucerajanayatsuyamānsuyajña

02070022 ākūtisūnuramarānatha dakṣiṇāyām

02070023 lokatrayasya mahatīmaharadyadārtiṁ

02070024 svāyambhuvena manunā harirityanūktaḥ

02070031 jajñe ca kardamagṛhe dvija devahūtyāṁ

02070032 strībhiḥ samaṁ navabhirātmagatiṁ svamātre

02070033 ūce yayātmaśamalaṁ guṇasaṅgapaṅkam

02070034 asminvidhūya kapilasya gatiṁ prapede

02070041 atrerapatyamabhikāṅkṣata āha tuṣṭo

02070042 datto mayāhamiti yadbhagavānsa dattaḥ

02070043 yatpādapaṅkajaparāgapavitradehā

02070044 yogarddhimāpurubhayīṁ yaduhaihayādyāḥ

02070051 taptaṁ tapo vividhalokasisṛkṣayā me

02070052 ādau sanātsvatapasaḥ sa catuḥsano'bhūt

02070053 prākkalpasamplavavinaṣṭamihātmatattvaṁ

02070054 samyagjagāda munayo yadacakṣatātman

02070061 dharmasya dakṣaduhitaryajaniṣṭa mūrtyāṁ

02070062 nārāyaṇo nara iti svatapaḥprabhāvaḥ

02070063 dṛṣṭvātmano bhagavato niyamāvalopaṁ

02070064 devyastvanaṅgapṛtanā ghaṭituṁ na śekuḥ

02070071 kāmaṁ dahanti kṛtino nanu roṣadṛṣṭyā

02070072 roṣaṁ dahantamuta te na dahantyasahyam

02070073 so'yaṁ yadantaramalaṁ praviśanbibheti

02070074 kāmaḥ kathaṁ nu punarasya manaḥ śrayeta

02070081 viddhaḥ sapatnyuditapatribhiranti rājño

02070082 bālo'pi sannupagatastapase vanāni

02070083 tasmā adāddhruvagatiṁ gṛṇate prasanno

02070084 divyāḥ stuvanti munayo yaduparyadhastāt

02070091 yadvenamutpathagataṁ dvijavākyavajra

02070092 niṣpluṣṭapauruṣabhagaṁ niraye patantam

02070093 trātvārthito jagati putrapadaṁ ca lebhe

02070094 dugdhā vasūni vasudhā sakalāni yena

02070101 nābherasāvṛṣabha āsa sudevisūnur

02070102 yo vai cacāra samadṛgjaḍayogacaryām

02070103 yatpāramahaṁsyamṛṣayaḥ padamāmananti

02070104 svasthaḥ praśāntakaraṇaḥ parimuktasaṅgaḥ

02070111 satre mamāsa bhagavānhayaśīraṣātho

02070112 sākṣātsa yajñapuruṣastapanīyavarṇaḥ

02070113 chandomayo makhamayo'khiladevatātmā

02070114 vāco babhūvuruśatīḥ śvasato'sya nastaḥ

02070121 matsyo yugāntasamaye manunopalabdhaḥ

02070122 kṣoṇīmayo nikhilajīvanikāyaketaḥ

02070123 visraṁsitānurubhaye salile mukhānme

02070124 ādāya tatra vijahāra ha vedamārgān

02070131 kṣīrodadhāvamaradānavayūthapānām

02070132 unmathnatāmamṛtalabdhaya ādidevaḥ

02070133 pṛṣṭhena kacchapavapurvidadhāra gotraṁ

02070134 nidrākṣaṇo'driparivartakaṣāṇakaṇḍūḥ

02070141 traipiṣṭaporubhayahā sa nṛsiṁharūpaṁ

02070142 kṛtvā bhramadbhrukuṭidaṁṣṭrakarālavaktram

02070143 daityendramāśu gadayābhipatantamārād

02070144 ūrau nipātya vidadāra nakhaiḥ sphurantam

02070151 antaḥsarasyurubalena pade gṛhīto

02070152 grāheṇa yūthapatirambujahasta ārtaḥ

02070153 āhedamādipuruṣākhilalokanātha

02070154 tīrthaśravaḥ śravaṇamaṅgalanāmadheya

02070161 śrutvā haristamaraṇārthinamaprameyaś

02070162 cakrāyudhaḥ patagarājabhujādhirūḍhaḥ

02070163 cakreṇa nakravadanaṁ vinipāṭya tasmād

02070164 dhaste pragṛhya bhagavānkṛpayojjahāra

02070171 jyāyānguṇairavarajo'pyaditeḥ sutānāṁ

02070172 lokānvicakrama imānyadathādhiyajñaḥ

02070173 kṣmāṁ vāmanena jagṛhe tripadacchalena

02070174 yācñāmṛte pathi caranprabhubhirna cālyaḥ

02070181 nārtho balerayamurukramapādaśaucam

02070182 āpaḥ śikhādhṛtavato vibudhādhipatyam

02070183 yo vai pratiśrutamṛte na cikīrṣadanyad

02070184 ātmānamaṅga manasā haraye'bhimene

02070191 tubhyaṁ ca nārada bhṛśaṁ bhagavānvivṛddha

02070192 bhāvena sādhu parituṣṭa uvāca yogam

02070193 jñānaṁ ca bhāgavatamātmasatattvadīpaṁ

02070194 yadvāsudevaśaraṇā vidurañjasaiva

02070201 cakraṁ ca dikṣvavihataṁ daśasu svatejo

02070202 manvantareṣu manuvaṁśadharo bibharti

02070203 duṣṭeṣu rājasu damaṁ vyadadhātsvakīrtiṁ

02070204 satye tripṛṣṭha uśatīṁ prathayaṁścaritraiḥ

02070211 dhanvantariśca bhagavānsvayameva kīrtir

02070212 nāmnā nṛṇāṁ pururujāṁ ruja āśu hanti

02070213 yajñe ca bhāgamamṛtāyuravāvarundha

02070214 āyuṣyavedamanuśāstyavatīrya loke

02070221 kṣatraṁ kṣayāya vidhinopabhṛtaṁ mahātmā

02070222 brahmadhrugujjhitapathaṁ narakārtilipsu

02070223 uddhantyasāvavanikaṇṭakamugravīryas

02070224 triḥsaptakṛtva urudhāraparaśvadhena

02070231 asmatprasādasumukhaḥ kalayā kaleśa

02070232 ikṣvākuvaṁśa avatīrya gurornideśe

02070233 tiṣṭhanvanaṁ sadayitānuja āviveśa

02070234 yasminvirudhya daśakandhara ārtimārcchat

02070241 yasmā adādudadhirūḍhabhayāṅgavepo

02070242 mārgaṁ sapadyaripuraṁ haravaddidhakṣoḥ

02070243 dūre suhṛnmathitaroṣasuśoṇadṛṣṭyā

02070244 tātapyamānamakaroraganakracakraḥ

02070251 vakṣaḥsthalasparśarugnamahendravāha

02070252 dantairviḍambitakakubjuṣa ūḍhahāsam

02070253 sadyo'subhiḥ saha vineṣyati dārahartur

02070254 visphūrjitairdhanuṣa uccarato'dhisainye

02070261 bhūmeḥ suretaravarūthavimarditāyāḥ

02070262 kleśavyayāya kalayā sitakṛṣṇakeśaḥ

02070263 jātaḥ kariṣyati janānupalakṣyamārgaḥ

02070264 karmāṇi cātmamahimopanibandhanāni

02070271 tokena jīvaharaṇaṁ yadulūkikāyās

02070272 traimāsikasya ca padā śakaṭo'pavṛttaḥ

02070273 yadriṅgatāntaragatena divispṛśorvā

02070274 unmūlanaṁ tvitarathārjunayorna bhāvyam

02070281 yadvai vraje vrajapaśūnviṣatoyapītān

02070282 pālāṁstvajīvayadanugrahadṛṣṭivṛṣṭyā

02070283 tacchuddhaye'tiviṣavīryavilolajihvam

02070284 uccāṭayiṣyaduragaṁ viharanhradinyām

02070291 tatkarma divyamiva yanniśi niḥśayānaṁ

02070292 dāvāgninā śucivane paridahyamāne

02070293 unneṣyati vrajamato'vasitāntakālaṁ

02070294 netre pidhāpya sabalo'nadhigamyavīryaḥ

02070301 gṛhṇīta yadyadupabandhamamuṣya mātā

02070302 śulbaṁ sutasya na tu tattadamuṣya māti

02070303 yajjṛmbhato'sya vadane bhuvanāni gopī

02070304 saṁvīkṣya śaṅkitamanāḥ pratibodhitāsīt

02070311 nandaṁ ca mokṣyati bhayādvaruṇasya pāśād

02070312 gopānbileṣu pihitānmayasūnunā ca

02070313 ahnyāpṛtaṁ niśi śayānamatiśrameṇa

02070314 lokaṁ vikuṇṭhamupaneṣyati gokulaṁ sma

02070321 gopairmakhe pratihate vrajaviplavāya

02070322 deve'bhivarṣati paśūnkṛpayā rirakṣuḥ

02070323 dhartocchilīndhramiva saptadināni sapta

02070324 varṣo mahīdhramanaghaikakare salīlam

02070331 krīḍanvane niśi niśākararaśmigauryāṁ

02070332 rāsonmukhaḥ kalapadāyatamūrcchitena

02070333 uddīpitasmararujāṁ vrajabhṛdvadhūnāṁ

02070334 harturhariṣyati śiro dhanadānugasya

02070341 ye ca pralambakharadardurakeśyariṣṭa

02070342 mallebhakaṁsayavanāḥ kapipauṇḍrakādyāḥ

02070343 anye ca śālvakujabalvaladantavakra

02070344 saptokṣaśambaravidūratharukmimukhyāḥ

02070351 ye vā mṛdhe samitiśālina āttacāpāḥ

02070352 kāmbojamatsyakurusṛñjayakaikayādyāḥ

02070353 yāsyantyadarśanamalaṁ balapārthabhīma

02070354 vyājāhvayena hariṇā nilayaṁ tadīyam

02070361 kālena mīlitadhiyāmavamṛśya nṇāṁ

02070362 stokāyuṣāṁ svanigamo bata dūrapāraḥ

02070363 āvirhitastvanuyugaṁ sa hi satyavatyāṁ

02070364 vedadrumaṁ viṭapaśo vibhajiṣyati sma

02070371 devadviṣāṁ nigamavartmani niṣṭhitānāṁ

02070372 pūrbhirmayena vihitābhiradṛśyatūrbhiḥ

02070373 lokānghnatāṁ mativimohamatipralobhaṁ

02070374 veṣaṁ vidhāya bahu bhāṣyata aupadharmyam

02070381 yarhyālayeṣvapi satāṁ na hareḥ kathāḥ syuḥ

02070382 pāṣaṇḍino dvijajanā vṛṣalā nṛdevāḥ

02070383 svāhā svadhā vaṣaḍiti sma giro na yatra

02070384 śāstā bhaviṣyati kalerbhagavānyugānte

02070391 sarge tapo'hamṛṣayo nava ye prajeśāḥ

02070392 sthāne'tha dharmamakhamanvamarāvanīśāḥ

02070393 ante tvadharmaharamanyuvaśāsurādyā

02070394 māyāvibhūtaya imāḥ puruśaktibhājaḥ

02070401 viṣṇornu vīryagaṇanāṁ katamo'rhatīha

02070402 yaḥ pārthivānyapi kavirvimame rajāṁsi

02070403 caskambha yaḥ svarahasāskhalatā tripṛṣṭhaṁ

02070404 yasmāttrisāmyasadanādurukampayānam

02070411 nāntaṁ vidāmyahamamī munayo'grajāste

02070412 māyābalasya puruṣasya kuto'varā ye

02070413 gāyanguṇāndaśaśatānana ādidevaḥ

02070414 śeṣo'dhunāpi samavasyati nāsya pāram

02070421 yeṣāṁ sa eṣa bhagavāndayayedanantaḥ

02070422 sarvātmanāśritapado yadi nirvyalīkam

02070423 te dustarāmatitaranti ca devamāyāṁ

02070424 naiṣāṁ mamāhamiti dhīḥ śvaśṛgālabhakṣye

02070431 vedāhamaṅga paramasya hi yogamāyāṁ

02070432 yūyaṁ bhavaśca bhagavānatha daityavaryaḥ

02070433 patnī manoḥ sa ca manuśca tadātmajāśca

02070434 prācīnabarhirṛbhuraṅga uta dhruvaśca

02070441 ikṣvākurailamucukundavidehagādhi

02070442 raghvambarīṣasagarā gayanāhuṣādyāḥ

02070443 māndhātralarkaśatadhanvanurantidevā

02070444 devavrato baliramūrttarayo dilīpaḥ

02070451 saubharyutaṅkaśibidevalapippalāda

02070452 sārasvatoddhavaparāśarabhūriṣeṇāḥ

02070453 ye'nye vibhīṣaṇahanūmadupendradatta

02070454 pārthārṣṭiṣeṇaviduraśrutadevavaryāḥ

02070461 te vai vidantyatitaranti ca devamāyāṁ

02070462 strīśūdrahūṇaśabarā api pāpajīvāḥ

02070463 yadyadbhutakramaparāyaṇaśīlaśikṣās

02070464 tiryagjanā api kimu śrutadhāraṇā ye

02070471 śaśvatpraśāntamabhayaṁ pratibodhamātraṁ

02070472 śuddhaṁ samaṁ sadasataḥ paramātmatattvam

02070473 śabdo na yatra purukārakavānkriyārtho

02070474 māyā paraityabhimukhe ca vilajjamānā

02070481 tadvai padaṁ bhagavataḥ paramasya puṁso

02070482 brahmeti yadvidurajasrasukhaṁ viśokam

02070483 sadhryaṅniyamya yatayo yamakartahetiṁ

02070484 jahyuḥ svarāḍiva nipānakhanitramindraḥ

02070491 sa śreyasāmapi vibhurbhagavānyato'sya

02070492 bhāvasvabhāvavihitasya sataḥ prasiddhiḥ

02070493 dehe svadhātuvigame'nuviśīryamāṇe

02070494 vyomeva tatra puruṣo na viśīryate ñjaḥ

02070501 so'yaṁ te'bhihitastāta bhagavānviśvabhāvanaḥ

02070503 samāsena harernānyadanyasmātsadasacca yat

02070511 idaṁ bhāgavataṁ nāma yanme bhagavatoditam

02070513 saṅgraho'yaṁ vibhūtīnāṁ tvametadvipulī kuru

02070521 yathā harau bhagavati nṛṇāṁ bhaktirbhaviṣyati

02070523 sarvātmanyakhilādhāre iti saṅkalpya varṇaya

02070531 māyāṁ varṇayato'muṣya īśvarasyānumodataḥ

02070533 śṛṇvataḥ śraddhayā nityaṁ māyayātmā na muhyati

02080010 rājovāca

02080011 brahmaṇā codito brahmanguṇākhyāne'guṇasya ca

02080013 yasmai yasmai yathā prāha nārado devadarśanaḥ

02080021 etadveditumicchāmi tattvaṁ tattvavidāṁ vara

02080023 hareradbhutavīryasya kathā lokasumaṅgalāḥ

02080031 kathayasva mahābhāga yathāhamakhilātmani

02080033 kṛṣṇe niveśya niḥsaṅgaṁ manastyakṣye kalevaram

02080041 śṛṇvataḥ śraddhayā nityaṁ gṛṇataśca svaceṣṭitam

02080043 kālena nātidīrgheṇa bhagavānviśate hṛdi

02080051 praviṣṭaḥ karṇarandhreṇa svānāṁ bhāvasaroruham

02080053 dhunoti śamalaṁ kṛṣṇaḥ salilasya yathā śarat

02080061 dhautātmā puruṣaḥ kṛṣṇa pādamūlaṁ na muñcati

02080063 muktasarvaparikleśaḥ pānthaḥ svaśaraṇaṁ yathā

02080071 yadadhātumato brahmandehārambho'sya dhātubhiḥ

02080073 yadṛcchayā hetunā vā bhavanto jānate yathā

02080081 āsīdyadudarātpadmaṁ lokasaṁsthānalakṣaṇam

02080083 yāvānayaṁ vai puruṣa iyattāvayavaiḥ pṛthak

02080085 tāvānasāviti proktaḥ saṁsthāvayavavāniva

02080091 ajaḥ sṛjati bhūtāni bhūtātmā yadanugrahāt

02080093 dadṛśe yena tadrūpaṁ nābhipadmasamudbhavaḥ

02080101 sa cāpi yatra puruṣo viśvasthityudbhavāpyayaḥ

02080103 muktvātmamāyāṁ māyeśaḥ śete sarvaguhāśayaḥ

02080111 puruṣāvayavairlokāḥ sapālāḥ pūrvakalpitāḥ

02080113 lokairamuṣyāvayavāḥ sapālairiti śuśruma

02080121 yāvānkalpo vikalpo vā yathā kālo'numīyate

02080123 bhūtabhavyabhavacchabda āyurmānaṁ ca yatsataḥ

02080131 kālasyānugatiryā tu lakṣyate'ṇvī bṛhatyapi

02080133 yāvatyaḥ karmagatayo yādṛśīrdvijasattama

02080141 yasminkarmasamāvāyo yathā yenopagṛhyate

02080143 guṇānāṁ guṇināṁ caiva pariṇāmamabhīpsatām

02080151 bhūpātālakakubvyoma grahanakṣatrabhūbhṛtām

02080153 saritsamudradvīpānāṁ sambhavaścaitadokasām

02080161 pramāṇamaṇḍakośasya bāhyābhyantarabhedataḥ

02080163 mahatāṁ cānucaritaṁ varṇāśramaviniścayaḥ

02080171 yugāni yugamānaṁ ca dharmo yaśca yuge yuge

02080173 avatārānucaritaṁ yadāścaryatamaṁ hareḥ

02080181 nṛṇāṁ sādhāraṇo dharmaḥ saviśeṣaśca yādṛśaḥ

02080183 śreṇīnāṁ rājarṣīṇāṁ ca dharmaḥ kṛcchreṣu jīvatām

02080191 tattvānāṁ parisaṅkhyānaṁ lakṣaṇaṁ hetulakṣaṇam

02080193 puruṣārādhanavidhiryogasyādhyātmikasya ca

02080201 yogeśvaraiśvaryagatirliṅgabhaṅgastu yoginām

02080203 vedopavedadharmāṇāmitihāsapurāṇayoḥ

02080211 samplavaḥ sarvabhūtānāṁ vikramaḥ pratisaṅkramaḥ

02080213 iṣṭāpūrtasya kāmyānāṁ trivargasya ca yo vidhiḥ

02080221 yo vānuśāyināṁ sargaḥ pāṣaṇḍasya ca sambhavaḥ

02080223 ātmano bandhamokṣau ca vyavasthānaṁ svarūpataḥ

02080231 yathātmatantro bhagavānvikrīḍatyātmamāyayā

02080233 visṛjya vā yathā māyāmudāste sākṣivadvibhuḥ

02080241 sarvametacca bhagavanpṛcchato me'nupūrvaśaḥ

02080243 tattvato'rhasyudāhartuṁ prapannāya mahāmune

02080251 atra pramāṇaṁ hi bhavānparameṣṭhī yathātmabhūḥ

02080253 apare cānutiṣṭhanti pūrveṣāṁ pūrvajaiḥ kṛtam

02080261 na me'savaḥ parāyanti brahmannanaśanādamī

02080263 pibato ñcyutapīyūṣamtadvākyābdhiviniḥsṛtam

02080270 sūta uvāca

02080271 sa upāmantrito rājñā kathāyāmiti satpateḥ

02080273 brahmarāto bhṛśaṁ prīto viṣṇurātena saṁsadi

02080281 prāha bhāgavataṁ nāma purāṇaṁ brahmasammitam

02080283 brahmaṇe bhagavatproktaṁ brahmakalpa upāgate

02080291 yadyatparīkṣidṛṣabhaḥ pāṇḍūnāmanupṛcchati

02080293 ānupūrvyeṇa tatsarvamākhyātumupacakrame

02090010 śrīśuka uvāca

02090011 ātmamāyāmṛte rājanparasyānubhavātmanaḥ

02090013 na ghaṭetārthasambandhaḥ svapnadraṣṭurivāñjasā

02090021 bahurūpa ivābhāti māyayā bahurūpayā

02090023 ramamāṇo guṇeṣvasyā mamāhamiti manyate

02090031 yarhi vāva mahimni sve parasminkālamāyayoḥ

02090033 rameta gatasammohastyaktvodāste tadobhayam

02090041 ātmatattvaviśuddhyarthaṁ yadāha bhagavānṛtam

02090043 brahmaṇe darśayanrūpamavyalīkavratādṛtaḥ

02090051 sa ādidevo jagatāṁ paro guruḥ svadhiṣṇyamāsthāya sisṛkṣayaikṣata

02090053 tāṁ nādhyagacchaddṛśamatra sammatāṁ prapañcanirmāṇavidhiryayā bhavet

02090061 sa cintayandvyakṣaramekadāmbhasyupāśṛṇoddvirgaditaṁ vaco vibhuḥ

02090063 sparśeṣu yatṣoḍaśamekaviṁśaṁ niṣkiñcanānāṁ nṛpa yaddhanaṁ viduḥ

02090071 niśamya tadvaktṛdidṛkṣayā diśo vilokya tatrānyadapaśyamānaḥ

02090073 svadhiṣṇyamāsthāya vimṛśya taddhitaṁ tapasyupādiṣṭa ivādadhe manaḥ

02090081 divyaṁ sahasrābdamamoghadarśano jitānilātmā vijitobhayendriyaḥ

02090083 atapyata smākhilalokatāpanaṁ tapastapīyāṁstapatāṁ samāhitaḥ

02090091 tasmai svalokaṁ bhagavānsabhājitaḥ sandarśayāmāsa paraṁ na yatparam

02090093 vyapetasaṅkleśavimohasādhvasaṁ svadṛṣṭavadbhirpuruṣairabhiṣṭutam

02090101 pravartate yatra rajastamastayoḥ sattvaṁ ca miśraṁ na ca kālavikramaḥ

02090103 na yatra māyā kimutāpare hareranuvratā yatra surāsurārcitāḥ

02090111 śyāmāvadātāḥ śatapatralocanāḥ piśaṅgavastrāḥ surucaḥ supeśasaḥ

02090113 sarve caturbāhava unmiṣanmaṇi pravekaniṣkābharaṇāḥ suvarcasaḥ

02090115 pravālavaidūryamṛṇālavarcasaḥ parisphuratkuṇḍalamaulimālinaḥ

02090121 bhrājiṣṇubhiryaḥ parito virājate lasadvimānāvalibhirmahātmanām

02090123 vidyotamānaḥ pramadottamādyubhiḥ savidyudabhrāvalibhiryathā nabhaḥ

02090131 śrīryatra rūpiṇyurugāyapādayoḥ karoti mānaṁ bahudhā vibhūtibhiḥ

02090133 preṅkhaṁ śritā yā kusumākarānugairvigīyamānā priyakarma gāyatī

02090141 dadarśa tatrākhilasātvatāṁ patiṁ śriyaḥ patiṁ yajñapatiṁ jagatpatim

02090143 sunandanandaprabalārhaṇādibhiḥ svapārṣadāgraiḥ parisevitaṁ vibhum

02090151 bhṛtyaprasādābhimukhaṁ dṛgāsavaṁ prasannahāsāruṇalocanānanam

02090153 kirīṭinaṁ kuṇḍalinaṁ caturbhujaṁ pītāṁśukaṁ vakṣasi lakṣitaṁ śriyā

02090161 adhyarhaṇīyāsanamāsthitaṁ paraṁ vṛtaṁ catuḥṣoḍaśapañcaśaktibhiḥ

02090163 yuktaṁ bhagaiḥ svairitaratra cādhruvaiḥ sva eva dhāmanramamāṇamīśvaram

02090171 taddarśanāhlādapariplutāntaro hṛṣyattanuḥ premabharāśrulocanaḥ

02090173 nanāma pādāmbujamasya viśvasṛgyatpāramahaṁsyena pathādhigamyate

02090181 taṁ prīyamāṇaṁ samupasthitaṁ kaviṁ prajāvisarge nijaśāsanārhaṇam

02090183 babhāṣa īṣatsmitaśociṣā girā priyaḥ priyaṁ prītamanāḥ kare spṛśan

02090190 śrībhagavānuvāca

02090191 tvayāhaṁ toṣitaḥ samyagvedagarbha sisṛkṣayā

02090193 ciraṁ bhṛtena tapasā dustoṣaḥ kūṭayoginām

02090201 varaṁ varaya bhadraṁ te vareśaṁ mābhivāñchitam

02090203 brahmañchreyaḥpariśrāmaḥ puṁsāṁ maddarśanāvadhiḥ

02090211 manīṣitānubhāvo'yaṁ mama lokāvalokanam

02090213 yadupaśrutya rahasi cakartha paramaṁ tapaḥ

02090221 pratyādiṣṭaṁ mayā tatra tvayi karmavimohite

02090223 tapo me hṛdayaṁ sākṣādātmāhaṁ tapaso'nagha

02090231 sṛjāmi tapasaivedaṁ grasāmi tapasā punaḥ

02090233 bibharmi tapasā viśvaṁ vīryaṁ me duścaraṁ tapaḥ

02090240 brahmovāca

02090241 bhagavansarvabhūtānāmadhyakṣo'vasthito guhām

02090243 veda hyapratiruddhena prajñānena cikīrṣitam

02090251 tathāpi nāthamānasya nātha nāthaya nāthitam

02090253 parāvare yathā rūpejānīyāṁ te tvarūpiṇaḥ

02090261 yathātmamāyāyogena nānāśaktyupabṛṁhitam

02090263 vilumpanvisṛjangṛhṇanbibhradātmānamātmanā

02090271 krīḍasyamoghasaṅkalpa ūrṇanābhiryathorṇute

02090273 tathā tadviṣayāṁ dhehi manīṣāṁ mayi mādhava

02090281 bhagavacchikṣitamahaṁ karavāṇi hyatandritaḥ

02090283 nehamānaḥ prajāsargaṁ badhyeyaṁ yadanugrahāt

02090291 yāvatsakhā sakhyuriveśa te kṛtaḥ prajāvisarge vibhajāmi bho janam

02090293 aviklavaste parikarmaṇi sthito mā me samunnaddhamado ñja māninaḥ

02090300 śrībhagavānuvāca

02090301 jñānaṁ paramaguhyaṁ me yadvijñānasamanvitam

02090303 sarahasyaṁ tadaṅgaṁ ca gṛhāṇa gaditaṁ mayā

02090311 yāvānahaṁ yathābhāvo yadrūpaguṇakarmakaḥ

02090313 tathaiva tattvavijñānamastu te madanugrahāt

02090321 ahamevāsamevāgre nānyadyatsadasatparam

02090323 paścādahaṁ yadetacca yo'vaśiṣyeta so'smyaham

02090331 ṛte'rthaṁ yatpratīyeta na pratīyeta cātmani

02090333 tadvidyādātmano māyāṁ yathābhāso yathā tamaḥ

02090341 yathā mahānti bhūtāni bhūteṣūccāvaceṣvanu

02090343 praviṣṭānyapraviṣṭāni tathā teṣu na teṣvaham

02090351 etāvadeva jijñāsyaṁ tattvajijñāsunātmanaḥ

02090353 anvayavyatirekābhyāṁ yatsyātsarvatra sarvadā

02090361 etanmataṁ samātiṣṭha parameṇa samādhinā

02090363 bhavānkalpavikalpeṣu na vimuhyati karhicit

02090370 śrīśuka uvāca

02090371 sampradiśyaivamajano janānāṁ parameṣṭhinam

02090373 paśyatastasya tadrūpamātmano nyaruṇaddhariḥ

02090381 antarhitendriyārthāya haraye vihitāñjaliḥ

02090383 sarvabhūtamayo viśvaṁ sasarjedaṁ sa pūrvavat

02090391 prajāpatirdharmapatirekadā niyamānyamān

02090393 bhadraṁ prajānāmanvicchannātiṣṭhatsvārthakāmyayā

02090401 taṁ nāradaḥ priyatamo rikthādānāmanuvrataḥ

02090403 śuśrūṣamāṇaḥ śīlena praśrayeṇa damena ca

02090411 māyāṁ vividiṣanviṣṇormāyeśasya mahāmuniḥ

02090413 mahābhāgavato rājanpitaraṁ paryatoṣayat

02090421 tuṣṭaṁ niśāmya pitaraṁ lokānāṁ prapitāmaham

02090423 devarṣiḥ paripapraccha bhavānyanmānupṛcchati

02090431 tasmā idaṁ bhāgavataṁ purāṇaṁ daśalakṣaṇam

02090433 proktaṁ bhagavatā prāha prītaḥ putrāya bhūtakṛt

02090441 nāradaḥ prāha munaye sarasvatyāstaṭe nṛpa

02090443 dhyāyate brahma paramaṁ vyāsāyāmitatejase

02090451 yadutāhaṁ tvayā pṛṣṭo vairājātpuruṣādidam

02090453 yathāsīttadupākhyāste praśnānanyāṁśca kṛtsnaśaḥ

02100010 śrīśuka uvāca

02100011 atra sargo visargaśca sthānaṁ poṣaṇamūtayaḥ

02100013 manvantareśānukathā nirodho muktirāśrayaḥ

02100021 daśamasya viśuddhyarthaṁ navānāmiha lakṣaṇam

02100023 varṇayanti mahātmānaḥ śrutenārthena cāñjasā

02100031 bhūtamātrendriyadhiyāṁ janma sarga udāhṛtaḥ

02100033 brahmaṇo guṇavaiṣamyādvisargaḥ pauruṣaḥ smṛtaḥ

02100041 sthitirvaikuṇṭhavijayaḥ poṣaṇaṁ tadanugrahaḥ

02100043 manvantarāṇi saddharma ūtayaḥ karmavāsanāḥ

02100051 avatārānucaritaṁ hareścāsyānuvartinām

02100053 puṁsāmīśakathāḥ proktā nānākhyānopabṛṁhitāḥ

02100061 nirodho'syānuśayanamātmanaḥ saha śaktibhiḥ

02100063 muktirhitvānyathā rūpaṁ svarūpeṇa vyavasthitiḥ

02100071 ābhāsaśca nirodhaśca yato'styadhyavasīyate

02100073 sa āśrayaḥ paraṁ brahma paramātmeti śabdyate

02100081 yo'dhyātmiko'yaṁ puruṣaḥ so'sāvevādhidaivikaḥ

02100083 yastatrobhayavicchedaḥ puruṣo hyādhibhautikaḥ

02100091 ekamekatarābhāve yadā nopalabhāmahe

02100093 tritayaṁ tatra yo veda sa ātmā svāśrayāśrayaḥ

02100101 puruṣo'ṇḍaṁ vinirbhidya yadāsau sa vinirgataḥ

02100103 ātmano'yanamanvicchannapo'srākṣīcchuciḥ śucīḥ

02100111 tāsvavātsītsvasṛṣṭāsu sahasraṁ parivatsarān

02100113 tena nārāyaṇo nāma yadāpaḥ puruṣodbhavāḥ

02100121 dravyaṁ karma ca kālaśca svabhāvo jīva eva ca

02100123 yadanugrahataḥ santi na santi yadupekṣayā

02100131 eko nānātvamanvicchanyogatalpātsamutthitaḥ

02100133 vīryaṁ hiraṇmayaṁ devo māyayā vyasṛjattridhā

02100141 adhidaivamathādhyātmamadhibhūtamiti prabhuḥ

02100143 athaikaṁ pauruṣaṁ vīryaṁ tridhābhidyata tacchṛṇu

02100151 antaḥ śarīra ākāśātpuruṣasya viceṣṭataḥ

02100153 ojaḥ saho balaṁ jajñe tataḥ prāṇo mahānasuḥ

02100161 anuprāṇanti yaṁ prāṇāḥ prāṇantaṁ sarvajantuṣu

02100163 apānantamapānanti naradevamivānugāḥ

02100171 prāṇenākṣipatā kṣuttṛḍantarā jāyate vibhoḥ

02100173 pipāsato jakṣataśca prāṅmukhaṁ nirabhidyata

02100181 mukhatastālu nirbhinnaṁjihvā tatropajāyate

02100183 tato nānāraso jajñe jihvayā yo'dhigamyate

02100191 vivakṣormukhato bhūmno vahnirvāgvyāhṛtaṁ tayoḥ

02100193 jale caitasya suciraṁ nirodhaḥ samajāyata

02100201 nāsike nirabhidyetāṁ dodhūyati nabhasvati

02100203 tatra vāyurgandhavaho ghrāṇo nasi jighṛkṣataḥ

02100211 yadātmani nirālokamātmānaṁ ca didṛkṣataḥ

02100213 nirbhinne hyakṣiṇī tasya jyotiścakṣurguṇagrahaḥ

02100221 bodhyamānasya ṛṣibhirātmanastajjighṛkṣataḥ

02100223 karṇau ca nirabhidyetāṁ diśaḥ śrotraṁ guṇagrahaḥ

02100231 vastuno mṛdukāṭhinya laghugurvoṣṇaśītatām

02100233 jighṛkṣatastvaṅnirbhinnā tasyāṁ romamahīruhāḥ

02100235 tatra cāntarbahirvātastvacā labdhaguṇo vṛtaḥ

02100241 hastau ruruhatustasya nānākarmacikīrṣayā

02100243 tayostu balavānindra ādānamubhayāśrayam

02100251 gatiṁ jigīṣataḥ pādau ruruhāte'bhikāmikām

02100253 padbhyāṁ yajñaḥ svayaṁ havyaṁ karmabhiḥ kriyate nṛbhiḥ

02100261 nirabhidyata śiśno vai prajānandāmṛtārthinaḥ

02100263 upastha āsītkāmānāṁ priyaṁ tadubhayāśrayam

02100271 utsisṛkṣordhātumalaṁ nirabhidyata vai gudam

02100273 tataḥ pāyustato mitra utsarga ubhayāśrayaḥ

02100281 āsisṛpsoḥ puraḥ puryā nābhidvāramapānataḥ

02100283 tatrāpānastato mṛtyuḥ pṛthaktvamubhayāśrayam

02100291 āditsorannapānānāmāsankukṣyantranāḍayaḥ

02100293 nadyaḥ samudrāśca tayostuṣṭiḥ puṣṭistadāśraye

02100301 nididhyāsorātmamāyāṁ hṛdayaṁ nirabhidyata

02100303 tato manaścandra iti saṅkalpaḥ kāma eva ca

02100311 tvakcarmamāṁsarudhira medomajjāsthidhātavaḥ

02100313 bhūmyaptejomayāḥ sapta prāṇo vyomāmbuvāyubhiḥ

02100321 guṇātmakānīndriyāṇi bhūtādiprabhavā guṇāḥ

02100323 manaḥ sarvavikārātmā buddhirvijñānarūpiṇī

02100331 etadbhagavato rūpaṁ sthūlaṁ te vyāhṛtaṁ mayā

02100333 mahyādibhiścāvaraṇairaṣṭabhirbahirāvṛtam

02100341 ataḥ paraṁ sūkṣmatamamavyaktaṁ nirviśeṣaṇam

02100343 anādimadhyanidhanaṁ nityaṁ vāṅmanasaḥ param

02100351 amunī bhagavadrūpe mayā te hyanuvarṇite

02100353 ubhe api na gṛhṇanti māyāsṛṣṭe vipaścitaḥ

02100361 sa vācyavācakatayā bhagavānbrahmarūpadhṛk

02100363 nāmarūpakriyā dhatte sakarmākarmakaḥ paraḥ

02100371 prajāpatīnmanūndevānṛṣīnpitṛgaṇānpṛthak

02100373 siddhacāraṇagandharvānvidyādhrāsuraguhyakān

02100381 kinnarāpsaraso nāgānsarpānkimpuruṣānnarān

02100383 mātrakṣaḥpiśācāṁśca pretabhūtavināyakān

02100391 kūṣmāṇḍonmādavetālānyātudhānāngrahānapi

02100393 khagānmṛgānpaśūnvṛkṣāngirīnnṛpa sarīsṛpān

02100401 dvividhāścaturvidhā ye'nye jalasthalanabhaukasaḥ

02100403 kuśalākuśalā miśrāḥ karmaṇāṁ gatayastvimāḥ

02100411 sattvaṁ rajastama iti tisraḥ suranṛnārakāḥ

02100413 tatrāpyekaikaśo rājanbhidyante gatayastridhā

02100415 yadaikaikataro'nyābhyāṁ svabhāva upahanyate

02100421 sa evedaṁ jagaddhātā bhagavāndharmarūpadhṛk

02100423 puṣṇāti sthāpayanviśvaṁ tiryaṅnarasurādibhiḥ

02100431 tataḥ kālāgnirudrātmā yatsṛṣṭamidamātmanaḥ

02100433 sanniyacchati tatkāle ghanānīkamivānilaḥ

02100441 itthambhāvena kathito bhagavānbhagavattamaḥ

02100443 netthambhāvena hi paraṁ draṣṭumarhanti sūrayaḥ

02100451 nāsya karmaṇi janmādau parasyānuvidhīyate

02100453 kartṛtvapratiṣedhārthaṁ māyayāropitaṁ hi tat

02100461 ayaṁ tu brahmaṇaḥ kalpaḥ savikalpa udāhṛtaḥ

02100463 vidhiḥ sādhāraṇo yatra sargāḥ prākṛtavaikṛtāḥ

02100471 parimāṇaṁ ca kālasya kalpalakṣaṇavigraham

02100473 yathā purastādvyākhyāsye pādmaṁ kalpamatho śṛṇu

02100480 śaunaka uvāca

02100481 yadāha no bhavānsūta kṣattā bhāgavatottamaḥ

02100483 cacāra tīrthāni bhuvastyaktvā bandhūnsudustyajān

02100491 kṣattuḥ kauśāravestasya saṁvādo'dhyātmasaṁśritaḥ

02100493 yadvā sa bhagavāṁstasmai pṛṣṭastattvamuvāca ha

02100501 brūhi nastadidaṁ saumya vidurasya viceṣṭitam

02100503 bandhutyāganimittaṁ ca yathaivāgatavānpunaḥ

02100510 sūta uvāca

02100511 rājñā parīkṣitā pṛṣṭo yadavocanmahāmuniḥ

02100513 tadvo'bhidhāsye śṛṇuta rāajñaḥ praśnānusārataḥ

03010010 śrīśuka uvāca

03010011 evametatpurā pṛṣṭo maitreyo bhagavānkila

03010012 kṣattrā vanaṁ praviṣṭena tyaktvā svagṛhamṛddhimat

03010021 yadvā ayaṁ mantrakṛdvo bhagavānakhileśvaraḥ

03010022 pauravendragṛhaṁ hitvā praviveśātmasātkṛtam

03010030 rājovāca

03010031 kutra kṣatturbhagavatā maitreyeṇāsa saṅgamaḥ

03010032 kadā vā sahasaṁvāda etadvarṇaya naḥ prabho

03010041 na hyalpārthodayastasya vidurasyāmalātmanaḥ

03010042 tasminvarīyasi praśnaḥ sādhuvādopabṛṁhitaḥ

03010050 sūta uvāca

03010051 sa evamṛṣivaryo'yaṁ pṛṣṭo rājñā parīkṣitā

03010052 pratyāha taṁ subahuvitprītātmā śrūyatāmiti

03010060 śrīśuka uvāca

03010061 yadā tu rājā svasutānasādhūnpuṣṇanna dharmeṇa vinaṣṭadṛṣṭiḥ

03010062 bhrāturyaviṣṭhasya sutānvibandhūnpraveśya lākṣābhavane dadāha

03010071 yadā sabhāyāṁ kurudevadevyāḥ keśābhimarśaṁ sutakarma garhyam

03010072 na vārayāmāsa nṛpaḥ snuṣāyāḥ svāsrairharantyāḥ kucakuṅkumāni

03010081 dyūte tvadharmeṇa jitasya sādhoḥ satyāvalambasya vanaṁ gatasya

03010082 na yācato'dātsamayena dāyaṁ tamojuṣāṇo yadajātaśatroḥ

03010091 yadā ca pārthaprahitaḥ sabhāyāṁ jagadgururyāni jagāda kṛṣṇaḥ

03010092 na tāni puṁsāmamṛtāyanāni rājoru mene kṣatapuṇyaleśaḥ

03010101 yadopahūto bhavanaṁ praviṣṭo mantrāya pṛṣṭaḥ kila pūrvajena

03010102 athāha tanmantradṛśāṁ varīyānyanmantriṇo vaidurikaṁ vadanti

03010111 ajātaśatroḥ pratiyaccha dāyaṁ titikṣato durviṣahaṁ tavāgaḥ

03010112 sahānujo yatra vṛkodarāhiḥ śvasanruṣā yattvamalaṁ bibheṣi

03010121 pārthāṁstu devo bhagavānmukundo gṛhītavānsakṣitidevadevaḥ

03010122 āste svapuryāṁ yadudevadevo vinirjitāśeṣanṛdevadevaḥ

03010131 sa eṣa doṣaḥ puruṣadviḍāste gṛhānpraviṣṭo yamapatyamatyā

03010132 puṣṇāsi kṛṣṇādvimukho gataśrīstyajāśvaśaivaṁ kulakauśalāya

03010141 ityūcivāṁstatra suyodhanena pravṛddhakopasphuritādhareṇa

03010142 asatkṛtaḥ satspṛhaṇīyaśīlaḥ kṣattā sakarṇānujasaubalena

03010151 ka enamatropajuhāva jihmaṁ dāsyāḥ sutaṁ yadbalinaiva puṣṭaḥ

03010152 tasminpratīpaḥ parakṛtya āste nirvāsyatāmāśu purācchvasānaḥ

03010161 svayaṁ dhanurdvāri nidhāya māyāṁ bhrātuḥ puro marmasu tāḍito'pi

03010162 sa itthamatyulbaṇakarṇabāṇairgatavyatho'yāduru mānayānaḥ

03010171 sa nirgataḥ kauravapuṇyalabdho gajāhvayāttīrthapadaḥ padāni

03010172 anvākramatpuṇyacikīrṣayorvyāmadhiṣṭhito yāni sahasramūrtiḥ

03010181 pureṣu puṇyopavanādrikuñjeṣvapaṅkatoyeṣu saritsaraḥsu

03010182 anantaliṅgaiḥ samalaṅkṛteṣu cacāra tīrthāyataneṣvananyaḥ

03010191 gāṁ paryaṭanmedhyaviviktavṛttiḥ sadāpluto'dhaḥ śayano'vadhūtaḥ

03010192 alakṣitaḥ svairavadhūtaveṣo vratāni cere haritoṣaṇāni

03010201 itthaṁ vrajanbhāratameva varṣaṁ kālena yāvadgatavānprabhāsam

03010202 tāvacchaśāsa kṣitimeka cakrāmlekātapatrāmajitena pārthaḥ

03010211 tatrātha śuśrāva suhṛdvinaṣṭiṁ vanaṁ yathā veṇujavahnisaṁśrayam

03010212 saṁspardhayā dagdhamathānuśocansarasvatīṁ pratyagiyāya tūṣṇīm

03010221 tasyāṁ tritasyośanaso manośca pṛthorathāgnerasitasya vāyoḥ

03010222 tīrthaṁ sudāsasya gavāṁ guhasya yacchrāddhadevasya sa āsiṣeve

03010231 anyāni ceha dvijadevadevaiḥ kṛtāni nānāyatanāni viṣṇoḥ

03010232 pratyaṅgamukhyāṅkitamandirāṇi yaddarśanātkṛṣṇamanusmaranti

03010241 tatastvativrajya surāṣṭramṛddhaṁ sauvīramatsyānkurujāṅgalāṁśca

03010242 kālena tāvadyamunāmupetya tatroddhavaṁ bhāgavataṁ dadarśa

03010251 sa vāsudevānucaraṁ praśāntaṁ bṛhaspateḥ prāktanayaṁ pratītam

03010252 āliṅgya gāḍhaṁ praṇayena bhadraṁ svānāmapṛcchadbhagavatprajānām

03010261 kaccitpurāṇau puruṣau svanābhya pādmānuvṛttyeha kilāvatīrṇau

03010262 āsāta urvyāḥ kuśalaṁ vidhāya kṛtakṣaṇau kuśalaṁ śūragehe

03010271 kaccitkurūṇāṁ paramaḥ suhṛnno bhāmaḥ sa āste sukhamaṅga śauriḥ

03010272 yo vai svasṇāṁ pitṛvaddadāti varānvadānyo varatarpaṇena

03010281 kaccidvarūthādhipatiryadūnāṁ pradyumna āste sukhamaṅga vīraḥ

03010282 yaṁ rukmiṇī bhagavato'bhilebhe ārādhya viprānsmaramādisarge

03010291 kaccitsukhaṁ sātvatavṛṣṇibhoja dāśārhakāṇāmadhipaḥ sa āste

03010292 yamabhyaṣiñcacchatapatranetro nṛpāsanāśāṁ parihṛtya dūrāt

03010301 kacciddhareḥ saumya sutaḥ sadṛkṣa āste'graṇī rathināṁ sādhu sāmbaḥ

03010302 asūta yaṁ jāmbavatī vratāḍhyā devaṁ guhaṁ yo'mbikayā dhṛto'gre

03010311 kṣemaṁ sa kaccidyuyudhāna āste yaḥ phālgunāllabdhadhanūrahasyaḥ

03010312 lebhe'ñjasādhokṣajasevayaiva gatiṁ tadīyāṁ yatibhirdurāpām

03010321 kaccidbudhaḥ svastyanamīva āste śvaphalkaputro bhagavatprapannaḥ

03010322 yaḥ kṛṣṇapādāṅkitamārgapāṁsuṣvaceṣṭata premavibhinnadhairyaḥ

03010331 kaccicchivaṁ devakabhojaputryā viṣṇuprajāyā iva devamātuḥ

03010332 yā vai svagarbheṇa dadhāra devaṁ trayī yathā yajñavitānamartham

03010341 apisvidāste bhagavānsukhaṁ vo yaḥ sātvatāṁ kāmadugho'niruddhaḥ

03010342 yamāmananti sma hi śabdayoniṁ manomayaṁ sattvaturīyatattvam

03010351 apisvidanye ca nijātmadaivamananyavṛttyā samanuvratā ye

03010352 hṛdīkasatyātmajacārudeṣṇa gadādayaḥ svasti caranti saumya

03010361 api svadorbhyāṁ vijayācyutābhyāṁ dharmeṇa dharmaḥ paripāti setum

03010362 duryodhano'tapyata yatsabhāyāṁ sāmrājyalakṣmyā vijayānuvṛttyā

03010371 kiṁ vā kṛtāgheṣvaghamatyamarṣī bhīmo'hivaddīrghatamaṁ vyamuñcat

03010372 yasyāṅghripātaṁ raṇabhūrna sehe mārgaṁ gadāyāścarato vicitram

03010381 kaccidyaśodhā rathayūthapānāṁ gāṇḍīvadhanvoparatārirāste

03010382 alakṣito yaccharakūṭagūḍho māyākirāto giriśastutoṣa

03010391 yamāvutasvittanayau pṛthāyāḥ pārthairvṛtau pakṣmabhirakṣiṇīva

03010392 remāta uddāya mṛdhe svarikthaṁ parātsuparṇāviva vajrivaktrāt

03010401 aho pṛthāpi dhriyate'rbhakārthe rājarṣivaryeṇa vināpi tena

03010402 yastvekavīro'dhiratho vijigye dhanurdvitīyaḥ kakubhaścatasraḥ

03010411 saumyānuśoce tamadhaḥpatantaṁ bhrātre paretāya vidudruhe yaḥ

03010412 niryāpito yena suhṛtsvapuryā ahaṁ svaputrānsamanuvratena

03010421 so'haṁ harermartyaviḍambanena dṛśo nṛṇāṁ cālayato vidhātuḥ

03010422 nānyopalakṣyaḥ padavīṁ prasādāccarāmi paśyangatavismayo'tra

03010431 nūnaṁ nṛpāṇāṁ trimadotpathānāṁ mahīṁ muhuścālayatāṁ camūbhiḥ

03010432 vadhātprapannārtijihīrṣayeśo'pyupaikṣatāghaṁ bhagavānkurūṇām

03010441 ajasya janmotpathanāśanāya karmāṇyakarturgrahaṇāya puṁsām

03010442 nanvanyathā ko'rhati dehayogaṁ paro guṇānāmuta karmatantram

03010451 tasya prapannākhilalokapānāmavasthitānāmanuśāsane sve

03010452 arthāya jātasya yaduṣvajasya vārtāṁ sakhe kīrtaya tīrthakīrteḥ

03020010 śrīśuka uvāca

03020011 iti bhāgavataḥ pṛṣṭaḥ kṣattrā vārtāṁ priyāśrayām

03020012 prativaktuṁ na cotseha autkaṇṭhyātsmāriteśvaraḥ

03020021 yaḥ pañcahāyano mātrā prātarāśāya yācitaḥ

03020022 tannaicchadracayanyasya saparyāṁ bālalīlayā

03020031 sa kathaṁ sevayā tasya kālena jarasaṁ gataḥ

03020032 pṛṣṭo vārtāṁ pratibrūyādbhartuḥ pādāvanusmaran

03020041 sa muhūrtamabhūttūṣṇīṁ kṛṣṇāṅghrisudhayā bhṛśam

03020042 tīvreṇa bhaktiyogena nimagnaḥ sādhu nirvṛtaḥ

03020051 pulakodbhinnasarvāṅgo muñcanmīladdṛśā śucaḥ

03020052 pūrṇārtho lakṣitastena snehaprasarasamplutaḥ

03020061 śanakairbhagavallokānnṛlokaṁ punarāgataḥ

03020062 vimṛjya netre viduraṁ prītyāhoddhava utsmayan

03020070 uddhava uvāca

03020071 kṛṣṇadyumaṇi nimloce gīrṇeṣvajagareṇa ha

03020072 kiṁ nu naḥ kuśalaṁ brūyāṁ gataśrīṣu gṛheṣvaham

03020081 durbhago bata loko'yaṁ yadavo nitarāmapi

03020082 ye saṁvasanto na vidurhariṁ mīnā ivoḍupam

03020091 iṅgitajñāḥ puruprauḍhā ekārāmāśca sātvatāḥ

03020092 sātvatāmṛṣabhaṁ sarve bhūtāvāsamamaṁsata

03020101 devasya māyayā spṛṣṭā ye cānyadasadāśritāḥ

03020102 bhrāmyate dhīrna tadvākyairātmanyuptātmano harau

03020111 pradarśyātaptatapasāmavitṛptadṛśāṁ nṛṇām

03020112 ādāyāntaradhādyastu svabimbaṁ lokalocanam

03020121 yanmartyalīlaupayikaṁ svayoga māyābalaṁ darśayatā gṛhītam

03020122 vismāpanaṁ svasya ca saubhagarddheḥ paraṁ padaṁ bhūṣaṇabhūṣaṇāṅgam

03020131 yaddharmasūnorbata rājasūye nirīkṣya dṛksvastyayanaṁ trilokaḥ

03020132 kārtsnyena cādyeha gataṁ vidhāturarvāksṛtau kauśalamityamanyata

03020141 yasyānurāgaplutahāsarāsa līlāvalokapratilabdhamānāḥ

03020142 vrajastriyo dṛgbhiranupravṛtta dhiyo'vatasthuḥ kila kṛtyaśeṣāḥ

03020151 svaśāntarūpeṣvitaraiḥ svarūpairabhyardyamāneṣvanukampitātmā

03020152 parāvareśo mahadaṁśayukto hyajo'pi jāto bhagavānyathāgniḥ

03020161 māṁ khedayatyetadajasya janma viḍambanaṁ yadvasudevagehe

03020162 vraje ca vāso'ribhayādiva svayaṁ purādvyavātsīdyadanantavīryaḥ

03020171 dunoti cetaḥ smarato mamaitadyadāha pādāvabhivandya pitroḥ

03020172 tātāmba kaṁsāduruśaṅkitānāṁ prasīdataṁ no'kṛtaniṣkṛtīnām

03020181 ko vā amuṣyāṅghrisarojareṇuṁ vismartumīśīta pumānvijighran

03020182 yo visphuradbhrūviṭapena bhūmerbhāraṁ kṛtāntena tiraścakāra

03020191 dṛṣṭā bhavadbhirnanu rājasūye caidyasya kṛṣṇaṁ dviṣato'pi siddhiḥ

03020192 yāṁ yoginaḥ saṁspṛhayanti samyagyogena kastadvirahaṁ saheta

03020201 tathaiva cānye naralokavīrā ya āhave kṛṣṇamukhāravindam

03020202 netraiḥ pibanto nayanābhirāmaṁ pārthāstrapūtaḥ padamāpurasya

03020211 svayaṁ tvasāmyātiśayastryadhīśaḥ svārājyalakṣmyāptasamastakāmaḥ

03020212 baliṁ haradbhiściralokapālaiḥ kirīṭakoṭyeḍitapādapīṭhaḥ

03020221 tattasya kaiṅkaryamalaṁ bhṛtānno viglāpayatyaṅga yadugrasenam

03020222 tiṣṭhanniṣaṇṇaṁ parameṣṭhidhiṣṇye nyabodhayaddeva nidhārayeti

03020231 aho bakī yaṁ stanakālakūṭaṁ jighāṁsayāpāyayadapyasādhvī

03020232 lebhe gatiṁ dhātryucitāṁ tato'nyaṁ kaṁ vā dayāluṁ śaraṇaṁ vrajema

03020241 manye'surānbhāgavatāṁstryadhīśe saṁrambhamārgābhiniviṣṭacittān

03020242 ye saṁyuge'cakṣata tārkṣyaputramaṁse sunābhāyudhamāpatantam

03020251 vasudevasya devakyāṁ jāto bhojendrabandhane

03020252 cikīrṣurbhagavānasyāḥ śamajenābhiyācitaḥ

03020261 tato nandavrajamitaḥ pitrā kaṁsādvibibhyatā

03020262 ekādaśa samāstatra gūḍhārciḥ sabalo'vasat

03020271 parīto vatsapairvatsāṁścārayanvyaharadvibhuḥ

03020272 yamunopavane kūjad dvijasaṅkulitāṅghripe

03020281 kaumārīṁ darśayaṁśceṣṭāṁ prekṣaṇīyāṁ vrajaukasām

03020282 rudanniva hasanmugdha bālasiṁhāvalokanaḥ

03020291 sa eva godhanaṁ lakṣmyā niketaṁ sitagovṛṣam

03020292 cārayannanugāngopānraṇadveṇurarīramat

03020301 prayuktānbhojarājena māyinaḥ kāmarūpiṇaḥ

03020302 līlayā vyanudattāṁstānbālaḥ krīḍanakāniva

03020311 vipannānviṣapānena nigṛhya bhujagādhipam

03020312 utthāpyāpāyayadgāvastattoyaṁ prakṛtisthitam

03020321 ayājayadgosavena goparājaṁ dvijottamaiḥ

03020322 vittasya corubhārasya cikīrṣansadvyayaṁ vibhuḥ

03020331 varṣatīndre vrajaḥ kopādbhagnamāne'tivihvalaḥ

03020332 gotralīlātapatreṇa trāto bhadrānugṛhṇatā

03020341 śaracchaśikarairmṛṣṭaṁ mānayanrajanīmukham

03020342 gāyankalapadaṁ reme strīṇāṁ maṇḍalamaṇḍanaḥ

03030010 uddhava uvāca

03030011 tataḥ sa āgatya puraṁ svapitrościkīrṣayā śaṁ baladevasaṁyutaḥ

03030012 nipātya tuṅgādripuyūthanāthaṁ hataṁ vyakarṣadvyasumojasorvyām

03030021 sāndīpaneḥ sakṛtproktaṁ brahmādhītya savistaram

03030022 tasmai prādādvaraṁ putraṁ mṛtaṁ pañcajanodarāt

03030031 samāhutā bhīṣmakakanyayā ye śriyaḥ savarṇena bubhūṣayaiṣām

03030032 gāndharvavṛttyā miṣatāṁ svabhāgaṁ jahre padaṁ mūrdhni dadhatsuparṇaḥ

03030041 kakudmino'viddhanaso damitvā svayaṁvare nāgnajitīmuvāha

03030042 tadbhagnamānānapi gṛdhyato'jñāñjaghne'kṣataḥ śastrabhṛtaḥ svaśastraiḥ

03030051 priyaṁ prabhurgrāmya iva priyāyā vidhitsurārcchaddyutaruṁ yadarthe

03030052 vajryādravattaṁ sagaṇo ruṣāndhaḥ krīḍāmṛgo nūnamayaṁ vadhūnām

03030061 sutaṁ mṛdhe khaṁ vapuṣā grasantaṁ dṛṣṭvā sunābhonmathitaṁ dharitryā

03030062 āmantritastattanayāya śeṣaṁ dattvā tadantaḥpuramāviveśa

03030071 tatrāhṛtāstā naradevakanyāḥ kujena dṛṣṭvā harimārtabandhum

03030072 utthāya sadyo jagṛhuḥ praharṣa vrīḍānurāgaprahitāvalokaiḥ

03030081 āsāṁ muhūrta ekasminnānāgāreṣu yoṣitām

03030082 savidhaṁ jagṛhe pāṇīnanurūpaḥ svamāyayā

03030091 tāsvapatyānyajanayadātmatulyāni sarvataḥ

03030092 ekaikasyāṁ daśa daśa prakṛtervibubhūṣayā

03030101 kālamāgadhaśālvādīnanīkai rundhataḥ puram

03030102 ajīghanatsvayaṁ divyaṁ svapuṁsāṁ teja ādiśat

03030111 śambaraṁ dvividaṁ bāṇaṁ muraṁ balvalameva ca

03030112 anyāṁśca dantavakrādīnavadhītkāṁśca ghātayat

03030121 atha te bhrātṛputrāṇāṁ pakṣayoḥ patitānnṛpān

03030122 cacāla bhūḥ kurukṣetraṁ yeṣāmāpatatāṁ balaiḥ

03030131 sa karṇaduḥśāsanasaubalānāṁ kumantrapākena hataśriyāyuṣam

03030132 suyodhanaṁ sānucaraṁ śayānaṁ bhagnorumūrvyāṁ na nananda paśyan

03030141 kiyānbhuvo'yaṁ kṣapitorubhāro yaddroṇabhīṣmārjunabhīmamūlaiḥ

03030142 aṣṭādaśākṣauhiṇiko madaṁśairāste balaṁ durviṣahaṁ yadūnām

03030151 mitho yadaiṣāṁ bhavitā vivādo madhvāmadātāmravilocanānām

03030152 naiṣāṁ vadhopāya iyānato'nyo mayyudyate'ntardadhate svayaṁ sma

03030161 evaṁ sañcintya bhagavānsvarājye sthāpya dharmajam

03030162 nandayāmāsa suhṛdaḥ sādhūnāṁ vartma darśayan

03030171 uttarāyāṁ dhṛtaḥ pūrorvaṁśaḥ sādhvabhimanyunā

03030172 sa vai drauṇyastrasampluṣṭaḥ punarbhagavatā dhṛtaḥ

03030181 ayājayaddharmasutamaśvamedhaistribhirvibhuḥ

03030182 so'pi kṣmāmanujai rakṣanreme kṛṣṇamanuvrataḥ

03030191 bhagavānapi viśvātmā lokavedapathānugaḥ

03030192 kāmānsiṣeve dvārvatyāmasaktaḥ sāṅkhyamāsthitaḥ

03030201 snigdhasmitāvalokena vācā pīyūṣakalpayā

03030202 caritreṇānavadyena śrīniketena cātmanā

03030211 imaṁ lokamamuṁ caiva ramayansutarāṁ yadūn

03030212 reme kṣaṇadayā datta kṣaṇastrīkṣaṇasauhṛdaḥ

03030221 tasyaivaṁ ramamāṇasya saṁvatsaragaṇānbahūn

03030222 gṛhamedheṣu yogeṣu virāgaḥ samajāyata

03030231 daivādhīneṣu kāmeṣu daivādhīnaḥ svayaṁ pumān

03030232 ko viśrambheta yogena yogeśvaramanuvrataḥ

03030241 puryāṁ kadācitkrīḍadbhiryadubhojakumārakaiḥ

03030242 kopitā munayaḥ śepurbhagavanmatakovidāḥ

03030251 tataḥ katipayairmāsairvṛṣṇibhojāndhakādayaḥ

03030252 yayuḥ prabhāsaṁ saṁhṛṣṭā rathairdevavimohitāḥ

03030261 tatra snātvā pitndevānṛṣīṁścaiva tadambhasā

03030262 tarpayitvātha viprebhyo gāvo bahuguṇā daduḥ

03030271 hiraṇyaṁ rajataṁ śayyāṁ vāsāṁsyajinakambalān

03030272 yānaṁ rathānibhānkanyā dharāṁ vṛttikarīmapi

03030281 annaṁ corurasaṁ tebhyo dattvā bhagavadarpaṇam

03030282 goviprārthāsavaḥ śūrāḥ praṇemurbhuvi mūrdhabhiḥ

03040010 uddhava uvāca

03040011 atha te tadanujñātā bhuktvā pītvā ca vāruṇīm

03040012 tayā vibhraṁśitajñānā duruktairmarma paspṛśuḥ

03040021 teṣāṁ maireyadoṣeṇa viṣamīkṛtacetasām

03040022 nimlocati ravāvāsīdveṇūnāmiva mardanam

03040031 bhagavānsvātmamāyāyā gatiṁ tāmavalokya saḥ

03040031 sarasvatīmupaspṛśya vṛkṣamūlamupāviśat

03040041 ahaṁ cokto bhagavatā prapannārtihareṇa ha

03040042 badarīṁ tvaṁ prayāhīti svakulaṁ sañjihīrṣuṇā

03040051 tathāpi tadabhipretaṁ jānannahamarindama

03040052 pṛṣṭhato'nvagamaṁ bhartuḥ pādaviśleṣaṇākṣamaḥ

03040061 adrākṣamekamāsīnaṁ vicinvandayitaṁ patim

03040062 śrīniketaṁ sarasvatyāṁ kṛtaketamaketanam

03040071 śyāmāvadātaṁ virajaṁ praśāntāruṇalocanam

03040072 dorbhiścaturbhirviditaṁ pītakauśāmbareṇa ca

03040081 vāma ūrāvadhiśritya dakṣiṇāṅghrisaroruham

03040082 apāśritārbhakāśvatthamakṛśaṁ tyaktapippalam

03040091 tasminmahābhāgavato dvaipāyanasuhṛtsakhā

03040092 lokānanucaransiddha āsasāda yadṛcchayā

03040101 tasyānuraktasya munermukundaḥ pramodabhāvānatakandharasya

03040102 āśṛṇvato māmanurāgahāsa samīkṣayā viśramayannuvāca

03040110 śrībhagavānuvāca

03040111 vedāhamantarmanasīpsitaṁ te dadāmi yattadduravāpamanyaiḥ

03040112 satre purā viśvasṛjāṁ vasūnāṁ matsiddhikāmena vaso tvayeṣṭaḥ

03040121 sa eṣa sādho caramo bhavānāmāsāditaste madanugraho yat

03040122 yanmāṁ nṛlokānraha utsṛjantaṁ diṣṭyā dadṛśvānviśadānuvṛttyā

03040131 purā mayā proktamajāya nābhye padme niṣaṇṇāya mamādisarge

03040132 jñānaṁ paraṁ manmahimāvabhāsaṁ yatsūrayo bhāgavataṁ vadanti

03040141 ityādṛtoktaḥ paramasya puṁsaḥ pratikṣaṇānugrahabhājano'ham

03040142 snehottharomā skhalitākṣarastaṁ muñcañchucaḥ prāñjalirābabhāṣe

03040151 ko nvīśa te pādasarojabhājāṁ sudurlabho'rtheṣu caturṣvapīha

03040152 tathāpi nāhaṁ pravṛṇomi bhūmanbhavatpadāmbhojaniṣevaṇotsukaḥ

03040161 karmāṇyanīhasya bhavo'bhavasya te durgāśrayo'thāribhayātpalāyanam

03040162 kālātmano yatpramadāyutāśramaḥ svātmanrateḥ khidyati dhīrvidāmiha

03040171 mantreṣu māṁ vā upahūya yattvamakuṇṭhitākhaṇḍasadātmabodhaḥ

03040172 pṛccheḥ prabho mugdha ivāpramattastanno mano mohayatīva deva

03040181 jñānaṁ paraṁ svātmarahaḥprakāśaṁ provāca kasmai bhagavānsamagram

03040182 api kṣamaṁ no grahaṇāya bhartarvadāñjasā yadvṛjinaṁ tarema

03040191 ityāveditahārdāya mahyaṁ sa bhagavānparaḥ

03040192 ādideśāravindākṣa ātmanaḥ paramāṁ sthitim

03040201 sa evamārādhitapādatīrthādadhītatattvātmavibodhamārgaḥ

03040202 praṇamya pādau parivṛtya devamihāgato'haṁ virahāturātmā

03040211 so'haṁ taddarśanāhlāda viyogārtiyutaḥ prabho

03040212 gamiṣye dayitaṁ tasya badaryāśramamaṇḍalam

03040221 yatra nārāyaṇo devo naraśca bhagavānṛṣiḥ

03040222 mṛdu tīvraṁ tapo dīrghaṁ tepāte lokabhāvanau

03040230 śrīśuka uvāca

03040231 ityuddhavādupākarṇya suhṛdāṁ duḥsahaṁ vadham

03040232 jñānenāśamayatkṣattā śokamutpatitaṁ budhaḥ

03040241 sa taṁ mahābhāgavataṁ vrajantaṁ kauravarṣabhaḥ

03040242 viśrambhādabhyadhattedaṁ mukhyaṁ kṛṣṇaparigrahe

03040250 vidura uvāca

03040251 jñānaṁ paraṁ svātmarahaḥprakāśaṁ yadāha yogeśvara īśvaraste

03040252 vaktuṁ bhavānno'rhati yaddhi viṣṇorbhṛtyāḥ svabhṛtyārthakṛtaścaranti

03040260 uddhava uvāca

03040261 nanu te tattvasaṁrādhya ṛṣiḥ kauṣāravo'ntike

03040262 sākṣādbhagavatādiṣṭo martyalokaṁ jihāsatā

03040270 śrīśuka uvāca

03040271 iti saha vidureṇa viśvamūrterguṇakathayā sudhayā plāvitorutāpaḥ

03040272 kṣaṇamiva puline yamasvasustāṁ samuṣita aupagavirniśāṁ tato'gāt

03040280 rājovāca

03040281 nidhanamupagateṣu vṛṣṇibhojeṣvadhirathayūthapayūthapeṣu mukhyaḥ

03040282 sa tu kathamavaśiṣṭa uddhavo yaddharirapi tatyaja ākṛtiṁ tryadhīśaḥ

03040290 śrīśuka uvāca

03040291 brahmaśāpāpadeśena kālenāmoghavāñchitaḥ

03040292 saṁhṛtya svakulaṁ sphītaṁ tyakṣyandehamacintayat

03040301 asmāllokāduparate mayi jñānaṁ madāśrayam

03040302 arhatyuddhava evāddhā sampratyātmavatāṁ varaḥ

03040311 noddhavo'ṇvapi mannyūno yadguṇairnārditaḥ prabhuḥ

03040312 ato madvayunaṁ lokaṁ grāhayanniha tiṣṭhatu

03040321 evaṁ trilokaguruṇā sandiṣṭaḥ śabdayoninā

03040322 badaryāśramamāsādya harimīje samādhinā

03040331 viduro'pyuddhavācchrutvā kṛṣṇasya paramātmanaḥ

03040332 krīḍayopāttadehasya karmāṇi ślāghitāni ca

03040341 dehanyāsaṁ ca tasyaivaṁ dhīrāṇāṁ dhairyavardhanam

03040342 anyeṣāṁ duṣkarataraṁ paśūnāṁ viklavātmanām

03040351 ātmānaṁ ca kuruśreṣṭha kṛṣṇena manasekṣitam

03040352 dhyāyangate bhāgavate ruroda premavihvalaḥ

03040361 kālindyāḥ katibhiḥ siddha ahobhirbharatarṣabha

03040362 prāpadyata svaḥsaritaṁ yatra mitrāsuto muniḥ

03050010 śrīśuka uvāca

03050011 dvāri dyunadyā ṛṣabhaḥ kurūṇāṁ maitreyamāsīnamagādhabodham

03050012 kṣattopasṛtyācyutabhāvasiddhaḥ papraccha sauśīlyaguṇābhitṛptaḥ

03050020 vidura uvāca

03050021 sukhāya karmāṇi karoti loko na taiḥ sukhaṁ vānyadupāramaṁ vā

03050022 vindeta bhūyastata eva duḥkhaṁ yadatra yuktaṁ bhagavānvadennaḥ

03050031 janasya kṛṣṇādvimukhasya daivādadharmaśīlasya suduḥkhitasya

03050032 anugrahāyeha caranti nūnaṁ bhūtāni bhavyāni janārdanasya

03050041 tatsādhuvaryādiśa vartma śaṁ naḥ saṁrādhito bhagavānyena puṁsām

03050042 hṛdi sthito yacchati bhaktipūte jñānaṁ satattvādhigamaṁ purāṇam

03050051 karoti karmāṇi kṛtāvatāro yānyātmatantro bhagavāṁstryadhīśaḥ

03050052 yathā sasarjāgra idaṁ nirīhaḥ saṁsthāpya vṛttiṁ jagato vidhatte

03050061 yathā punaḥ sve kha idaṁ niveśya śete guhāyāṁ sa nivṛttavṛttiḥ

03050062 yogeśvarādhīśvara eka etadanupraviṣṭo bahudhā yathāsīt

03050071 krīḍanvidhatte dvijagosurāṇāṁ kṣemāya karmāṇyavatārabhedaiḥ

03050072 mano na tṛpyatyapi śṛṇvatāṁ naḥ suślokamauleścaritāmṛtāni

03050081 yaistattvabhedairadhilokanātho lokānalokānsaha lokapālān

03050082 acīkḷpadyatra hi sarvasattva nikāyabhedo'dhikṛtaḥ pratītaḥ

03050091 yena prajānāmuta ātmakarma rūpābhidhānāṁ ca bhidāṁ vyadhatta

03050092 nārāyaṇo viśvasṛgātmayoniretacca no varṇaya vipravarya

03050101 parāvareṣāṁ bhagavanvratāni śrutāni me vyāsamukhādabhīkṣṇam

03050102 atṛpnuma kṣullasukhāvahānāṁ teṣāmṛte kṛṣṇakathāmṛtaughāt

03050111 kastṛpnuyāttīrthapado'bhidhānātsatreṣu vaḥ sūribhirīḍyamānāt

03050112 yaḥ karṇanāḍīṁ puruṣasya yāto bhavapradāṁ geharatiṁ chinatti

03050121 munirvivakṣurbhagavadguṇānāṁ sakhāpi te bhāratamāha kṛṣṇaḥ

03050122 yasminnṛṇāṁ grāmyasukhānuvādairmatirgṛhītā nu hareḥ kathāyām

03050131 sā śraddadhānasya vivardhamānā viraktimanyatra karoti puṁsaḥ

03050132 hareḥ padānusmṛtinirvṛtasya samastaduḥkhāpyayamāśu dhatte

03050141 tāñchocyaśocyānavido'nuśoce hareḥ kathāyāṁ vimukhānaghena

03050142 kṣiṇoti devo'nimiṣastu yeṣāmāyurvṛthāvādagatismṛtīnām

03050151 tadasya kauṣārava śarmadāturhareḥ kathāmeva kathāsu sāram

03050152 uddhṛtya puṣpebhya ivārtabandho śivāya naḥ kīrtaya tīrthakīrteḥ

03050161 sa viśvajanmasthitisaṁyamārthe kṛtāvatāraḥ pragṛhītaśaktiḥ

03050162 cakāra karmāṇyatipūruṣāṇi yānīśvaraḥ kīrtaya tāni mahyam

03050170 śrīśuka uvāca

03050171 sa evaṁ bhagavānpṛṣṭaḥ kṣattrā kauṣāravo muniḥ

03050172 puṁsāṁ niḥśreyasārthena tamāha bahumānayan

03050180 maitreya uvāca

03050181 sādhu pṛṣṭaṁ tvayā sādho lokānsādhvanugṛhṇatā

03050182 kīrtiṁ vitanvatā loke ātmano'dhokṣajātmanaḥ

03050191 naitaccitraṁ tvayi kṣattarbādarāyaṇavīryaje

03050192 gṛhīto'nanyabhāvena yattvayā harirīśvaraḥ

03050201 māṇḍavyaśāpādbhagavānprajāsaṁyamano yamaḥ

03050202 bhrātuḥ kṣetre bhujiṣyāyāṁ jātaḥ satyavatīsutāt

03050211 bhavānbhagavato nityaṁ sammataḥ sānugasya ha

03050212 yasya jñānopadeśāya mādiśadbhagavānvrajan

03050221 atha te bhagavallīlā yogamāyorubṛṁhitāḥ

03050222 viśvasthityudbhavāntārthā varṇayāmyanupūrvaśaḥ

03050231 bhagavāneka āsedamagra ātmātmanāṁ vibhuḥ

03050232 ātmecchānugatāvātmā nānāmatyupalakṣaṇaḥ

03050241 sa vā eṣa tadā draṣṭā nāpaśyaddṛśyamekarāṭ

03050242 mene'santamivātmānaṁ suptaśaktirasuptadṛk

03050251 sā vā etasya saṁdraṣṭuḥ śaktiḥ sadasadātmikā

03050252 māyā nāma mahābhāga yayedaṁ nirmame vibhuḥ

03050261 kālavṛttyā tu māyāyāṁ guṇamayyāmadhokṣajaḥ

03050262 puruṣeṇātmabhūtena vīryamādhatta vīryavān

03050271 tato'bhavanmahattattvamavyaktātkālacoditāt

03050272 vijñānātmātmadehasthaṁ viśvaṁ vyañjaṁstamonudaḥ

03050281 so'pyaṁśaguṇakālātmā bhagavaddṛṣṭigocaraḥ

03050282 ātmānaṁ vyakarodātmā viśvasyāsya sisṛkṣayā

03050291 mahattattvādvikurvāṇādahaṁtattvaṁ vyajāyata

03050292 kāryakāraṇakartrātmā bhūtendriyamanomayaḥ

03050301 vaikārikastaijasaśca tāmasaścetyahaṁ tridhā

03050302 ahaṁtattvādvikurvāṇānmano vaikārikādabhūt

03050303 vaikārikāśca ye devā arthābhivyañjanaṁ yataḥ

03050311 taijasānīndriyāṇyeva jñānakarmamayāni ca

03050312 tāmaso bhūtasūkṣmādiryataḥ khaṁ liṅgamātmanaḥ

03050321 kālamāyāṁśayogena bhagavadvīkṣitaṁ nabhaḥ

03050322 nabhaso'nusṛtaṁ sparśaṁ vikurvannirmame'nilam

03050331 anilo'pi vikurvāṇo nabhasorubalānvitaḥ

03050332 sasarja rūpatanmātraṁ jyotirlokasya locanam

03050341 anilenānvitaṁ jyotirvikurvatparavīkṣitam

03050342 ādhattāmbho rasamayaṁ kālamāyāṁśayogataḥ

03050351 jyotiṣāmbho'nusaṁsṛṣṭaṁ vikurvadbrahmavīkṣitam

03050352 mahīṁ gandhaguṇāmādhātkālamāyāṁśayogataḥ

03050361 bhūtānāṁ nabhaādīnāṁ yadyadbhavyāvarāvaram

03050362 teṣāṁ parānusaṁsargādyathā saṅkhyaṁ guṇānviduḥ

03050371 ete devāḥ kalā viṣṇoḥ kālamāyāṁśaliṅginaḥ

03050372 nānātvātsvakriyānīśāḥ procuḥ prāñjalayo vibhum

03050380 devā ūcuḥ

03050381 namāma te deva padāravindaṁ prapannatāpopaśamātapatram

03050382 yanmūlaketā yatayo'ñjasoru saṁsāraduḥkhaṁ bahirutkṣipanti

03050391 dhātaryadasminbhava īśa jīvāstāpatrayeṇābhihatā na śarma

03050392 ātmanlabhante bhagavaṁstavāṅghri cchāyāṁ savidyāmata āśrayema

03050401 mārganti yatte mukhapadmanīḍaiśchandaḥsuparṇairṛṣayo vivikte

03050402 yasyāghamarṣodasaridvarāyāḥ padaṁ padaṁ tīrthapadaḥ prapannāḥ

03050411 yacchraddhayā śrutavatyā ca bhaktyā sammṛjyamāne hṛdaye'vadhāya

03050412 jñānena vairāgyabalena dhīrā vrajema tatte'ṅghrisarojapīṭham

03050421 viśvasya janmasthitisaṁyamārthe kṛtāvatārasya padāmbujaṁ te

03050422 vrajema sarve śaraṇaṁ yadīśa smṛtaṁ prayacchatyabhayaṁ svapuṁsām

03050431 yatsānubandhe'sati dehagehe mamāhamityūḍhadurāgrahāṇām

03050432 puṁsāṁ sudūraṁ vasato'pi puryāṁ bhajema tatte bhagavanpadābjam

03050441 tānvai hyasadvṛttibhirakṣibhirye parāhṛtāntarmanasaḥ pareśa

03050442 atho na paśyantyurugāya nūnaṁ ye te padanyāsavilāsalakṣyāḥ

03050451 pānena te deva kathāsudhāyāḥ pravṛddhabhaktyā viśadāśayā ye

03050452 vairāgyasāraṁ pratilabhya bodhaṁ yathāñjasānvīyurakuṇṭhadhiṣṇyam

03050461 tathāpare cātmasamādhiyoga balena jitvā prakṛtiṁ baliṣṭhām

03050462 tvāmeva dhīrāḥ puruṣaṁ viśanti teṣāṁ śramaḥ syānna tu sevayā te

03050471 tatte vayaṁ lokasisṛkṣayādya tvayānusṛṣṭāstribhirātmabhiḥ sma

03050472 sarve viyuktāḥ svavihāratantraṁ na śaknumastatpratihartave te

03050481 yāvadbaliṁ te'ja harāma kāle yathā vayaṁ cānnamadāma yatra

03050482 yathobhayeṣāṁ ta ime hi lokā baliṁ haranto'nnamadantyanūhāḥ

03050491 tvaṁ naḥ surāṇāmasi sānvayānāṁ kūṭastha ādyaḥ puruṣaḥ purāṇaḥ

03050492 tvaṁ deva śaktyāṁ guṇakarmayonau retastvajāyāṁ kavimādadhe'jaḥ

03050501 tato vayaṁ matpramukhā yadarthe babhūvimātmankaravāma kiṁ te

03050502 tvaṁ naḥ svacakṣuḥ paridehi śaktyā deva kriyārthe yadanugrahāṇām

03060010 ṛṣiruvāca

03060011 iti tāsāṁ svaśaktīnāṁ satīnāmasametya saḥ

03060012 prasuptalokatantrāṇāṁ niśāmya gatimīśvaraḥ

03060021 kālasañjñāṁ tadā devīṁ bibhracchaktimurukramaḥ

03060022 trayoviṁśati tattvānāṁ gaṇaṁ yugapadāviśat

03060031 so'nupraviṣṭo bhagavāṁśceṣṭārūpeṇa taṁ gaṇam

03060032 bhinnaṁ saṁyojayāmāsa suptaṁ karma prabodhayan

03060041 prabuddhakarma daivena trayoviṁśatiko gaṇaḥ

03060042 prerito'janayatsvābhirmātrābhiradhipūruṣam

03060051 pareṇa viśatā svasminmātrayā viśvasṛggaṇaḥ

03060052 cukṣobhānyonyamāsādya yasminlokāścarācarāḥ

03060061 hiraṇmayaḥ sa puruṣaḥ sahasraparivatsarān

03060062 āṇḍakośa uvāsāpsu sarvasattvopabṛṁhitaḥ

03060071 sa vai viśvasṛjāṁ garbho devakarmātmaśaktimān

03060072 vibabhājātmanātmānamekadhā daśadhā tridhā

03060081 eṣa hyaśeṣasattvānāmātmāṁśaḥ paramātmanaḥ

03060082 ādyo'vatāro yatrāsau bhūtagrāmo vibhāvyate

03060091 sādhyātmaḥ sādhidaivaśca sādhibhūta iti tridhā

03060092 virāṭprāṇo daśavidha ekadhā hṛdayena ca

03060101 smaranviśvasṛjāmīśo vijñāpitamadhokṣajaḥ

03060102 virājamatapatsvena tejasaiṣāṁ vivṛttaye

03060111 atha tasyābhitaptasya katidhāyatanāni ha

03060112 nirabhidyanta devānāṁ tāni me gadataḥ śṛṇu

03060121 tasyāgnirāsyaṁ nirbhinnaṁ lokapālo'viśatpadam

03060122 vācā svāṁśena vaktavyaṁ yayāsau pratipadyate

03060131 nirbhinnaṁ tālu varuṇo lokapālo'viśaddhareḥ

03060132 jihvayāṁśena ca rasaṁ yayāsau pratipadyate

03060141 nirbhinne aśvinau nāse viṣṇorāviśatāṁ padam

03060142 ghrāṇenāṁśena gandhasya pratipattiryato bhavet

03060151 nirbhinne akṣiṇī tvaṣṭā lokapālo'viśadvibhoḥ

03060152 cakṣuṣāṁśena rūpāṇāṁ pratipattiryato bhavet

03060161 nirbhinnānyasya carmāṇi lokapālo'nilo'viśat

03060162 prāṇenāṁśena saṁsparśaṁ yenāsau pratipadyate

03060171 karṇāvasya vinirbhinnau dhiṣṇyaṁ svaṁ viviśurdiśaḥ

03060172 śrotreṇāṁśena śabdasya siddhiṁ yena prapadyate

03060181 tvacamasya vinirbhinnāṁ viviśurdhiṣṇyamoṣadhīḥ

03060182 aṁśena romabhiḥ kaṇḍūṁ yairasau pratipadyate

03060191 meḍhraṁ tasya vinirbhinnaṁ svadhiṣṇyaṁ ka upāviśat

03060192 retasāṁśena yenāsāvānandaṁ pratipadyate

03060201 gudaṁ puṁso vinirbhinnaṁ mitro lokeśa āviśat

03060202 pāyunāṁśena yenāsau visargaṁ pratipadyate

03060211 hastāvasya vinirbhinnāvindraḥ svarpatirāviśat

03060212 vārtayāṁśena puruṣo yayā vṛttiṁ prapadyate

03060221 pādāvasya vinirbhinnau lokeśo viṣṇurāviśat

03060222 gatyā svāṁśena puruṣo yayā prāpyaṁ prapadyate

03060231 buddhiṁ cāsya vinirbhinnāṁ vāgīśo dhiṣṇyamāviśat

03060232 bodhenāṁśena boddhavyampratipattiryato bhavet

03060241 hṛdayaṁ cāsya nirbhinnaṁ candramā dhiṣṇyamāviśat

03060242 manasāṁśena yenāsau vikriyāṁ pratipadyate

03060251 ātmānaṁ cāsya nirbhinnamabhimāno'viśatpadam

03060252 karmaṇāṁśena yenāsau kartavyaṁ pratipadyate

03060261 sattvaṁ cāsya vinirbhinnaṁ mahāndhiṣṇyamupāviśat

03060262 cittenāṁśena yenāsau vijñānaṁ pratipadyate

03060271 śīrṣṇo'sya dyaurdharā padbhyāṁ khaṁ nābherudapadyata

03060272 guṇānāṁ vṛttayo yeṣu pratīyante surādayaḥ

03060281 ātyantikena sattvena divaṁ devāḥ prapedire

03060282 dharāṁ rajaḥsvabhāvena paṇayo ye ca tānanu

03060291 tārtīyena svabhāvena bhagavannābhimāśritāḥ

03060292 ubhayorantaraṁ vyoma ye rudrapārṣadāṁ gaṇāḥ

03060301 mukhato'vartata brahma puruṣasya kurūdvaha

03060302 yastūnmukhatvādvarṇānāṁ mukhyo'bhūdbrāhmaṇo guruḥ

03060311 bāhubhyo'vartata kṣatraṁ kṣatriyastadanuvrataḥ

03060312 yo jātastrāyate varṇānpauruṣaḥ kaṇṭakakṣatāt

03060321 viśo'vartanta tasyorvorlokavṛttikarīrvibhoḥ

03060322 vaiśyastadudbhavo vārtāṁ nṛṇāṁ yaḥ samavartayat

03060331 padbhyāṁ bhagavato jajñe śuśrūṣā dharmasiddhaye

03060332 tasyāṁ jātaḥ purā śūdro yadvṛttyā tuṣyate hariḥ

03060341 ete varṇāḥ svadharmeṇa yajanti svaguruṁ harim

03060342 śraddhayātmaviśuddhyarthaṁ yajjātāḥ saha vṛttibhiḥ

03060351 etatkṣattarbhagavato daivakarmātmarūpiṇaḥ

03060352 kaḥ śraddadhyādupākartuṁ yogamāyābalodayam

03060361 tathāpi kīrtayāmyaṅga yathāmati yathāśrutam

03060362 kīrtiṁ hareḥ svāṁ satkartuṁ giramanyābhidhāsatīm

03060371 ekāntalābhaṁ vacaso nu puṁsāṁ suślokamaulerguṇavādamāhuḥ

03060372 śruteśca vidvadbhirupākṛtāyāṁ kathāsudhāyāmupasamprayogam

03060381 ātmano'vasito vatsa mahimā kavinādinā

03060382 saṁvatsarasahasrānte dhiyā yogavipakkayā

03060391 ato bhagavato māyā māyināmapi mohinī

03060392 yatsvayaṁ cātmavartmātmā na veda kimutāpare

03060401 yato'prāpya nyavartanta vācaśca manasā saha

03060402 ahaṁ cānya ime devāstasmai bhagavate namaḥ

03070010 śrīśuka uvāca

03070011 evaṁ bruvāṇaṁ maitreyaṁ dvaipāyanasuto budhaḥ

03070012 prīṇayanniva bhāratyā viduraḥ pratyabhāṣata

03070020 vidura uvāca

03070021 brahmankathaṁ bhagavataścinmātrasyāvikāriṇaḥ

03070022 līlayā cāpi yujyerannirguṇasya guṇāḥ kriyāḥ

03070031 krīḍāyāmudyamo'rbhasya kāmaścikrīḍiṣānyataḥ

03070032 svatastṛptasya ca kathaṁ nivṛttasya sadānyataḥ

03070041 asrākṣīdbhagavānviśvaṁ guṇamayyātmamāyayā

03070042 tayā saṁsthāpayatyetadbhūyaḥ pratyapidhāsyati

03070051 deśataḥ kālato yo'sāvavasthātaḥ svato'nyataḥ

03070052 aviluptāvabodhātmā sa yujyetājayā katham

03070061 bhagavāneka evaiṣa sarvakṣetreṣvavasthitaḥ

03070062 amuṣya durbhagatvaṁ vā kleśo vā karmabhiḥ kutaḥ

03070071 etasminme mano vidvankhidyate'jñānasaṅkaṭe

03070072 tannaḥ parāṇuda vibho kaśmalaṁ mānasaṁ mahat

03070080 śrīśuka uvāca

03070081 sa itthaṁ coditaḥ kṣattrā tattvajijñāsunā muniḥ

03070082 pratyāha bhagavaccittaḥ smayanniva gatasmayaḥ

03070090 maitreya uvāca

03070091 seyaṁ bhagavato māyā yannayena virudhyate

03070092 īśvarasya vimuktasya kārpaṇyamuta bandhanam

03070101 yadarthena vināmuṣya puṁsa ātmaviparyayaḥ

03070102 pratīyata upadraṣṭuḥ svaśiraśchedanādikaḥ

03070111 yathā jale candramasaḥ kampādistatkṛto guṇaḥ

03070112 dṛśyate'sannapi draṣṭurātmano'nātmano guṇaḥ

03070121 sa vai nivṛttidharmeṇa vāsudevānukampayā

03070122 bhagavadbhaktiyogena tirodhatte śanairiha

03070131 yadendriyoparāmo'tha draṣṭrātmani pare harau

03070132 vilīyante tadā kleśāḥ saṁsuptasyeva kṛtsnaśaḥ

03070141 aśeṣasaṅkleśaśamaṁ vidhatte guṇānuvādaśravaṇaṁ murāreḥ

03070142 kiṁ vā punastaccaraṇāravinda parāgasevāratirātmalabdhā

03070150 vidura uvāca

03070151 sañchinnaḥ saṁśayo mahyaṁ tava sūktāsinā vibho

03070152 ubhayatrāpi bhagavanmano me sampradhāvati

03070161 sādhvetadvyāhṛtaṁ vidvannātmamāyāyanaṁ hareḥ

03070162 ābhātyapārthaṁ nirmūlaṁ viśvamūlaṁ na yadbahiḥ

03070171 yaśca mūḍhatamo loke yaśca buddheḥ paraṁ gataḥ

03070172 tāvubhau sukhamedhete kliśyatyantarito janaḥ

03070181 arthābhāvaṁ viniścitya pratītasyāpi nātmanaḥ

03070182 tāṁ cāpi yuṣmaccaraṇa sevayāhaṁ parāṇude

03070191 yatsevayā bhagavataḥ kūṭasthasya madhudviṣaḥ

03070192 ratirāso bhavettīvraḥ pādayorvyasanārdanaḥ

03070201 durāpā hyalpatapasaḥ sevā vaikuṇṭhavartmasu

03070202 yatropagīyate nityaṁ devadevo janārdanaḥ

03070211 sṛṣṭvāgre mahadādīni savikārāṇyanukramāt

03070212 tebhyo virājamuddhṛtya tamanu prāviśadvibhuḥ

03070221 yamāhurādyaṁ puruṣaṁ sahasrāṅghryūrubāhukam

03070222 yatra viśva ime lokāḥ savikāśaṁ ta āsate

03070231 yasmindaśavidhaḥ prāṇaḥ sendriyārthendriyastrivṛt

03070232 tvayerito yato varṇāstadvibhūtīrvadasva naḥ

03070241 yatra putraiśca pautraiśca naptṛbhiḥ saha gotrajaiḥ

03070242 prajā vicitrākṛtaya āsanyābhiridaṁ tatam

03070251 prajāpatīnāṁ sa patiścakḷpe kānprajāpatīn

03070252 sargāṁścaivānusargāṁśca manūnmanvantarādhipān

03070261 eteṣāmapi vedāṁśca vaṁśānucaritāni ca

03070262 uparyadhaśca ye lokā bhūmermitrātmajāsate

03070271 teṣāṁ saṁsthāṁ pramāṇaṁ ca bhūrlokasya ca varṇaya

03070272 tiryaṅmānuṣadevānāṁ sarīsṛpapatattriṇām

03070273 vada naḥ sargasaṁvyūhaṁ gārbhasvedadvijodbhidām

03070281 guṇāvatārairviśvasya sargasthityapyayāśrayam

03070282 sṛjataḥ śrīnivāsasya vyācakṣvodāravikramam

03070291 varṇāśramavibhāgāṁśca rūpaśīlasvabhāvataḥ

03070292 ṛṣīṇāṁ janmakarmāṇi vedasya ca vikarṣaṇam

03070301 yajñasya ca vitānāni yogasya ca pathaḥ prabho

03070302 naiṣkarmyasya ca sāṅkhyasya tantraṁ vā bhagavatsmṛtam

03070311 pāṣaṇḍapathavaiṣamyaṁ pratilomaniveśanam

03070312 jīvasya gatayo yāśca yāvatīrguṇakarmajāḥ

03070321 dharmārthakāmamokṣāṇāṁ nimittānyavirodhataḥ

03070322 vārtāyā daṇḍanīteśca śrutasya ca vidhiṁ pṛthak

03070331 śrāddhasya ca vidhiṁ brahmanpitṇāṁ sargameva ca

03070332 grahanakṣatratārāṇāṁ kālāvayavasaṁsthitim

03070341 dānasya tapaso vāpi yacceṣṭāpūrtayoḥ phalam

03070342 pravāsasthasya yo dharmo yaśca puṁsa utāpadi

03070351 yena vā bhagavāṁstuṣyeddharmayonirjanārdanaḥ

03070352 samprasīdati vā yeṣāmetadākhyāhi me'nagha

03070361 anuvratānāṁ śiṣyāṇāṁ putrāṇāṁ ca dvijottama

03070362 anāpṛṣṭamapi brūyurguravo dīnavatsalāḥ

03070371 tattvānāṁ bhagavaṁsteṣāṁ katidhā pratisaṅkramaḥ

03070372 tatremaṁ ka upāsīranka u svidanuśerate

03070381 puruṣasya ca saṁsthānaṁ svarūpaṁ vā parasya ca

03070382 jñānaṁ ca naigamaṁ yattadguruśiṣyaprayojanam

03070391 nimittāni ca tasyeha proktānyanaghasūribhiḥ

03070392 svato jñānaṁ kutaḥ puṁsāṁ bhaktirvairāgyameva vā

03070401 etānme pṛcchataḥ praśnānhareḥ karmavivitsayā

03070402 brūhi me'jñasya mitratvādajayā naṣṭacakṣuṣaḥ

03070411 sarve vedāśca yajñāśca tapo dānāni cānagha

03070412 jīvābhayapradānasya na kurvīrankalāmapi

03070420 śrīśuka uvāca

03070421 sa itthamāpṛṣṭapurāṇakalpaḥ kurupradhānena munipradhānaḥ

03070422 pravṛddhaharṣo bhagavatkathāyāṁ sañcoditastaṁ prahasannivāha

03080010 maitreya uvāca

03080011 satsevanīyo bata pūruvaṁśo yallokapālo bhagavatpradhānaḥ

03080012 babhūvithehājitakīrtimālāṁ pade pade nūtanayasyabhīkṣṇam

03080021 so'haṁ nṛṇāṁ kṣullasukhāya duḥkhaṁ mahadgatānāṁ viramāya tasya

03080022 pravartaye bhāgavataṁ purāṇaṁ yadāha sākṣādbhagavānṛṣibhyaḥ

03080031 āsīnamurvyāṁ bhagavantamādyaṁ saṅkarṣaṇaṁ devamakuṇṭhasattvam

03080032 vivitsavastattvamataḥ parasya kumāramukhyā munayo'nvapṛcchan

03080041 svameva dhiṣṇyaṁ bahu mānayantaṁ yadvāsudevābhidhamāmananti

03080042 pratyagdhṛtākṣāmbujakośamīṣadunmīlayantaṁ vibudhodayāya

03080051 svardhunyudārdraiḥ svajaṭākalāpairupaspṛśantaścaraṇopadhānam

03080052 padmaṁ yadarcantyahirājakanyāḥ saprema nānābalibhirvarārthāḥ

03080061 muhurgṛṇanto vacasānurāga skhalatpadenāsya kṛtāni tajjñāḥ

03080062 kirīṭasāhasramaṇipraveka pradyotitoddāmaphaṇāsahasram

03080071 proktaṁ kilaitadbhagavattamena nivṛttidharmābhiratāya tena

03080072 sanatkumārāya sa cāha pṛṣṭaḥ sāṅkhyāyanāyāṅga dhṛtavratāya

03080081 sāṅkhyāyanaḥ pāramahaṁsyamukhyo vivakṣamāṇo bhagavadvibhūtīḥ

03080082 jagāda so'smadgurave'nvitāya parāśarāyātha bṛhaspateśca

03080091 provāca mahyaṁ sa dayālurukto muniḥ pulastyena purāṇamādyam

03080092 so'haṁ tavaitatkathayāmi vatsa śraddhālave nityamanuvratāya

03080101 udāplutaṁ viśvamidaṁ tadāsīdyannidrayāmīlitadṛṅnyamīlayat

03080102 ahīndratalpe'dhiśayāna ekaḥ kṛtakṣaṇaḥ svātmaratau nirīhaḥ

03080111 so'ntaḥ śarīre'rpitabhūtasūkṣmaḥ kālātmikāṁ śaktimudīrayāṇaḥ

03080112 uvāsa tasminsalile pade sve yathānalo dāruṇi ruddhavīryaḥ

03080121 caturyugānāṁ ca sahasramapsu svapansvayodīritayā svaśaktyā

03080122 kālākhyayāsāditakarmatantro lokānapītāndadṛśe svadehe

03080131 tasyārthasūkṣmābhiniviṣṭadṛṣṭerantargato'rtho rajasā tanīyān

03080132 guṇena kālānugatena viddhaḥ sūṣyaṁstadābhidyata nābhideśāt

03080141 sa padmakośaḥ sahasodatiṣṭhatkālena karmapratibodhanena

03080142 svarociṣā tatsalilaṁ viśālaṁ vidyotayannarka ivātmayoniḥ

03080151 tallokapadmaṁ sa u eva viṣṇuḥ prāvīviśatsarvaguṇāvabhāsam

03080152 tasminsvayaṁ vedamayo vidhātā svayambhuvaṁ yaṁ sma vadanti so'bhūt

03080161 tasyāṁ sa cāmbhoruhakarṇikāyāmavasthito lokamapaśyamānaḥ

03080162 parikramanvyomni vivṛttanetraścatvāri lebhe'nudiśaṁ mukhāni

03080171 tasmādyugāntaśvasanāvaghūrṇa jalormicakrātsalilādvirūḍham

03080172 upāśritaḥ kañjamu lokatattvaṁ nātmānamaddhāvidadādidevaḥ

03080181 ka eṣa yo'sāvahamabjapṛṣṭha etatkuto vābjamananyadapsu

03080182 asti hyadhastādiha kiñcanaitadadhiṣṭhitaṁ yatra satā nu bhāvyam

03080191 sa itthamudvīkṣya tadabjanāla nāḍībhirantarjalamāviveśa

03080192 nārvāggatastatkharanālanāla nābhiṁ vicinvaṁstadavindatājaḥ

03080201 tamasyapāre vidurātmasargaṁ vicinvato'bhūtsumahāṁstriṇemiḥ

03080202 yo dehabhājāṁ bhayamīrayāṇaḥ parikṣiṇotyāyurajasya hetiḥ

03080211 tato nivṛtto'pratilabdhakāmaḥ svadhiṣṇyamāsādya punaḥ sa devaḥ

03080212 śanairjitaśvāsanivṛttacitto nyaṣīdadārūḍhasamādhiyogaḥ

03080221 kālena so'jaḥ puruṣāyuṣābhi pravṛttayogena virūḍhabodhaḥ

03080222 svayaṁ tadantarhṛdaye'vabhātamapaśyatāpaśyata yanna pūrvam

03080231 mṛṇālagaurāyataśeṣabhoga paryaṅka ekaṁ puruṣaṁ śayānam

03080232 phaṇātapatrāyutamūrdharatna dyubhirhatadhvāntayugāntatoye

03080241 prekṣāṁ kṣipantaṁ haritopalādreḥ sandhyābhranīverururukmamūrdhnaḥ

03080242 ratnodadhārauṣadhisaumanasya vanasrajo veṇubhujāṅghripāṅghreḥ

03080251 āyāmato vistarataḥ svamāna dehena lokatrayasaṅgraheṇa

03080252 vicitradivyābharaṇāṁśukānāṁ kṛtaśriyāpāśritaveṣadeham

03080261 puṁsāṁ svakāmāya viviktamārgairabhyarcatāṁ kāmadughāṅghripadmam

03080262 pradarśayantaṁ kṛpayā nakhendu mayūkhabhinnāṅgulicārupatram

03080271 mukhena lokārtiharasmitena parisphuratkuṇḍalamaṇḍitena

03080272 śoṇāyitenādharabimbabhāsā pratyarhayantaṁ sunasena subhrvā

03080281 kadambakiñjalkapiśaṅgavāsasā svalaṅkṛtaṁ mekhalayā nitambe

03080282 hāreṇa cānantadhanena vatsa śrīvatsavakṣaḥsthalavallabhena

03080291 parārdhyakeyūramaṇipraveka paryastadordaṇḍasahasraśākham

03080292 avyaktamūlaṁ bhuvanāṅghripendramahīndrabhogairadhivītavalśam

03080301 carācarauko bhagavanmahīdhramahīndrabandhuṁ salilopagūḍham

03080302 kirīṭasāhasrahiraṇyaśṛṅgamāvirbhavatkaustubharatnagarbham

03080311 nivītamāmnāyamadhuvrataśriyā svakīrtimayyā vanamālayā harim

03080312 sūryenduvāyvagnyagamaṁ tridhāmabhiḥ parikramatprādhanikairdurāsadam

03080321 tarhyeva tannābhisaraḥsarojamātmānamambhaḥ śvasanaṁ viyacca

03080322 dadarśa devo jagato vidhātā nātaḥ paraṁ lokavisargadṛṣṭiḥ

03080331 sa karmabījaṁ rajasoparaktaḥ prajāḥ sisṛkṣanniyadeva dṛṣṭvā

03080332 astaudvisargābhimukhastamīḍyamavyaktavartmanyabhiveśitātmā

03090010 brahmovāca

03090011 jñāto'si me'dya sucirānnanu dehabhājāṁ

03090012 na jñāyate bhagavato gatirityavadyam

03090013 nānyattvadasti bhagavannapi tanna śuddhaṁ

03090014 māyāguṇavyatikarādyadururvibhāsi

03090021 rūpaṁ yadetadavabodharasodayena

03090022 śaśvannivṛttatamasaḥ sadanugrahāya

03090023 ādau gṛhītamavatāraśataikabījaṁ

03090024 yannābhipadmabhavanādahamāvirāsam

03090031 nātaḥ paraṁ parama yadbhavataḥ svarūpam

03090032 ānandamātramavikalpamaviddhavarcaḥ

03090033 paśyāmi viśvasṛjamekamaviśvamātman

03090034 bhūtendriyātmakamadasta upāśrito'smi

03090041 tadvā idaṁ bhuvanamaṅgala maṅgalāya

03090042 dhyāne sma no darśitaṁ ta upāsakānām

03090043 tasmai namo bhagavate'nuvidhema tubhyaṁ

03090044 yo'nādṛto narakabhāgbhirasatprasaṅgaiḥ

03090051 ye tu tvadīyacaraṇāmbujakośagandhaṁ

03090052 jighranti karṇavivaraiḥ śrutivātanītam

03090053 bhaktyā gṛhītacaraṇaḥ parayā ca teṣāṁ

03090054 nāpaiṣi nātha hṛdayāmburuhātsvapuṁsām

03090061 tāvadbhayaṁ draviṇadehasuhṛnnimittaṁ

03090062 śokaḥ spṛhā paribhavo vipulaśca lobhaḥ

03090063 tāvanmametyasadavagraha ārtimūlaṁ

03090064 yāvanna te'ṅghrimabhayaṁ pravṛṇīta lokaḥ

03090071 daivena te hatadhiyo bhavataḥ prasaṅgāt

03090072 sarvāśubhopaśamanādvimukhendriyā ye

03090073 kurvanti kāmasukhaleśalavāya dīnā

03090074 lobhābhibhūtamanaso'kuśalāni śaśvat

03090081 kṣuttṛṭtridhātubhirimā muhurardyamānāḥ

03090082 śītoṣṇavātavaraṣairitaretarācca

03090083 kāmāgninācyutaruṣā ca sudurbhareṇa

03090084 sampaśyato mana urukrama sīdate me

03090091 yāvatpṛthaktvamidamātmana indriyārtha

03090092 māyābalaṁ bhagavato jana īśa paśyet

03090093 tāvanna saṁsṛtirasau pratisaṅkrameta

03090094 vyarthāpi duḥkhanivahaṁ vahatī kriyārthā

03090101 ahnyāpṛtārtakaraṇā niśi niḥśayānā

03090102 nānāmanorathadhiyā kṣaṇabhagnanidrāḥ

03090103 daivāhatārtharacanā ṛṣayo'pi deva

03090104 yuṣmatprasaṅgavimukhā iha saṁsaranti

03090111 tvaṁ bhaktiyogaparibhāvitahṛtsaroja

03090112 āsse śrutekṣitapatho nanu nātha puṁsām

03090113 yadyaddhiyā ta urugāya vibhāvayanti

03090114 tattadvapuḥ praṇayase sadanugrahāya

03090121 nātiprasīdati tathopacitopacārair

03090122 ārādhitaḥ suragaṇairhṛdi baddhakāmaiḥ

03090123 yatsarvabhūtadayayāsadalabhyayaiko

03090124 nānājaneṣvavahitaḥ suhṛdantarātmā

03090131 puṁsāmato vividhakarmabhiradhvarādyair

03090132 dānena cogratapasā paricaryayā ca

03090133 ārādhanaṁ bhagavatastava satkriyārtho

03090134 dharmo'rpitaḥ karhicidmriyate na yatra

03090141 śaśvatsvarūpamahasaiva nipītabheda

03090142 mohāya bodhadhiṣaṇāya namaḥ parasmai

03090143 viśvodbhavasthitilayeṣu nimittalīlā

03090144 rāsāya te nama idaṁ cakṛmeśvarāya

03090151 yasyāvatāraguṇakarmaviḍambanāni

03090152 nāmāni ye'suvigame vivaśā gṛṇanti

03090153 te'naikajanmaśamalaṁ sahasaiva hitvā

03090154 saṁyāntyapāvṛtāmṛtaṁ tamajaṁ prapadye

03090161 yo vā ahaṁ ca giriśaśca vibhuḥ svayaṁ ca

03090162 sthityudbhavapralayahetava ātmamūlam

03090163 bhittvā tripādvavṛdha eka uruprarohas

03090164 tasmai namo bhagavate bhuvanadrumāya

03090171 loko vikarmanirataḥ kuśale pramattaḥ

03090172 karmaṇyayaṁ tvadudite bhavadarcane sve

03090173 yastāvadasya balavāniha jīvitāśāṁ

03090174 sadyaśchinattyanimiṣāya namo'stu tasmai

03090181 yasmādbibhemyahamapi dviparārdhadhiṣṇyam

03090182 adhyāsitaḥ sakalalokanamaskṛtaṁ yat

03090183 tepe tapo bahusavo'varurutsamānas

03090184 tasmai namo bhagavate'dhimakhāya tubhyam

03090191 tiryaṅmanuṣyavibudhādiṣu jīvayoniṣv

03090192 ātmecchayātmakṛtasetuparīpsayā yaḥ

03090193 reme nirastaviṣayo'pyavaruddhadehas

03090194 tasmai namo bhagavate puruṣottamāya

03090201 yo'vidyayānupahato'pi daśārdhavṛttyā

03090202 nidrāmuvāha jaṭharīkṛtalokayātraḥ

03090203 antarjale'hikaśipusparśānukūlāṁ

03090204 bhīmormimālini janasya sukhaṁ vivṛṇvan

03090211 yannābhipadmabhavanādahamāsamīḍya

03090212 lokatrayopakaraṇo yadanugraheṇa

03090213 tasmai namasta udarasthabhavāya yoga

03090214 nidrāvasānavikasannalinekṣaṇāya

03090221 so'yaṁ samastajagatāṁ suhṛdeka ātmā

03090222 sattvena yanmṛḍayate bhagavānbhagena

03090223 tenaiva me dṛśamanuspṛśatādyathāhaṁ

03090224 srakṣyāmi pūrvavadidaṁ praṇatapriyo'sau

03090231 eṣa prapannavarado ramayātmaśaktyā

03090232 yadyatkariṣyati gṛhītaguṇāvatāraḥ

03090233 tasminsvavikramamidaṁ sṛjato'pi ceto

03090234 yuñjīta karmaśamalaṁ ca yathā vijahyām

03090241 nābhihradādiha sato'mbhasi yasya puṁso

03090242 vijñānaśaktirahamāsamanantaśakteḥ

03090243 rūpaṁ vicitramidamasya vivṛṇvato me

03090244 mā rīriṣīṣṭa nigamasya girāṁ visargaḥ

03090251 so'sāvadabhrakaruṇo bhagavānvivṛddha

03090252 premasmitena nayanāmburuhaṁ vijṛmbhan

03090253 utthāya viśvavijayāya ca no viṣādaṁ

03090254 mādhvyā girāpanayatātpuruṣaḥ purāṇaḥ

03090260 maitreya uvāca

03090261 svasambhavaṁ niśāmyaivaṁ tapovidyāsamādhibhiḥ

03090262 yāvanmanovacaḥ stutvā virarāma sa khinnavat

03090271 athābhipretamanvīkṣya brahmaṇo madhusūdanaḥ

03090272 viṣaṇṇacetasaṁ tena kalpavyatikarāmbhasā

03090281 lokasaṁsthānavijñāna ātmanaḥ parikhidyataḥ

03090282 tamāhāgādhayā vācā kaśmalaṁ śamayanniva

03090290 śrībhagavānuvāca

03090291 mā vedagarbha gāstandrīṁ sarga udyamamāvaha

03090292 tanmayāpāditaṁ hyagre yanmāṁ prārthayate bhavān

03090301 bhūyastvaṁ tapa ātiṣṭha vidyāṁ caiva madāśrayām

03090302 tābhyāmantarhṛdi brahmanlokāndrakṣyasyapāvṛtān

03090311 tata ātmani loke ca bhaktiyuktaḥ samāhitaḥ

03090312 draṣṭāsi māṁ tataṁ brahmanmayi lokāṁstvamātmanaḥ

03090321 yadā tu sarvabhūteṣu dāruṣvagnimiva sthitam

03090322 praticakṣīta māṁ loko jahyāttarhyeva kaśmalam

03090331 yadā rahitamātmānaṁ bhūtendriyaguṇāśayaiḥ

03090332 svarūpeṇa mayopetaṁ paśyansvārājyamṛcchati

03090341 nānākarmavitānena prajā bahvīḥ sisṛkṣataḥ

03090342 nātmāvasīdatyasmiṁste varṣīyānmadanugrahaḥ

03090351 ṛṣimādyaṁ na badhnāti pāpīyāṁstvāṁ rajoguṇaḥ

03090352 yanmano mayi nirbaddhaṁ prajāḥ saṁsṛjato'pi te

03090361 jñāto'haṁ bhavatā tvadya durvijñeyo'pi dehinām

03090362 yanmāṁ tvaṁ manyase'yuktaṁ bhūtendriyaguṇātmabhiḥ

03090371 tubhyaṁ madvicikitsāyāmātmā me darśito'bahiḥ

03090372 nālena salile mūlaṁ puṣkarasya vicinvataḥ

03090381 yaccakarthāṅga matstotraṁ matkathābhyudayāṅkitam

03090382 yadvā tapasi te niṣṭhā sa eṣa madanugrahaḥ

03090391 prīto'hamastu bhadraṁ te lokānāṁ vijayecchayā

03090392 yadastauṣīrguṇamayaṁ nirguṇaṁ mānuvarṇayan

03090401 ya etena pumānnityaṁ stutvā stotreṇa māṁ bhajet

03090402 tasyāśu samprasīdeyaṁ sarvakāmavareśvaraḥ

03090411 pūrtena tapasā yajñairdānairyogasamādhinā

03090412 rāddhaṁ niḥśreyasaṁ puṁsāṁ matprītistattvavinmatam

03090421 ahamātmātmanāṁ dhātaḥ preṣṭhaḥ sanpreyasāmapi

03090422 ato mayi ratiṁ kuryāddehādiryatkṛte priyaḥ

03090431 sarvavedamayenedamātmanātmātmayoninā

03090432 prajāḥ sṛja yathāpūrvaṁ yāśca mayyanuśerate

03090440 maitreya uvāca

03090441 tasmā evaṁ jagatsraṣṭre pradhānapuruṣeśvaraḥ

03090442 vyajyedaṁ svena rūpeṇa kañjanābhastirodadhe

03100010 vidura uvāca

03100011 antarhite bhagavati brahmā lokapitāmahaḥ

03100012 prajāḥ sasarja katidhā daihikīrmānasīrvibhuḥ

03100021 ye ca me bhagavanpṛṣṭāstvayyarthā bahuvittama

03100022 tānvadasvānupūrvyeṇa chindhi naḥ sarvasaṁśayān

03100030 sūta uvāca

03100031 evaṁ sañcoditastena kṣattrā kauṣāravirmuniḥ

03100032 prītaḥ pratyāha tānpraśnānhṛdisthānatha bhārgava

03100040 maitreya uvāca

03100041 viriñco'pi tathā cakre divyaṁ varṣaśataṁ tapaḥ

03100042 ātmanyātmānamāveśya yathāha bhagavānajaḥ

03100051 tadvilokyābjasambhūto vāyunā yadadhiṣṭhitaḥ

03100052 padmamambhaśca tatkāla kṛtavīryeṇa kampitam

03100061 tapasā hyedhamānena vidyayā cātmasaṁsthayā

03100062 vivṛddhavijñānabalo nyapādvāyuṁ sahāmbhasā

03100071 tadvilokya viyadvyāpi puṣkaraṁ yadadhiṣṭhitam

03100072 anena lokānprāglīnānkalpitāsmītyacintayat

03100081 padmakośaṁ tadāviśya bhagavatkarmacoditaḥ

03100082 ekaṁ vyabhāṅkṣīdurudhā tridhā bhāvyaṁ dvisaptadhā

03100091 etāvāñjīvalokasya saṁsthābhedaḥ samāhṛtaḥ

03100092 dharmasya hyanimittasya vipākaḥ parameṣṭhyasau

03100100 vidura uvāca

03100101 yathāttha bahurūpasya hareradbhutakarmaṇaḥ

03100102 kālākhyaṁ lakṣaṇaṁ brahmanyathā varṇaya naḥ prabho

03100110 maitreya uvāca

03100111 guṇavyatikarākāro nirviśeṣo'pratiṣṭhitaḥ

03100112 puruṣastadupādānamātmānaṁ līlayāsṛjat

03100121 viśvaṁ vai brahmatanmātraṁ saṁsthitaṁ viṣṇumāyayā

03100122 īśvareṇa paricchinnaṁ kālenāvyaktamūrtinā

03100131 yathedānīṁ tathāgre ca paścādapyetadīdṛśam

03100132 sargo navavidhastasya prākṛto vaikṛtastu yaḥ

03100141 kāladravyaguṇairasya trividhaḥ pratisaṅkramaḥ

03100142 ādyastu mahataḥ sargo guṇavaiṣamyamātmanaḥ

03100151 dvitīyastvahamo yatra dravyajñānakriyodayaḥ

03100152 bhūtasargastṛtīyastu tanmātro dravyaśaktimān

03100161 caturtha aindriyaḥ sargo yastu jñānakriyātmakaḥ

03100162 vaikāriko devasargaḥ pañcamo yanmayaṁ manaḥ

03100171 ṣaṣṭhastu tamasaḥ sargo yastvabuddhikṛtaḥ prabhoḥ

03100172 ṣaḍime prākṛtāḥ sargā vaikṛtānapi me śṛṇu

03100181 rajobhājo bhagavato līleyaṁ harimedhasaḥ

03100182 saptamo mukhyasargastu ṣaḍvidhastasthuṣāṁ ca yaḥ

03100191 vanaspatyoṣadhilatā tvaksārā vīrudho drumāḥ

03100192 utsrotasastamaḥprāyā antaḥsparśā viśeṣiṇaḥ

03100201 tiraścāmaṣṭamaḥ sargaḥ so'ṣṭāviṁśadvidho mataḥ

03100202 avido bhūritamaso ghrāṇajñā hṛdyavedinaḥ

03100211 gaurajo mahiṣaḥ kṛṣṇaḥ sūkaro gavayo ruruḥ

03100212 dviśaphāḥ paśavaśceme aviruṣṭraśca sattama

03100221 kharo'śvo'śvataro gauraḥ śarabhaścamarī tathā

03100222 ete caikaśaphāḥ kṣattaḥ śṛṇu pañcanakhānpaśūn

03100231 śvā sṛgālo vṛko vyāghro mārjāraḥ śaśaśallakau

03100232 siṁhaḥ kapirgajaḥ kūrmo godhā ca makarādayaḥ

03100241 kaṅkagṛdhrabakaśyena bhāsabhallūkabarhiṇaḥ

03100242 haṁsasārasacakrāhva kākolūkādayaḥ khagāḥ

03100251 arvāksrotastu navamaḥ kṣattarekavidho nṛṇām

03100252 rajo'dhikāḥ karmaparā duḥkhe ca sukhamāninaḥ

03100261 vaikṛtāstraya evaite devasargaśca sattama

03100262 vaikārikastu yaḥ proktaḥ kaumārastūbhayātmakaḥ

03100271 devasargaścāṣṭavidho vibudhāḥ pitaro'surāḥ

03100272 gandharvāpsarasaḥ siddhā yakṣarakṣāṁsi cāraṇāḥ

03100281 bhūtapretapiśācāśca vidyādhrāḥ kinnarādayaḥ

03100282 daśaite vidurākhyātāḥ sargāste viśvasṛkkṛtāḥ

03100291 ataḥ paraṁ pravakṣyāmi vaṁśānmanvantarāṇi ca

03100292 evaṁ rajaḥplutaḥ sraṣṭā kalpādiṣvātmabhūrhariḥ

03100293 sṛjatyamoghasaṅkalpa ātmaivātmānamātmanā

03110010 maitreya uvāca

03110011 caramaḥ sadviśeṣāṇāmaneko'saṁyutaḥ sadā

03110012 paramāṇuḥ sa vijñeyo nṛṇāmaikyabhramo yataḥ

03110021 sata eva padārthasya svarūpāvasthitasya yat

03110022 kaivalyaṁ paramamahānaviśeṣo nirantaraḥ

03110031 evaṁ kālo'pyanumitaḥ saukṣmye sthaulye ca sattama

03110032 saṁsthānabhuktyā bhagavānavyakto vyaktabhugvibhuḥ

03110041 sa kālaḥ paramāṇurvai yo bhuṅkte paramāṇutām

03110042 sato'viśeṣabhugyastu sa kālaḥ paramo mahān

03110051 aṇurdvau paramāṇū syāttrasareṇustrayaḥ smṛtaḥ

03110052 jālārkaraśmyavagataḥ khamevānupatannagāt

03110061 trasareṇutrikaṁ bhuṅkte yaḥ kālaḥ sa truṭiḥ smṛtaḥ

03110062 śatabhāgastu vedhaḥ syāttaistribhistu lavaḥ smṛtaḥ

03110071 nimeṣastrilavo jñeya āmnātaste trayaḥ kṣaṇaḥ

03110072 kṣaṇānpañca viduḥ kāṣṭhāṁ laghu tā daśa pañca ca

03110081 laghūni vai samāmnātā daśa pañca ca nāḍikā

03110082 te dve muhūrtaḥ praharaḥ ṣaḍyāmaḥ sapta vā nṛṇām

03110091 dvādaśārdhapalonmānaṁ caturbhiścaturaṅgulaiḥ

03110092 svarṇamāṣaiḥ kṛtacchidraṁ yāvatprasthajalaplutam

03110101 yāmāścatvāraścatvāro martyānāmahanī ubhe

03110102 pakṣaḥ pañcadaśāhāni śuklaḥ kṛṣṇaśca mānada

03110111 tayoḥ samuccayo māsaḥ pitṝṇāṁ tadaharniśam

03110112 dvau tāvṛtuḥ ṣaḍayanaṁ dakṣiṇaṁ cottaraṁ divi

03110121 ayane cāhanī prāhurvatsaro dvādaśa smṛtaḥ

03110122 saṁvatsaraśataṁ nṇāṁ paramāyurnirūpitam

03110131 graharkṣatārācakrasthaḥ paramāṇvādinā jagat

03110132 saṁvatsarāvasānena paryetyanimiṣo vibhuḥ

03110141 saṁvatsaraḥ parivatsara iḍāvatsara eva ca

03110142 anuvatsaro vatsaraśca viduraivaṁ prabhāṣyate

03110151 yaḥ sṛjyaśaktimurudhocchvasayansvaśaktyā

03110152 puṁso'bhramāya divi dhāvati bhūtabhedaḥ

03110153 kālākhyayā guṇamayaṁ kratubhirvitanvaṁs

03110154 tasmai baliṁ harata vatsarapañcakāya

03110160 vidura uvāca

03110161 pitṛdevamanuṣyāṇāmāyuḥ paramidaṁ smṛtam

03110162 pareṣāṁ gatimācakṣva ye syuḥ kalpādbahirvidaḥ

03110171 bhagavānveda kālasya gatiṁ bhagavato nanu

03110172 viśvaṁ vicakṣate dhīrā yogarāddhena cakṣuṣā

03110180 maitreya uvāca

03110181 kṛtaṁ tretā dvāparaṁ ca kaliśceti caturyugam

03110182 divyairdvādaśabhirvarṣaiḥ sāvadhānaṁ nirūpitam

03110191 catvāri trīṇi dve caikaṁ kṛtādiṣu yathākramam

03110192 saṅkhyātāni sahasrāṇi dviguṇāni śatāni ca

03110201 sandhyāsandhyāṁśayorantaryaḥ kālaḥ śatasaṅkhyayoḥ

03110202 tamevāhuryugaṁ tajjñā yatra dharmo vidhīyate

03110211 dharmaścatuṣpānmanujānkṛte samanuvartate

03110212 sa evānyeṣvadharmeṇa vyeti pādena vardhatā

03110221 trilokyā yugasāhasraṁ bahirābrahmaṇo dinam

03110222 tāvatyeva niśā tāta yannimīlati viśvasṛk

03110231 niśāvasāna ārabdho lokakalpo'nuvartate

03110232 yāvaddinaṁ bhagavato manūnbhuñjaṁścaturdaśa

03110241 svaṁ svaṁ kālaṁ manurbhuṅkte sādhikāṁ hyekasaptatim

03110242 manvantareṣu manavastadvaṁśyā ṛṣayaḥ surāḥ

03110243 bhavanti caiva yugapatsureśāścānu ye ca tān

03110251 eṣa dainandinaḥ sargo brāhmastrailokyavartanaḥ

03110252 tiryaṅnṛpitṛdevānāṁ sambhavo yatra karmabhiḥ

03110261 manvantareṣu bhagavānbibhratsattvaṁ svamūrtibhiḥ

03110262 manvādibhiridaṁ viśvamavatyuditapauruṣaḥ

03110271 tamomātrāmupādāya pratisaṁruddhavikramaḥ

03110272 kālenānugatāśeṣa āste tūṣṇīṁ dinātyaye

03110281 tamevānvapi dhīyante lokā bhūrādayastrayaḥ

03110282 niśāyāmanuvṛttāyāṁ nirmuktaśaśibhāskaram

03110291 trilokyāṁ dahyamānāyāṁ śaktyā saṅkarṣaṇāgninā

03110292 yāntyūṣmaṇā maharlokājjanaṁ bhṛgvādayo'rditāḥ

03110301 tāvattribhuvanaṁ sadyaḥ kalpāntaidhitasindhavaḥ

03110302 plāvayantyutkaṭāṭopa caṇḍavāteritormayaḥ

03110311 antaḥ sa tasminsalila āste'nantāsano hariḥ

03110312 yoganidrānimīlākṣaḥ stūyamāno janālayaiḥ

03110321 evaṁvidhairahorātraiḥ kālagatyopalakṣitaiḥ

03110322 apakṣitamivāsyāpi paramāyurvayaḥśatam

03110331 yadardhamāyuṣastasya parārdhamabhidhīyate

03110332 pūrvaḥ parārdho'pakrānto hyaparo'dya pravartate

03110341 pūrvasyādau parārdhasya brāhmo nāma mahānabhūt

03110342 kalpo yatrābhavadbrahmā śabdabrahmeti yaṁ viduḥ

03110351 tasyaiva cānte kalpo'bhūdyaṁ pādmamabhicakṣate

03110352 yaddharernābhisarasa āsīllokasaroruham

03110361 ayaṁ tu kathitaḥ kalpo dvitīyasyāpi bhārata

03110362 vārāha iti vikhyāto yatrāsīcchūkaro hariḥ

03110371 kālo'yaṁ dviparārdhākhyo nimeṣa upacaryate

03110372 avyākṛtasyānantasya hyanāderjagadātmanaḥ

03110381 kālo'yaṁ paramāṇvādirdviparārdhānta īśvaraḥ

03110382 naiveśituṁ prabhurbhūmna īśvaro dhāmamāninām

03110391 vikāraiḥ sahito yuktairviśeṣādibhirāvṛtaḥ

03110392 āṇḍakośo bahirayaṁ pañcāśatkoṭivistṛtaḥ

03110401 daśottarādhikairyatra praviṣṭaḥ paramāṇuvat

03110402 lakṣyate'ntargatāścānye koṭiśo hyaṇḍarāśayaḥ

03110411 tadāhurakṣaraṁ brahma sarvakāraṇakāraṇam

03110412 viṣṇordhāma paraṁ sākṣātpuruṣasya mahātmanaḥ

03120010 maitreya uvāca

03120011 iti te varṇitaḥ kṣattaḥ kālākhyaḥ paramātmanaḥ

03120012 mahimā vedagarbho'tha yathāsrākṣīnnibodha me

03120021 sasarjāgre'ndhatāmisramatha tāmisramādikṛt

03120022 mahāmohaṁ ca mohaṁ ca tamaścājñānavṛttayaḥ

03120031 dṛṣṭvā pāpīyasīṁ sṛṣṭiṁ nātmānaṁ bahvamanyata

03120032 bhagavaddhyānapūtena manasānyāṁ tato'sṛjat

03120041 sanakaṁ ca sanandaṁ ca sanātanamathātmabhūḥ

03120042 sanatkumāraṁ ca munīnniṣkriyānūrdhvaretasaḥ

03120051 tānbabhāṣe svabhūḥ putrānprajāḥ sṛjata putrakāḥ

03120052 tannaicchanmokṣadharmāṇo vāsudevaparāyaṇāḥ

03120061 so'vadhyātaḥ sutairevaṁ pratyākhyātānuśāsanaiḥ

03120062 krodhaṁ durviṣahaṁ jātaṁ niyantumupacakrame

03120071 dhiyā nigṛhyamāṇo'pi bhruvormadhyātprajāpateḥ

03120072 sadyo'jāyata tanmanyuḥ kumāro nīlalohitaḥ

03120081 sa vai ruroda devānāṁ pūrvajo bhagavānbhavaḥ

03120082 nāmāni kuru me dhātaḥ sthānāni ca jagadguro

03120091 iti tasya vacaḥ pādmo bhagavānparipālayan

03120092 abhyadhādbhadrayā vācā mā rodīstatkaromi te

03120101 yadarodīḥ suraśreṣṭha sodvega iva bālakaḥ

03120102 tatastvāmabhidhāsyanti nāmnā rudra iti prajāḥ

03120111 hṛdindriyāṇyasurvyoma vāyuragnirjalaṁ mahī

03120112 sūryaścandrastapaścaiva sthānānyagre kṛtāni te

03120121 manyurmanurmahinaso mahāñchiva ṛtadhvajaḥ

03120122 ugraretā bhavaḥ kālo vāmadevo dhṛtavrataḥ

03120131 dhīrdhṛtirasalomā ca niyutsarpirilāmbikā

03120132 irāvatī svadhā dīkṣā rudrāṇyo rudra te striyaḥ

03120141 gṛhāṇaitāni nāmāni sthānāni ca sayoṣaṇaḥ

03120142 ebhiḥ sṛja prajā bahvīḥ prajānāmasi yatpatiḥ

03120151 ityādiṣṭaḥ svaguruṇā bhagavānnīlalohitaḥ

03120152 sattvākṛtisvabhāvena sasarjātmasamāḥ prajāḥ

03120161 rudrāṇāṁ rudrasṛṣṭānāṁ samantādgrasatāṁ jagat

03120162 niśāmyāsaṅkhyaśo yūthānprajāpatiraśaṅkata

03120171 alaṁ prajābhiḥ sṛṣṭābhirīdṛśībhiḥ surottama

03120172 mayā saha dahantībhirdiśaścakṣurbhirulbaṇaiḥ

03120181 tapa ātiṣṭha bhadraṁ te sarvabhūtasukhāvaham

03120182 tapasaiva yathā pūrvaṁ sraṣṭā viśvamidaṁ bhavān

03120191 tapasaiva paraṁ jyotirbhagavantamadhokṣajam

03120192 sarvabhūtaguhāvāsamañjasā vindate pumān

03120200 maitreya uvāca

03120201 evamātmabhuvādiṣṭaḥ parikramya girāṁ patim

03120202 bāḍhamityamumāmantrya viveśa tapase vanam

03120211 athābhidhyāyataḥ sargaṁ daśa putrāḥ prajajñire

03120212 bhagavacchaktiyuktasya lokasantānahetavaḥ

03120221 marīciratryaṅgirasau pulastyaḥ pulahaḥ kratuḥ

03120222 bhṛgurvasiṣṭho dakṣaśca daśamastatra nāradaḥ

03120231 utsaṅgānnārado jajñe dakṣo'ṅguṣṭhātsvayambhuvaḥ

03120232 prāṇādvasiṣṭhaḥ sañjāto bhṛgustvaci karātkratuḥ

03120241 pulaho nābhito jajñe pulastyaḥ karṇayorṛṣiḥ

03120242 aṅgirā mukhato'kṣṇo'trirmarīcirmanaso'bhavat

03120251 dharmaḥ stanāddakṣiṇato yatra nārāyaṇaḥ svayam

03120252 adharmaḥ pṛṣṭhato yasmānmṛtyurlokabhayaṅkaraḥ

03120261 hṛdi kāmo bhruvaḥ krodho lobhaścādharadacchadāt

03120262 āsyādvāksindhavo meḍhrānnirṛtiḥ pāyoraghāśrayaḥ

03120271 chāyāyāḥ kardamo jajñe devahūtyāḥ patiḥ prabhuḥ

03120272 manaso dehataścedaṁ jajñe viśvakṛto jagat

03120281 vācaṁ duhitaraṁ tanvīṁ svayambhūrharatīṁ manaḥ

03120282 akāmāṁ cakame kṣattaḥ sakāma iti naḥ śrutam

03120291 tamadharme kṛtamatiṁ vilokya pitaraṁ sutāḥ

03120292 marīcimukhyā munayo viśrambhātpratyabodhayan

03120301 naitatpūrvaiḥ kṛtaṁ tvadye na kariṣyanti cāpare

03120302 yastvaṁ duhitaraṁ gaccheranigṛhyāṅgajaṁ prabhuḥ

03120311 tejīyasāmapi hyetanna suślokyaṁ jagadguro

03120312 yadvṛttamanutiṣṭhanvai lokaḥ kṣemāya kalpate

03120321 tasmai namo bhagavate ya idaṁ svena rociṣā

03120322 ātmasthaṁ vyañjayāmāsa sa dharmaṁ pātumarhati

03120331 sa itthaṁ gṛṇataḥ putrānpuro dṛṣṭvā prajāpatīn

03120332 prajāpatipatistanvaṁ tatyāja vrīḍitastadā

03120333 tāṁ diśo jagṛhurghorāṁ nīhāraṁ yadvidustamaḥ

03120341 kadāciddhyāyataḥ sraṣṭurvedā āsaṁścaturmukhāt

03120342 kathaṁ srakṣyāmyahaṁ lokānsamavetānyathā purā

03120351 cāturhotraṁ karmatantramupavedanayaiḥ saha

03120352 dharmasya pādāścatvārastathaivāśramavṛttayaḥ

03120360 vidura uvāca

03120361 sa vai viśvasṛjāmīśo vedādīnmukhato'sṛjat

03120362 yadyadyenāsṛjaddevastanme brūhi tapodhana

03120370 maitreya uvāca

03120371 ṛgyajuḥsāmātharvākhyānvedānpūrvādibhirmukhaiḥ

03120372 śāstramijyāṁ stutistomaṁ prāyaścittaṁ vyadhātkramāt

03120381 āyurvedaṁ dhanurvedaṁ gāndharvaṁ vedamātmanaḥ

03120382 sthāpatyaṁ cāsṛjadvedaṁ kramātpūrvādibhirmukhaiḥ

03120391 itihāsapurāṇāni pañcamaṁ vedamīśvaraḥ

03120392 sarvebhya eva vaktrebhyaḥ sasṛje sarvadarśanaḥ

03120401 ṣoḍaśyukthau pūrvavaktrātpurīṣyagniṣṭutāvatha

03120402 āptoryāmātirātrau ca vājapeyaṁ sagosavam

03120411 vidyā dānaṁ tapaḥ satyaṁ dharmasyeti padāni ca

03120412 āśramāṁśca yathāsaṅkhyamasṛjatsaha vṛttibhiḥ

03120421 sāvitraṁ prājāpatyaṁ ca brāhmaṁ cātha bṛhattathā

03120422 vārtā sañcayaśālīna śiloñcha iti vai gṛhe

03120431 vaikhānasā vālakhilyau dumbarāḥ phenapā vane

03120432 nyāse kuṭīcakaḥ pūrvaṁ bahvodo haṁsaniṣkriyau

03120441 ānvīkṣikī trayī vārtā daṇḍanītistathaiva ca

03120442 evaṁ vyāhṛtayaścāsanpraṇavo hyasya dahrataḥ

03120451 tasyoṣṇigāsīllomabhyo gāyatrī ca tvaco vibhoḥ

03120452 triṣṭummāṁsātsnuto'nuṣṭubjagatyasthnaḥ prajāpateḥ

03120461 majjāyāḥ paṅktirutpannā bṛhatī prāṇato'bhavat

03120462 sparśastasyābhavajjīvaḥ svaro deha udāhṛta

03120471 ūṣmāṇamindriyāṇyāhurantaḥsthā balamātmanaḥ

03120472 svarāḥ sapta vihāreṇa bhavanti sma prajāpateḥ

03120481 śabdabrahmātmanastasya vyaktāvyaktātmanaḥ paraḥ

03120482 brahmāvabhāti vitato nānāśaktyupabṛṁhitaḥ

03120491 tato'parāmupādāya sa sargāya mano dadhe

03120492 ṛṣīṇāṁ bhūrivīryāṇāmapi sargamavistṛtam

03120501 jñātvā taddhṛdaye bhūyaścintayāmāsa kaurava

03120502 aho adbhutametanme vyāpṛtasyāpi nityadā

03120511 na hyedhante prajā nūnaṁ daivamatra vighātakam

03120512 evaṁ yuktakṛtastasya daivaṁ cāvekṣatastadā

03120521 kasya rūpamabhūddvedhā yatkāyamabhicakṣate

03120522 tābhyāṁ rūpavibhāgābhyāṁ mithunaṁ samapadyata

03120531 yastu tatra pumānso'bhūnmanuḥ svāyambhuvaḥ svarāṭ

03120532 strī yāsīcchatarūpākhyā mahiṣyasya mahātmanaḥ

03120541 tadā mithunadharmeṇa prajā hyedhāmbabhūvire

03120542 sa cāpi śatarūpāyāṁ pañcāpatyānyajījanat

03120551 priyavratottānapādau tisraḥ kanyāśca bhārata

03120552 ākūtirdevahūtiśca prasūtiriti sattama

03120561 ākūtiṁ rucaye prādātkardamāya tu madhyamām

03120562 dakṣāyādātprasūtiṁ ca yata āpūritaṁ jagat

03130010 śrīśuka uvāca

03130011 niśamya vācaṁ vadato muneḥ puṇyatamāṁ nṛpa

03130012 bhūyaḥ papraccha kauravyo vāsudevakathādṛtaḥ

03130020 vidura uvāca

03130021 sa vai svāyambhuvaḥ samrāṭpriyaḥ putraḥ svayambhuvaḥ

03130022 pratilabhya priyāṁ patnīṁ kiṁ cakāra tato mune

03130031 caritaṁ tasya rājarṣerādirājasya sattama

03130032 brūhi me śraddadhānāya viṣvaksenāśrayo hyasau

03130041 śrutasya puṁsāṁ suciraśramasya nanvañjasā sūribhirīḍito'rthaḥ

03130042 tattadguṇānuśravaṇaṁ mukunda pādāravindaṁ hṛdayeṣu yeṣām

03130050 śrīśuka uvāca

03130051 iti bruvāṇaṁ viduraṁ vinītaṁ sahasraśīrṣṇaścaraṇopadhānam

03130052 prahṛṣṭaromā bhagavatkathāyāṁ praṇīyamāno munirabhyacaṣṭa

03130060 maitreya uvāca

03130061 yadā svabhāryayā sārdhaṁ jātaḥ svāyambhuvo manuḥ

03130062 prāñjaliḥ praṇataścedaṁ vedagarbhamabhāṣata

03130071 tvamekaḥ sarvabhūtānāṁ janmakṛdvṛttidaḥ pitā

03130072 tathāpi naḥ prajānāṁ te śuśrūṣā kena vā bhavet

03130081 tadvidhehi namastubhyaṁ karmasvīḍyātmaśaktiṣu

03130082 yatkṛtveha yaśo viṣvagamutra ca bhavedgatiḥ

03130090 brahmovāca

03130091 prītastubhyamahaṁ tāta svasti stādvāṁ kṣitīśvara

03130092 yannirvyalīkena hṛdā śādhi metyātmanārpitam

03130101 etāvatyātmajairvīra kāryā hyapacitirgurau

03130102 śaktyāpramattairgṛhyeta sādaraṁ gatamatsaraiḥ

03130111 sa tvamasyāmapatyāni sadṛśānyātmano guṇaiḥ

03130112 utpādya śāsa dharmeṇa gāṁ yajñaiḥ puruṣaṁ yaja

03130121 paraṁ śuśrūṣaṇaṁ mahyaṁ syātprajārakṣayā nṛpa

03130122 bhagavāṁste prajābharturhṛṣīkeśo'nutuṣyati

03130131 yeṣāṁ na tuṣṭo bhagavānyajñaliṅgo janārdanaḥ

03130132 teṣāṁ śramo hyapārthāya yadātmā nādṛtaḥ svayam

03130140 manuruvāca

03130141 ādeśe'haṁ bhagavato varteyāmīvasūdana

03130142 sthānaṁ tvihānujānīhi prajānāṁ mama ca prabho

03130151 yadokaḥ sarvabhūtānāṁ mahī magnā mahāmbhasi

03130152 asyā uddharaṇe yatno deva devyā vidhīyatām

03130160 maitreya uvāca

03130161 parameṣṭhī tvapāṁ madhye tathā sannāmavekṣya gām

03130162 kathamenāṁ samunneṣya iti dadhyau dhiyā ciram

03130171 sṛjato me kṣitirvārbhiḥ plāvyamānā rasāṁ gatā

03130172 athātra kimanuṣṭheyamasmābhiḥ sargayojitaiḥ

03130173 yasyāhaṁ hṛdayādāsaṁ sa īśo vidadhātu me

03130181 ityabhidhyāyato nāsā vivarātsahasānagha

03130182 varāhatoko niragādaṅguṣṭhaparimāṇakaḥ

03130191 tasyābhipaśyataḥ khasthaḥ kṣaṇena kila bhārata

03130192 gajamātraḥ pravavṛdhe tadadbhutamabhūnmahat

03130201 marīcipramukhairvipraiḥ kumārairmanunā saha

03130202 dṛṣṭvā tatsaukaraṁ rūpaṁ tarkayāmāsa citradhā

03130211 kimetatsūkaravyājaṁ sattvaṁ divyamavasthitam

03130212 aho batāścaryamidaṁ nāsāyā me viniḥsṛtam

03130221 dṛṣṭo'ṅguṣṭhaśiromātraḥ kṣaṇādgaṇḍaśilāsamaḥ

03130222 api svidbhagavāneṣa yajño me khedayanmanaḥ

03130231 iti mīmāṁsatastasya brahmaṇaḥ saha sūnubhiḥ

03130232 bhagavānyajñapuruṣo jagarjāgendrasannibhaḥ

03130241 brahmāṇaṁ harṣayāmāsa haristāṁśca dvijottamān

03130242 svagarjitena kakubhaḥ pratisvanayatā vibhuḥ

03130251 niśamya te ghargharitaṁ svakheda kṣayiṣṇu māyāmayasūkarasya

03130252 janastapaḥsatyanivāsinaste tribhiḥ pavitrairmunayo'gṛṇansma

03130261 teṣāṁ satāṁ vedavitānamūrtirbrahmāvadhāryātmaguṇānuvādam

03130262 vinadya bhūyo vibudhodayāya gajendralīlo jalamāviveśa

03130271 utkṣiptavālaḥ khacaraḥ kaṭhoraḥ saṭā vidhunvankhararomaśatvak

03130272 khurāhatābhraḥ sitadaṁṣṭra īkṣā jyotirbabhāse bhagavānmahīdhraḥ

03130281 ghrāṇena pṛthvyāḥ padavīṁ vijighrankroḍāpadeśaḥ svayamadhvarāṅgaḥ

03130282 karāladaṁṣṭro'pyakarāladṛgbhyāmudvīkṣya viprāngṛṇato'viśatkam

03130291 sa vajrakūṭāṅganipātavega viśīrṇakukṣiḥ stanayannudanvān

03130292 utsṛṣṭadīrghormibhujairivārtaścukrośa yajñeśvara pāhi meti

03130301 khuraiḥ kṣuraprairdarayaṁstadāpa utpārapāraṁ triparū rasāyām

03130302 dadarśa gāṁ tatra suṣupsuragre yāṁ jīvadhānīṁ svayamabhyadhatta

03130311 pātālamūleśvarabhogasaṁhatau vinyasya pādau pṛthivīṁ ca bibhrataḥ

03130312 yasyopamāno na babhūva so'cyuto mamāstu māṅgalyavivṛddhaye hariḥ

03130321 svadaṁṣṭrayoddhṛtya mahīṁ nimagnāṁ sa utthitaḥ saṁruruce rasāyāḥ

03130322 tatrāpi daityaṁ gadayāpatantaṁ sunābhasandīpitatīvramanyuḥ

03130331 jaghāna rundhānamasahyavikramaṁ sa līlayebhaṁ mṛgarāḍivāmbhasi

03130332 tadraktapaṅkāṅkitagaṇḍatuṇḍo yathā gajendro jagatīṁ vibhindan

03130341 tamālanīlaṁ sitadantakoṭyā kṣmāmutkṣipantaṁ gajalīlayāṅga

03130342 prajñāya baddhāñjalayo'nuvākairviriñcimukhyā upatasthurīśam

03130350 ṛṣaya ūcuḥ

03130351 jitaṁ jitaṁ te'jita yajñabhāvana trayīṁ tanuṁ svāṁ paridhunvate namaḥ

03130352 yadromagarteṣu nililyuraddhayastasmai namaḥ kāraṇasūkarāya te

03130361 rūpaṁ tavaitannanu duṣkṛtātmanāṁ durdarśanaṁ deva yadadhvarātmakam

03130362 chandāṁsi yasya tvaci barhiromasvājyaṁ dṛśi tvaṅghriṣu cāturhotram

03130371 sraktuṇḍa āsītsruva īśa nāsayoriḍodare camasāḥ karṇarandhre

03130372 prāśitramāsye grasane grahāstu te yaccarvaṇaṁ te bhagavannagnihotram

03130381 dīkṣānujanmopasadaḥ śirodharaṁ tvaṁ prāyaṇīyodayanīyadaṁṣṭraḥ

03130382 jihvā pravargyastava śīrṣakaṁ kratoḥ satyāvasathyaṁ citayo'savo hi te

03130391 somastu retaḥ savanānyavasthitiḥ saṁsthāvibhedāstava deva dhātavaḥ

03130392 satrāṇi sarvāṇi śarīrasandhistvaṁ sarvayajñakraturiṣṭibandhanaḥ

03130401 namo namaste'khilamantradevatā dravyāya sarvakratave kriyātmane

03130402 vairāgyabhaktyātmajayānubhāvita jñānāya vidyāgurave namo namaḥ

03130411 daṁṣṭrāgrakoṭyā bhagavaṁstvayā dhṛtā virājate bhūdhara bhūḥ sabhūdharā

03130412 yathā vanānniḥsarato datā dhṛtā mataṅgajendrasya sapatrapadminī

03130421 trayīmayaṁ rūpamidaṁ ca saukaraṁ bhūmaṇḍalenātha datā dhṛtena te

03130422 cakāsti śṛṅgoḍhaghanena bhūyasā kulācalendrasya yathaiva vibhramaḥ

03130431 saṁsthāpayaināṁ jagatāṁ satasthuṣāṁ lokāya patnīmasi mātaraṁ pitā

03130432 vidhema cāsyai namasā saha tvayā yasyāṁ svatejo'gnimivāraṇāvadhāḥ

03130441 kaḥ śraddadhītānyatamastava prabho rasāṁ gatāyā bhuva udvibarhaṇam

03130442 na vismayo'sau tvayi viśvavismaye yo māyayedaṁ sasṛje'tivismayam

03130451 vidhunvatā vedamayaṁ nijaṁ vapurjanastapaḥsatyanivāsino vayam

03130452 saṭāśikhoddhūtaśivāmbubindubhirvimṛjyamānā bhṛśamīśa pāvitāḥ

03130461 sa vai bata bhraṣṭamatistavaiṣate yaḥ karmaṇāṁ pāramapārakarmaṇaḥ

03130462 yadyogamāyāguṇayogamohitaṁ viśvaṁ samastaṁ bhagavanvidhehi śam

03130470 maitreya uvāca

03130471 ityupasthīyamāno'sau munibhirbrahmavādibhiḥ

03130472 salile svakhurākrānta upādhattāvitāvanim

03130481 sa itthaṁ bhagavānurvīṁ viṣvaksenaḥ prajāpatiḥ

03130482 rasāyā līlayonnītāmapsu nyasya yayau hariḥ

03130491 ya evametāṁ harimedhaso hareḥ kathāṁ subhadrāṁ kathanīyamāyinaḥ

03130492 śṛṇvīta bhaktyā śravayeta vośatīṁ janārdano'syāśu hṛdi prasīdati

03130501 tasminprasanne sakalāśiṣāṁ prabhau kiṁ durlabhaṁ tābhiralaṁ lavātmabhiḥ

03130502 ananyadṛṣṭyā bhajatāṁ guhāśayaḥ svayaṁ vidhatte svagatiṁ paraḥ parām

03130511 ko nāma loke puruṣārthasāravitpurākathānāṁ bhagavatkathāsudhām

03130512 āpīya karṇāñjalibhirbhavāpahāmaho virajyeta vinā naretaram

03140010 śrīśuka uvāca

03140011 niśamya kauṣāraviṇopavarṇitāṁ hareḥ kathāṁ kāraṇasūkarātmanaḥ

03140012 punaḥ sa papraccha tamudyatāñjalirna cātitṛpto viduro dhṛtavrataḥ

03140020 vidura uvāca

03140021 tenaiva tu muniśreṣṭha hariṇā yajñamūrtinā

03140022 ādidaityo hiraṇyākṣo hata ityanuśuśruma

03140031 tasya coddharataḥ kṣauṇīṁ svadaṁṣṭrāgreṇa līlayā

03140032 daityarājasya ca brahmankasmāddhetorabhūnmṛdhaḥ

03140041 śraddadhānāya bhaktāya brūhi tajjanmavistaram

03140042 ṛṣe na tṛpyati manaḥ paraṁ kautūhalaṁ hi me

03140050 maitreya uvāca

03140051 sādhu vīra tvayā pṛṣṭamavatārakathāṁ hareḥ

03140052 yattvaṁ pṛcchasi martyānāṁ mṛtyupāśaviśātanīm

03140061 yayottānapadaḥ putro muninā gītayārbhakaḥ

03140062 mṛtyoḥ kṛtvaiva mūrdhnyaṅghrimāruroha hareḥ padam

03140071 athātrāpītihāso'yaṁ śruto me varṇitaḥ purā

03140072 brahmaṇā devadevena devānāmanupṛcchatām

03140081 ditirdākṣāyaṇī kṣattarmārīcaṁ kaśyapaṁ patim

03140082 apatyakāmā cakame sandhyāyāṁ hṛcchayārditā

03140091 iṣṭvāgnijihvaṁ payasā puruṣaṁ yajuṣāṁ patim

03140092 nimlocatyarka āsīnamagnyagāre samāhitam

03140100 ditiruvāca

03140101 eṣa māṁ tvatkṛte vidvankāma āttaśarāsanaḥ

03140102 dunoti dīnāṁ vikramya rambhāmiva mataṅgajaḥ

03140111 tadbhavāndahyamānāyāṁ sapatnīnāṁ samṛddhibhiḥ

03140112 prajāvatīnāṁ bhadraṁ te mayyāyuṅktāmanugraham

03140121 bhartaryāptorumānānāṁ lokānāviśate yaśaḥ

03140122 patirbhavadvidho yāsāṁ prajayā nanu jāyate

03140131 purā pitā no bhagavāndakṣo duhitṛvatsalaḥ

03140132 kaṁ vṛṇīta varaṁ vatsā ityapṛcchata naḥ pṛthak

03140141 sa viditvātmajānāṁ no bhāvaṁ santānabhāvanaḥ

03140142 trayodaśādadāttāsāṁ yāste śīlamanuvratāḥ

03140151 atha me kuru kalyāṇaṁ kāmaṁ kamalalocana

03140152 ārtopasarpaṇaṁ bhūmannamoghaṁ hi mahīyasi

03140161 iti tāṁ vīra mārīcaḥ kṛpaṇāṁ bahubhāṣiṇīm

03140162 pratyāhānunayanvācā pravṛddhānaṅgakaśmalām

03140171 eṣa te'haṁ vidhāsyāmi priyaṁ bhīru yadicchasi

03140172 tasyāḥ kāmaṁ na kaḥ kuryātsiddhistraivargikī yataḥ

03140181 sarvāśramānupādāya svāśrameṇa kalatravān

03140182 vyasanārṇavamatyeti jalayānairyathārṇavam

03140191 yāmāhurātmano hyardhaṁ śreyaskāmasya mānini

03140192 yasyāṁ svadhuramadhyasya pumāṁścarati vijvaraḥ

03140201 yāmāśrityendriyārātīndurjayānitarāśramaiḥ

03140202 vayaṁ jayema helābhirdasyūndurgapatiryathā

03140211 na vayaṁ prabhavastāṁ tvāmanukartuṁ gṛheśvari

03140212 apyāyuṣā vā kārtsnyena ye cānye guṇagṛdhnavaḥ

03140221 athāpi kāmametaṁ te prajātyai karavāṇyalam

03140222 yathā māṁ nātirocanti muhūrtaṁ pratipālaya

03140231 eṣā ghoratamā velā ghorāṇāṁ ghoradarśanā

03140232 caranti yasyāṁ bhūtāni bhūteśānucarāṇi ha

03140241 etasyāṁ sādhvi sandhyāyāṁ bhagavānbhūtabhāvanaḥ

03140242 parīto bhūtaparṣadbhirvṛṣeṇāṭati bhūtarāṭ

03140251 śmaśānacakrāniladhūlidhūmra vikīrṇavidyotajaṭākalāpaḥ

03140252 bhasmāvaguṇṭhāmalarukmadeho devastribhiḥ paśyati devaraste

03140261 na yasya loke svajanaḥ paro vā nātyādṛto nota kaścidvigarhyaḥ

03140262 vayaṁ vratairyaccaraṇāpaviddhāmāśāsmahe'jāṁ bata bhuktabhogām

03140271 yasyānavadyācaritaṁ manīṣiṇo gṛṇantyavidyāpaṭalaṁ bibhitsavaḥ

03140272 nirastasāmyātiśayo'pi yatsvayaṁ piśācacaryāmacaradgatiḥ satām

03140281 hasanti yasyācaritaṁ hi durbhagāḥ svātmanratasyāviduṣaḥ samīhitam

03140282 yairvastramālyābharaṇānulepanaiḥ śvabhojanaṁ svātmatayopalālitam

03140291 brahmādayo yatkṛtasetupālā yatkāraṇaṁ viśvamidaṁ ca māyā

03140292 ājñākarī yasya piśācacaryā aho vibhūmnaścaritaṁ viḍambanam

03140300 maitreya uvāca

03140301 saivaṁ saṁvidite bhartrā manmathonmathitendriyā

03140302 jagrāha vāso brahmarṣervṛṣalīva gatatrapā

03140311 sa viditvātha bhāryāyāstaṁ nirbandhaṁ vikarmaṇi

03140312 natvā diṣṭāya rahasi tayāthopaviveśa hi

03140321 athopaspṛśya salilaṁ prāṇānāyamya vāgyataḥ

03140322 dhyāyañjajāpa virajaṁ brahma jyotiḥ sanātanam

03140331 ditistu vrīḍitā tena karmāvadyena bhārata

03140332 upasaṅgamya viprarṣimadhomukhyabhyabhāṣata

03140340 ditiruvāca

03140341 na me garbhamimaṁ brahmanbhūtānāmṛṣabho'vadhīt

03140342 rudraḥ patirhi bhūtānāṁ yasyākaravamaṁhasam

03140351 namo rudrāya mahate devāyogrāya mīḍhuṣe

03140352 śivāya nyastadaṇḍāya dhṛtadaṇḍāya manyave

03140361 sa naḥ prasīdatāṁ bhāmo bhagavānurvanugrahaḥ

03140362 vyādhasyāpyanukampyānāṁ strīṇāṁ devaḥ satīpatiḥ

03140370 maitreya uvāca

03140371 svasargasyāśiṣaṁ lokyāmāśāsānāṁ pravepatīm

03140372 nivṛttasandhyāniyamo bhāryāmāha prajāpatiḥ

03140380 kaśyapa uvāca

03140381 aprāyatyādātmanaste doṣānmauhūrtikāduta

03140382 mannideśāticāreṇa devānāṁ cātihelanāt

03140391 bhaviṣyatastavābhadrāvabhadre jāṭharādhamau

03140392 lokānsapālāṁstrīṁścaṇḍi muhurākrandayiṣyataḥ

03140401 prāṇināṁ hanyamānānāṁ dīnānāmakṛtāgasām

03140402 strīṇāṁ nigṛhyamāṇānāṁ kopiteṣu mahātmasu

03140411 tadā viśveśvaraḥ kruddho bhagavāllokabhāvanaḥ

03140412 haniṣyatyavatīryāsau yathādrīnśataparvadhṛk

03140420 ditiruvāca

03140421 vadhaṁ bhagavatā sākṣātsunābhodārabāhunā

03140422 āśāse putrayormahyaṁ mā kruddhādbrāhmaṇādprabho

03140431 na brahmadaṇḍadagdhasya na bhūtabhayadasya ca

03140432 nārakāścānugṛhṇanti yāṁ yāṁ yonimasau gataḥ

03140440 kaśyapa uvāca

03140441 kṛtaśokānutāpena sadyaḥ pratyavamarśanāt

03140442 bhagavatyurumānācca bhave mayyapi cādarāt

03140451 putrasyaiva ca putrāṇāṁ bhavitaikaḥ satāṁ mataḥ

03140452 gāsyanti yadyaśaḥ śuddhaṁ bhagavadyaśasā samam

03140461 yogairhemeva durvarṇaṁ bhāvayiṣyanti sādhavaḥ

03140462 nirvairādibhirātmānaṁ yacchīlamanuvartitum

03140471 yatprasādādidaṁ viśvaṁ prasīdati yadātmakam

03140472 sa svadṛgbhagavānyasya toṣyate'nanyayā dṛśā

03140481 sa vai mahābhāgavato mahātmā mahānubhāvo mahatāṁ mahiṣṭhaḥ

03140482 pravṛddhabhaktyā hyanubhāvitāśaye niveśya vaikuṇṭhamimaṁ vihāsyati

03140491 alampaṭaḥ śīladharo guṇākaro hṛṣṭaḥ pararddhyā vyathito duḥkhiteṣu

03140491 abhūtaśatrurjagataḥ śokahartā naidāghikaṁ tāpamivoḍurājaḥ

03140501 antarbahiścāmalamabjanetraṁ svapūruṣecchānugṛhītarūpam

03140502 pautrastava śrīlalanālalāmaṁ draṣṭā sphuratkuṇḍalamaṇḍitānanam

03140510 maitreya uvāca

03140511 śrutvā bhāgavataṁ pautramamodata ditirbhṛśam

03140512 putrayośca vadhaṁ kṛṣṇādviditvāsīnmahāmanāḥ

03150010 maitreya uvāca

03150011 prājāpatyaṁ tu tattejaḥ paratejohanaṁ ditiḥ

03150012 dadhāra varṣāṇi śataṁ śaṅkamānā surārdanāt

03150021 loke tenāhatāloke lokapālā hataujasaḥ

03150022 nyavedayanviśvasṛje dhvāntavyatikaraṁ diśām

03150030 devā ūcuḥ

03150031 tama etadvibho vettha saṁvignā yadvayaṁ bhṛśam

03150032 na hyavyaktaṁ bhagavataḥ kālenāspṛṣṭavartmanaḥ

03150041 devadeva jagaddhātarlokanāthaśikhāmaṇe

03150042 pareṣāmapareṣāṁ tvaṁ bhūtānāmasi bhāvavit

03150051 namo vijñānavīryāya māyayedamupeyuṣe

03150052 gṛhītaguṇabhedāya namaste'vyaktayonaye

03150061 ye tvānanyena bhāvena bhāvayantyātmabhāvanam

03150062 ātmani protabhuvanaṁ paraṁ sadasadātmakam

03150071 teṣāṁ supakvayogānāṁ jitaśvāsendriyātmanām

03150072 labdhayuṣmatprasādānāṁ na kutaścitparābhavaḥ

03150081 yasya vācā prajāḥ sarvā gāvastantyeva yantritāḥ

03150082 haranti balimāyattāstasmai mukhyāya te namaḥ

03150091 sa tvaṁ vidhatsva śaṁ bhūmaṁstamasā luptakarmaṇām

03150092 adabhradayayā dṛṣṭyā āpannānarhasīkṣitum

03150101 eṣa deva ditergarbha ojaḥ kāśyapamarpitam

03150102 diśastimirayansarvā vardhate'gnirivaidhasi

03150110 maitreya uvāca

03150111 sa prahasya mahābāho bhagavānśabdagocaraḥ

03150112 pratyācaṣṭātmabhūrdevānprīṇanrucirayā girā

03150120 brahmovāca

03150121 mānasā me sutā yuṣmat pūrvajāḥ sanakādayaḥ

03150122 cerurvihāyasā lokāllokeṣu vigataspṛhāḥ

03150131 ta ekadā bhagavato vaikuṇṭhasyāmalātmanaḥ

03150132 yayurvaikuṇṭhanilayaṁ sarvalokanamaskṛtam

03150141 vasanti yatra puruṣāḥ sarve vaikuṇṭhamūrtayaḥ

03150142 ye'nimittanimittena dharmeṇārādhayanharim

03150151 yatra cādyaḥ pumānāste bhagavānśabdagocaraḥ

03150152 sattvaṁ viṣṭabhya virajaṁ svānāṁ no mṛḍayanvṛṣaḥ

03150161 yatra naiḥśreyasaṁ nāma vanaṁ kāmadughairdrumaiḥ

03150162 sarvartuśrībhirvibhrājatkaivalyamiva mūrtimat

03150171 vaimānikāḥ salalanāścaritāni śaśvad

03150172 gāyanti yatra śamalakṣapaṇāni bhartuḥ

03150173 antarjale'nuvikasanmadhumādhavīnāṁ

03150174 gandhena khaṇḍitadhiyo'pyanilaṁ kṣipantaḥ

03150181 pārāvatānyabhṛtasārasacakravāka

03150182 dātyūhahaṁsaśukatittiribarhiṇāṁ yaḥ

03150183 kolāhalo viramate'ciramātramuccair

03150184 bhṛṅgādhipe harikathāmiva gāyamāne

03150191 mandārakundakurabotpalacampakārṇa

03150192 punnāganāgabakulāmbujapārijātāḥ

03150193 gandhe'rcite tulasikābharaṇena tasyā

03150194 yasmiṁstapaḥ sumanaso bahu mānayanti

03150201 yatsaṅkulaṁ haripadānatimātradṛṣṭair

03150202 vaidūryamārakatahemamayairvimānaiḥ

03150203 yeṣāṁ bṛhatkaṭitaṭāḥ smitaśobhimukhyaḥ

03150204 kṛṣṇātmanāṁ na raja ādadhurutsmayādyaiḥ

03150211 śrī rūpiṇī kvaṇayatī caraṇāravindaṁ

03150212 līlāmbujena harisadmani muktadoṣā

03150213 saṁlakṣyate sphaṭikakuḍya upetahemni

03150214 sammārjatīva yadanugrahaṇe'nyayatnaḥ

03150221 vāpīṣu vidrumataṭāsvamalāmṛtāpsu

03150222 preṣyānvitā nijavane tulasībhirīśam

03150223 abhyarcatī svalakamunnasamīkṣya vaktram

03150224 uccheṣitaṁ bhagavatetyamatāṅga yacchrīḥ

03150231 yanna vrajantyaghabhido racanānuvādāc

03150232 chṛṇvanti ye'nyaviṣayāḥ kukathā matighnīḥ

03150233 yāstu śrutā hatabhagairnṛbhirāttasārās

03150234 tāṁstānkṣipantyaśaraṇeṣu tamaḥsu hanta

03150241 ye'bhyarthitāmapi ca no nṛgatiṁ prapannā

03150242 jñānaṁ ca tattvaviṣayaṁ sahadharmaṁ yatra

03150243 nārādhanaṁ bhagavato vitarantyamuṣya

03150244 sammohitā vitatayā bata māyayā te

03150251 yacca vrajantyanimiṣāmṛṣabhānuvṛttyā

03150252 dūre yamā hyupari naḥ spṛhaṇīyaśīlāḥ

03150253 bharturmithaḥ suyaśasaḥ kathanānurāga

03150254 vaiklavyabāṣpakalayā pulakīkṛtāṅgāḥ

03150261 tadviśvagurvadhikṛtaṁ bhuvanaikavandyaṁ

03150262 divyaṁ vicitravibudhāgryavimānaśociḥ

03150263 āpuḥ parāṁ mudamapūrvamupetya yoga

03150264 māyābalena munayastadatho vikuṇṭham

03150271 tasminnatītya munayaḥ ṣaḍasajjamānāḥ

03150272 kakṣāḥ samānavayasāvatha saptamāyām

03150273 devāvacakṣata gṛhītagadau parārdhya

03150274 keyūrakuṇḍalakirīṭaviṭaṅkaveṣau

03150281 mattadvirephavanamālikayā nivītau

03150282 vinyastayāsitacatuṣṭayabāhumadhye

03150283 vaktraṁ bhruvā kuṭilayā sphuṭanirgamābhyāṁ

03150284 raktekṣaṇena ca manāgrabhasaṁ dadhānau

03150291 dvāryetayorniviviśurmiṣatorapṛṣṭvā

03150292 pūrvā yathā puraṭavajrakapāṭikā yāḥ

03150293 sarvatra te'viṣamayā munayaḥ svadṛṣṭyā

03150294 ye sañcarantyavihatā vigatābhiśaṅkāḥ

03150301 tānvīkṣya vātaraśanāṁścaturaḥ kumārān

03150302 vṛddhāndaśārdhavayaso viditātmatattvān

03150303 vetreṇa cāskhalayatāmatadarhaṇāṁstau

03150304 tejo vihasya bhagavatpratikūlaśīlau

03150311 tābhyāṁ miṣatsvanimiṣeṣu niṣidhyamānāḥ

03150312 svarhattamā hyapi hareḥ pratihārapābhyām

03150313 ūcuḥ suhṛttamadidṛkṣitabhaṅga īṣat

03150314 kāmānujena sahasā ta upaplutākṣāḥ

03150320 munaya ūcuḥ

03150321 ko vāmihaitya bhagavatparicaryayoccais

03150322 taddharmiṇāṁ nivasatāṁ viṣamaḥ svabhāvaḥ

03150323 tasminpraśāntapuruṣe gatavigrahe vāṁ

03150324 ko vātmavatkuhakayoḥ pariśaṅkanīyaḥ

03150331 na hyantaraṁ bhagavatīha samastakukṣāv

03150332 ātmānamātmani nabho nabhasīva dhīrāḥ

03150333 paśyanti yatra yuvayoḥ suraliṅginoḥ kiṁ

03150334 vyutpāditaṁ hyudarabhedi bhayaṁ yato'sya

03150341 tadvāmamuṣya paramasya vikuṇṭhabhartuḥ

03150342 kartuṁ prakṛṣṭamiha dhīmahi mandadhībhyām

03150343 lokānito vrajatamantarabhāvadṛṣṭyā

03150344 pāpīyasastraya ime ripavo'sya yatra

03150351 teṣāmitīritamubhāvavadhārya ghoraṁ

03150352 taṁ brahmadaṇḍamanivāraṇamastrapūgaiḥ

03150353 sadyo hareranucarāvuru bibhyatastat

03150354 pādagrahāvapatatāmatikātareṇa

03150361 bhūyādaghoni bhagavadbhirakāri daṇḍo

03150362 yo nau hareta surahelanamapyaśeṣam

03150363 mā vo'nutāpakalayā bhagavatsmṛtighno

03150364 moho bhavediha tu nau vrajatoradho'dhaḥ

03150371 evaṁ tadaiva bhagavānaravindanābhaḥ

03150372 svānāṁ vibudhya sadatikramamāryahṛdyaḥ

03150373 tasminyayau paramahaṁsamahāmunīnām

03150374 anveṣaṇīyacaraṇau calayansahaśrīḥ

03150381 taṁ tvāgataṁ pratihṛtaupayikaṁ svapumbhis

03150382 te'cakṣatākṣaviṣayaṁ svasamādhibhāgyam

03150383 haṁsaśriyorvyajanayoḥ śivavāyulolac

03150384 chubhrātapatraśaśikesaraśīkarāmbum

03150391 kṛtsnaprasādasumukhaṁ spṛhaṇīyadhāma

03150392 snehāvalokakalayā hṛdi saṁspṛśantam

03150393 śyāme pṛthāvurasi śobhitayā śriyā svaś

03150394 cūḍāmaṇiṁ subhagayantamivātmadhiṣṇyam

03150401 pītāṁśuke pṛthunitambini visphurantyā

03150402 kāñcyālibhirvirutayā vanamālayā ca

03150403 valguprakoṣṭhavalayaṁ vinatāsutāṁse

03150404 vinyastahastamitareṇa dhunānamabjam

03150411 vidyutkṣipanmakarakuṇḍalamaṇḍanārha

03150412 gaṇḍasthalonnasamukhaṁ maṇimatkirīṭam

03150413 dordaṇḍaṣaṇḍavivare haratā parārdhya

03150414 hāreṇa kandharagatena ca kaustubhena

03150421 atropasṛṣṭamiti cotsmitamindirāyāḥ

03150422 svānāṁ dhiyā viracitaṁ bahusauṣṭhavāḍhyam

03150423 mahyaṁ bhavasya bhavatāṁ ca bhajantamaṅgaṁ

03150424 nemurnirīkṣya na vitṛptadṛśo mudā kaiḥ

03150431 tasyāravindanayanasya padāravinda

03150432 kiñjalkamiśratulasīmakarandavāyuḥ

03150433 antargataḥ svavivareṇa cakāra teṣāṁ

03150434 saṅkṣobhamakṣarajuṣāmapi cittatanvoḥ

03150441 te vā amuṣya vadanāsitapadmakośam

03150442 udvīkṣya sundaratarādharakundahāsam

03150443 labdhāśiṣaḥ punaravekṣya tadīyamaṅghri

03150444 dvandvaṁ nakhāruṇamaṇiśrayaṇaṁ nidadhyuḥ

03150451 puṁsāṁ gatiṁ mṛgayatāmiha yogamārgair

03150452 dhyānāspadaṁ bahumataṁ nayanābhirāmam

03150453 pauṁsnaṁ vapurdarśayānamananyasiddhair

03150454 autpattikaiḥ samagṛṇanyutamaṣṭabhogaiḥ

03150460 kumārā ūcuḥ

03150461 yo'ntarhito hṛdi gato'pi durātmanāṁ tvaṁ

03150462 so'dyaiva no nayanamūlamananta rāddhaḥ

03150463 yarhyeva karṇavivareṇa guhāṁ gato naḥ

03150464 pitrānuvarṇitarahā bhavadudbhavena

03150471 taṁ tvāṁ vidāma bhagavanparamātmatattvaṁ

03150472 sattvena samprati ratiṁ racayantameṣām

03150473 yatte'nutāpaviditairdṛḍhabhaktiyogair

03150474 udgranthayo hṛdi vidurmunayo virāgāḥ

03150481 nātyantikaṁ vigaṇayantyapi te prasādaṁ

03150482 kimvanyadarpitabhayaṁ bhruva unnayaiste

03150483 ye'ṅga tvadaṅghriśaraṇā bhavataḥ kathāyāḥ

03150484 kīrtanyatīrthayaśasaḥ kuśalā rasajñāḥ

03150491 kāmaṁ bhavaḥ svavṛjinairnirayeṣu naḥ stāc

03150492 ceto'livadyadi nu te padayo rameta

03150493 vācaśca nastulasivadyadi te'ṅghriśobhāḥ

03150494 pūryeta te guṇagaṇairyadi karṇarandhraḥ

03150501 prāduścakartha yadidaṁ puruhūta rūpaṁ

03150502 teneśa nirvṛtimavāpuralaṁ dṛśo naḥ

03150503 tasmā idaṁ bhagavate nama idvidhema

03150504 yo'nātmanāṁ durudayo bhagavānpratītaḥ

03160010 brahmovāca

03160011 iti tadgṛṇatāṁ teṣāṁ munīnāṁ yogadharmiṇām

03160012 pratinandya jagādedaṁ vikuṇṭhanilayo vibhuḥ

03160020 śrībhagavānuvāca

03160021 etau tau pārṣadau mahyaṁ jayo vijaya eva ca

03160022 kadarthīkṛtya māṁ yadvo bahvakrātāmatikramam

03160031 yastvetayordhṛto daṇḍo bhavadbhirmāmanuvrataiḥ

03160032 sa evānumato'smābhirmunayo devahelanāt

03160041 tadvaḥ prasādayāmyadya brahma daivaṁ paraṁ hi me

03160042 taddhītyātmakṛtaṁ manye yatsvapumbhirasatkṛtāḥ

03160051 yannāmāni ca gṛhṇāti loko bhṛtye kṛtāgasi

03160052 so'sādhuvādastatkīrtiṁ hanti tvacamivāmayaḥ

03160061 yasyāmṛtāmalayaśaḥśravaṇāvagāhaḥ

03160062 sadyaḥ punāti jagadāśvapacādvikuṇṭhaḥ

03160063 so'haṁ bhavadbhya upalabdhasutīrthakīrtiś

03160064 chindyāṁ svabāhumapi vaḥ pratikūlavṛttim

03160071 yatsevayā caraṇapadmapavitrareṇuṁ

03160072 sadyaḥ kṣatākhilamalaṁ pratilabdhaśīlam

03160073 na śrīrviraktamapi māṁ vijahāti yasyāḥ

03160074 prekṣālavārtha itare niyamānvahanti

03160081 nāhaṁ tathādmi yajamānahavirvitāne

03160082 ścyotadghṛtaplutamadanhutabhuṅmukhena

03160083 yadbrāhmaṇasya mukhataścarato'nughāsaṁ

03160084 tuṣṭasya mayyavahitairnijakarmapākaiḥ

03160091 yeṣāṁ bibharmyahamakhaṇḍavikuṇṭhayoga

03160092 māyāvibhūtiramalāṅghrirajaḥ kirīṭaiḥ

03160093 viprāṁstu ko na viṣaheta yadarhaṇāmbhaḥ

03160094 sadyaḥ punāti sahacandralalāmalokān

03160101 ye me tanūrdvijavarānduhatīrmadīyā

03160102 bhūtānyalabdhaśaraṇāni ca bhedabuddhyā

03160103 drakṣyantyaghakṣatadṛśo hyahimanyavastān

03160104 gṛdhrā ruṣā mama kuṣantyadhidaṇḍanetuḥ

03160111 ye brāhmaṇānmayi dhiyā kṣipato'rcayantas

03160112 tuṣyaddhṛdaḥ smitasudhokṣitapadmavaktrāḥ

03160113 vāṇyānurāgakalayātmajavadgṛṇantaḥ

03160114 sambodhayantyahamivāhamupāhṛtastaiḥ

03160121 tanme svabharturavasāyamalakṣamāṇau

03160122 yuṣmadvyatikramagatiṁ pratipadya sadyaḥ

03160123 bhūyo mamāntikamitāṁ tadanugraho me

03160124 yatkalpatāmacirato bhṛtayorvivāsaḥ

03160130 brahmovāca

03160131 atha tasyośatīṁ devīmṛṣikulyāṁ sarasvatīm

03160132 nāsvādya manyudaṣṭānāṁ teṣāmātmāpyatṛpyata

03160141 satīṁ vyādāya śṛṇvanto laghvīṁ gurvarthagahvarām

03160142 vigāhyāgādhagambhīrāṁ na vidustaccikīrṣitam

03160151 te yogamāyayārabdha pārameṣṭhyamahodayam

03160152 procuḥ prāñjalayo viprāḥ prahṛṣṭāḥ kṣubhitatvacaḥ

03160160 ṛṣaya ūcuḥ

03160161 na vayaṁ bhagavanvidmastava deva cikīrṣitam

03160162 kṛto me'nugrahaśceti yadadhyakṣaḥ prabhāṣase

03160171 brahmaṇyasya paraṁ daivaṁ brāhmaṇāḥ kila te prabho

03160172 viprāṇāṁ devadevānāṁ bhagavānātmadaivatam

03160181 tvattaḥ sanātano dharmo rakṣyate tanubhistava

03160182 dharmasya paramo guhyo nirvikāro bhavānmataḥ

03160191 taranti hyañjasā mṛtyuṁ nivṛttā yadanugrahāt

03160192 yoginaḥ sa bhavānkiṁ svidanugṛhyeta yatparaiḥ

03160201 yaṁ vai vibhūtirupayātyanuvelamanyair

03160202 arthārthibhiḥ svaśirasā dhṛtapādareṇuḥ

03160203 dhanyārpitāṅghritulasīnavadāmadhāmno

03160204 lokaṁ madhuvratapateriva kāmayānā

03160211 yastāṁ viviktacaritairanuvartamānāṁ

03160212 nātyādriyatparamabhāgavataprasaṅgaḥ

03160213 sa tvaṁ dvijānupathapuṇyarajaḥpunītaḥ

03160214 śrīvatsalakṣma kimagā bhagabhājanastvam

03160221 dharmasya te bhagavatastriyuga tribhiḥ svaiḥ

03160222 padbhiścarācaramidaṁ dvijadevatārtham

03160223 nūnaṁ bhṛtaṁ tadabhighāti rajastamaśca

03160224 sattvena no varadayā tanuvā nirasya

03160231 na tvaṁ dvijottamakulaṁ yadi hātmagopaṁ

03160232 goptā vṛṣaḥ svarhaṇena sasūnṛtena

03160233 tarhyeva naṅkṣyati śivastava deva panthā

03160234 loko'grahīṣyadṛṣabhasya hi tatpramāṇam

03160241 tatte'nabhīṣṭamiva sattvanidhervidhitsoḥ

03160242 kṣemaṁ janāya nijaśaktibhiruddhṛtāreḥ

03160243 naitāvatā tryadhipaterbata viśvabhartus

03160244 tejaḥ kṣataṁ tvavanatasya sa te vinodaḥ

03160251 yaṁ vānayordamamadhīśa bhavānvidhatte

03160252 vṛttiṁ nu vā tadanumanmahi nirvyalīkam

03160253 asmāsu vā ya ucito dhriyatāṁ sa daṇḍo

03160254 ye'nāgasau vayamayuṅkṣmahi kilbiṣeṇa

03160260 śrībhagavānuvāca

03160261 etau suretaragatiṁ pratipadya sadyaḥ

03160262 saṁrambhasambhṛtasamādhyanubaddhayogau

03160263 bhūyaḥ sakāśamupayāsyata āśu yo vaḥ

03160264 śāpo mayaiva nimitastadaveta viprāḥ

03160270 brahmovāca

03160271 atha te munayo dṛṣṭvā nayanānandabhājanam

03160272 vaikuṇṭhaṁ tadadhiṣṭhānaṁ vikuṇṭhaṁ ca svayaṁprabham

03160281 bhagavantaṁ parikramya praṇipatyānumānya ca

03160282 pratijagmuḥ pramuditāḥ śaṁsanto vaiṣṇavīṁ śriyam

03160291 bhagavānanugāvāha yātaṁ mā bhaiṣṭamastu śam

03160292 brahmatejaḥ samartho'pi hantuṁ necche mataṁ tu me

03160301 etatpuraiva nirdiṣṭaṁ ramayā kruddhayā yadā

03160302 purāpavāritā dvāri viśantī mayyupārate

03160311 mayi saṁrambhayogena nistīrya brahmahelanam

03160312 pratyeṣyataṁ nikāśaṁ me kālenālpīyasā punaḥ

03160321 dvāḥsthāvādiśya bhagavānvimānaśreṇibhūṣaṇam

03160322 sarvātiśayayā lakṣmyā juṣṭaṁ svaṁ dhiṣṇyamāviśat

03160331 tau tu gīrvāṇaṛṣabhau dustarāddharilokataḥ

03160332 hataśriyau brahmaśāpādabhūtāṁ vigatasmayau

03160341 tadā vikuṇṭhadhiṣaṇāttayornipatamānayoḥ

03160342 hāhākāro mahānāsīdvimānāgryeṣu putrakāḥ

03160351 tāveva hyadhunā prāptau pārṣadapravarau hareḥ

03160352 diterjaṭharanirviṣṭaṁ kāśyapaṁ teja ulbaṇam

03160361 tayorasurayoradya tejasā yamayorhi vaḥ

03160362 ākṣiptaṁ teja etarhi bhagavāṁstadvidhitsati

03160371 viśvasya yaḥ sthitilayodbhavaheturādyo

03160372 yogeśvarairapi duratyayayogamāyaḥ

03160373 kṣemaṁ vidhāsyati sa no bhagavāṁstryadhīśas

03160374 tatrāsmadīyavimṛśena kiyānihārthaḥ

03170010 maitreya uvāca

03170011 niśamyātmabhuvā gītaṁ kāraṇaṁ śaṅkayojjhitāḥ

03170012 tataḥ sarve nyavartanta tridivāya divaukasaḥ

03170021 ditistu bharturādeśādapatyapariśaṅkinī

03170022 pūrṇe varṣaśate sādhvī putrau prasuṣuve yamau

03170031 utpātā bahavastatra nipeturjāyamānayoḥ

03170032 divi bhuvyantarikṣe ca lokasyorubhayāvahāḥ

03170041 sahācalā bhuvaścelurdiśaḥ sarvāḥ prajajvaluḥ

03170042 solkāścāśanayaḥ petuḥ ketavaścārtihetavaḥ

03170051 vavau vāyuḥ suduḥsparśaḥ phūtkārānīrayanmuhuḥ

03170052 unmūlayannagapatīnvātyānīko rajodhvajaḥ

03170061 uddhasattaḍidambhoda ghaṭayā naṣṭabhāgaṇe

03170062 vyomni praviṣṭatamasā na sma vyādṛśyate padam

03170071 cukrośa vimanā vārdhirudūrmiḥ kṣubhitodaraḥ

03170072 sodapānāśca saritaścukṣubhuḥ śuṣkapaṅkajāḥ

03170081 muhuḥ paridhayo'bhūvansarāhvoḥ śaśisūryayoḥ

03170082 nirghātā rathanirhrādā vivarebhyaḥ prajajñire

03170091 antargrāmeṣu mukhato vamantyo vahnimulbaṇam

03170092 sṛgālolūkaṭaṅkāraiḥ praṇeduraśivaṁ śivāḥ

03170101 saṅgītavadrodanavadunnamayya śirodharām

03170102 vyamuñcanvividhā vāco grāmasiṁhāstatastataḥ

03170111 kharāśca karkaśaiḥ kṣattaḥ khurairghnanto dharātalam

03170112 khārkārarabhasā mattāḥ paryadhāvanvarūthaśaḥ

03170121 rudanto rāsabhatrastā nīḍādudapatankhagāḥ

03170122 ghoṣe'raṇye ca paśavaḥ śakṛnmūtramakurvata

03170131 gāvo'trasannasṛgdohāstoyadāḥ pūyavarṣiṇaḥ

03170132 vyarudandevaliṅgāni drumāḥ peturvinānilam

03170141 grahānpuṇyatamānanye bhagaṇāṁścāpi dīpitāḥ

03170142 aticerurvakragatyā yuyudhuśca parasparam

03170151 dṛṣṭvānyāṁśca mahotpātānatattattvavidaḥ prajāḥ

03170152 brahmaputrānṛte bhītā menire viśvasamplavam

03170161 tāvādidaityau sahasā vyajyamānātmapauruṣau

03170162 vavṛdhāte'śmasāreṇa kāyenādripatī iva

03170171 divispṛśau hemakirīṭakoṭibhirniruddhakāṣṭhau sphuradaṅgadābhujau

03170172 gāṁ kampayantau caraṇaiḥ pade pade kaṭyā sukāñcyārkamatītya tasthatuḥ

03170181 prajāpatirnāma tayorakārṣīdyaḥ prāksvadehādyamayorajāyata

03170182 taṁ vai hiraṇyakaśipuṁ viduḥ prajā yaṁ taṁ hiraṇyākṣamasūta sāgrataḥ

03170191 cakre hiraṇyakaśipurdorbhyāṁ brahmavareṇa ca

03170192 vaśe sapālānlokāṁstrīnakutomṛtyuruddhataḥ

03170201 hiraṇyākṣo'nujastasya priyaḥ prītikṛdanvaham

03170202 gadāpāṇirdivaṁ yāto yuyutsurmṛgayanraṇam

03170211 taṁ vīkṣya duḥsahajavaṁ raṇatkāñcananūpuram

03170212 vaijayantyā srajā juṣṭamaṁsanyastamahāgadam

03170221 manovīryavarotsiktamasṛṇyamakutobhayam

03170222 bhītā nililyire devāstārkṣyatrastā ivāhayaḥ

03170231 sa vai tirohitāndṛṣṭvā mahasā svena daityarāṭ

03170232 sendrāndevagaṇānkṣībānapaśyanvyanadadbhṛśam

03170241 tato nivṛttaḥ krīḍiṣyangambhīraṁ bhīmanisvanam

03170242 vijagāhe mahāsattvo vārdhiṁ matta iva dvipaḥ

03170251 tasminpraviṣṭe varuṇasya sainikā yādogaṇāḥ sannadhiyaḥ sasādhvasāḥ

03170252 ahanyamānā api tasya varcasā pradharṣitā dūrataraṁ pradudruvuḥ

03170261 sa varṣapūgānudadhau mahābalaścaranmahormīñchvasaneritānmuhuḥ

03170262 maurvyābhijaghne gadayā vibhāvarīmāsedivāṁstāta purīṁ pracetasaḥ

03170271 tatropalabhyāsuralokapālakaṁ yādogaṇānāmṛṣabhaṁ pracetasam

03170272 smayanpralabdhuṁ praṇipatya nīcavajjagāda me dehyadhirāja saṁyugam

03170281 tvaṁ lokapālo'dhipatirbṛhacchravā vīryāpaho durmadavīramāninām

03170282 vijitya loke'khiladaityadānavānyadrājasūyena purāyajatprabho

03170291 sa evamutsiktamadena vidviṣā dṛḍhaṁ pralabdho bhagavānapāṁ patiḥ

03170292 roṣaṁ samutthaṁ śamayansvayā dhiyā vyavocadaṅgopaśamaṁ gatā vayam

03170301 paśyāmi nānyaṁ puruṣātpurātanādyaḥ saṁyuge tvāṁ raṇamārgakovidam

03170302 ārādhayiṣyatyasurarṣabhehi taṁ manasvino yaṁ gṛṇate bhavādṛśāḥ

03170311 taṁ vīramārādabhipadya vismayaḥ śayiṣyase vīraśaye śvabhirvṛtaḥ

03170312 yastvadvidhānāmasatāṁ praśāntaye rūpāṇi dhatte sadanugrahecchayā

03180010 maitreya uvāca

03180011 tadevamākarṇya jaleśabhāṣitaṁ mahāmanāstadvigaṇayya durmadaḥ

03180012 harerviditvā gatimaṅga nāradādrasātalaṁ nirviviśe tvarānvitaḥ

03180021 dadarśa tatrābhijitaṁ dharādharaṁ pronnīyamānāvanimagradaṁṣṭrayā

03180022 muṣṇantamakṣṇā svaruco'ruṇaśriyā jahāsa cāho vanagocaro mṛgaḥ

03180031 āhainamehyajña mahīṁ vimuñca no rasaukasāṁ viśvasṛjeyamarpitā

03180032 na svasti yāsyasyanayā mamekṣataḥ surādhamāsāditasūkarākṛte

03180041 tvaṁ naḥ sapatnairabhavāya kiṁ bhṛto yo māyayā hantyasurānparokṣajit

03180042 tvāṁ yogamāyābalamalpapauruṣaṁ saṁsthāpya mūḍha pramṛje suhṛcchucaḥ

03180051 tvayi saṁsthite gadayā śīrṇaśīrṣaṇyasmadbhujacyutayā ye ca tubhyam

03180052 baliṁ harantyṛṣayo ye ca devāḥ svayaṁ sarve na bhaviṣyantyamūlāḥ

03180061 sa tudyamāno'riduruktatomarairdaṁṣṭrāgragāṁ gāmupalakṣya bhītām

03180062 todaṁ mṛṣanniragādambumadhyādgrāhāhataḥ sakareṇuryathebhaḥ

03180071 taṁ niḥsarantaṁ salilādanudruto hiraṇyakeśo dviradaṁ yathā jhaṣaḥ

03180072 karāladaṁṣṭro'śaninisvano'bravīdgatahriyāṁ kiṁ tvasatāṁ vigarhitam

03180081 sa gāmudastātsalilasya gocare vinyasya tasyāmadadhātsvasattvam

03180082 abhiṣṭuto viśvasṛjā prasūnairāpūryamāṇo vibudhaiḥ paśyato'reḥ

03180091 parānuṣaktaṁ tapanīyopakalpaṁ mahāgadaṁ kāñcanacitradaṁśam

03180092 marmāṇyabhīkṣṇaṁ pratudantaṁ duruktaiḥ pracaṇḍamanyuḥ prahasaṁstaṁ babhāṣe

03180100 śrībhagavānuvāca

03180101 satyaṁ vayaṁ bho vanagocarā mṛgā yuṣmadvidhānmṛgaye grāmasiṁhān

03180102 na mṛtyupāśaiḥ pratimuktasya vīrā vikatthanaṁ tava gṛhṇantyabhadra

03180111 ete vayaṁ nyāsaharā rasaukasāṁ gatahriyo gadayā drāvitāste

03180112 tiṣṭhāmahe'thāpi kathañcidājau stheyaṁ kva yāmo balinotpādya vairam

03180121 tvaṁ padrathānāṁ kila yūthapādhipo ghaṭasva no'svastaya āśvanūhaḥ

03180122 saṁsthāpya cāsmānpramṛjāśru svakānāṁ yaḥ svāṁ pratijñāṁ nātipipartyasabhyaḥ

03180130 maitreya uvāca

03180131 so'dhikṣipto bhagavatā pralabdhaśca ruṣā bhṛśam

03180132 ājahārolbaṇaṁ krodhaṁ krīḍyamāno'hirāḍiva

03180141 sṛjannamarṣitaḥ śvāsānmanyupracalitendriyaḥ

03180142 āsādya tarasā daityo gadayā nyahanaddharim

03180151 bhagavāṁstu gadāvegaṁ visṛṣṭaṁ ripuṇorasi

03180152 avañcayattiraścīno yogārūḍha ivāntakam

03180161 punargadāṁ svāmādāya bhrāmayantamabhīkṣṇaśaḥ

03180162 abhyadhāvaddhariḥ kruddhaḥ saṁrambhāddaṣṭadacchadam

03180171 tataśca gadayārātiṁ dakṣiṇasyāṁ bhruvi prabhuḥ

03180172 ājaghne sa tu tāṁ saumya gadayā kovido'hanat

03180181 evaṁ gadābhyāṁ gurvībhyāṁ haryakṣo harireva ca

03180182 jigīṣayā susaṁrabdhāvanyonyamabhijaghnatuḥ

03180191 tayoḥ spṛdhostigmagadāhatāṅgayoḥ kṣatāsravaghrāṇavivṛddhamanyvoḥ

03180192 vicitramārgāṁścaratorjigīṣayā vyabhādilāyāmiva śuṣmiṇormṛdhaḥ

03180201 daityasya yajñāvayavasya māyā gṛhītavārāhatanormahātmanaḥ

03180202 kauravya mahyāṁ dviṣatorvimardanaṁ didṛkṣurāgādṛṣibhirvṛtaḥ svarāṭ

03180211 āsannaśauṇḍīramapetasādhvasaṁ kṛtapratīkāramahāryavikramam

03180212 vilakṣya daityaṁ bhagavānsahasraṇīrjagāda nārāyaṇamādisūkaram

03180220 brahmovāca

03180221 eṣa te deva devānāmaṅghrimūlamupeyuṣām

03180222 viprāṇāṁ saurabheyīṇāṁ bhūtānāmapyanāgasām

03180231 āgaskṛdbhayakṛdduṣkṛdasmadrāddhavaro'suraḥ

03180232 anveṣannapratiratho lokānaṭati kaṇṭakaḥ

03180241 mainaṁ māyāvinaṁ dṛptaṁ niraṅkuśamasattamam

03180242 ākrīḍa bālavaddeva yathāśīviṣamutthitam

03180251 na yāvadeṣa vardheta svāṁ velāṁ prāpya dāruṇaḥ

03180252 svāṁ deva māyāmāsthāya tāvajjahyaghamacyuta

03180261 eṣā ghoratamā sandhyā lokacchambaṭkarī prabho

03180262 upasarpati sarvātmansurāṇāṁ jayamāvaha

03180271 adhunaiṣo'bhijinnāma yogo mauhūrtiko hyagāt

03180272 śivāya nastvaṁ suhṛdāmāśu nistara dustaram

03180281 diṣṭyā tvāṁ vihitaṁ mṛtyumayamāsāditaḥ svayam

03180282 vikramyainaṁ mṛdhe hatvā lokānādhehi śarmaṇi

03190010 maitreya uvāca

03190011 avadhārya viriñcasya nirvyalīkāmṛtaṁ vacaḥ

03190012 prahasya premagarbheṇa tadapāṅgena so'grahīt

03190021 tataḥ sapatnaṁ mukhataścarantamakutobhayam

03190022 jaghānotpatya gadayā hanāvasuramakṣajaḥ

03190031 sā hatā tena gadayā vihatā bhagavatkarāt

03190032 vighūrṇitāpatadreje tadadbhutamivābhavat

03190041 sa tadā labdhatīrtho'pi na babādhe nirāyudham

03190042 mānayansa mṛdhe dharmaṁ viṣvaksenaṁ prakopayan

03190051 gadāyāmapaviddhāyāṁ hāhākāre vinirgate

03190052 mānayāmāsa taddharmaṁ sunābhaṁ cāsmaradvibhuḥ

03190061 taṁ vyagracakraṁ ditiputrādhamena svapārṣadamukhyena viṣajjamānam

03190062 citrā vāco'tadvidāṁ khecarāṇāṁ tatra smāsansvasti te'muṁ jahīti

03190071 sa taṁ niśāmyāttarathāṅgamagrato vyavasthitaṁ padmapalāśalocanam

03190072 vilokya cāmarṣapariplutendriyo ruṣā svadantacchadamādaśacchvasan

03190081 karāladaṁṣṭraścakṣurbhyāṁ sañcakṣāṇo dahanniva

03190082 abhiplutya svagadayā hato'sītyāhanaddharim

03190091 padā savyena tāṁ sādho bhagavānyajñasūkaraḥ

03190092 līlayā miṣataḥ śatroḥ prāharadvātaraṁhasam

03190101 āha cāyudhamādhatsva ghaṭasva tvaṁ jigīṣasi

03190102 ityuktaḥ sa tadā bhūyastāḍayanvyanadadbhṛśam

03190111 tāṁ sa āpatatīṁ vīkṣya bhagavānsamavasthitaḥ

03190112 jagrāha līlayā prāptāṁ garutmāniva pannagīm

03190121 svapauruṣe pratihate hatamāno mahāsuraḥ

03190122 naicchadgadāṁ dīyamānāṁ hariṇā vigataprabhaḥ

03190131 jagrāha triśikhaṁ śūlaṁ jvalajjvalanalolupam

03190132 yajñāya dhṛtarūpāya viprāyābhicaranyathā

03190141 tadojasā daityamahābhaṭārpitaṁ cakāsadantaḥkha udīrṇadīdhiti

03190142 cakreṇa ciccheda niśātaneminā hariryathā tārkṣyapatatramujjhitam

03190151 vṛkṇe svaśūle bahudhāriṇā hareḥ pratyetya vistīrṇamuro vibhūtimat

03190152 pravṛddharoṣaḥ sa kaṭhoramuṣṭinā nadanprahṛtyāntaradhīyatāsuraḥ

03190161 tenetthamāhataḥ kṣattarbhagavānādisūkaraḥ

03190162 nākampata manākkvāpi srajā hata iva dvipaḥ

03190171 athorudhāsṛjanmāyāṁ yogamāyeśvare harau

03190172 yāṁ vilokya prajāstrastā menire'syopasaṁyamam

03190181 pravavurvāyavaścaṇḍāstamaḥ pāṁsavamairayan

03190182 digbhyo nipeturgrāvāṇaḥ kṣepaṇaiḥ prahitā iva

03190191 dyaurnaṣṭabhagaṇābhraughaiḥ savidyutstanayitnubhiḥ

03190192 varṣadbhiḥ pūyakeśāsṛg viṇmūtrāsthīni cāsakṛt

03190201 girayaḥ pratyadṛśyanta nānāyudhamuco'nagha

03190202 digvāsaso yātudhānyaḥ śūlinyo muktamūrdhajāḥ

03190211 bahubhiryakṣarakṣobhiḥ pattyaśvarathakuñjaraiḥ

03190212 ātatāyibhirutsṛṣṭā hiṁsrā vāco'tivaiśasāḥ

03190221 prāduṣkṛtānāṁ māyānāmāsurīṇāṁ vināśayat

03190222 sudarśanāstraṁ bhagavānprāyuṅkta dayitaṁ tripāt

03190231 tadā diteḥ samabhavatsahasā hṛdi vepathuḥ

03190232 smarantyā bharturādeśaṁ stanāccāsṛkprasusruve

03190241 vinaṣṭāsu svamāyāsu bhūyaścāvrajya keśavam

03190242 ruṣopagūhamāno'muṁ dadṛśe'vasthitaṁ bahiḥ

03190251 taṁ muṣṭibhirvinighnantaṁ vajrasārairadhokṣajaḥ

03190252 kareṇa karṇamūle'hanyathā tvāṣṭraṁ marutpatiḥ

03190261 sa āhato viśvajitā hyavajñayā paribhramadgātra udastalocanaḥ

03190262 viśīrṇabāhvaṅghriśiroruho'patadyathā nagendro lulito nabhasvatā

03190271 kṣitau śayānaṁ tamakuṇṭhavarcasaṁ karāladaṁṣṭraṁ paridaṣṭadacchadam

03190272 ajādayo vīkṣya śaśaṁsurāgatā aho imaṁ ko nu labheta saṁsthitim

03190281 yaṁ yogino yogasamādhinā raho dhyāyanti liṅgādasato mumukṣayā

03190282 tasyaiṣa daityaṛṣabhaḥ padāhato mukhaṁ prapaśyaṁstanumutsasarja ha

03190291 etau tau pārṣadāvasya śāpādyātāvasadgatim

03190292 punaḥ katipayaiḥ sthānaṁ prapatsyete ha janmabhiḥ

03190300 devā ūcuḥ

03190301 namo namaste'khilayajñatantave sthitau gṛhītāmalasattvamūrtaye

03190302 diṣṭyā hato'yaṁ jagatāmaruntudastvatpādabhaktyā vayamīśa nirvṛtāḥ

03190310 maitreya uvāca

03190311 evaṁ hiraṇyākṣamasahyavikramaṁ sa sādayitvā harirādisūkaraḥ

03190312 jagāma lokaṁ svamakhaṇḍitotsavaṁ samīḍitaḥ puṣkaraviṣṭarādibhiḥ

03190321 mayā yathānūktamavādi te hareḥ kṛtāvatārasya sumitra ceṣṭitam

03190322 yathā hiraṇyākṣa udāravikramo mahāmṛdhe krīḍanavannirākṛtaḥ

03190330 sūta uvāca

03190331 iti kauṣāravākhyātāmāśrutya bhagavatkathām

03190332 kṣattānandaṁ paraṁ lebhe mahābhāgavato dvija

03190341 anyeṣāṁ puṇyaślokānāmuddāmayaśasāṁ satām

03190342 upaśrutya bhavenmodaḥ śrīvatsāṅkasya kiṁ punaḥ

03190351 yo gajendraṁ jhaṣagrastaṁ dhyāyantaṁ caraṇāmbujam

03190352 krośantīnāṁ kareṇūnāṁ kṛcchrato'mocayaddrutam

03190361 taṁ sukhārādhyamṛjubhirananyaśaraṇairnṛbhiḥ

03190362 kṛtajñaḥ ko na seveta durārādhyamasādhubhiḥ

03190371 yo vai hiraṇyākṣavadhaṁ mahādbhutaṁ vikrīḍitaṁ kāraṇasūkarātmanaḥ

03190372 śṛṇoti gāyatyanumodate'ñjasā vimucyate brahmavadhādapi dvijāḥ

03190381 etanmahāpuṇyamalaṁ pavitraṁ dhanyaṁ yaśasyaṁ padamāyurāśiṣām

03190382 prāṇendriyāṇāṁ yudhi śauryavardhanaṁ nārāyaṇo'nte gatiraṅga śṛṇvatām

03200010 śaunaka uvāca

03200011 mahīṁ pratiṣṭhāmadhyasya saute svāyambhuvo manuḥ

03200012 kānyanvatiṣṭhaddvārāṇi mārgāyāvarajanmanām

03200021 kṣattā mahābhāgavataḥ kṛṣṇasyaikāntikaḥ suhṛt

03200022 yastatyājāgrajaṁ kṛṣṇe sāpatyamaghavāniti

03200031 dvaipāyanādanavaro mahitve tasya dehajaḥ

03200032 sarvātmanā śritaḥ kṛṣṇaṁ tatparāṁścāpyanuvrataḥ

03200041 kimanvapṛcchanmaitreyaṁ virajāstīrthasevayā

03200042 upagamya kuśāvarta āsīnaṁ tattvavittamam

03200051 tayoḥ saṁvadatoḥ sūta pravṛttā hyamalāḥ kathāḥ

03200052 āpo gāṅgā ivāghaghnīrhareḥ pādāmbujāśrayāḥ

03200061 tā naḥ kīrtaya bhadraṁ te kīrtanyodārakarmaṇaḥ

03200062 rasajñaḥ ko nu tṛpyeta harilīlāmṛtaṁ piban

03200071 evamugraśravāḥ pṛṣṭa ṛṣibhirnaimiṣāyanaiḥ

03200072 bhagavatyarpitādhyātmastānāha śrūyatāmiti

03200080 sūta uvāca

03200081 harerdhṛtakroḍatanoḥ svamāyayā niśamya goruddharaṇaṁ rasātalāt

03200082 līlāṁ hiraṇyākṣamavajñayā hataṁ sañjātaharṣo munimāha bhārataḥ

03200090 vidura uvāca

03200091 prajāpatipatiḥ sṛṣṭvā prajāsarge prajāpatīn

03200092 kimārabhata me brahmanprabrūhyavyaktamārgavit

03200101 ye marīcyādayo viprā yastu svāyambhuvo manuḥ

03200102 te vai brahmaṇa ādeśātkathametadabhāvayan

03200111 sadvitīyāḥ kimasṛjansvatantrā uta karmasu

03200112 āho svitsaṁhatāḥ sarva idaṁ sma samakalpayan

03200120 maitreya uvāca

03200121 daivena durvitarkyeṇa pareṇānimiṣeṇa ca

03200122 jātakṣobhādbhagavato mahānāsīdguṇatrayāt

03200131 rajaḥpradhānānmahatastriliṅgo daivacoditāt

03200132 jātaḥ sasarja bhūtādirviyadādīni pañcaśaḥ

03200141 tāni caikaikaśaḥ sraṣṭumasamarthāni bhautikam

03200142 saṁhatya daivayogena haimamaṇḍamavāsṛjan

03200151 so'śayiṣṭābdhisalile āṇḍakośo nirātmakaḥ

03200152 sāgraṁ vai varṣasāhasramanvavātsīttamīśvaraḥ

03200161 tasya nābherabhūtpadmaṁ sahasrārkorudīdhiti

03200162 sarvajīvanikāyauko yatra svayamabhūtsvarāṭ

03200171 so'nuviṣṭo bhagavatā yaḥ śete salilāśaye

03200172 lokasaṁsthāṁ yathā pūrvaṁ nirmame saṁsthayā svayā

03200181 sasarja cchāyayāvidyāṁ pañcaparvāṇamagrataḥ

03200182 tāmisramandhatāmisraṁ tamo moho mahātamaḥ

03200191 visasarjātmanaḥ kāyaṁ nābhinandaṁstamomayam

03200192 jagṛhuryakṣarakṣāṁsi rātriṁ kṣuttṛṭsamudbhavām

03200201 kṣuttṛḍbhyāmupasṛṣṭāste taṁ jagdhumabhidudruvuḥ

03200202 mā rakṣatainaṁ jakṣadhvamityūcuḥ kṣuttṛḍarditāḥ

03200211 devastānāha saṁvigno mā māṁ jakṣata rakṣata

03200212 aho me yakṣarakṣāṁsi prajā yūyaṁ babhūvitha

03200221 devatāḥ prabhayā yā yā dīvyanpramukhato'sṛjat

03200222 te ahārṣurdevayanto visṛṣṭāṁ tāṁ prabhāmahaḥ

03200231 devo'devāñjaghanataḥ sṛjati smātilolupān

03200232 ta enaṁ lolupatayā maithunāyābhipedire

03200241 tato hasansa bhagavānasurairnirapatrapaiḥ

03200242 anvīyamānastarasā kruddho bhītaḥ parāpatat

03200251 sa upavrajya varadaṁ prapannārtiharaṁ harim

03200252 anugrahāya bhaktānāmanurūpātmadarśanam

03200261 pāhi māṁ paramātmaṁste preṣaṇenāsṛjaṁ prajāḥ

03200262 tā imā yabhituṁ pāpā upākrāmanti māṁ prabho

03200271 tvamekaḥ kila lokānāṁ kliṣṭānāṁ kleśanāśanaḥ

03200272 tvamekaḥ kleśadasteṣāmanāsannapadāṁ tava

03200281 so'vadhāryāsya kārpaṇyaṁ viviktādhyātmadarśanaḥ

03200282 vimuñcātmatanuṁ ghorāmityukto vimumoca ha

03200291 tāṁ kvaṇaccaraṇāmbhojāṁ madavihvalalocanām

03200292 kāñcīkalāpavilasad dukūlacchannarodhasam

03200301 anyonyaśleṣayottuṅga nirantarapayodharām

03200302 sunāsāṁ sudvijāṁ snigdha hāsalīlāvalokanām

03200311 gūhantīṁ vrīḍayātmānaṁ nīlālakavarūthinīm

03200312 upalabhyāsurā dharma sarve sammumuhuḥ striyam

03200321 aho rūpamaho dhairyamaho asyā navaṁ vayaḥ

03200322 madhye kāmayamānānāmakāmeva visarpati

03200331 vitarkayanto bahudhā tāṁ sandhyāṁ pramadākṛtim

03200332 abhisambhāvya viśrambhātparyapṛcchankumedhasaḥ

03200341 kāsi kasyāsi rambhoru ko vārthaste'tra bhāmini

03200342 rūpadraviṇapaṇyena durbhagānno vibādhase

03200351 yā vā kācittvamabale diṣṭyā sandarśanaṁ tava

03200352 utsunoṣīkṣamāṇānāṁ kandukakrīḍayā manaḥ

03200361 naikatra te jayati śālini pādapadmaṁ

03200362 ghnantyā muhuḥ karatalena patatpataṅgam

03200363 madhyaṁ viṣīdati bṛhatstanabhārabhītaṁ

03200364 śānteva dṛṣṭiramalā suśikhāsamūhaḥ

03200371 iti sāyantanīṁ sandhyāmasurāḥ pramadāyatīm

03200372 pralobhayantīṁ jagṛhurmatvā mūḍhadhiyaḥ striyam

03200381 prahasya bhāvagambhīraṁ jighrantyātmānamātmanā

03200382 kāntyā sasarja bhagavāngandharvāpsarasāṁ gaṇān

03200391 visasarja tanuṁ tāṁ vai jyotsnāṁ kāntimatīṁ priyām

03200392 ta eva cādaduḥ prītyā viśvāvasupurogamāḥ

03200401 sṛṣṭvā bhūtapiśācāṁśca bhagavānātmatandriṇā

03200402 digvāsaso muktakeśānvīkṣya cāmīlayaddṛśau

03200411 jagṛhustadvisṛṣṭāṁ tāṁ jṛmbhaṇākhyāṁ tanuṁ prabhoḥ

03200412 nidrāmindriyavikledo yayā bhūteṣu dṛśyate

03200413 yenocchiṣṭāndharṣayanti tamunmādaṁ pracakṣate

03200421 ūrjasvantaṁ manyamāna ātmānaṁ bhagavānajaḥ

03200422 sādhyāngaṇānpitṛgaṇānparokṣeṇāsṛjatprabhuḥ

03200431 ta ātmasargaṁ taṁ kāyaṁ pitaraḥ pratipedire

03200432 sādhyebhyaśca pitṛbhyaśca kavayo yadvitanvate

03200441 siddhānvidyādharāṁścaiva tirodhānena so'sṛjat

03200442 tebhyo'dadāttamātmānamantardhānākhyamadbhutam

03200451 sa kinnarānkimpuruṣānpratyātmyenāsṛjatprabhuḥ

03200452 mānayannātmanātmānamātmābhāsaṁ vilokayan

03200461 te tu tajjagṛhū rūpaṁ tyaktaṁ yatparameṣṭhinā

03200462 mithunībhūya gāyantastamevoṣasi karmabhiḥ

03200471 dehena vai bhogavatā śayāno bahucintayā

03200472 sarge'nupacite krodhādutsasarja ha tadvapuḥ

03200481 ye'hīyantāmutaḥ keśā ahayaste'ṅga jajñire

03200482 sarpāḥ prasarpataḥ krūrā nāgā bhogorukandharāḥ

03200491 sa ātmānaṁ manyamānaḥ kṛtakṛtyamivātmabhūḥ

03200492 tadā manūnsasarjānte manasā lokabhāvanān

03200501 tebhyaḥ so'sṛjatsvīyaṁ puraṁ puruṣamātmavān

03200502 tāndṛṣṭvā ye purā sṛṣṭāḥ praśaśaṁsuḥ prajāpatim

03200511 aho etajjagatsraṣṭaḥ sukṛtaṁ bata te kṛtam

03200512 pratiṣṭhitāḥ kriyā yasminsākamannamadāma he

03200521 tapasā vidyayā yukto yogena susamādhinā

03200522 ṛṣīnṛṣirhṛṣīkeśaḥ sasarjābhimatāḥ prajāḥ

03200531 tebhyaścaikaikaśaḥ svasya dehasyāṁśamadādajaḥ

03200532 yattatsamādhiyogarddhi tapovidyāviraktimat

03210010 vidura uvāca

03210011 svāyambhuvasya ca manoraṁśaḥ paramasammataḥ

03210012 kathyatāṁ bhagavanyatra maithunenaidhire prajāḥ

03210021 priyavratottānapādau sutau svāyambhuvasya vai

03210022 yathādharmaṁ jugupatuḥ saptadvīpavatīṁ mahīm

03210031 tasya vai duhitā brahmandevahūtīti viśrutā

03210032 patnī prajāpateruktā kardamasya tvayānagha

03210041 tasyāṁ sa vai mahāyogī yuktāyāṁ yogalakṣaṇaiḥ

03210042 sasarja katidhā vīryaṁ tanme śuśrūṣave vada

03210051 ruciryo bhagavānbrahmandakṣo vā brahmaṇaḥ sutaḥ

03210052 yathā sasarja bhūtāni labdhvā bhāryāṁ ca mānavīm

03210060 maitreya uvāca

03210061 prajāḥ sṛjeti bhagavānkardamo brahmaṇoditaḥ

03210062 sarasvatyāṁ tapastepe sahasrāṇāṁ samā daśa

03210071 tataḥ samādhiyuktena kriyāyogena kardamaḥ

03210072 samprapede hariṁ bhaktyā prapannavaradāśuṣam

03210081 tāvatprasanno bhagavānpuṣkarākṣaḥ kṛte yuge

03210082 darśayāmāsa taṁ kṣattaḥ śābdaṁ brahma dadhadvapuḥ

03210091 sa taṁ virajamarkābhaṁ sitapadmotpalasrajam

03210092 snigdhanīlālakavrāta vaktrābjaṁ virajo'mbaram

03210101 kirīṭinaṁ kuṇḍalinaṁ śaṅkhacakragadādharam

03210102 śvetotpalakrīḍanakaṁ manaḥsparśasmitekṣaṇam

03210111 vinyastacaraṇāmbhojamaṁsadeśe garutmataḥ

03210112 dṛṣṭvā khe'vasthitaṁ vakṣaḥ śriyaṁ kaustubhakandharam

03210121 jātaharṣo'patanmūrdhnā kṣitau labdhamanorathaḥ

03210122 gīrbhistvabhyagṛṇātprīti svabhāvātmā kṛtāñjaliḥ

03210130 ṛṣiruvāca

03210131 juṣṭaṁ batādyākhilasattvarāśeḥ sāṁsiddhyamakṣṇostava darśanānnaḥ

03210132 yaddarśanaṁ janmabhirīḍya sadbhirāśāsate yogino rūḍhayogāḥ

03210141 ye māyayā te hatamedhasastvat pādāravindaṁ bhavasindhupotam

03210142 upāsate kāmalavāya teṣāṁ rāsīśa kāmānniraye'pi ye syuḥ

03210151 tathā sa cāhaṁ parivoḍhukāmaḥ samānaśīlāṁ gṛhamedhadhenum

03210152 upeyivānmūlamaśeṣamūlaṁ durāśayaḥ kāmadughāṅghripasya

03210161 prajāpateste vacasādhīśa tantyā lokaḥ kilāyaṁ kāmahato'nubaddhaḥ

03210162 ahaṁ ca lokānugato vahāmi baliṁ ca śuklānimiṣāya tubhyam

03210171 lokāṁśca lokānugatānpaśūṁśca hitvā śritāste caraṇātapatram

03210172 parasparaṁ tvadguṇavādasīdhu pīyūṣaniryāpitadehadharmāḥ

03210181 na te'jarākṣabhramirāyureṣāṁ trayodaśāraṁ triśataṁ ṣaṣṭiparva

03210182 ṣaṇnemyanantacchadi yattriṇābhi karālasroto jagadācchidya dhāvat

03210191 ekaḥ svayaṁ sanjagataḥ sisṛkṣayā dvitīyayātmannadhiyogamāyayā

03210192 sṛjasyadaḥ pāsi punargrasiṣyase yathorṇanābhirbhagavansvaśaktibhiḥ

03210201 naitadbatādhīśa padaṁ tavepsitaṁ yanmāyayā nastanuṣe bhūtasūkṣmam

03210202 anugrahāyāstvapi yarhi māyayā lasattulasyā bhagavānvilakṣitaḥ

03210211 taṁ tvānubhūtyoparatakriyārthaṁ svamāyayā vartitalokatantram

03210212 namāmyabhīkṣṇaṁ namanīyapāda sarojamalpīyasi kāmavarṣam

03210220 ṛṣiruvāca

03210221 ityavyalīkaṁ praṇuto'bjanābhastamābabhāṣe vacasāmṛtena

03210222 suparṇapakṣopari rocamānaḥ premasmitodvīkṣaṇavibhramadbhrūḥ

03210230 śrībhagavānuvāca

03210231 viditvā tava caityaṁ me puraiva samayoji tat

03210232 yadarthamātmaniyamaistvayaivāhaṁ samarcitaḥ

03210241 na vai jātu mṛṣaiva syātprajādhyakṣa madarhaṇam

03210242 bhavadvidheṣvatitarāṁ mayi saṅgṛbhitātmanām

03210251 prajāpatisutaḥ samrāṇmanurvikhyātamaṅgalaḥ

03210252 brahmāvartaṁ yo'dhivasanśāsti saptārṇavāṁ mahīm

03210261 sa ceha vipra rājarṣirmahiṣyā śatarūpayā

03210262 āyāsyati didṛkṣustvāṁ paraśvo dharmakovidaḥ

03210271 ātmajāmasitāpāṅgīṁ vayaḥśīlaguṇānvitām

03210272 mṛgayantīṁ patiṁ dāsyatyanurūpāya te prabho

03210281 samāhitaṁ te hṛdayaṁ yatremānparivatsarān

03210282 sā tvāṁ brahmannṛpavadhūḥ kāmamāśu bhajiṣyati

03210291 yā ta ātmabhṛtaṁ vīryaṁ navadhā prasaviṣyati

03210292 vīrye tvadīye ṛṣaya ādhāsyantyañjasātmanaḥ

03210301 tvaṁ ca samyaganuṣṭhāya nideśaṁ ma uśattamaḥ

03210302 mayi tīrthīkṛtāśeṣa kriyārtho māṁ prapatsyase

03210311 kṛtvā dayāṁ ca jīveṣu dattvā cābhayamātmavān

03210312 mayyātmānaṁ saha jagaddrakṣyasyātmani cāpi mām

03210321 sahāhaṁ svāṁśakalayā tvadvīryeṇa mahāmune

03210322 tava kṣetre devahūtyāṁ praṇeṣye tattvasaṁhitām

03210330 maitreya uvāca

03210331 evaṁ tamanubhāṣyātha bhagavānpratyagakṣajaḥ

03210332 jagāma bindusarasaḥ sarasvatyā pariśritāt

03210341 nirīkṣatastasya yayāvaśeṣa siddheśvarābhiṣṭutasiddhamārgaḥ

03210342 ākarṇayanpatrarathendrapakṣairuccāritaṁ stomamudīrṇasāma

03210351 atha samprasthite śukle kardamo bhagavānṛṣiḥ

03210352 āste sma bindusarasi taṁ kālaṁ pratipālayan

03210361 manuḥ syandanamāsthāya śātakaumbhaparicchadam

03210362 āropya svāṁ duhitaraṁ sabhāryaḥ paryaṭanmahīm

03210371 tasminsudhanvannahani bhagavānyatsamādiśat

03210372 upāyādāśramapadaṁ muneḥ śāntavratasya tat

03210381 yasminbhagavato netrānnyapatannaśrubindavaḥ

03210382 kṛpayā samparītasya prapanne'rpitayā bhṛśam

03210391 tadvai bindusaro nāma sarasvatyā pariplutam

03210392 puṇyaṁ śivāmṛtajalaṁ maharṣigaṇasevitam

03210401 puṇyadrumalatājālaiḥ kūjatpuṇyamṛgadvijaiḥ

03210402 sarvartuphalapuṣpāḍhyaṁ vanarājiśriyānvitam

03210411 mattadvijagaṇairghuṣṭaṁ mattabhramaravibhramam

03210412 mattabarhinaṭāṭopamāhvayanmattakokilam

03210421 kadambacampakāśoka karañjabakulāsanaiḥ

03210422 kundamandārakuṭajaiścūtapotairalaṅkṛtam

03210431 kāraṇḍavaiḥ plavairhaṁsaiḥ kurarairjalakukkuṭaiḥ

03210432 sārasaiścakravākaiśca cakorairvalgu kūjitam

03210441 tathaiva hariṇaiḥ kroḍaiḥ śvāvidgavayakuñjaraiḥ

03210442 gopucchairharibhirmarkairnakulairnābhibhirvṛtam

03210451 praviśya tattīrthavaramādirājaḥ sahātmajaḥ

03210452 dadarśa munimāsīnaṁ tasminhutahutāśanam

03210461 vidyotamānaṁ vapuṣā tapasyugrayujā ciram

03210462 nātikṣāmaṁ bhagavataḥ snigdhāpāṅgāvalokanāt

03210463 tadvyāhṛtāmṛtakalā pīyūṣaśravaṇena ca

03210471 prāṁśuṁ padmapalāśākṣaṁ jaṭilaṁ cīravāsasam

03210472 upasaṁśritya malinaṁ yathārhaṇamasaṁskṛtam

03210481 athoṭajamupāyātaṁ nṛdevaṁ praṇataṁ puraḥ

03210482 saparyayā paryagṛhṇātpratinandyānurūpayā

03210491 gṛhītārhaṇamāsīnaṁ saṁyataṁ prīṇayanmuniḥ

03210492 smaranbhagavadādeśamityāha ślakṣṇayā girā

03210501 nūnaṁ caṅkramaṇaṁ deva satāṁ saṁrakṣaṇāya te

03210502 vadhāya cāsatāṁ yastvaṁ hareḥ śaktirhi pālinī

03210511 yo'rkendvagnīndravāyūnāṁ yamadharmapracetasām

03210512 rūpāṇi sthāna ādhatse tasmai śuklāya te namaḥ

03210521 na yadā rathamāsthāya jaitraṁ maṇigaṇārpitam

03210522 visphūrjaccaṇḍakodaṇḍo rathena trāsayannaghān

03210531 svasainyacaraṇakṣuṇṇaṁ vepayanmaṇḍalaṁ bhuvaḥ

03210532 vikarṣanbṛhatīṁ senāṁ paryaṭasyaṁśumāniva

03210541 tadaiva setavaḥ sarve varṇāśramanibandhanāḥ

03210542 bhagavadracitā rājanbhidyeranbata dasyubhiḥ

03210551 adharmaśca samedheta lolupairvyaṅkuśairnṛbhiḥ

03210552 śayāne tvayi loko'yaṁ dasyugrasto vinaṅkṣyati

03210561 athāpi pṛcche tvāṁ vīra yadarthaṁ tvamihāgataḥ

03210562 tadvayaṁ nirvyalīkena pratipadyāmahe hṛdā

03220010 maitreya uvāca

03220011 evamāviṣkṛtāśeṣa guṇakarmodayo munim

03220012 savrīḍa iva taṁ samrāḍupāratamuvāca ha

03220020 manuruvāca

03220021 brahmāsṛjatsvamukhato yuṣmānātmaparīpsayā

03220022 chandomayastapovidyā yogayuktānalampaṭān

03220031 tattrāṇāyāsṛjaccāsmāndoḥsahasrātsahasrapāt

03220032 hṛdayaṁ tasya hi brahma kṣatramaṅgaṁ pracakṣate

03220041 ato hyanyonyamātmānaṁ brahma kṣatraṁ ca rakṣataḥ

03220042 rakṣati smāvyayo devaḥ sa yaḥ sadasadātmakaḥ

03220051 tava sandarśanādeva cchinnā me sarvasaṁśayāḥ

03220052 yatsvayaṁ bhagavānprītyā dharmamāha rirakṣiṣoḥ

03220061 diṣṭyā me bhagavāndṛṣṭo durdarśo yo'kṛtātmanām

03220062 diṣṭyā pādarajaḥ spṛṣṭaṁ śīrṣṇā me bhavataḥ śivam

03220071 diṣṭyā tvayānuśiṣṭo'haṁ kṛtaścānugraho mahān

03220072 apāvṛtaiḥ karṇarandhrairjuṣṭā diṣṭyośatīrgiraḥ

03220081 sa bhavānduhitṛsneha parikliṣṭātmano mama

03220082 śrotumarhasi dīnasya śrāvitaṁ kṛpayā mune

03220091 priyavratottānapadoḥ svaseyaṁ duhitā mama

03220092 anvicchati patiṁ yuktaṁ vayaḥśīlaguṇādibhiḥ

03220101 yadā tu bhavataḥ śīla śrutarūpavayoguṇān

03220102 aśṛṇonnāradādeṣā tvayyāsītkṛtaniścayā

03220111 tatpratīccha dvijāgryemāṁ śraddhayopahṛtāṁ mayā

03220112 sarvātmanānurūpāṁ te gṛhamedhiṣu karmasu

03220121 udyatasya hi kāmasya prativādo na śasyate

03220122 api nirmuktasaṅgasya kāmaraktasya kiṁ punaḥ

03220131 ya udyatamanādṛtya kīnāśamabhiyācate

03220132 kṣīyate tadyaśaḥ sphītaṁ mānaścāvajñayā hataḥ

03220141 ahaṁ tvāśṛṇavaṁ vidvanvivāhārthaṁ samudyatam

03220142 atastvamupakurvāṇaḥ prattāṁ pratigṛhāṇa me

03220150 ṛṣiruvāca

03220151 bāḍhamudvoḍhukāmo'hamaprattā ca tavātmajā

03220152 āvayoranurūpo'sāvādyo vaivāhiko vidhiḥ

03220161 kāmaḥ sa bhūyānnaradeva te'syāḥ putryāḥ samāmnāyavidhau pratītaḥ

03220162 ka eva te tanayāṁ nādriyeta svayaiva kāntyā kṣipatīmiva śriyam

03220171 yāṁ harmyapṛṣṭhe kvaṇadaṅghriśobhāṁ vikrīḍatīṁ kandukavihvalākṣīm

03220172 viśvāvasurnyapatatsvādvimānādvilokya sammohavimūḍhacetāḥ

03220181 tāṁ prārthayantīṁ lalanālalāmamasevitaśrīcaraṇairadṛṣṭām

03220182 vatsāṁ manoruccapadaḥ svasāraṁ ko nānumanyeta budho'bhiyātām

03220191 ato bhajiṣye samayena sādhvīṁ yāvattejo bibhṛyādātmano me

03220192 ato dharmānpāramahaṁsyamukhyānśuklaproktānbahu manye'vihiṁsrān

03220201 yato'bhavadviśvamidaṁ vicitraṁ saṁsthāsyate yatra ca vāvatiṣṭhate

03220202 prajāpatīnāṁ patireṣa mahyaṁ paraṁ pramāṇaṁ bhagavānanantaḥ

03220210 maitreya uvāca

03220211 sa ugradhanvanniyadevābabhāṣe āsīcca tūṣṇīmaravindanābham

03220212 dhiyopagṛhṇansmitaśobhitena mukhena ceto lulubhe devahūtyāḥ

03220221 so'nu jñātvā vyavasitaṁ mahiṣyā duhituḥ sphuṭam

03220222 tasmai guṇagaṇāḍhyāya dadau tulyāṁ praharṣitaḥ

03220231 śatarūpā mahārājñī pāribarhānmahādhanān

03220232 dampatyoḥ paryadātprītyā bhūṣāvāsaḥ paricchadān

03220241 prattāṁ duhitaraṁ samrāṭsadṛkṣāya gatavyathaḥ

03220242 upaguhya ca bāhubhyāmautkaṇṭhyonmathitāśayaḥ

03220251 aśaknuvaṁstadvirahaṁ muñcanbāṣpakalāṁ muhuḥ

03220252 āsiñcadamba vatseti netrodairduhituḥ śikhāḥ

03220261 āmantrya taṁ munivaramanujñātaḥ sahānugaḥ

03220262 pratasthe rathamāruhya sabhāryaḥ svapuraṁ nṛpaḥ

03220271 ubhayorṛṣikulyāyāḥ sarasvatyāḥ surodhasoḥ

03220272 ṛṣīṇāmupaśāntānāṁ paśyannāśramasampadaḥ

03220281 tamāyāntamabhipretya brahmāvartātprajāḥ patim

03220282 gītasaṁstutivāditraiḥ pratyudīyuḥ praharṣitāḥ

03220291 barhiṣmatī nāma purī sarvasampatsamanvitā

03220292 nyapatanyatra romāṇi yajñasyāṅgaṁ vidhunvataḥ

03220301 kuśāḥ kāśāsta evāsanśaśvaddharitavarcasaḥ

03220302 ṛṣayo yaiḥ parābhāvya yajñaghnānyajñamījire

03220311 kuśakāśamayaṁ barhirāstīrya bhagavānmanuḥ

03220312 ayajadyajñapuruṣaṁ labdhā sthānaṁ yato bhuvam

03220321 barhiṣmatīṁ nāma vibhuryāṁ nirviśya samāvasat

03220322 tasyāṁ praviṣṭo bhavanaṁ tāpatrayavināśanam

03220331 sabhāryaḥ saprajaḥ kāmānbubhuje'nyāvirodhataḥ

03220332 saṅgīyamānasatkīrtiḥ sastrībhiḥ suragāyakaiḥ

03220333 pratyūṣeṣvanubaddhena hṛdā śṛṇvanhareḥ kathāḥ

03220341 niṣṇātaṁ yogamāyāsu muniṁ svāyambhuvaṁ manum

03220342 yadābhraṁśayituṁ bhogā na śekurbhagavatparam

03220351 ayātayāmāstasyāsanyāmāḥ svāntarayāpanāḥ

03220352 śṛṇvato dhyāyato viṣṇoḥ kurvato bruvataḥ kathāḥ

03220361 sa evaṁ svāntaraṁ ninye yugānāmekasaptatim

03220362 vāsudevaprasaṅgena paribhūtagatitrayaḥ

03220371 śārīrā mānasā divyā vaiyāse ye ca mānuṣāḥ

03220372 bhautikāśca kathaṁ kleśā bādhante harisaṁśrayam

03220381 yaḥ pṛṣṭo munibhiḥ prāha dharmānnānāvidhānchubhān

03220382 nṛṇāṁ varṇāśramāṇāṁ ca sarvabhūtahitaḥ sadā

03220391 etatta ādirājasya manoścaritamadbhutam

03220392 varṇitaṁ varṇanīyasya tadapatyodayaṁ śṛṇu

03230010 maitreya uvāca

03230011 pitṛbhyāṁ prasthite sādhvī patimiṅgitakovidā

03230012 nityaṁ paryacaratprītyā bhavānīva bhavaṁ prabhum

03230021 viśrambheṇātmaśaucena gauraveṇa damena ca

03230022 śuśrūṣayā sauhṛdena vācā madhurayā ca bhoḥ

03230031 visṛjya kāmaṁ dambhaṁ ca dveṣaṁ lobhamaghaṁ madam

03230032 apramattodyatā nityaṁ tejīyāṁsamatoṣayat

03230041 sa vai devarṣivaryastāṁ mānavīṁ samanuvratām

03230042 daivādgarīyasaḥ patyurāśāsānāṁ mahāśiṣaḥ

03230051 kālena bhūyasā kṣāmāṁ karśitāṁ vratacaryayā

03230052 premagadgadayā vācā pīḍitaḥ kṛpayābravīt

03230060 kardama uvāca

03230061 tuṣṭo'hamadya tava mānavi mānadāyāḥ

03230062 śuśrūṣayā paramayā parayā ca bhaktyā

03230063 yo dehināmayamatīva suhṛtsa deho

03230064 nāvekṣitaḥ samucitaḥ kṣapituṁ madarthe

03230071 ye me svadharmaniratasya tapaḥsamādhi

03230072 vidyātmayogavijitā bhagavatprasādāḥ

03230073 tāneva te madanusevanayāvaruddhān

03230074 dṛṣṭiṁ prapaśya vitarāmyabhayānaśokān

03230081 anye punarbhagavato bhruva udvijṛmbha

03230082 vibhraṁśitārtharacanāḥ kimurukramasya

03230083 siddhāsi bhuṅkṣva vibhavānnijadharmadohān

03230084 divyānnarairduradhigānnṛpavikriyābhiḥ

03230091 evaṁ bruvāṇamabalākhilayogamāyā

03230092 vidyāvicakṣaṇamavekṣya gatādhirāsīt

03230093 sampraśrayapraṇayavihvalayā gireṣad

03230094 vrīḍāvalokavilasaddhasitānanāha

03230100 devahūtiruvāca

03230101 rāddhaṁ bata dvijavṛṣaitadamoghayoga

03230102 māyādhipe tvayi vibho tadavaimi bhartaḥ

03230103 yaste'bhyadhāyi samayaḥ sakṛdaṅgasaṅgo

03230104 bhūyādgarīyasi guṇaḥ prasavaḥ satīnām

03230111 tatretikṛtyamupaśikṣa yathopadeśaṁ

03230112 yenaiṣa me karśito'tiriraṁsayātmā

03230113 siddhyeta te kṛtamanobhavadharṣitāyā

03230114 dīnastadīśa bhavanaṁ sadṛśaṁ vicakṣva

03230120 maitreya uvāca

03230121 priyāyāḥ priyamanvicchankardamo yogamāsthitaḥ

03230122 vimānaṁ kāmagaṁ kṣattastarhyevāviracīkarat

03230131 sarvakāmadughaṁ divyaṁ sarvaratnasamanvitam

03230132 sarvarddhyupacayodarkaṁ maṇistambhairupaskṛtam

03230141 divyopakaraṇopetaṁ sarvakālasukhāvaham

03230142 paṭṭikābhiḥ patākābhirvicitrābhiralaṅkṛtam

03230151 sragbhirvicitramālyābhirmañjuśiñjatṣaḍaṅghribhiḥ

03230152 dukūlakṣaumakauśeyairnānāvastrairvirājitam

03230161 uparyupari vinyasta nilayeṣu pṛthakpṛthak

03230162 kṣiptaiḥ kaśipubhiḥ kāntaṁ paryaṅkavyajanāsanaiḥ

03230171 tatra tatra vinikṣipta nānāśilpopaśobhitam

03230172 mahāmarakatasthalyā juṣṭaṁ vidrumavedibhiḥ

03230181 dvāḥsu vidrumadehalyā bhātaṁ vajrakapāṭavat

03230182 śikhareṣvindranīleṣu hemakumbhairadhiśritam

03230191 cakṣuṣmatpadmarāgāgryairvajrabhittiṣu nirmitaiḥ

03230192 juṣṭaṁ vicitravaitānairmahārhairhematoraṇaiḥ

03230201 haṁsapārāvatavrātaistatra tatra nikūjitam

03230202 kṛtrimānmanyamānaiḥ svānadhiruhyādhiruhya ca

03230211 vihārasthānaviśrāma saṁveśaprāṅgaṇājiraiḥ

03230212 yathopajoṣaṁ racitairvismāpanamivātmanaḥ

03230221 īdṛggṛhaṁ tatpaśyantīṁ nātiprītena cetasā

03230222 sarvabhūtāśayābhijñaḥ prāvocatkardamaḥ svayam

03230231 nimajjyāsminhrade bhīru vimānamidamāruha

03230232 idaṁ śuklakṛtaṁ tīrthamāśiṣāṁ yāpakaṁ nṛṇām

03230241 sā tadbhartuḥ samādāya vacaḥ kuvalayekṣaṇā

03230242 sarajaṁ bibhratī vāso veṇībhūtāṁśca mūrdhajān

03230251 aṅgaṁ ca malapaṅkena sañchannaṁ śabalastanam

03230252 āviveśa sarasvatyāḥ saraḥ śivajalāśayam

03230261 sāntaḥ sarasi veśmasthāḥ śatāni daśa kanyakāḥ

03230262 sarvāḥ kiśoravayaso dadarśotpalagandhayaḥ

03230271 tāṁ dṛṣṭvā sahasotthāya procuḥ prāñjalayaḥ striyaḥ

03230272 vayaṁ karmakarīstubhyaṁ śādhi naḥ karavāma kim

03230281 snānena tāṁ mahārheṇa snāpayitvā manasvinīm

03230282 dukūle nirmale nūtne dadurasyai ca mānadāḥ

03230291 bhūṣaṇāni parārdhyāni varīyāṁsi dyumanti ca

03230292 annaṁ sarvaguṇopetaṁ pānaṁ caivāmṛtāsavam

03230301 athādarśe svamātmānaṁ sragviṇaṁ virajāmbaram

03230302 virajaṁ kṛtasvastyayanaṁ kanyābhirbahumānitam

03230311 snātaṁ kṛtaśiraḥsnānaṁ sarvābharaṇabhūṣitam

03230312 niṣkagrīvaṁ valayinaṁ kūjatkāñcananūpuram

03230321 śroṇyoradhyastayā kāñcyā kāñcanyā bahuratnayā

03230322 hāreṇa ca mahārheṇa rucakena ca bhūṣitam

03230331 sudatā subhruvā ślakṣṇa snigdhāpāṅgena cakṣuṣā

03230332 padmakośaspṛdhā nīlairalakaiśca lasanmukham

03230341 yadā sasmāra ṛṣabhamṛṣīṇāṁ dayitaṁ patim

03230342 tatra cāste saha strībhiryatrāste sa prajāpatiḥ

03230351 bhartuḥ purastādātmānaṁ strīsahasravṛtaṁ tadā

03230352 niśāmya tadyogagatiṁ saṁśayaṁ pratyapadyata

03230361 sa tāṁ kṛtamalasnānāṁ vibhrājantīmapūrvavat

03230362 ātmano bibhratīṁ rūpaṁ saṁvītarucirastanīm

03230371 vidyādharīsahasreṇa sevyamānāṁ suvāsasam

03230372 jātabhāvo vimānaṁ tadārohayadamitrahan

03230381 tasminnaluptamahimā priyayānurakto

03230382 vidyādharībhirupacīrṇavapurvimāne

03230383 babhrāja utkacakumudgaṇavānapīcyas

03230384 tārābhirāvṛta ivoḍupatirnabhaḥsthaḥ

03230391 tenāṣṭalokapavihārakulācalendra

03230392 droṇīṣvanaṅgasakhamārutasaubhagāsu

03230393 siddhairnuto dyudhunipātaśivasvanāsu

03230394 reme ciraṁ dhanadavallalanāvarūthī

03230401 vaiśrambhake surasane nandane puṣpabhadrake

03230402 mānase caitrarathye ca sa reme rāmayā rataḥ

03230411 bhrājiṣṇunā vimānena kāmagena mahīyasā

03230412 vaimānikānatyaśeta carallokānyathānilaḥ

03230421 kiṁ durāpādanaṁ teṣāṁ puṁsāmuddāmacetasām

03230422 yairāśritastīrthapadaścaraṇo vyasanātyayaḥ

03230431 prekṣayitvā bhuvo golaṁ patnyai yāvānsvasaṁsthayā

03230432 bahvāścaryaṁ mahāyogī svāśramāya nyavartata

03230441 vibhajya navadhātmānaṁ mānavīṁ suratotsukām

03230442 rāmāṁ niramayanreme varṣapūgānmuhūrtavat

03230451 tasminvimāna utkṛṣṭāṁ śayyāṁ ratikarīṁ śritā

03230452 na cābudhyata taṁ kālaṁ patyāpīcyena saṅgatā

03230461 evaṁ yogānubhāvena dampatyo ramamāṇayoḥ

03230462 śataṁ vyatīyuḥ śaradaḥ kāmalālasayormanāk

03230471 tasyāmādhatta retastāṁ bhāvayannātmanātmavit

03230472 nodhā vidhāya rūpaṁ svaṁ sarvasaṅkalpavidvibhuḥ

03230481 ataḥ sā suṣuve sadyo devahūtiḥ striyaḥ prajāḥ

03230482 sarvāstāścārusarvāṅgyo lohitotpalagandhayaḥ

03230491 patiṁ sā pravrajiṣyantaṁ tadālakṣyośatī bahiḥ

03230492 smayamānā viklavena hṛdayena vidūyatā

03230501 likhantyadhomukhī bhūmiṁ padā nakhamaṇiśriyā

03230502 uvāca lalitāṁ vācaṁ nirudhyāśrukalāṁ śanaiḥ

03230510 devahūtiruvāca

03230511 sarvaṁ tadbhagavānmahyamupovāha pratiśrutam

03230512 athāpi me prapannāyā abhayaṁ dātumarhasi

03230521 brahmanduhitṛbhistubhyaṁ vimṛgyāḥ patayaḥ samāḥ

03230522 kaścitsyānme viśokāya tvayi pravrajite vanam

03230531 etāvatālaṁ kālena vyatikrāntena me prabho

03230532 indriyārthaprasaṅgena parityaktaparātmanaḥ

03230541 indriyārtheṣu sajjantyā prasaṅgastvayi me kṛtaḥ

03230542 ajānantyā paraṁ bhāvaṁ tathāpyastvabhayāya me

03230551 saṅgo yaḥ saṁsṛterheturasatsu vihito'dhiyā

03230552 sa eva sādhuṣu kṛto niḥsaṅgatvāya kalpate

03230561 neha yatkarma dharmāya na virāgāya kalpate

03230562 na tīrthapadasevāyai jīvannapi mṛto hi saḥ

03230571 sāhaṁ bhagavato nūnaṁ vañcitā māyayā dṛḍham

03230572 yattvāṁ vimuktidaṁ prāpya na mumukṣeya bandhanāt

03240010 maitreya uvāca

03240011 nirvedavādinīmevaṁ manorduhitaraṁ muniḥ

03240012 dayāluḥ śālinīmāha śuklābhivyāhṛtaṁ smaran

03240020 ṛṣiruvāca

03240021 mā khido rājaputrītthamātmānaṁ pratyanindite

03240022 bhagavāṁste'kṣaro garbhamadūrātsamprapatsyate

03240031 dhṛtavratāsi bhadraṁ te damena niyamena ca

03240032 tapodraviṇadānaiśca śraddhayā ceśvaraṁ bhaja

03240041 sa tvayārādhitaḥ śuklo vitanvanmāmakaṁ yaśaḥ

03240042 chettā te hṛdayagranthimaudaryo brahmabhāvanaḥ

03240050 maitreya uvāca

03240051 devahūtyapi sandeśaṁ gauraveṇa prajāpateḥ

03240052 samyakṣraddhāya puruṣaṁ kūṭasthamabhajadgurum

03240061 tasyāṁ bahutithe kāle bhagavānmadhusūdanaḥ

03240062 kārdamaṁ vīryamāpanno jajñe'gniriva dāruṇi

03240071 avādayaṁstadā vyomni vāditrāṇi ghanāghanāḥ

03240072 gāyanti taṁ sma gandharvā nṛtyantyapsaraso mudā

03240081 petuḥ sumanaso divyāḥ khecarairapavarjitāḥ

03240082 praseduśca diśaḥ sarvā ambhāṁsi ca manāṁsi ca

03240091 tatkardamāśramapadaṁ sarasvatyā pariśritam

03240092 svayambhūḥ sākamṛṣibhirmarīcyādibhirabhyayāt

03240101 bhagavantaṁ paraṁ brahma sattvenāṁśena śatruhan

03240102 tattvasaṅkhyānavijñaptyai jātaṁ vidvānajaḥ svarāṭ

03240111 sabhājayanviśuddhena cetasā taccikīrṣitam

03240112 prahṛṣyamāṇairasubhiḥ kardamaṁ cedamabhyadhāt

03240120 brahmovāca

03240121 tvayā me'pacitistāta kalpitā nirvyalīkataḥ

03240122 yanme sañjagṛhe vākyaṁ bhavānmānada mānayan

03240131 etāvatyeva śuśrūṣā kāryā pitari putrakaiḥ

03240132 bāḍhamityanumanyeta gauraveṇa gurorvacaḥ

03240141 imā duhitaraḥ satyastava vatsa sumadhyamāḥ

03240142 sargametaṁ prabhāvaiḥ svairbṛṁhayiṣyantyanekadhā

03240151 atastvamṛṣimukhyebhyo yathāśīlaṁ yathāruci

03240152 ātmajāḥ paridehyadya vistṛṇīhi yaśo bhuvi

03240161 vedāhamādyaṁ puruṣamavatīrṇaṁ svamāyayā

03240162 bhūtānāṁ śevadhiṁ dehaṁ bibhrāṇaṁ kapilaṁ mune

03240171 jñānavijñānayogena karmaṇāmuddharanjaṭāḥ

03240172 hiraṇyakeśaḥ padmākṣaḥ padmamudrāpadāmbujaḥ

03240181 eṣa mānavi te garbhaṁ praviṣṭaḥ kaiṭabhārdanaḥ

03240182 avidyāsaṁśayagranthiṁ chittvā gāṁ vicariṣyati

03240191 ayaṁ siddhagaṇādhīśaḥ sāṅkhyācāryaiḥ susammataḥ

03240192 loke kapila ityākhyāṁ gantā te kīrtivardhanaḥ

03240200 maitreya uvāca

03240201 tāvāśvāsya jagatsraṣṭā kumāraiḥ sahanāradaḥ

03240202 haṁso haṁsena yānena tridhāmaparamaṁ yayau

03240211 gate śatadhṛtau kṣattaḥ kardamastena coditaḥ

03240212 yathoditaṁ svaduhitḥ prādādviśvasṛjāṁ tataḥ

03240221 marīcaye kalāṁ prādādanasūyāmathātraye

03240222 śraddhāmaṅgirase'yacchatpulastyāya havirbhuvam

03240231 pulahāya gatiṁ yuktāṁ kratave ca kriyāṁ satīm

03240232 khyātiṁ ca bhṛgave'yacchadvasiṣṭhāyāpyarundhatīm

03240241 atharvaṇe'dadācchāntiṁ yayā yajño vitanyate

03240242 viprarṣabhānkṛtodvāhānsadārānsamalālayat

03240251 tatasta ṛṣayaḥ kṣattaḥ kṛtadārā nimantrya tam

03240252 prātiṣṭhannandimāpannāḥ svaṁ svamāśramamaṇḍalam

03240261 sa cāvatīrṇaṁ triyugamājñāya vibudharṣabham

03240262 vivikta upasaṅgamya praṇamya samabhāṣata

03240271 aho pāpacyamānānāṁ niraye svairamaṅgalaiḥ

03240272 kālena bhūyasā nūnaṁ prasīdantīha devatāḥ

03240281 bahujanmavipakvena samyagyogasamādhinā

03240282 draṣṭuṁ yatante yatayaḥ śūnyāgāreṣu yatpadam

03240291 sa eva bhagavānadya helanaṁ na gaṇayya naḥ

03240292 gṛheṣu jāto grāmyāṇāṁ yaḥ svānāṁ pakṣapoṣaṇaḥ

03240301 svīyaṁ vākyamṛtaṁ kartumavatīrṇo'si me gṛhe

03240302 cikīrṣurbhagavānjñānaṁ bhaktānāṁ mānavardhanaḥ

03240311 tānyeva te'bhirūpāṇi rūpāṇi bhagavaṁstava

03240312 yāni yāni ca rocante svajanānāmarūpiṇaḥ

03240321 tvāṁ sūribhistattvabubhutsayāddhā sadābhivādārhaṇapādapīṭham

03240322 aiśvaryavairāgyayaśo'vabodha vīryaśriyā pūrtamahaṁ prapadye

03240331 paraṁ pradhānaṁ puruṣaṁ mahāntaṁ kālaṁ kaviṁ trivṛtaṁ lokapālam

03240332 ātmānubhūtyānugataprapañcaṁ svacchandaśaktiṁ kapilaṁ prapadye

03240341 a smābhipṛcche'dya patiṁ prajānāṁ tvayāvatīrṇarṇa utāptakāmaḥ

03240342 parivrajatpadavīmāsthito'haṁ cariṣye tvāṁ hṛdi yuñjanviśokaḥ

03240350 śrībhagavānuvāca

03240351 mayā proktaṁ hi lokasya pramāṇaṁ satyalaukike

03240352 athājani mayā tubhyaṁ yadavocamṛtaṁ mune

03240361 etanme janma loke'sminmumukṣūṇāṁ durāśayāt

03240362 prasaṅkhyānāya tattvānāṁ sammatāyātmadarśane

03240371 eṣa ātmapatho'vyakto naṣṭaḥ kālena bhūyasā

03240372 taṁ pravartayituṁ dehamimaṁ viddhi mayā bhṛtam

03240381 gaccha kāmaṁ mayāpṛṣṭo mayi sannyastakarmaṇā

03240382 jitvā sudurjayaṁ mṛtyumamṛtatvāya māṁ bhaja

03240391 māmātmānaṁ svayaṁjyotiḥ sarvabhūtaguhāśayam

03240392 ātmanyevātmanā vīkṣya viśoko'bhayamṛcchasi

03240401 mātra ādhyātmikīṁ vidyāṁ śamanīṁ sarvakarmaṇām

03240402 vitariṣye yayā cāsau bhayaṁ cātitariṣyati

03240410 maitreya uvāca

03240411 evaṁ samuditastena kapilena prajāpatiḥ

03240412 dakṣiṇīkṛtya taṁ prīto vanameva jagāma ha

03240421 vrataṁ sa āsthito maunamātmaikaśaraṇo muniḥ

03240422 niḥsaṅgo vyacaratkṣoṇīmanagniraniketanaḥ

03240431 mano brahmaṇi yuñjāno yattatsadasataḥ param

03240432 guṇāvabhāse viguṇa ekabhaktyānubhāvite

03240441 nirahaṅkṛtirnirmamaśca nirdvandvaḥ samadṛksvadṛk

03240442 pratyakpraśāntadhīrdhīraḥ praśāntormirivodadhiḥ

03240451 vāsudeve bhagavati sarvajñe pratyagātmani

03240452 pareṇa bhaktibhāvena labdhātmā muktabandhanaḥ

03240461 ātmānaṁ sarvabhūteṣu bhagavantamavasthitam

03240462 apaśyatsarvabhūtāni bhagavatyapi cātmani

03240471 icchādveṣavihīnena sarvatra samacetasā

03240472 bhagavadbhaktiyuktena prāptā bhāgavatī gatiḥ

03250010 śaunaka uvāca

03250011 kapilastattvasaṅkhyātā bhagavānātmamāyayā

03250012 jātaḥ svayamajaḥ sākṣādātmaprajñaptaye nṛṇām

03250021 na hyasya varṣmaṇaḥ puṁsāṁ varimṇaḥ sarvayoginām

03250022 viśrutau śrutadevasya bhūri tṛpyanti me'savaḥ

03250031 yadyadvidhatte bhagavānsvacchandātmātmamāyayā

03250032 tāni me śraddadhānasya kīrtanyānyanukīrtaya

03250040 sūta uvāca

03250041 dvaipāyanasakhastvevaṁ maitreyo bhagavāṁstathā

03250042 prāhedaṁ viduraṁ prīta ānvīkṣikyāṁ pracoditaḥ

03250050 maitreya uvāca

03250051 pitari prasthite'raṇyaṁ mātuḥ priyacikīrṣayā

03250052 tasminbindusare'vātsīdbhagavānkapilaḥ kila

03250061 tamāsīnamakarmāṇaṁ tattvamārgāgradarśanam

03250062 svasutaṁ devahūtyāha dhātuḥ saṁsmaratī vacaḥ

03250070 devahūtiruvāca

03250071 nirviṇṇā nitarāṁ bhūmannasadindriyatarṣaṇāt

03250072 yena sambhāvyamānena prapannāndhaṁ tamaḥ prabho

03250081 tasya tvaṁ tamaso'ndhasya duṣpārasyādya pāragam

03250082 saccakṣurjanmanāmante labdhaṁ me tvadanugrahāt

03250091 ya ādyo bhagavānpuṁsāmīśvaro vai bhavānkila

03250092 lokasya tamasāndhasya cakṣuḥ sūrya ivoditaḥ

03250101 atha me deva sammohamapākraṣṭuṁ tvamarhasi

03250102 yo'vagraho'haṁ mametītyetasminyojitastvayā

03250111 taṁ tvā gatāhaṁ śaraṇaṁ śaraṇyaṁ svabhṛtyasaṁsārataroḥ kuṭhāram

03250112 jijñāsayāhaṁ prakṛteḥ pūruṣasya namāmi saddharmavidāṁ variṣṭham

03250120 maitreya uvāca

03250121 iti svamāturniravadyamīpsitaṁ niśamya puṁsāmapavargavardhanam

03250122 dhiyābhinandyātmavatāṁ satāṁ gatirbabhāṣa īṣatsmitaśobhitānanaḥ

03250130 śrībhagavānuvāca

03250131 yoga ādhyātmikaḥ puṁsāṁ mato niḥśreyasāya me

03250132 atyantoparatiryatra duḥkhasya ca sukhasya ca

03250141 tamimaṁ te pravakṣyāmi yamavocaṁ purānaghe

03250142 ṛṣīṇāṁ śrotukāmānāṁ yogaṁ sarvāṅganaipuṇam

03250151 cetaḥ khalvasya bandhāya muktaye cātmano matam

03250152 guṇeṣu saktaṁ bandhāya rataṁ vā puṁsi muktaye

03250161 ahaṁ mamābhimānotthaiḥ kāmalobhādibhirmalaiḥ

03250162 vītaṁ yadā manaḥ śuddhamaduḥkhamasukhaṁ samam

03250171 tadā puruṣa ātmānaṁ kevalaṁ prakṛteḥ param

03250172 nirantaraṁ svayaṁjyotiraṇimānamakhaṇḍitam

03250181 jñānavairāgyayuktena bhaktiyuktena cātmanā

03250182 paripaśyatyudāsīnaṁ prakṛtiṁ ca hataujasam

03250191 na yujyamānayā bhaktyā bhagavatyakhilātmani

03250192 sadṛśo'sti śivaḥ panthā yogināṁ brahmasiddhaye

03250201 prasaṅgamajaraṁ pāśamātmanaḥ kavayo viduḥ

03250202 sa eva sādhuṣu kṛto mokṣadvāramapāvṛtam

03250211 titikṣavaḥ kāruṇikāḥ suhṛdaḥ sarvadehinām

03250212 ajātaśatravaḥ śāntāḥ sādhavaḥ sādhubhūṣaṇāḥ

03250221 mayyananyena bhāvena bhaktiṁ kurvanti ye dṛḍhām

03250222 matkṛte tyaktakarmāṇastyaktasvajanabāndhavāḥ

03250231 madāśrayāḥ kathā mṛṣṭāḥ śṛṇvanti kathayanti ca

03250232 tapanti vividhāstāpā naitānmadgatacetasaḥ

03250241 ta ete sādhavaḥ sādhvi sarvasaṅgavivarjitāḥ

03250242 saṅgasteṣvatha te prārthyaḥ saṅgadoṣaharā hi te

03250251 satāṁ prasaṅgānmama vīryasaṁvido bhavanti hṛtkarṇarasāyanāḥ kathāḥ

03250252 tajjoṣaṇādāśvapavargavartmani śraddhā ratirbhaktiranukramiṣyati

03250261 bhaktyā pumānjātavirāga aindriyāddṛṣṭaśrutānmadracanānucintayā

03250262 cittasya yatto grahaṇe yogayukto yatiṣyate ṛjubhiryogamārgaiḥ

03250271 asevayāyaṁ prakṛterguṇānāṁ jñānena vairāgyavijṛmbhitena

03250272 yogena mayyarpitayā ca bhaktyā māṁ pratyagātmānamihāvarundhe

03250280 devahūtiruvāca

03250281 kācittvayyucitā bhaktiḥ kīdṛśī mama gocarā

03250282 yayā padaṁ te nirvāṇamañjasānvāśnavā aham

03250291 yo yogo bhagavadbāṇo nirvāṇātmaṁstvayoditaḥ

03250292 kīdṛśaḥ kati cāṅgāni yatastattvāvabodhanam

03250301 tadetanme vijānīhi yathāhaṁ mandadhīrhare

03250302 sukhaṁ buddhyeya durbodhaṁ yoṣā bhavadanugrahāt

03250310 maitreya uvāca

03250311 viditvārthaṁ kapilo māturitthaṁ jātasneho yatra tanvābhijātaḥ

03250312 tattvāmnāyaṁ yatpravadanti sāṅkhyaṁ provāca vai bhaktivitānayogam

03250320 śrībhagavānuvāca

03250321 devānāṁ guṇaliṅgānāmānuśravikakarmaṇām

03250322 sattva evaikamanaso vṛttiḥ svābhāvikī tu yā

03250341 animittā bhāgavatī bhaktiḥ siddhergarīyasī

03250342 jarayatyāśu yā kośaṁ nigīrṇamanalo yathā

03250351 naikātmatāṁ me spṛhayanti kecinmatpādasevābhiratā madīhāḥ

03250352 ye'nyonyato bhāgavatāḥ prasajya sabhājayante mama pauruṣāṇi

03250361 paśyanti te me rucirāṇyamba santaḥ prasannavaktrāruṇalocanāni

03250362 rūpāṇi divyāni varapradāni sākaṁ vācaṁ spṛhaṇīyāṁ vadanti

03250371 tairdarśanīyāvayavairudāra vilāsahāsekṣitavāmasūktaiḥ

03250372 hṛtātmano hṛtaprāṇāṁśca bhaktiranicchato me gatimaṇvīṁ prayuṅkte

03250381 atho vibhūtiṁ mama māyāvinastāmaiśvaryamaṣṭāṅgamanupravṛttam

03250382 śriyaṁ bhāgavatīṁ vāspṛhayanti bhadrāṁ parasya me te'śnuvate tu loke

03250391 na karhicinmatparāḥ śāntarūpe naṅkṣyanti no me'nimiṣo leḍhi hetiḥ

03250392 yeṣāmahaṁ priya ātmā sutaśca sakhā guruḥ suhṛdo daivamiṣṭam

03250401 imaṁ lokaṁ tathaivāmumātmānamubhayāyinam

03250402 ātmānamanu ye ceha ye rāyaḥ paśavo gṛhāḥ

03250411 visṛjya sarvānanyāṁśca māmevaṁ viśvatomukham

03250412 bhajantyananyayā bhaktyā tānmṛtyoratipāraye

03250421 nānyatra madbhagavataḥ pradhānapuruṣeśvarāt

03250422 ātmanaḥ sarvabhūtānāṁ bhayaṁ tīvraṁ nivartate

03250431 madbhayādvāti vāto'yaṁ sūryastapati madbhayāt

03250432 varṣatīndro dahatyagnirmṛtyuścarati madbhayāt

03250441 jñānavairāgyayuktena bhaktiyogena yoginaḥ

03250442 kṣemāya pādamūlaṁ me praviśantyakutobhayam

03250451 etāvāneva loke'sminpuṁsāṁ niḥśreyasodayaḥ

03250452 tīvreṇa bhaktiyogena mano mayyarpitaṁ sthiram

03260010 śrībhagavānuvāca

03260011 atha te sampravakṣyāmi tattvānāṁ lakṣaṇaṁ pṛthak

03260012 yadviditvā vimucyeta puruṣaḥ prākṛtairguṇaiḥ

03260021 jñānaṁ niḥśreyasārthāya puruṣasyātmadarśanam

03260022 yadāhurvarṇaye tatte hṛdayagranthibhedanam

03260031 anādirātmā puruṣo nirguṇaḥ prakṛteḥ paraḥ

03260032 pratyagdhāmā svayaṁjyotirviśvaṁ yena samanvitam

03260041 sa eṣa prakṛtiṁ sūkṣmāṁ daivīṁ guṇamayīṁ vibhuḥ

03260042 yadṛcchayaivopagatāmabhyapadyata līlayā

03260051 guṇairvicitrāḥ sṛjatīṁ sarūpāḥ prakṛtiṁ prajāḥ

03260052 vilokya mumuhe sadyaḥ sa iha jñānagūhayā

03260061 evaṁ parābhidhyānena kartṛtvaṁ prakṛteḥ pumān

03260062 karmasu kriyamāṇeṣu guṇairātmani manyate

03260071 tadasya saṁsṛtirbandhaḥ pāratantryaṁ ca tatkṛtam

03260072 bhavatyakarturīśasya sākṣiṇo nirvṛtātmanaḥ

03260081 kāryakāraṇakartṛtve kāraṇaṁ prakṛtiṁ viduḥ

03260082 bhoktṛtve sukhaduḥkhānāṁ puruṣaṁ prakṛteḥ param

03260090 devahūtiruvāca

03260091 prakṛteḥ puruṣasyāpi lakṣaṇaṁ puruṣottama

03260092 brūhi kāraṇayorasya sadasacca yadātmakam

03260100 śrībhagavānuvāca

03260101 yattattriguṇamavyaktaṁ nityaṁ sadasadātmakam

03260102 pradhānaṁ prakṛtiṁ prāhuraviśeṣaṁ viśeṣavat

03260111 pañcabhiḥ pañcabhirbrahma caturbhirdaśabhistathā

03260112 etaccaturviṁśatikaṁ gaṇaṁ prādhānikaṁ viduḥ

03260121 mahābhūtāni pañcaiva bhūrāpo'gnirmarunnabhaḥ

03260122 tanmātrāṇi ca tāvanti gandhādīni matāni me

03260131 indriyāṇi daśa śrotraṁ tvagdṛgrasananāsikāḥ

03260132 vākkarau caraṇau meḍhraṁ pāyurdaśama ucyate

03260141 mano buddhirahaṅkāraścittamityantarātmakam

03260142 caturdhā lakṣyate bhedo vṛttyā lakṣaṇarūpayā

03260151 etāvāneva saṅkhyāto brahmaṇaḥ saguṇasya ha

03260152 sanniveśo mayā prokto yaḥ kālaḥ pañcaviṁśakaḥ

03260161 prabhāvaṁ pauruṣaṁ prāhuḥ kālameke yato bhayam

03260162 ahaṅkāravimūḍhasya kartuḥ prakṛtimīyuṣaḥ

03260171 prakṛterguṇasāmyasya nirviśeṣasya mānavi

03260172 ceṣṭā yataḥ sa bhagavānkāla ityupalakṣitaḥ

03260181 antaḥ puruṣarūpeṇa kālarūpeṇa yo bahiḥ

03260182 samanvetyeṣa sattvānāṁ bhagavānātmamāyayā

03260191 daivātkṣubhitadharmiṇyāṁ svasyāṁ yonau paraḥ pumān

03260192 ādhatta vīryaṁ sāsūta mahattattvaṁ hiraṇmayam

03260201 viśvamātmagataṁ vyañjankūṭastho jagadaṅkuraḥ

03260202 svatejasāpibattīvramātmaprasvāpanaṁ tamaḥ

03260211 yattatsattvaguṇaṁ svacchaṁ śāntaṁ bhagavataḥ padam

03260212 yadāhurvāsudevākhyaṁ cittaṁ tanmahadātmakam

03260221 svacchatvamavikāritvaṁ śāntatvamiti cetasaḥ

03260222 vṛttibhirlakṣaṇaṁ proktaṁ yathāpāṁ prakṛtiḥ parā

03260231 mahattattvādvikurvāṇādbhagavadvīryasambhavāt

03260232 kriyāśaktirahaṅkārastrividhaḥ samapadyata

03260241 vaikārikastaijasaśca tāmasaśca yato bhavaḥ

03260242 manasaścendriyāṇāṁ ca bhūtānāṁ mahatāmapi

03260251 sahasraśirasaṁ sākṣādyamanantaṁ pracakṣate

03260252 saṅkarṣaṇākhyaṁ puruṣaṁ bhūtendriyamanomayam

03260261 kartṛtvaṁ karaṇatvaṁ ca kāryatvaṁ ceti lakṣaṇam

03260262 śāntaghoravimūḍhatvamiti vā syādahaṅkṛteḥ

03260271 vaikārikādvikurvāṇānmanastattvamajāyata

03260272 yatsaṅkalpavikalpābhyāṁ vartate kāmasambhavaḥ

03260281 yadvidurhyaniruddhākhyaṁ hṛṣīkāṇāmadhīśvaram

03260282 śāradendīvaraśyāmaṁ saṁrādhyaṁ yogibhiḥ śanaiḥ

03260291 taijasāttu vikurvāṇādbuddhitattvamabhūtsati

03260292 dravyasphuraṇavijñānamindriyāṇāmanugrahaḥ

03260301 saṁśayo'tha viparyāso niścayaḥ smṛtireva ca

03260302 svāpa ityucyate buddherlakṣaṇaṁ vṛttitaḥ pṛthak

03260311 taijasānīndriyāṇyeva kriyājñānavibhāgaśaḥ

03260312 prāṇasya hi kriyāśaktirbuddhervijñānaśaktitā

03260321 tāmasācca vikurvāṇādbhagavadvīryacoditāt

03260322 śabdamātramabhūttasmānnabhaḥ śrotraṁ tu śabdagam

03260331 arthāśrayatvaṁ śabdasya draṣṭurliṅgatvameva ca

03260332 tanmātratvaṁ ca nabhaso lakṣaṇaṁ kavayo viduḥ

03260341 bhūtānāṁ chidradātṛtvaṁ bahirantarameva ca

03260342 prāṇendriyātmadhiṣṇyatvaṁ nabhaso vṛttilakṣaṇam

03260351 nabhasaḥ śabdatanmātrātkālagatyā vikurvataḥ

03260352 sparśo'bhavattato vāyustvaksparśasya ca saṅgrahaḥ

03260361 mṛdutvaṁ kaṭhinatvaṁ ca śaityamuṣṇatvameva ca

03260362 etatsparśasya sparśatvaṁ tanmātratvaṁ nabhasvataḥ

03260371 cālanaṁ vyūhanaṁ prāptirnetṛtvaṁ dravyaśabdayoḥ

03260372 sarvendriyāṇāmātmatvaṁ vāyoḥ karmābhilakṣaṇam

03260381 vāyośca sparśatanmātrādrūpaṁ daiveritādabhūt

03260382 samutthitaṁ tatastejaścakṣū rūpopalambhanam

03260391 dravyākṛtitvaṁ guṇatā vyaktisaṁsthātvameva ca

03260392 tejastvaṁ tejasaḥ sādhvi rūpamātrasya vṛttayaḥ

03260401 dyotanaṁ pacanaṁ pānamadanaṁ himamardanam

03260402 tejaso vṛttayastvetāḥ śoṣaṇaṁ kṣuttṛḍeva ca

03260411 rūpamātrādvikurvāṇāttejaso daivacoditāt

03260412 rasamātramabhūttasmādambho jihvā rasagrahaḥ

03260421 kaṣāyo madhurastiktaḥ kaṭvamla iti naikadhā

03260422 bhautikānāṁ vikāreṇa rasa eko vibhidyate

03260431 kledanaṁ piṇḍanaṁ tṛptiḥ prāṇanāpyāyanondanam

03260432 tāpāpanodo bhūyastvamambhaso vṛttayastvimāḥ

03260441 rasamātrādvikurvāṇādambhaso daivacoditāt

03260442 gandhamātramabhūttasmātpṛthvī ghrāṇastu gandhagaḥ

03260451 karambhapūtisaurabhya śāntogrāmlādibhiḥ pṛthak

03260452 dravyāvayavavaiṣamyādgandha eko vibhidyate

03260461 bhāvanaṁ brahmaṇaḥ sthānaṁ dhāraṇaṁ sadviśeṣaṇam

03260462 sarvasattvaguṇodbhedaḥ pṛthivīvṛttilakṣaṇam

03260471 nabhoguṇaviśeṣo'rtho yasya tacchrotramucyate

03260472 vāyorguṇaviśeṣo'rtho yasya tatsparśanaṁ viduḥ

03260481 tejoguṇaviśeṣo'rtho yasya taccakṣurucyate

03260482 ambhoguṇaviśeṣo'rtho yasya tadrasanaṁ viduḥ

03260483 bhūmerguṇaviśeṣo'rtho yasya sa ghrāṇa ucyate

03260491 parasya dṛśyate dharmo hyaparasminsamanvayāt

03260492 ato viśeṣo bhāvānāṁ bhūmāvevopalakṣyate

03260501 etānyasaṁhatya yadā mahadādīni sapta vai

03260502 kālakarmaguṇopeto jagadādirupāviśat

03260511 tatastenānuviddhebhyo yuktebhyo'ṇḍamacetanam

03260512 utthitaṁ puruṣo yasmādudatiṣṭhadasau virāṭ

03260521 etadaṇḍaṁ viśeṣākhyaṁ kramavṛddhairdaśottaraiḥ

03260522 toyādibhiḥ parivṛtaṁ pradhānenāvṛtairbahiḥ

03260523 yatra lokavitāno'yaṁ rūpaṁ bhagavato hareḥ

03260531 hiraṇmayādaṇḍakośādutthāya salile śayāt

03260532 tamāviśya mahādevo bahudhā nirbibheda kham

03260541 nirabhidyatāsya prathamaṁ mukhaṁ vāṇī tato'bhavat

03260542 vāṇyā vahniratho nāse prāṇoto ghrāṇa etayoḥ

03260551 ghrāṇādvāyurabhidyetāmakṣiṇī cakṣuretayoḥ

03260552 tasmātsūryo nyabhidyetāṁ karṇau śrotraṁ tato diśaḥ

03260561 nirbibheda virājastvag romaśmaśrvādayastataḥ

03260562 tata oṣadhayaścāsanśiśnaṁ nirbibhide tataḥ

03260571 retastasmādāpa āsannirabhidyata vai gudam

03260572 gudādapāno'pānācca mṛtyurlokabhayaṅkaraḥ

03260581 hastau ca nirabhidyetāṁ balaṁ tābhyāṁ tataḥ svarāṭ

03260582 pādau ca nirabhidyetāṁ gatistābhyāṁ tato hariḥ

03260591 nāḍyo'sya nirabhidyanta tābhyo lohitamābhṛtam

03260592 nadyastataḥ samabhavannudaraṁ nirabhidyata

03260601 kṣutpipāse tataḥ syātāṁ samudrastvetayorabhūt

03260602 athāsya hṛdayaṁ bhinnaṁ hṛdayānmana utthitam

03260611 manasaścandramā jāto buddhirbuddhergirāṁ patiḥ

03260612 ahaṅkārastato rudraścittaṁ caityastato'bhavat

03260621 ete hyabhyutthitā devā naivāsyotthāpane'śakan

03260622 punarāviviśuḥ khāni tamutthāpayituṁ kramāt

03260631 vahnirvācā mukhaṁ bheje nodatiṣṭhattadā virāṭ

03260632 ghrāṇena nāsike vāyurnodatiṣṭhattadā virāṭ

03260641 akṣiṇī cakṣuṣādityo nodatiṣṭhattadā virāṭ

03260642 śrotreṇa karṇau ca diśo nodatiṣṭhattadā virāṭ

03260651 tvacaṁ romabhiroṣadhyo nodatiṣṭhattadā virāṭ

03260652 retasā śiśnamāpastu nodatiṣṭhattadā virāṭ

03260661 gudaṁ mṛtyurapānena nodatiṣṭhattadā virāṭ

03260662 hastāvindro balenaiva nodatiṣṭhattadā virāṭ

03260671 viṣṇurgatyaiva caraṇau nodatiṣṭhattadā virāṭ

03260672 nāḍīrnadyo lohitena nodatiṣṭhattadā virāṭ

03260681 kṣuttṛḍbhyāmudaraṁ sindhurnodatiṣṭhattadā virāṭ

03260682 hṛdayaṁ manasā candro nodatiṣṭhattadā virāṭ

03260691 buddhyā brahmāpi hṛdayaṁ nodatiṣṭhattadā virāṭ

03260692 rudro'bhimatyā hṛdayaṁ nodatiṣṭhattadā virāṭ

03260701 cittena hṛdayaṁ caityaḥ kṣetrajñaḥ prāviśadyadā

03260702 virāṭtadaiva puruṣaḥ salilādudatiṣṭhata

03260711 yathā prasuptaṁ puruṣaṁ prāṇendriyamanodhiyaḥ

03260712 prabhavanti vinā yena notthāpayitumojasā

03260721 tamasminpratyagātmānaṁ dhiyā yogapravṛttayā

03260722 bhaktyā viraktyā jñānena vivicyātmani cintayet

03270010 śrībhagavānuvāca

03270011 prakṛtistho'pi puruṣo nājyate prākṛtairguṇaiḥ

03270012 avikārādakartṛtvānnirguṇatvājjalārkavat

03270021 sa eṣa yarhi prakṛterguṇeṣvabhiviṣajjate

03270022 ahaṅkriyāvimūḍhātmā kartāsmītyabhimanyate

03270031 tena saṁsārapadavīmavaśo'bhyetyanirvṛtaḥ

03270032 prāsaṅgikaiḥ karmadoṣaiḥ sadasanmiśrayoniṣu

03270041 arthe hyavidyamāne'pi saṁsṛtirna nivartate

03270042 dhyāyato viṣayānasya svapne'narthāgamo yathā

03270051 ata eva śanaiścittaṁ prasaktamasatāṁ pathi

03270052 bhaktiyogena tīvreṇa viraktyā ca nayedvaśam

03270061 yamādibhiryogapathairabhyasañśraddhayānvitaḥ

03270062 mayi bhāvena satyena matkathāśravaṇena ca

03270071 sarvabhūtasamatvena nirvaireṇāprasaṅgataḥ

03270072 brahmacaryeṇa maunena svadharmeṇa balīyasā

03270081 yadṛcchayopalabdhena santuṣṭo mitabhuṅmuniḥ

03270082 viviktaśaraṇaḥ śānto maitraḥ karuṇa ātmavān

03270091 sānubandhe ca dehe'sminnakurvannasadāgraham

03270092 jñānena dṛṣṭatattvena prakṛteḥ puruṣasya ca

03270101 nivṛttabuddhyavasthāno dūrībhūtānyadarśanaḥ

03270102 upalabhyātmanātmānaṁ cakṣuṣevārkamātmadṛk

03270111 muktaliṅgaṁ sadābhāsamasati pratipadyate

03270112 sato bandhumasaccakṣuḥ sarvānusyūtamadvayam

03270121 yathā jalastha ābhāsaḥ sthalasthenāvadṛśyate

03270122 svābhāsena tathā sūryo jalasthena divi sthitaḥ

03270131 evaṁ trivṛdahaṅkāro bhūtendriyamanomayaiḥ

03270132 svābhāsairlakṣito'nena sadābhāsena satyadṛk

03270141 bhūtasūkṣmendriyamano buddhyādiṣviha nidrayā

03270142 līneṣvasati yastatra vinidro nirahaṅkriyaḥ

03270151 manyamānastadātmānamanaṣṭo naṣṭavanmṛṣā

03270152 naṣṭe'haṅkaraṇe draṣṭā naṣṭavitta ivāturaḥ

03270161 evaṁ pratyavamṛśyāsāvātmānaṁ pratipadyate

03270162 sāhaṅkārasya dravyasya yo'vasthānamanugrahaḥ

03270170 devahūtiruvāca

03270171 puruṣaṁ prakṛtirbrahmanna vimuñcati karhicit

03270172 anyonyāpāśrayatvācca nityatvādanayoḥ prabho

03270181 yathā gandhasya bhūmeśca na bhāvo vyatirekataḥ

03270182 apāṁ rasasya ca yathā tathā buddheḥ parasya ca

03270191 akartuḥ karmabandho'yaṁ puruṣasya yadāśrayaḥ

03270192 guṇeṣu satsu prakṛteḥ kaivalyaṁ teṣvataḥ katham

03270201 kvacittattvāvamarśena nivṛttaṁ bhayamulbaṇam

03270202 anivṛttanimittatvātpunaḥ pratyavatiṣṭhate

03270210 śrībhagavānuvāca

03270211 animittanimittena svadharmeṇāmalātmanā

03270212 tīvrayā mayi bhaktyā ca śrutasambhṛtayā ciram

03270221 jñānena dṛṣṭatattvena vairāgyeṇa balīyasā

03270222 tapoyuktena yogena tīvreṇātmasamādhinā

03270231 prakṛtiḥ puruṣasyeha dahyamānā tvaharniśam

03270232 tirobhavitrī śanakairagneryonirivāraṇiḥ

03270241 bhuktabhogā parityaktā dṛṣṭadoṣā ca nityaśaḥ

03270242 neśvarasyāśubhaṁ dhatte sve mahimni sthitasya ca

03270251 yathā hyapratibuddhasya prasvāpo bahvanarthabhṛt

03270252 sa eva pratibuddhasya na vai mohāya kalpate

03270261 evaṁ viditatattvasya prakṛtirmayi mānasam

03270262 yuñjato nāpakuruta ātmārāmasya karhicit

03270271 yadaivamadhyātmarataḥ kālena bahujanmanā

03270272 sarvatra jātavairāgya ābrahmabhuvanānmuniḥ

03270281 madbhaktaḥ pratibuddhārtho matprasādena bhūyasā

03270282 niḥśreyasaṁ svasaṁsthānaṁ kaivalyākhyaṁ madāśrayam

03270291 prāpnotīhāñjasā dhīraḥ svadṛśā cchinnasaṁśayaḥ

03270292 yadgatvā na nivarteta yogī liṅgādvinirgame

03270301 yadā na yogopacitāsu ceto māyāsu siddhasya viṣajjate'ṅga

03270302 ananyahetuṣvatha me gatiḥ syādātyantikī yatra na mṛtyuhāsaḥ

03280010 śrībhagavānuvāca

03280011 yogasya lakṣaṇaṁ vakṣye sabījasya nṛpātmaje

03280012 mano yenaiva vidhinā prasannaṁ yāti satpatham

03280021 svadharmācaraṇaṁ śaktyā vidharmācca nivartanam

03280022 daivāllabdhena santoṣa ātmaviccaraṇārcanam

03280031 grāmyadharmanivṛttiśca mokṣadharmaratistathā

03280032 mitamedhyādanaṁ śaśvadviviktakṣemasevanam

03280041 ahiṁsā satyamasteyaṁ yāvadarthaparigrahaḥ

03280042 brahmacaryaṁ tapaḥ śaucaṁ svādhyāyaḥ puruṣārcanam

03280051 maunaṁ sadāsanajayaḥ sthairyaṁ prāṇajayaḥ śanaiḥ

03280052 pratyāhāraścendriyāṇāṁ viṣayānmanasā hṛdi

03280061 svadhiṣṇyānāmekadeśe manasā prāṇadhāraṇam

03280062 vaikuṇṭhalīlābhidhyānaṁ samādhānaṁ tathātmanaḥ

03280071 etairanyaiśca pathibhirmano duṣṭamasatpatham

03280072 buddhyā yuñjīta śanakairjitaprāṇo hyatandritaḥ

03280081 śucau deśe pratiṣṭhāpya vijitāsana āsanam

03280082 tasminsvasti samāsīna ṛjukāyaḥ samabhyaset

03280091 prāṇasya śodhayenmārgaṁ pūrakumbhakarecakaiḥ

03280092 pratikūlena vā cittaṁ yathā sthiramacañcalam

03280101 mano'cirātsyādvirajaṁ jitaśvāsasya yoginaḥ

03280102 vāyvagnibhyāṁ yathā lohaṁ dhmātaṁ tyajati vai malam

03280111 prāṇāyāmairdaheddoṣāndhāraṇābhiśca kilbiṣān

03280112 pratyāhāreṇa saṁsargāndhyānenānīśvarānguṇān

03280121 yadā manaḥ svaṁ virajaṁ yogena susamāhitam

03280122 kāṣṭhāṁ bhagavato dhyāyetsvanāsāgrāvalokanaḥ

03280131 prasannavadanāmbhojaṁ padmagarbhāruṇekṣaṇam

03280132 nīlotpaladalaśyāmaṁ śaṅkhacakragadādharam

03280141 lasatpaṅkajakiñjalka pītakauśeyavāsasam

03280142 śrīvatsavakṣasaṁ bhrājatkaustubhāmuktakandharam

03280151 mattadvirephakalayā parītaṁ vanamālayā

03280152 parārdhyahāravalaya kirīṭāṅgadanūpuram

03280161 kāñcīguṇollasacchroṇiṁ hṛdayāmbhojaviṣṭaram

03280162 darśanīyatamaṁ śāntaṁ manonayanavardhanam

03280171 apīcyadarśanaṁ śaśvatsarvalokanamaskṛtam

03280172 santaṁ vayasi kaiśore bhṛtyānugrahakātaram

03280181 kīrtanyatīrthayaśasaṁ puṇyaślokayaśaskaram

03280182 dhyāyeddevaṁ samagrāṅgaṁ yāvanna cyavate manaḥ

03280191 sthitaṁ vrajantamāsīnaṁ śayānaṁ vā guhāśayam

03280192 prekṣaṇīyehitaṁ dhyāyecchuddhabhāvena cetasā

03280201 tasminlabdhapadaṁ cittaṁ sarvāvayavasaṁsthitam

03280202 vilakṣyaikatra saṁyujyādaṅge bhagavato muniḥ

03280211 sañcintayedbhagavataścaraṇāravindaṁ

03280212 vajrāṅkuśadhvajasaroruhalāñchanāḍhyam

03280213 uttuṅgaraktavilasannakhacakravāla

03280214 jyotsnābhirāhatamahaddhṛdayāndhakāram

03280221 yacchaucaniḥsṛtasaritpravarodakena

03280222 tīrthena mūrdhnyadhikṛtena śivaḥ śivo'bhūt

03280223 dhyāturmanaḥśamalaśailanisṛṣṭavajraṁ

03280224 dhyāyecciraṁ bhagavataścaraṇāravindam

03280231 jānudvayaṁ jalajalocanayā jananyā

03280232 lakṣmyākhilasya suravanditayā vidhātuḥ

03280233 ūrvornidhāya karapallavarociṣā yat

03280234 saṁlālitaṁ hṛdi vibhorabhavasya kuryāt

03280241 ūrū suparṇabhujayoradhi śobhamānāv

03280242 ojonidhī atasikākusumāvabhāsau

03280243 vyālambipītavaravāsasi vartamāna

03280244 kāñcīkalāpaparirambhi nitambabimbam

03280251 nābhihradaṁ bhuvanakośaguhodarasthaṁ

03280252 yatrātmayonidhiṣaṇākhilalokapadmam

03280253 vyūḍhaṁ harinmaṇivṛṣastanayoramuṣya

03280254 dhyāyeddvayaṁ viśadahāramayūkhagauram

03280261 vakṣo'dhivāsamṛṣabhasya mahāvibhūteḥ

03280262 puṁsāṁ manonayananirvṛtimādadhānam

03280263 kaṇṭhaṁ ca kaustubhamaṇeradhibhūṣaṇārthaṁ

03280264 kuryānmanasyakhilalokanamaskṛtasya

03280271 bāhūṁśca mandaragireḥ parivartanena

03280272 nirṇiktabāhuvalayānadhilokapālān

03280273 sañcintayeddaśaśatāramasahyatejaḥ

03280274 śaṅkhaṁ ca tatkarasaroruharājahaṁsam

03280281 kaumodakīṁ bhagavato dayitāṁ smareta

03280282 digdhāmarātibhaṭaśoṇitakardamena

03280283 mālāṁ madhuvratavarūthagiropaghuṣṭāṁ

03280284 caityasya tattvamamalaṁ maṇimasya kaṇṭhe

03280291 bhṛtyānukampitadhiyeha gṛhītamūrteḥ

03280292 sañcintayedbhagavato vadanāravindam

03280293 yadvisphuranmakarakuṇḍalavalgitena

03280294 vidyotitāmalakapolamudāranāsam

03280301 yacchrīniketamalibhiḥ parisevyamānaṁ

03280302 bhūtyā svayā kuṭilakuntalavṛndajuṣṭam

03280303 mīnadvayāśrayamadhikṣipadabjanetraṁ

03280304 dhyāyenmanomayamatandrita ullasadbhru

03280311 tasyāvalokamadhikaṁ kṛpayātighora

03280312 tāpatrayopaśamanāya nisṛṣṭamakṣṇoḥ

03280313 snigdhasmitānuguṇitaṁ vipulaprasādaṁ

03280314 dhyāyecciraṁ vipulabhāvanayā guhāyām

03280321 hāsaṁ hareravanatākhilalokatīvra

03280322 śokāśrusāgaraviśoṣaṇamatyudāram

03280323 sammohanāya racitaṁ nijamāyayāsya

03280324 bhrūmaṇḍalaṁ munikṛte makaradhvajasya

03280331 dhyānāyanaṁ prahasitaṁ bahulādharoṣṭha

03280332 bhāsāruṇāyitatanudvijakundapaṅkti

03280333 dhyāyetsvadehakuhare'vasitasya viṣṇor

03280334 bhaktyārdrayārpitamanā na pṛthagdidṛkṣet

03280341 evaṁ harau bhagavati pratilabdhabhāvo

03280342 bhaktyā dravaddhṛdaya utpulakaḥ pramodāt

03280343 autkaṇṭhyabāṣpakalayā muhurardyamānas

03280344 taccāpi cittabaḍiśaṁ śanakairviyuṅkte

03280351 muktāśrayaṁ yarhi nirviṣayaṁ viraktaṁ

03280352 nirvāṇamṛcchati manaḥ sahasā yathārciḥ

03280353 ātmānamatra puruṣo'vyavadhānamekam

03280354 anvīkṣate pratinivṛttaguṇapravāhaḥ

03280361 so'pyetayā caramayā manaso nivṛttyā

03280362 tasminmahimnyavasitaḥ sukhaduḥkhabāhye

03280363 hetutvamapyasati kartari duḥkhayoryat

03280364 svātmanvidhatta upalabdhaparātmakāṣṭhaḥ

03280371 dehaṁ ca taṁ na caramaḥ sthitamutthitaṁ vā

03280372 siddho vipaśyati yato'dhyagamatsvarūpam

03280373 daivādupetamatha daivavaśādapetaṁ

03280374 vāso yathā parikṛtaṁ madirāmadāndhaḥ

03280381 deho'pi daivavaśagaḥ khalu karma yāvat

03280382 svārambhakaṁ pratisamīkṣata eva sāsuḥ

03280383 taṁ saprapañcamadhirūḍhasamādhiyogaḥ

03280384 svāpnaṁ punarna bhajate pratibuddhavastuḥ

03280391 yathā putrācca vittācca pṛthaṅmartyaḥ pratīyate

03280392 apyātmatvenābhimatāddehādeḥ puruṣastathā

03280401 yatholmukādvisphuliṅgāddhūmādvāpi svasambhavāt

03280402 apyātmatvenābhimatādyathāgniḥ pṛthagulmukāt

03280411 bhūtendriyāntaḥkaraṇātpradhānājjīvasaṁjñitāt

03280412 ātmā tathā pṛthagdraṣṭā bhagavānbrahmasaṁjñitaḥ

03280421 sarvabhūteṣu cātmānaṁ sarvabhūtāni cātmani

03280422 īkṣetānanyabhāvena bhūteṣviva tadātmatām

03280431 svayoniṣu yathā jyotirekaṁ nānā pratīyate

03280432 yonīnāṁ guṇavaiṣamyāttathātmā prakṛtau sthitaḥ

03280441 tasmādimāṁ svāṁ prakṛtiṁ daivīṁ sadasadātmikām

03280442 durvibhāvyāṁ parābhāvya svarūpeṇāvatiṣṭhate

03290010 devahūtiruvāca

03290011 lakṣaṇaṁ mahadādīnāṁ prakṛteḥ puruṣasya ca

03290012 svarūpaṁ lakṣyate'mīṣāṁ yena tatpāramārthikam

03290021 yathā sāṅkhyeṣu kathitaṁ yanmūlaṁ tatpracakṣate

03290022 bhaktiyogasya me mārgaṁ brūhi vistaraśaḥ prabho

03290031 virāgo yena puruṣo bhagavansarvato bhavet

03290032 ācakṣva jīvalokasya vividhā mama saṁsṛtīḥ

03290041 kālasyeśvararūpasya pareṣāṁ ca parasya te

03290042 svarūpaṁ bata kurvanti yaddhetoḥ kuśalaṁ janāḥ

03290051 lokasya mithyābhimateracakṣuṣaściraṁ prasuptasya tamasyanāśraye

03290052 śrāntasya karmasvanuviddhayā dhiyā tvamāvirāsīḥ kila yogabhāskaraḥ

03290060 maitreya uvāca

03290061 iti māturvacaḥ ślakṣṇaṁ pratinandya mahāmuniḥ

03290062 ābabhāṣe kuruśreṣṭha prītastāṁ karuṇārditaḥ

03290070 śrībhagavānuvāca

03290071 bhaktiyogo bahuvidho mārgairbhāmini bhāvyate

03290072 svabhāvaguṇamārgeṇa puṁsāṁ bhāvo vibhidyate

03290081 abhisandhāya yo hiṁsāṁ dambhaṁ mātsaryameva vā

03290082 saṁrambhī bhinnadṛgbhāvaṁ mayi kuryātsa tāmasaḥ

03290091 viṣayānabhisandhāya yaśa aiśvaryameva vā

03290092 arcādāvarcayedyo māṁ pṛthagbhāvaḥ sa rājasaḥ

03290101 karmanirhāramuddiśya parasminvā tadarpaṇam

03290102 yajedyaṣṭavyamiti vā pṛthagbhāvaḥ sa sāttvikaḥ

03290111 madguṇaśrutimātreṇa mayi sarvaguhāśaye

03290112 manogatiravicchinnā yathā gaṅgāmbhaso'mbudhau

03290121 lakṣaṇaṁ bhaktiyogasya nirguṇasya hyudāhṛtam

03290122 ahaitukyavyavahitā yā bhaktiḥ puruṣottame

03290131 sālokyasārṣṭisāmīpya sārūpyaikatvamapyuta

03290132 dīyamānaṁ na gṛhṇanti vinā matsevanaṁ janāḥ

03290141 sa eva bhaktiyogākhya ātyantika udāhṛtaḥ

03290142 yenātivrajya triguṇaṁ madbhāvāyopapadyate

03290151 niṣevitenānimittena svadharmeṇa mahīyasā

03290152 kriyāyogena śastena nātihiṁsreṇa nityaśaḥ

03290161 maddhiṣṇyadarśanasparśa pūjāstutyabhivandanaiḥ

03290162 bhūteṣu madbhāvanayā sattvenāsaṅgamena ca

03290171 mahatāṁ bahumānena dīnānāmanukampayā

03290172 maitryā caivātmatulyeṣu yamena niyamena ca

03290181 ādhyātmikānuśravaṇānnāmasaṅkīrtanācca me

03290182 ārjavenāryasaṅgena nirahaṅkriyayā tathā

03290191 maddharmaṇo guṇairetaiḥ parisaṁśuddha āśayaḥ

03290192 puruṣasyāñjasābhyeti śrutamātraguṇaṁ hi mām

03290201 yathā vātaratho ghrāṇamāvṛṅkte gandha āśayāt

03290202 evaṁ yogarataṁ ceta ātmānamavikāri yat

03290211 ahaṁ sarveṣu bhūteṣu bhūtātmāvasthitaḥ sadā

03290212 tamavajñāya māṁ martyaḥ kurute'rcāviḍambanam

03290221 yo māṁ sarveṣu bhūteṣu santamātmānamīśvaram

03290222 hitvārcāṁ bhajate mauḍhyādbhasmanyeva juhoti saḥ

03290231 dviṣataḥ parakāye māṁ mānino bhinnadarśinaḥ

03290232 bhūteṣu baddhavairasya na manaḥ śāntimṛcchati

03290241 ahamuccāvacairdravyaiḥ kriyayotpannayānaghe

03290242 naiva tuṣye'rcito'rcāyāṁ bhūtagrāmāvamāninaḥ

03290251 arcādāvarcayettāvadīśvaraṁ māṁ svakarmakṛt

03290252 yāvanna veda svahṛdi sarvabhūteṣvavasthitam

03290261 ātmanaśca parasyāpi yaḥ karotyantarodaram

03290262 tasya bhinnadṛśo mṛtyurvidadhe bhayamulbaṇam

03290271 atha māṁ sarvabhūteṣu bhūtātmānaṁ kṛtālayam

03290272 arhayeddānamānābhyāṁ maitryābhinnena cakṣuṣā

03290281 jīvāḥ śreṣṭhā hyajīvānāṁ tataḥ prāṇabhṛtaḥ śubhe

03290282 tataḥ sacittāḥ pravarāstataścendriyavṛttayaḥ

03290291 tatrāpi sparśavedibhyaḥ pravarā rasavedinaḥ

03290292 tebhyo gandhavidaḥ śreṣṭhāstataḥ śabdavido varāḥ

03290301 rūpabhedavidastatra tataścobhayatodataḥ

03290302 teṣāṁ bahupadāḥ śreṣṭhāścatuṣpādastato dvipāt

03290311 tato varṇāśca catvārasteṣāṁ brāhmaṇa uttamaḥ

03290312 brāhmaṇeṣvapi vedajño hyarthajño'bhyadhikastataḥ

03290321 arthajñātsaṁśayacchettā tataḥ śreyānsvakarmakṛt

03290322 muktasaṅgastato bhūyānadogdhā dharmamātmanaḥ

03290331 tasmānmayyarpitāśeṣa kriyārthātmā nirantaraḥ

03290332 mayyarpitātmanaḥ puṁso mayi sannyastakarmaṇaḥ

03290333 na paśyāmi paraṁ bhūtamakartuḥ samadarśanāt

03290341 manasaitāni bhūtāni praṇamedbahumānayan

03290342 īśvaro jīvakalayā praviṣṭo bhagavāniti

03290351 bhaktiyogaśca yogaśca mayā mānavyudīritaḥ

03290352 yayorekatareṇaiva puruṣaḥ puruṣaṁ vrajet

03290361 etadbhagavato rūpaṁ brahmaṇaḥ paramātmanaḥ

03290362 paraṁ pradhānaṁ puruṣaṁ daivaṁ karmaviceṣṭitam

03290371 rūpabhedāspadaṁ divyaṁ kāla ityabhidhīyate

03290372 bhūtānāṁ mahadādīnāṁ yato bhinnadṛśāṁ bhayam

03290381 yo'ntaḥ praviśya bhūtāni bhūtairattyakhilāśrayaḥ

03290382 sa viṣṇvākhyo'dhiyajño'sau kālaḥ kalayatāṁ prabhuḥ

03290391 na cāsya kaściddayito na dveṣyo na ca bāndhavaḥ

03290392 āviśatyapramatto'sau pramattaṁ janamantakṛt

03290401 yadbhayādvāti vāto'yaṁ sūryastapati yadbhayāt

03290402 yadbhayādvarṣate devo bhagaṇo bhāti yadbhayāt

03290411 yadvanaspatayo bhītā latāścauṣadhibhiḥ saha

03290412 sve sve kāle'bhigṛhṇanti puṣpāṇi ca phalāni ca

03290421 sravanti sarito bhītā notsarpatyudadhiryataḥ

03290422 agnirindhe sagiribhirbhūrna majjati yadbhayāt

03290431 nabho dadāti śvasatāṁ padaṁ yanniyamādadaḥ

03290432 lokaṁ svadehaṁ tanute mahānsaptabhirāvṛtam

03290441 guṇābhimānino devāḥ sargādiṣvasya yadbhayāt

03290442 vartante'nuyugaṁ yeṣāṁ vaśa etaccarācaram

03290451 so'nanto'ntakaraḥ kālo'nādirādikṛdavyayaḥ

03290452 janaṁ janena janayanmārayanmṛtyunāntakam

03300010 kapila uvāca

03300011 tasyaitasya jano nūnaṁ nāyaṁ vedoruvikramam

03300012 kālyamāno'pi balino vāyoriva ghanāvaliḥ

03300021 yaṁ yamarthamupādatte duḥkhena sukhahetave

03300022 taṁ taṁ dhunoti bhagavānpumānchocati yatkṛte

03300031 yadadhruvasya dehasya sānubandhasya durmatiḥ

03300032 dhruvāṇi manyate mohādgṛhakṣetravasūni ca

03300041 janturvai bhava etasminyāṁ yāṁ yonimanuvrajet

03300042 tasyāṁ tasyāṁ sa labhate nirvṛtiṁ na virajyate

03300051 narakastho'pi dehaṁ vai na pumāṁstyaktumicchati

03300052 nārakyāṁ nirvṛtau satyāṁ devamāyāvimohitaḥ

03300061 ātmajāyāsutāgāra paśudraviṇabandhuṣu

03300062 nirūḍhamūlahṛdaya ātmānaṁ bahu manyate

03300071 sandahyamānasarvāṅga eṣāmudvahanādhinā

03300072 karotyavirataṁ mūḍho duritāni durāśayaḥ

03300081 ākṣiptātmendriyaḥ strīṇāmasatīnāṁ ca māyayā

03300082 raho racitayālāpaiḥ śiśūnāṁ kalabhāṣiṇām

03300091 gṛheṣu kūṭadharmeṣu duḥkhatantreṣvatandritaḥ

03300092 kurvanduḥkhapratīkāraṁ sukhavanmanyate gṛhī

03300101 arthairāpāditairgurvyā hiṁsayetastataśca tān

03300102 puṣṇāti yeṣāṁ poṣeṇa śeṣabhugyātyadhaḥ svayam

03300111 vārtāyāṁ lupyamānāyāmārabdhāyāṁ punaḥ punaḥ

03300112 lobhābhibhūto niḥsattvaḥ parārthe kurute spṛhām

03300121 kuṭumbabharaṇākalpo mandabhāgyo vṛthodyamaḥ

03300122 śriyā vihīnaḥ kṛpaṇo dhyāyanchvasiti mūḍhadhīḥ

03300131 evaṁ svabharaṇākalpaṁ tatkalatrādayastathā

03300132 nādriyante yathā pūrvaṁ kīnāśā iva gojaram

03300141 tatrāpyajātanirvedo bhriyamāṇaḥ svayambhṛtaiḥ

03300142 jarayopāttavairūpyo maraṇābhimukho gṛhe

03300151 āste'vamatyopanyastaṁ gṛhapāla ivāharan

03300152 āmayāvyapradīptāgniralpāhāro'lpaceṣṭitaḥ

03300161 vāyunotkramatottāraḥ kaphasaṁruddhanāḍikaḥ

03300162 kāsaśvāsakṛtāyāsaḥ kaṇṭhe ghuraghurāyate

03300171 śayānaḥ pariśocadbhiḥ parivītaḥ svabandhubhiḥ

03300172 vācyamāno'pi na brūte kālapāśavaśaṁ gataḥ

03300181 evaṁ kuṭumbabharaṇe vyāpṛtātmājitendriyaḥ

03300182 mriyate rudatāṁ svānāmuruvedanayāstadhīḥ

03300191 yamadūtau tadā prāptau bhīmau sarabhasekṣaṇau

03300192 sa dṛṣṭvā trastahṛdayaḥ śakṛnmūtraṁ vimuñcati

03300201 yātanādeha āvṛtya pāśairbaddhvā gale balāt

03300202 nayato dīrghamadhvānaṁ daṇḍyaṁ rājabhaṭā yathā

03300211 tayornirbhinnahṛdayastarjanairjātavepathuḥ

03300212 pathi śvabhirbhakṣyamāṇa ārto'ghaṁ svamanusmaran

03300221 kṣuttṛṭparīto'rkadavānalānilaiḥ santapyamānaḥ pathi taptavāluke

03300222 kṛcchreṇa pṛṣṭhe kaśayā ca tāḍitaścalatyaśakto'pi nirāśramodake

03300231 tatra tatra patanchrānto mūrcchitaḥ punarutthitaḥ

03300232 pathā pāpīyasā nītastarasā yamasādanam

03300241 yojanānāṁ sahasrāṇi navatiṁ nava cādhvanaḥ

03300242 tribhirmuhūrtairdvābhyāṁ vā nītaḥ prāpnoti yātanāḥ

03300251 ādīpanaṁ svagātrāṇāṁ veṣṭayitvolmukādibhiḥ

03300252 ātmamāṁsādanaṁ kvāpi svakṛttaṁ parato'pi vā

03300261 jīvataścāntrābhyuddhāraḥ śvagṛdhrairyamasādane

03300262 sarpavṛścikadaṁśādyairdaśadbhiścātmavaiśasam

03300271 kṛntanaṁ cāvayavaśo gajādibhyo bhidāpanam

03300272 pātanaṁ giriśṛṅgebhyo rodhanaṁ cāmbugartayoḥ

03300281 yāstāmisrāndhatāmisrā rauravādyāśca yātanāḥ

03300282 bhuṅkte naro vā nārī vā mithaḥ saṅgena nirmitāḥ

03300291 atraiva narakaḥ svarga iti mātaḥ pracakṣate

03300292 yā yātanā vai nārakyastā ihāpyupalakṣitāḥ

03300301 evaṁ kuṭumbaṁ bibhrāṇa udarambhara eva vā

03300302 visṛjyehobhayaṁ pretya bhuṅkte tatphalamīdṛśam

03300311 ekaḥ prapadyate dhvāntaṁ hitvedaṁ svakalevaram

03300312 kuśaletarapātheyo bhūtadroheṇa yadbhṛtam

03300321 daivenāsāditaṁ tasya śamalaṁ niraye pumān

03300322 bhuṅkte kuṭumbapoṣasya hṛtavitta ivāturaḥ

03300331 kevalena hyadharmeṇa kuṭumbabharaṇotsukaḥ

03300332 yāti jīvo'ndhatāmisraṁ caramaṁ tamasaḥ padam

03300341 adhastānnaralokasya yāvatīryātanādayaḥ

03300342 kramaśaḥ samanukramya punaratrāvrajecchuciḥ

03310010 śrībhagavānuvāca

03310011 karmaṇā daivanetreṇa janturdehopapattaye

03310012 striyāḥ praviṣṭa udaraṁ puṁso retaḥkaṇāśrayaḥ

03310021 kalalaṁ tvekarātreṇa pañcarātreṇa budbudam

03310022 daśāhena tu karkandhūḥ peśyaṇḍaṁ vā tataḥ param

03310031 māsena tu śiro dvābhyāṁ bāhvaṅghryādyaṅgavigrahaḥ

03310032 nakhalomāsthicarmāṇi liṅgacchidrodbhavastribhiḥ

03310041 caturbhirdhātavaḥ sapta pañcabhiḥ kṣuttṛḍudbhavaḥ

03310042 ṣaḍbhirjarāyuṇā vītaḥ kukṣau bhrāmyati dakṣiṇe

03310051 māturjagdhānnapānādyairedhaddhāturasammate

03310052 śete viṇmūtrayorgarte sa janturjantusambhave

03310061 kṛmibhiḥ kṣatasarvāṅgaḥ saukumāryātpratikṣaṇam

03310062 mūrcchāmāpnotyurukleśastatratyaiḥ kṣudhitairmuhuḥ

03310071 kaṭutīkṣṇoṣṇalavaṇa rūkṣāmlādibhirulbaṇaiḥ

03310072 mātṛbhuktairupaspṛṣṭaḥ sarvāṅgotthitavedanaḥ

03310081 ulbena saṁvṛtastasminnantraiśca bahirāvṛtaḥ

03310082 āste kṛtvā śiraḥ kukṣau bhugnapṛṣṭhaśirodharaḥ

03310091 akalpaḥ svāṅgaceṣṭāyāṁ śakunta iva pañjare

03310092 tatra labdhasmṛtirdaivātkarma janmaśatodbhavam

03310093 smarandīrghamanucchvāsaṁ śarma kiṁ nāma vindate

03310101 ārabhya saptamānmāsāllabdhabodho'pi vepitaḥ

03310102 naikatrāste sūtivātairviṣṭhābhūriva sodaraḥ

03310111 nāthamāna ṛṣirbhītaḥ saptavadhriḥ kṛtāñjaliḥ

03310112 stuvīta taṁ viklavayā vācā yenodare'rpitaḥ

03310120 janturuvāca

03310121 tasyopasannamavituṁ jagadicchayātta

03310122 nānātanorbhuvi calaccaraṇāravindam

03310123 so'haṁ vrajāmi śaraṇaṁ hyakutobhayaṁ me

03310124 yenedṛśī gatiradarśyasato'nurūpā

03310131 yastvatra baddha iva karmabhirāvṛtātmā

03310132 bhūtendriyāśayamayīmavalambya māyām

03310133 āste viśuddhamavikāramakhaṇḍabodham

03310134 ātapyamānahṛdaye'vasitaṁ namāmi

03310141 yaḥ pañcabhūtaracite rahitaḥ śarīre

03310142 cchanno'yathendriyaguṇārthacidātmako'ham

03310143 tenāvikuṇṭhamahimānamṛṣiṁ tamenaṁ

03310144 vande paraṁ prakṛtipūruṣayoḥ pumāṁsam

03310151 yanmāyayoruguṇakarmanibandhane'smin

03310152 sāṁsārike pathi caraṁstadabhiśrameṇa

03310153 naṣṭasmṛtiḥ punarayaṁ pravṛṇīta lokaṁ

03310154 yuktyā kayā mahadanugrahamantareṇa

03310161 jñānaṁ yadetadadadhātkatamaḥ sa devas

03310162 traikālikaṁ sthiracareṣvanuvartitāṁśaḥ

03310163 taṁ jīvakarmapadavīmanuvartamānās

03310164 tāpatrayopaśamanāya vayaṁ bhajema

03310171 dehyanyadehavivare jaṭharāgnināsṛg

03310172 viṇmūtrakūpapatito bhṛśataptadehaḥ

03310173 icchannito vivasituṁ gaṇayansvamāsān

03310174 nirvāsyate kṛpaṇadhīrbhagavankadā nu

03310181 yenedṛśīṁ gatimasau daśamāsya īśa

03310182 saṅgrāhitaḥ purudayena bhavādṛśena

03310183 svenaiva tuṣyatu kṛtena sa dīnanāthaḥ

03310184 ko nāma tatprati vināñjalimasya kuryāt

03310191 paśyatyayaṁ dhiṣaṇayā nanu saptavadhriḥ

03310192 śārīrake damaśarīryaparaḥ svadehe

03310193 yatsṛṣṭayāsaṁ tamahaṁ puruṣaṁ purāṇaṁ

03310194 paśye bahirhṛdi ca caityamiva pratītam

03310201 so'haṁ vasannapi vibho bahuduḥkhavāsaṁ

03310202 garbhānna nirjigamiṣe bahirandhakūpe

03310203 yatropayātamupasarpati devamāyā

03310204 mithyā matiryadanu saṁsṛticakrametat

03310211 tasmādahaṁ vigataviklava uddhariṣya

03310212 ātmānamāśu tamasaḥ suhṛdātmanaiva

03310213 bhūyo yathā vyasanametadanekarandhraṁ

03310214 mā me bhaviṣyadupasāditaviṣṇupādaḥ

03310220 kapila uvāca

03310221 evaṁ kṛtamatirgarbhe daśamāsyaḥ stuvannṛṣiḥ

03310222 sadyaḥ kṣipatyavācīnaṁ prasūtyai sūtimārutaḥ

03310231 tenāvasṛṣṭaḥ sahasā kṛtvāvākṣira āturaḥ

03310232 viniṣkrāmati kṛcchreṇa nirucchvāso hatasmṛtiḥ

03310241 patito bhuvyasṛṅmiśraḥ viṣṭhābhūriva ceṣṭate

03310242 rorūyati gate jñāne viparītāṁ gatiṁ gataḥ

03310251 paracchandaṁ na viduṣā puṣyamāṇo janena saḥ

03310252 anabhipretamāpannaḥ pratyākhyātumanīśvaraḥ

03310261 śāyito'śuciparyaṅke jantuḥ svedajadūṣite

03310262 neśaḥ kaṇḍūyane'ṅgānāmāsanotthānaceṣṭane

03310271 tudantyāmatvacaṁ daṁśā maśakā matkuṇādayaḥ

03310272 rudantaṁ vigatajñānaṁ kṛmayaḥ kṛmikaṁ yathā

03310281 ityevaṁ śaiśavaṁ bhuktvā duḥkhaṁ paugaṇḍameva ca

03310282 alabdhābhīpsito'jñānādiddhamanyuḥ śucārpitaḥ

03310291 saha dehena mānena vardhamānena manyunā

03310292 karoti vigrahaṁ kāmī kāmiṣvantāya cātmanaḥ

03310301 bhūtaiḥ pañcabhirārabdhe dehe dehyabudho'sakṛt

03310302 ahaṁ mametyasadgrāhaḥ karoti kumatirmatim

03310311 tadarthaṁ kurute karma yadbaddho yāti saṁsṛtim

03310312 yo'nuyāti dadatkleśamavidyākarmabandhanaḥ

03310321 yadyasadbhiḥ pathi punaḥ śiśnodarakṛtodyamaiḥ

03310322 āsthito ramate jantustamo viśati pūrvavat

03310331 satyaṁ śaucaṁ dayā maunaṁ buddhiḥ śrīrhrīryaśaḥ kṣamā

03310332 śamo damo bhagaśceti yatsaṅgādyāti saṅkṣayam

03310341 teṣvaśānteṣu mūḍheṣu khaṇḍitātmasvasādhuṣu

03310342 saṅgaṁ na kuryācchocyeṣu yoṣitkrīḍāmṛgeṣu ca

03310351 na tathāsya bhavenmoho bandhaścānyaprasaṅgataḥ

03310352 yoṣitsaṅgādyathā puṁso yathā tatsaṅgisaṅgataḥ

03310361 prajāpatiḥ svāṁ duhitaraṁ dṛṣṭvā tadrūpadharṣitaḥ

03310362 rohidbhūtāṁ so'nvadhāvadṛkṣarūpī hatatrapaḥ

03310371 tatsṛṣṭasṛṣṭasṛṣṭeṣu ko nvakhaṇḍitadhīḥ pumān

03310372 ṛṣiṁ nārāyaṇamṛte yoṣinmayyeha māyayā

03310381 balaṁ me paśya māyāyāḥ strīmayyā jayino diśām

03310382 yā karoti padākrāntānbhrūvijṛmbheṇa kevalam

03310391 saṅgaṁ na kuryātpramadāsu jātu yogasya pāraṁ paramārurukṣuḥ

03310392 matsevayā pratilabdhātmalābho vadanti yā nirayadvāramasya

03310401 yopayāti śanairmāyā yoṣiddevavinirmitā

03310402 tāmīkṣetātmano mṛtyuṁ tṛṇaiḥ kūpamivāvṛtam

03310411 yāṁ manyate patiṁ mohānmanmāyāmṛṣabhāyatīm

03310412 strītvaṁ strīsaṅgataḥ prāpto vittāpatyagṛhapradam

03310421 tāmātmano vijānīyātpatyapatyagṛhātmakam

03310422 daivopasāditaṁ mṛtyuṁ mṛgayorgāyanaṁ yathā

03310431 dehena jīvabhūtena lokāllokamanuvrajan

03310432 bhuñjāna eva karmāṇi karotyavirataṁ pumān

03310441 jīvo hyasyānugo deho bhūtendriyamanomayaḥ

03310442 tannirodho'sya maraṇamāvirbhāvastu sambhavaḥ

03310451 dravyopalabdhisthānasya dravyekṣāyogyatā yadā

03310452 tatpañcatvamahaṁmānādutpattirdravyadarśanam

03310461 yathākṣṇordravyāvayava darśanāyogyatā yadā

03310462 tadaiva cakṣuṣo draṣṭurdraṣṭṛtvāyogyatānayoḥ

03310471 tasmānna kāryaḥ santrāso na kārpaṇyaṁ na sambhramaḥ

03310472 buddhvā jīvagatiṁ dhīro muktasaṅgaścarediha

03310481 samyagdarśanayā buddhyā yogavairāgyayuktayā

03310482 māyāviracite loke carennyasya kalevaram

03320010 kapila uvāca

03320011 atha yo gṛhamedhīyāndharmānevāvasangṛhe

03320012 kāmamarthaṁ ca dharmānsvāndogdhi bhūyaḥ piparti tān

03320021 sa cāpi bhagavaddharmātkāmamūḍhaḥ parāṅmukhaḥ

03320022 yajate kratubhirdevānpitṁśca śraddhayānvitaḥ

03320031 tacchraddhayākrāntamatiḥ pitṛdevavrataḥ pumān

03320032 gatvā cāndramasaṁ lokaṁ somapāḥ punareṣyati

03320041 yadā cāhīndraśayyāyāṁ śete'nantāsano hariḥ

03320042 tadā lokā layaṁ yānti ta ete gṛhamedhinām

03320051 ye svadharmānna duhyanti dhīrāḥ kāmārthahetave

03320052 niḥsaṅgā nyastakarmāṇaḥ praśāntāḥ śuddhacetasaḥ

03320061 nivṛttidharmaniratā nirmamā nirahaṅkṛtāḥ

03320062 svadharmāptena sattvena pariśuddhena cetasā

03320071 sūryadvāreṇa te yānti puruṣaṁ viśvatomukham

03320072 parāvareśaṁ prakṛtimasyotpattyantabhāvanam

03320081 dviparārdhāvasāne yaḥ pralayo brahmaṇastu te

03320082 tāvadadhyāsate lokaṁ parasya paracintakāḥ

03320091 kṣmāmbho'nalānilaviyanmanaindriyārtha

03320092 bhūtādibhiḥ parivṛtaṁ pratisañjihīrṣuḥ

03320093 avyākṛtaṁ viśati yarhi guṇatrayātmākālaṁ

03320094 parākhyamanubhūya paraḥ svayambhūḥ

03320101 evaṁ paretya bhagavantamanupraviṣṭāye

03320102 yogino jitamarunmanaso virāgāḥ

03320103 tenaiva sākamamṛtaṁ puruṣaṁ purāṇaṁ

03320104 brahma pradhānamupayāntyagatābhimānāḥ

03320111 atha taṁ sarvabhūtānāṁ hṛtpadmeṣu kṛtālayam

03320112 śrutānubhāvaṁ śaraṇaṁ vraja bhāvena bhāmini

03320121 ādyaḥ sthiracarāṇāṁ yo vedagarbhaḥ saharṣibhiḥ

03320122 yogeśvaraiḥ kumārādyaiḥ siddhairyogapravartakaiḥ

03320131 bhedadṛṣṭyābhimānena niḥsaṅgenāpi karmaṇā

03320132 kartṛtvātsaguṇaṁ brahma puruṣaṁ puruṣarṣabham

03320141 sa saṁsṛtya punaḥ kāle kāleneśvaramūrtinā

03320142 jāte guṇavyatikare yathāpūrvaṁ prajāyate

03320151 aiśvaryaṁ pārameṣṭhyaṁ ca te'pi dharmavinirmitam

03320152 niṣevya punarāyānti guṇavyatikare sati

03320161 ye tvihāsaktamanasaḥ karmasu śraddhayānvitāḥ

03320162 kurvantyapratiṣiddhāni nityānyapi ca kṛtsnaśaḥ

03320171 rajasā kuṇṭhamanasaḥ kāmātmāno'jitendriyāḥ

03320172 pitnyajantyanudinaṁ gṛheṣvabhiratāśayāḥ

03320181 traivargikāste puruṣā vimukhā harimedhasaḥ

03320182 kathāyāṁ kathanīyoru vikramasya madhudviṣaḥ

03320191 nūnaṁ daivena vihatā ye cācyutakathāsudhām

03320192 hitvā śṛṇvantyasadgāthāḥ purīṣamiva viḍbhujaḥ

03320201 dakṣiṇena pathāryamṇaḥ pitṛlokaṁ vrajanti te

03320202 prajāmanu prajāyante śmaśānāntakriyākṛtaḥ

03320211 tataste kṣīṇasukṛtāḥ punarlokamimaṁ sati

03320211 patanti vivaśā devaiḥ sadyo vibhraṁśitodayāḥ

03320221 tasmāttvaṁ sarvabhāvena bhajasva parameṣṭhinam

03320222 tadguṇāśrayayā bhaktyā bhajanīyapadāmbujam

03320231 vāsudeve bhagavati bhaktiyogaḥ prayojitaḥ

03320232 janayatyāśu vairāgyaṁ jñānaṁ yadbrahmadarśanam

03320241 yadāsya cittamartheṣu sameṣvindriyavṛttibhiḥ

03320242 na vigṛhṇāti vaiṣamyaṁ priyamapriyamityuta

03320251 sa tadaivātmanātmānaṁ niḥsaṅgaṁ samadarśanam

03320252 heyopādeyarahitamārūḍhaṁ padamīkṣate

03320261 jñānamātraṁ paraṁ brahma paramātmeśvaraḥ pumān

03320262 dṛśyādibhiḥ pṛthagbhāvairbhagavāneka īyate

03320271 etāvāneva yogena samagreṇeha yoginaḥ

03320272 yujyate'bhimato hyartho yadasaṅgastu kṛtsnaśaḥ

03320281 jñānamekaṁ parācīnairindriyairbrahma nirguṇam

03320282 avabhātyartharūpeṇa bhrāntyā śabdādidharmiṇā

03320291 yathā mahānahaṁrūpastrivṛtpañcavidhaḥ svarāṭ

03320292 ekādaśavidhastasya vapuraṇḍaṁ jagadyataḥ

03320301 etadvai śraddhayā bhaktyā yogābhyāsena nityaśaḥ

03320302 samāhitātmā niḥsaṅgo viraktyā paripaśyati

03320311 ityetatkathitaṁ gurvi jñānaṁ tadbrahmadarśanam

03320312 yenānubuddhyate tattvaṁ prakṛteḥ puruṣasya ca

03320321 jñānayogaśca manniṣṭho nairguṇyo bhaktilakṣaṇaḥ

03320322 dvayorapyeka evārtho bhagavacchabdalakṣaṇaḥ

03320331 yathendriyaiḥ pṛthagdvārairartho bahuguṇāśrayaḥ

03320332 eko nāneyate tadvadbhagavānśāstravartmabhiḥ

03320341 kriyayā kratubhirdānaistapaḥsvādhyāyamarśanaiḥ

03320342 ātmendriyajayenāpi sannyāsena ca karmaṇām

03320351 yogena vividhāṅgena bhaktiyogena caiva hi

03320352 dharmeṇobhayacihnena yaḥ pravṛttinivṛttimān

03320361 ātmatattvāvabodhena vairāgyeṇa dṛḍhena ca

03320362 īyate bhagavānebhiḥ saguṇo nirguṇaḥ svadṛk

03320371 prāvocaṁ bhaktiyogasya svarūpaṁ te caturvidham

03320372 kālasya cāvyaktagateryo'ntardhāvati jantuṣu

03320381 jīvasya saṁsṛtīrbahvīravidyākarmanirmitāḥ

03320382 yāsvaṅga praviśannātmā na veda gatimātmanaḥ

03320391 naitatkhalāyopadiśennāvinītāya karhicit

03320392 na stabdhāya na bhinnāya naiva dharmadhvajāya ca

03320401 na lolupāyopadiśenna gṛhārūḍhacetase

03320402 nābhaktāya ca me jātu na madbhaktadviṣāmapi

03320411 śraddadhānāya bhaktāya vinītāyānasūyave

03320412 bhūteṣu kṛtamaitrāya śuśrūṣābhiratāya ca

03320421 bahirjātavirāgāya śāntacittāya dīyatām

03320422 nirmatsarāya śucaye yasyāhaṁ preyasāṁ priyaḥ

03320431 ya idaṁ śṛṇuyādamba śraddhayā puruṣaḥ sakṛt

03320432 yo vābhidhatte maccittaḥ sa hyeti padavīṁ ca me

03330010 maitreya uvāca

03330011 evaṁ niśamya kapilasya vaco janitrīsā kardamasya dayitā kila devahūtiḥ

03330012 visrastamohapaṭalā tamabhipraṇamyatuṣṭāva tattvaviṣayāṅkitasiddhibhūmim

03330020 devahūtiruvāca

03330021 athāpyajo'ntaḥsalile śayānaṁ bhūtendriyārthātmamayaṁ vapuste

03330022 guṇapravāhaṁ sadaśeṣabījaṁ dadhyau svayaṁ yajjaṭharābjajātaḥ

03330031 sa eva viśvasya bhavānvidhatte guṇapravāheṇa vibhaktavīryaḥ

03330032 sargādyanīho'vitathābhisandhirātmeśvaro'tarkyasahasraśaktiḥ

03330041 sa tvaṁ bhṛto me jaṭhareṇa nātha kathaṁ nu yasyodara etadāsīt

03330042 viśvaṁ yugānte vaṭapatra ekaḥ śete sma māyāśiśuraṅghripānaḥ

03330051 tvaṁ dehatantraḥ praśamāya pāpmanāṁ nideśabhājāṁ ca vibho vibhūtaye

03330052 yathāvatārāstava sūkarādayastathāyamapyātmapathopalabdhaye

03330061 yannāmadheyaśravaṇānukīrtanādyatprahvaṇādyatsmaraṇādapi kvacit

03330062 śvādo'pi sadyaḥ savanāya kalpate kutaḥ punaste bhagavannu darśanāt

03330071 aho bata śvapaco'to garīyānyajjihvāgre vartate nāma tubhyam

03330072 tepustapaste juhuvuḥ sasnurāryā brahmānūcurnāma gṛṇanti ye te

03330081 taṁ tvāmahaṁ brahma paraṁ pumāṁsaṁ pratyaksrotasyātmani saṁvibhāvyam

03330082 svatejasā dhvastaguṇapravāhaṁ vande viṣṇuṁ kapilaṁ vedagarbham

03330090 maitreya uvāca

03330091 īḍito bhagavānevaṁ kapilākhyaḥ paraḥ pumān

03330092 vācāviklavayetyāha mātaraṁ mātṛvatsalaḥ

03330100 kapila uvāca

03330101 mārgeṇānena mātaste susevyenoditena me

03330102 āsthitena parāṁ kāṣṭhāmacirādavarotsyasi

03330111 śraddhatsvaitanmataṁ mahyaṁ juṣṭaṁ yadbrahmavādibhiḥ

03330112 yena māmabhayaṁ yāyā mṛtyumṛcchantyatadvidaḥ

03330120 maitreya uvāca

03330121 iti pradarśya bhagavānsatīṁ tāmātmano gatim

03330122 svamātrā brahmavādinyā kapilo'numato yayau

03330131 sā cāpi tanayoktena yogādeśena yogayuk

03330132 tasminnāśrama āpīḍe sarasvatyāḥ samāhitā

03330141 abhīkṣṇāvagāhakapiśānjaṭilānkuṭilālakān

03330142 ātmānaṁ cogratapasā bibhratī cīriṇaṁ kṛśam

03330151 prajāpateḥ kardamasya tapoyogavijṛmbhitam

03330152 svagārhasthyamanaupamyaṁ prārthyaṁ vaimānikairapi

03330161 payaḥphenanibhāḥ śayyā dāntā rukmaparicchadāḥ

03330162 āsanāni ca haimāni susparśāstaraṇāni ca

03330171 svacchasphaṭikakuḍyeṣu mahāmārakateṣu ca

03330172 ratnapradīpā ābhānti lalanā ratnasaṁyutāḥ

03330181 gṛhodyānaṁ kusumitai ramyaṁ bahvamaradrumaiḥ

03330182 kūjadvihaṅgamithunaṁ gāyanmattamadhuvratam

03330191 yatra praviṣṭamātmānaṁ vibudhānucarā jaguḥ

03330192 vāpyāmutpalagandhinyāṁ kardamenopalālitam

03330201 hitvā tadīpsitatamamapyākhaṇḍalayoṣitām

03330202 kiñciccakāra vadanaṁ putraviśleṣaṇāturā

03330211 vanaṁ pravrajite patyāvapatyavirahāturā

03330212 jñātatattvāpyabhūnnaṣṭe vatse gauriva vatsalā

03330221 tameva dhyāyatī devamapatyaṁ kapilaṁ harim

03330222 babhūvācirato vatsa niḥspṛhā tādṛśe gṛhe

03330231 dhyāyatī bhagavadrūpaṁ yadāha dhyānagocaram

03330232 sutaḥ prasannavadanaṁ samastavyastacintayā

03330241 bhaktipravāhayogena vairāgyeṇa balīyasā

03330242 yuktānuṣṭhānajātena jñānena brahmahetunā

03330251 viśuddhena tadātmānamātmanā viśvatomukham

03330252 svānubhūtyā tirobhūta māyāguṇaviśeṣaṇam

03330261 brahmaṇyavasthitamatirbhagavatyātmasaṁśraye

03330262 nivṛttajīvāpattitvātkṣīṇakleśāptanirvṛtiḥ

03330271 nityārūḍhasamādhitvātparāvṛttaguṇabhramā

03330272 na sasmāra tadātmānaṁ svapne dṛṣṭamivotthitaḥ

03330281 taddehaḥ parataḥ poṣo'pyakṛśaścādhyasambhavāt

03330282 babhau malairavacchannaḥ sadhūma iva pāvakaḥ

03330291 svāṅgaṁ tapoyogamayaṁ muktakeśaṁ gatāmbaram

03330292 daivaguptaṁ na bubudhe vāsudevapraviṣṭadhīḥ

03330301 evaṁ sā kapiloktena mārgeṇācirataḥ param

03330302 ātmānaṁ brahmanirvāṇaṁ bhagavantamavāpa ha

03330311 tadvīrāsītpuṇyatamaṁ kṣetraṁ trailokyaviśrutam

03330312 nāmnā siddhapadaṁ yatra sā saṁsiddhimupeyuṣī

03330321 tasyāstadyogavidhuta mārtyaṁ martyamabhūtsarit

03330322 srotasāṁ pravarā saumya siddhidā siddhasevitā

03330331 kapilo'pi mahāyogī bhagavānpiturāśramāt

03330332 mātaraṁ samanujñāpya prāgudīcīṁ diśaṁ yayau

03330341 siddhacāraṇagandharvairmunibhiścāpsarogaṇaiḥ

03330342 stūyamānaḥ samudreṇa dattārhaṇaniketanaḥ

03330351 āste yogaṁ samāsthāya sāṅkhyācāryairabhiṣṭutaḥ

03330352 trayāṇāmapi lokānāmupaśāntyai samāhitaḥ

03330361 etannigaditaṁ tāta yatpṛṣṭo'haṁ tavānagha

03330362 kapilasya ca saṁvādo devahūtyāśca pāvanaḥ

03330371 ya idamanuśṛṇoti yo'bhidhatte kapilamunermatamātmayogaguhyam

03330372 bhagavati kṛtadhīḥ suparṇaketāvupalabhate bhagavatpadāravindam

04010010 maitreya uvāca

04010011 manostu śatarūpāyāṁ tisraḥ kanyāśca jajñire

04010012 ākūtirdevahūtiśca prasūtiriti viśrutāḥ

04010021 ākūtiṁ rucaye prādādapi bhrātṛmatīṁ nṛpaḥ

04010022 putrikādharmamāśritya śatarūpānumoditaḥ

04010031 prajāpatiḥ sa bhagavānrucistasyāmajījanat

04010032 mithunaṁ brahmavarcasvī parameṇa samādhinā

04010041 yastayoḥ puruṣaḥ sākṣādviṣṇuryajñasvarūpadhṛk

04010042 yā strī sā dakṣiṇā bhūteraṁśabhūtānapāyinī

04010051 āninye svagṛhaṁ putryāḥ putraṁ vitatarociṣam

04010052 svāyambhuvo mudā yukto rucirjagrāha dakṣiṇām

04010061 tāṁ kāmayānāṁ bhagavānuvāha yajuṣāṁ patiḥ

04010062 tuṣṭāyāṁ toṣamāpanno' janayaddvādaśātmajān

04010071 toṣaḥ pratoṣaḥ santoṣo bhadraḥ śāntiriḍaspatiḥ

04010072 idhmaḥ kavirvibhuḥ svahnaḥ sudevo rocano dviṣaṭ

04010081 tuṣitā nāma te devā āsansvāyambhuvāntare

04010082 marīcimiśrā ṛṣayo yajñaḥ suragaṇeśvaraḥ

04010091 priyavratottānapādau manuputrau mahaujasau

04010092 tatputrapautranaptṝṇāmanuvṛttaṁ tadantaram

04010101 devahūtimadāttāta kardamāyātmajāṁ manuḥ

04010102 tatsambandhi śrutaprāyaṁ bhavatā gadato mama

04010111 dakṣāya brahmaputrāya prasūtiṁ bhagavānmanuḥ

04010112 prāyacchadyatkṛtaḥ sargastrilokyāṁ vitato mahān

04010121 yāḥ kardamasutāḥ proktā nava brahmarṣipatnayaḥ

04010122 tāsāṁ prasūtiprasavaṁ procyamānaṁ nibodha me

04010131 patnī marīcestu kalā suṣuve kardamātmajā

04010132 kaśyapaṁ pūrṇimānaṁ ca yayorāpūritaṁ jagat

04010141 pūrṇimāsūta virajaṁ viśvagaṁ ca parantapa

04010142 devakulyāṁ hareḥ pāda śaucādyābhūtsariddivaḥ

04010151 atreḥ patnyanasūyā trīñjajñe suyaśasaḥ sutān

04010152 dattaṁ durvāsasaṁ somamātmeśabrahmasambhavān

04010160 vidura uvāca

04010161 atrergṛhe suraśreṣṭhāḥ sthityutpattyantahetavaḥ

04010162 kiñciccikīrṣavo jātā etadākhyāhi me guro

04010170 maitreya uvāca

04010171 brahmaṇā coditaḥ sṛṣṭāvatrirbrahmavidāṁ varaḥ

04010172 saha patnyā yayāvṛkṣaṁ kulādriṁ tapasi sthitaḥ

04010181 tasminprasūnastabaka palāśāśokakānane

04010182 vārbhiḥ sravadbhirudghuṣṭe nirvindhyāyāḥ samantataḥ

04010191 prāṇāyāmena saṁyamya mano varṣaśataṁ muniḥ

04010192 atiṣṭhadekapādena nirdvandvo'nilabhojanaḥ

04010201 śaraṇaṁ taṁ prapadye'haṁ ya eva jagadīśvaraḥ

04010202 prajāmātmasamāṁ mahyaṁ prayacchatviti cintayan

04010211 tapyamānaṁ tribhuvanaṁ prāṇāyāmaidhasāgninā

04010212 nirgatena munermūrdhnaḥ samīkṣya prabhavastrayaḥ

04010221 apsaromunigandharva siddhavidyādharoragaiḥ

04010222 vitāyamānayaśasastadāśramapadaṁ yayuḥ

04010231 tatprādurbhāvasaṁyoga vidyotitamanā muniḥ

04010232 uttiṣṭhannekapādena dadarśa vibudharṣabhān

04010241 praṇamya daṇḍavadbhūmāvupatasthe'rhaṇāñjaliḥ

04010242 vṛṣahaṁsasuparṇasthānsvaiḥ svaiścihnaiśca cihnitān

04010251 kṛpāvalokena hasad vadanenopalambhitān

04010252 tadrociṣā pratihate nimīlya munirakṣiṇī

04010261 cetastatpravaṇaṁ yuñjannastāvītsaṁhatāñjaliḥ

04010262 ślakṣṇayā sūktayā vācā sarvalokagarīyasaḥ

04010270 atriruvāca

04010271 viśvodbhavasthitilayeṣu vibhajyamānair

04010272 māyāguṇairanuyugaṁ vigṛhītadehāḥ

04010273 te brahmaviṣṇugiriśāḥ praṇato'smyahaṁ vas

04010274 tebhyaḥ ka eva bhavatāṁ ma ihopahūtaḥ

04010281 eko mayeha bhagavānvividhapradhānaiś

04010282 cittīkṛtaḥ prajananāya kathaṁ nu yūyam

04010283 atrāgatāstanubhṛtāṁ manaso'pi dūrād

04010284 brūta prasīdata mahāniha vismayo me

04010290 maitreya uvāca

04010291 iti tasya vacaḥ śrutvā trayaste vibudharṣabhāḥ

04010292 pratyāhuḥ ślakṣṇayā vācā prahasya tamṛṣiṁ prabho

04010300 devā ūcuḥ

04010301 yathā kṛtaste saṅkalpo bhāvyaṁ tenaiva nānyathā

04010302 satsaṅkalpasya te brahmanyadvai dhyāyati te vayam

04010311 athāsmadaṁśabhūtāste ātmajā lokaviśrutāḥ

04010312 bhavitāro'ṅga bhadraṁ te visrapsyanti ca te yaśaḥ

04010321 evaṁ kāmavaraṁ dattvā pratijagmuḥ sureśvarāḥ

04010322 sabhājitāstayoḥ samyagdampatyormiṣatostataḥ

04010331 somo'bhūdbrahmaṇo'ṁśena datto viṣṇostu yogavit

04010332 durvāsāḥ śaṅkarasyāṁśo nibodhāṅgirasaḥ prajāḥ

04010341 śraddhā tvaṅgirasaḥ patnī catasro'sūta kanyakāḥ

04010342 sinīvālī kuhū rākā caturthyanumatistathā

04010351 tatputrāvaparāvāstāṁ khyātau svārociṣe'ntare

04010352 utathyo bhagavānsākṣādbrahmiṣṭhaśca bṛhaspatiḥ

04010361 pulastyo'janayatpatnyāmagastyaṁ ca havirbhuvi

04010362 so'nyajanmani dahrāgnirviśravāśca mahātapāḥ

04010371 tasya yakṣapatirdevaḥ kuberastviḍaviḍāsutaḥ

04010372 rāvaṇaḥ kumbhakarṇaśca tathānyasyāṁ vibhīṣaṇaḥ

04010381 pulahasya gatirbhāryā trīnasūta satī sutān

04010382 karmaśreṣṭhaṁ varīyāṁsaṁ sahiṣṇuṁ ca mahāmate

04010391 kratorapi kriyā bhāryā vālakhilyānasūyata

04010392 ṛṣīnṣaṣṭisahasrāṇi jvalato brahmatejasā

04010401 ūrjāyāṁ jajñire putrā vasiṣṭhasya parantapa

04010402 citraketupradhānāste sapta brahmarṣayo'malāḥ

04010411 citraketuḥ surociśca virajā mitra eva ca

04010412 ulbaṇo vasubhṛdyāno dyumānśaktyādayo'pare

04010421 cittistvatharvaṇaḥ patnī lebhe putraṁ dhṛtavratam

04010422 dadhyañcamaśvaśirasaṁ bhṛgorvaṁśaṁ nibodha me

04010431 bhṛguḥ khyātyāṁ mahābhāgaḥ patnyāṁ putrānajījanat

04010432 dhātāraṁ ca vidhātāraṁ śriyaṁ ca bhagavatparām

04010441 āyatiṁ niyatiṁ caiva sute merustayoradāt

04010442 tābhyāṁ tayorabhavatāṁ mṛkaṇḍaḥ prāṇa eva ca

04010451 mārkaṇḍeyo mṛkaṇḍasya prāṇādvedaśirā muniḥ

04010452 kaviśca bhārgavo yasya bhagavānuśanā sutaḥ

04010461 ta ete munayaḥ kṣattarlokānsargairabhāvayan

04010462 eṣa kardamadauhitra santānaḥ kathitastava

04010463 śṛṇvataḥ śraddadhānasya sadyaḥ pāpaharaḥ paraḥ

04010471 prasūtiṁ mānavīṁ dakṣa upayeme hyajātmajaḥ

04010472 tasyāṁ sasarja duhitṝḥ ṣoḍaśāmalalocanāḥ

04010481 trayodaśādāddharmāya tathaikāmagnaye vibhuḥ

04010482 pitṛbhya ekāṁ yuktebhyo bhavāyaikāṁ bhavacchide

04010491 śraddhā maitrī dayā śāntistuṣṭiḥ puṣṭiḥ kriyonnatiḥ

04010492 buddhirmedhā titikṣā hrīrmūrtirdharmasya patnayaḥ

04010501 śraddhāsūta śubhaṁ maitrī prasādamabhayaṁ dayā

04010502 śāntiḥ sukhaṁ mudaṁ tuṣṭiḥ smayaṁ puṣṭirasūyata

04010511 yogaṁ kriyonnatirdarpamarthaṁ buddhirasūyata

04010512 medhā smṛtiṁ titikṣā tu kṣemaṁ hrīḥ praśrayaṁ sutam

04010521 mūrtiḥ sarvaguṇotpattirnaranārāyaṇāvṛṣī

04010531 yayorjanmanyado viśvamabhyanandatsunirvṛtam

04010532 manāṁsi kakubho vātāḥ praseduḥ sarito'drayaḥ

04010541 divyavādyanta tūryāṇi petuḥ kusumavṛṣṭayaḥ

04010542 munayastuṣṭuvustuṣṭā jagurgandharvakinnarāḥ

04010551 nṛtyanti sma striyo devya āsītparamamaṅgalam

04010552 devā brahmādayaḥ sarve upatasthurabhiṣṭavaiḥ

04010560 devā ūcuḥ

04010561 yo māyayā viracitaṁ nijayātmanīdaṁ

04010562 khe rūpabhedamiva tatpraticakṣaṇāya

04010563 etena dharmasadane ṛṣimūrtinādya

04010564 prāduścakāra puruṣāya namaḥ parasmai

04010571 so'yaṁ sthitivyatikaropaśamāya sṛṣṭān

04010572 sattvena naḥ suragaṇānanumeyatattvaḥ

04010573 dṛśyādadabhrakaruṇena vilokanena

04010574 yacchrīniketamamalaṁ kṣipatāravindam

04010581 evaṁ suragaṇaistāta bhagavantāvabhiṣṭutau

04010582 labdhāvalokairyayaturarcitau gandhamādanam

04010591 tāvimau vai bhagavato hareraṁśāvihāgatau

04010592 bhāravyayāya ca bhuvaḥ kṛṣṇau yadukurūdvahau

04010601 svāhābhimāninaścāgnerātmajāṁstrīnajījanat

04010602 pāvakaṁ pavamānaṁ ca śuciṁ ca hutabhojanam

04010611 tebhyo'gnayaḥ samabhavancatvāriṁśacca pañca ca

04010612 ta evaikonapañcāśatsākaṁ pitṛpitāmahaiḥ

04010621 vaitānike karmaṇi yan nāmabhirbrahmavādibhiḥ

04010622 āgneyya iṣṭayo yajñe nirūpyante'gnayastu te

04010631 agniṣvāttā barhiṣadaḥ saumyāḥ pitara ājyapāḥ

04010632 sāgnayo'nagnayasteṣāṁ patnī dākṣāyaṇī svadhā

04010641 tebhyo dadhāra kanye dve vayunāṁ dhāriṇīṁ svadhā

04010642 ubhe te brahmavādinyau jñānavijñānapārage

04010651 bhavasya patnī tu satī bhavaṁ devamanuvratā

04010652 ātmanaḥ sadṛśaṁ putraṁ na lebhe guṇaśīlataḥ

04010661 pitaryapratirūpe sve bhavāyānāgase ruṣā

04010662 aprauḍhaivātmanātmānamajahādyogasaṁyutā

04020010 vidura uvāca

04020011 bhave śīlavatāṁ śreṣṭhe dakṣo duhitṛvatsalaḥ

04020012 vidveṣamakarotkasmādanādṛtyātmajāṁ satīm

04020021 kastaṁ carācaraguruṁ nirvairaṁ śāntavigraham

04020022 ātmārāmaṁ kathaṁ dveṣṭi jagato daivataṁ mahat

04020031 etadākhyāhi me brahmanjāmātuḥ śvaśurasya ca

04020032 vidveṣastu yataḥ prāṇāṁstatyaje dustyajānsatī

04020040 maitreya uvāca

04020041 purā viśvasṛjāṁ satre sametāḥ paramarṣayaḥ

04020042 tathāmaragaṇāḥ sarve sānugā munayo'gnayaḥ

04020051 tatra praviṣṭamṛṣayo dṛṣṭvārkamiva rociṣā

04020052 bhrājamānaṁ vitimiraṁ kurvantaṁ tanmahatsadaḥ

04020061 udatiṣṭhansadasyāste svadhiṣṇyebhyaḥ sahāgnayaḥ

04020062 ṛte viriñcāṁ śarvaṁ ca tadbhāsākṣiptacetasaḥ

04020071 sadasaspatibhirdakṣo bhagavānsādhu satkṛtaḥ

04020072 ajaṁ lokaguruṁ natvā niṣasāda tadājñayā

04020081 prāṅniṣaṇṇaṁ mṛḍaṁ dṛṣṭvā nāmṛṣyattadanādṛtaḥ

04020082 uvāca vāmaṁ cakṣurbhyāmabhivīkṣya dahanniva

04020091 śrūyatāṁ brahmarṣayo me sahadevāḥ sahāgnayaḥ

04020092 sādhūnāṁ bruvato vṛttaṁ nājñānānna ca matsarāt

04020101 ayaṁ tu lokapālānāṁ yaśoghno nirapatrapaḥ

04020102 sadbhirācaritaḥ panthā yena stabdhena dūṣitaḥ

04020111 eṣa me śiṣyatāṁ prāpto yanme duhituragrahīt

04020112 pāṇiṁ viprāgnimukhataḥ sāvitryā iva sādhuvat

04020121 gṛhītvā mṛgaśāvākṣyāḥ pāṇiṁ markaṭalocanaḥ

04020122 pratyutthānābhivādārhe vācāpyakṛta nocitam

04020131 luptakriyāyāśucaye mānine bhinnasetave

04020132 anicchannapyadāṁ bālāṁ śūdrāyevośatīṁ giram

04020141 pretāvāseṣu ghoreṣu pretairbhūtagaṇairvṛtaḥ

04020142 aṭatyunmattavannagno vyuptakeśo hasanrudan

04020151 citābhasmakṛtasnānaḥ pretasraṅnrasthibhūṣaṇaḥ

04020152 śivāpadeśo hyaśivo matto mattajanapriyaḥ

04020153 patiḥ pramathanāthānāṁ tamomātrātmakātmanām

04020161 tasmā unmādanāthāya naṣṭaśaucāya durhṛde

04020162 dattā bata mayā sādhvī codite parameṣṭhinā

04020170 maitreya uvāca

04020171 vinindyaivaṁ sa giriśamapratīpamavasthitam

04020172 dakṣo'thāpa upaspṛśya kruddhaḥ śaptuṁ pracakrame

04020181 ayaṁ tu devayajana indropendrādibhirbhavaḥ

04020182 saha bhāgaṁ na labhatāṁ devairdevagaṇādhamaḥ

04020191 niṣidhyamānaḥ sa sadasyamukhyairdakṣo giritrāya visṛjya śāpam

04020192 tasmādviniṣkramya vivṛddhamanyurjagāma kauravya nijaṁ niketanam

04020201 vijñāya śāpaṁ giriśānugāgraṇīrnandīśvaro roṣakaṣāyadūṣitaḥ

04020202 dakṣāya śāpaṁ visasarja dāruṇaṁ ye cānvamodaṁstadavācyatāṁ dvijāḥ

04020211 ya etanmartyamuddiśya bhagavatyapratidruhi

04020212 druhyatyajñaḥ pṛthagdṛṣṭistattvato vimukho bhavet

04020221 gṛheṣu kūṭadharmeṣu sakto grāmyasukhecchayā

04020222 karmatantraṁ vitanute vedavādavipannadhīḥ

04020231 buddhyā parābhidhyāyinyā vismṛtātmagatiḥ paśuḥ

04020232 strīkāmaḥ so'stvatitarāṁ dakṣo bastamukho'cirāt

04020241 vidyābuddhiravidyāyāṁ karmamayyāmasau jaḍaḥ

04020242 saṁsarantviha ye cāmumanu śarvāvamāninam

04020251 giraḥ śrutāyāḥ puṣpiṇyā madhugandhena bhūriṇā

04020252 mathnā conmathitātmānaḥ sammuhyantu haradviṣaḥ

04020261 sarvabhakṣā dvijā vṛttyai dhṛtavidyātapovratāḥ

04020262 vittadehendriyārāmā yācakā vicarantviha

04020271 tasyaivaṁ vadataḥ śāpaṁ śrutvā dvijakulāya vai

04020272 bhṛguḥ pratyasṛjacchāpaṁ brahmadaṇḍaṁ duratyayam

04020281 bhavavratadharā ye ca ye ca tānsamanuvratāḥ

04020282 pāṣaṇḍinaste bhavantu sacchāstraparipanthinaḥ

04020291 naṣṭaśaucā mūḍhadhiyo jaṭābhasmāsthidhāriṇaḥ

04020292 viśantu śivadīkṣāyāṁ yatra daivaṁ surāsavam

04020301 brahma ca brāhmaṇāṁścaiva yadyūyaṁ parinindatha

04020302 setuṁ vidhāraṇaṁ puṁsāmataḥ pāṣaṇḍamāśritāḥ

04020311 eṣa eva hi lokānāṁ śivaḥ panthāḥ sanātanaḥ

04020312 yaṁ pūrve cānusantasthuryatpramāṇaṁ janārdanaḥ

04020321 tadbrahma paramaṁ śuddhaṁ satāṁ vartma sanātanam

04020322 vigarhya yāta pāṣaṇḍaṁ daivaṁ vo yatra bhūtarāṭ

04020330 maitreya uvāca

04020331 tasyaivaṁ vadataḥ śāpaṁ bhṛgoḥ sa bhagavānbhavaḥ

04020332 niścakrāma tataḥ kiñcidvimanā iva sānugaḥ

04020341 te'pi viśvasṛjaḥ satraṁ sahasraparivatsarān

04020342 saṁvidhāya maheṣvāsa yatrejya ṛṣabho hariḥ

04020351 āplutyāvabhṛthaṁ yatra gaṅgā yamunayānvitā

04020352 virajenātmanā sarve svaṁ svaṁ dhāma yayustataḥ

04030010 maitreya uvāca

04030011 sadā vidviṣatorevaṁ kālo vai dhriyamāṇayoḥ

04030012 jāmātuḥ śvaśurasyāpi sumahānaticakrame

04030021 yadābhiṣikto dakṣastu brahmaṇā parameṣṭhinā

04030022 prajāpatīnāṁ sarveṣāmādhipatye smayo'bhavat

04030031 iṣṭvā sa vājapeyena brahmiṣṭhānabhibhūya ca

04030032 bṛhaspatisavaṁ nāma samārebhe kratūttamam

04030041 tasminbrahmarṣayaḥ sarve devarṣipitṛdevatāḥ

04030042 āsankṛtasvastyayanāstatpatnyaśca sabhartṛkāḥ

04030051 tadupaśrutya nabhasi khecarāṇāṁ prajalpatām

04030052 satī dākṣāyaṇī devī pitṛyajñamahotsavam

04030061 vrajantīḥ sarvato digbhya upadevavarastriyaḥ

04030062 vimānayānāḥ sapreṣṭhā niṣkakaṇṭhīḥ suvāsasaḥ

04030071 dṛṣṭvā svanilayābhyāśe lolākṣīrmṛṣṭakuṇḍalāḥ

04030072 patiṁ bhūtapatiṁ devamautsukyādabhyabhāṣata

04030080 satyuvāca

04030081 prajāpateste śvaśurasya sāmprataṁ niryāpito yajñamahotsavaḥ kila

04030082 vayaṁ ca tatrābhisarāma vāma te yadyarthitāmī vibudhā vrajanti hi

04030091 tasminbhaginyo mama bhartṛbhiḥ svakairdhruvaṁ gamiṣyanti suhṛddidṛkṣavaḥ

04030092 ahaṁ ca tasminbhavatābhikāmaye sahopanītaṁ paribarhamarhitum

04030101 tatra svasṝrme nanu bhartṛsammitā mātṛṣvasṝḥ klinnadhiyaṁ ca mātaram

04030102 drakṣye cirotkaṇṭhamanā maharṣibhirunnīyamānaṁ ca mṛḍādhvaradhvajam

04030111 tvayyetadāścaryamajātmamāyayā vinirmitaṁ bhāti guṇatrayātmakam

04030112 tathāpyahaṁ yoṣidatattvavicca te dīnā didṛkṣe bhava me bhavakṣitim

04030121 paśya prayāntīrabhavānyayoṣito'pyalaṅkṛtāḥ kāntasakhā varūthaśaḥ

04030122 yāsāṁ vrajadbhiḥ śitikaṇṭha maṇḍitaṁ nabho vimānaiḥ kalahaṁsapāṇḍubhiḥ

04030131 kathaṁ sutāyāḥ pitṛgehakautukaṁ niśamya dehaḥ suravarya neṅgate

04030132 anāhutā apyabhiyanti sauhṛdaṁ bharturgurordehakṛtaśca ketanam

04030141 tanme prasīdedamamartya vāñchitaṁ kartuṁ bhavānkāruṇiko batārhati

04030142 tvayātmano'rdhe'hamadabhracakṣuṣā nirūpitā mānugṛhāṇa yācitaḥ

04030150 ṛṣiruvāca

04030151 evaṁ giritraḥ priyayābhibhāṣitaḥ pratyabhyadhatta prahasansuhṛtpriyaḥ

04030152 saṁsmārito marmabhidaḥ kuvāgiṣūnyānāha ko viśvasṛjāṁ samakṣataḥ

04030160 śrībhagavānuvāca

04030161 tvayoditaṁ śobhanameva śobhane anāhutā apyabhiyanti bandhuṣu

04030162 te yadyanutpāditadoṣadṛṣṭayo balīyasānātmyamadena manyunā

04030171 vidyātapovittavapurvayaḥkulaiḥ satāṁ guṇaiḥ ṣaḍbhirasattametaraiḥ

04030172 smṛtau hatāyāṁ bhṛtamānadurdṛśaḥ stabdhā na paśyanti hi dhāma bhūyasām

04030181 naitādṛśānāṁ svajanavyapekṣayā gṛhānpratīyādanavasthitātmanām

04030182 ye'bhyāgatānvakradhiyābhicakṣate āropitabhrūbhiramarṣaṇākṣibhiḥ

04030191 tathāribhirna vyathate śilīmukhaiḥ śete'rditāṅgo hṛdayena dūyatā

04030192 svānāṁ yathā vakradhiyāṁ duruktibhirdivāniśaṁ tapyati marmatāḍitaḥ

04030201 vyaktaṁ tvamutkṛṣṭagateḥ prajāpateḥ priyātmajānāmasi subhru me matā

04030202 tathāpi mānaṁ na pituḥ prapatsyase madāśrayātkaḥ paritapyate yataḥ

04030211 pāpacyamānena hṛdāturendriyaḥ samṛddhibhiḥ pūruṣabuddhisākṣiṇām

04030212 akalpa eṣāmadhiroḍhumañjasā paraṁ padaṁ dveṣṭi yathāsurā harim

04030221 pratyudgamapraśrayaṇābhivādanaṁ vidhīyate sādhu mithaḥ sumadhyame

04030222 prājñaiḥ parasmai puruṣāya cetasā guhāśayāyaiva na dehamānine

04030231 sattvaṁ viśuddhaṁ vasudevaśabditaṁ yadīyate tatra pumānapāvṛtaḥ

04030232 sattve ca tasminbhagavānvāsudevo hyadhokṣajo me namasā vidhīyate

04030241 tatte nirīkṣyo na pitāpi dehakṛddakṣo mama dviṭtadanuvratāśca ye

04030242 yo viśvasṛgyajñagataṁ varoru māmanāgasaṁ durvacasākarottiraḥ

04030251 yadi vrajiṣyasyatihāya madvaco bhadraṁ bhavatyā na tato bhaviṣyati

04030252 sambhāvitasya svajanātparābhavo yadā sa sadyo maraṇāya kalpate

04040010 maitreya uvāca

04040011 etāvaduktvā virarāma śaṅkaraḥ patnyaṅganāśaṁ hyubhayatra cintayan

04040012 suhṛddidṛkṣuḥ pariśaṅkitā bhavānniṣkrāmatī nirviśatī dvidhāsa sā

04040021 suhṛddidṛkṣāpratighātadurmanāḥ snehādrudatyaśrukalātivihvalā

04040022 bhavaṁ bhavānyapratipūruṣaṁ ruṣā pradhakṣyatīvaikṣata jātavepathuḥ

04040031 tato viniḥśvasya satī vihāya taṁ śokena roṣeṇa ca dūyatā hṛdā

04040032 pitroragātstraiṇavimūḍhadhīrgṛhānpremṇātmano yo'rdhamadātsatāṁ priyaḥ

04040041 tāmanvagacchandrutavikramāṁ satīmekāṁ trinetrānucarāḥ sahasraśaḥ

04040042 sapārṣadayakṣā maṇimanmadādayaḥ purovṛṣendrāstarasā gatavyathāḥ

04040051 tāṁ sārikākandukadarpaṇāmbuja śvetātapatravyajanasragādibhiḥ

04040052 gītāyanairdundubhiśaṅkhaveṇubhirvṛṣendramāropya viṭaṅkitā yayuḥ

04040061 ābrahmaghoṣorjitayajñavaiśasaṁ viprarṣijuṣṭaṁ vibudhaiśca sarvaśaḥ

04040062 mṛddārvayaḥkāñcanadarbhacarmabhirnisṛṣṭabhāṇḍaṁ yajanaṁ samāviśat

04040071 tāmāgatāṁ tatra na kaścanādriyadvimānitāṁ yajñakṛto bhayājjanaḥ

04040072 ṛte svasṝrvai jananīṁ ca sādarāḥ premāśrukaṇṭhyaḥ pariṣasvajurmudā

04040081 saudaryasampraśnasamarthavārtayā mātrā ca mātṛṣvasṛbhiśca sādaram

04040082 dattāṁ saparyāṁ varamāsanaṁ ca sā nādatta pitrāpratinanditā satī

04040091 arudrabhāgaṁ tamavekṣya cādhvaraṁ pitrā ca deve kṛtahelanaṁ vibhau

04040092 anādṛtā yajñasadasyadhīśvarī cukopa lokāniva dhakṣyatī ruṣā

04040101 jagarha sāmarṣavipannayā girā śivadviṣaṁ dhūmapathaśramasmayam

04040102 svatejasā bhūtagaṇānsamutthitānnigṛhya devī jagato'bhiśṛṇvataḥ

04040110 devyuvāca

04040111 na yasya loke'styatiśāyanaḥ priyastathāpriyo dehabhṛtāṁ priyātmanaḥ

04040112 tasminsamastātmani muktavairake ṛte bhavantaṁ katamaḥ pratīpayet

04040121 doṣānpareṣāṁ hi guṇeṣu sādhavo gṛhṇanti kecinna bhavādṛśo dvija

04040122 guṇāṁśca phalgūnbahulīkariṣṇavo mahattamāsteṣvavidadbhavānagham

04040131 nāścaryametadyadasatsu sarvadā mahadvinindā kuṇapātmavādiṣu

04040132 serṣyaṁ mahāpūruṣapādapāṁsubhirnirastatejaḥsu tadeva śobhanam

04040141 yaddvyakṣaraṁ nāma gireritaṁ nṛṇāṁ sakṛtprasaṅgādaghamāśu hanti tat

04040142 pavitrakīrtiṁ tamalaṅghyaśāsanaṁ bhavānaho dveṣṭi śivaṁ śivetaraḥ

04040151 yatpādapadmaṁ mahatāṁ mano'libhirniṣevitaṁ brahmarasāsavārthibhiḥ

04040152 lokasya yadvarṣati cāśiṣo'rthinastasmai bhavāndruhyati viśvabandhave

04040161 kiṁ vā śivākhyamaśivaṁ na vidustvadanye brahmādayastamavakīrya jaṭāḥ śmaśāne

04040162 tanmālyabhasmanṛkapālyavasatpiśācairye mūrdhabhirdadhati taccaraṇāvasṛṣṭam

04040171 karṇau pidhāya nirayādyadakalpa īśe dharmāvitaryasṛṇibhirnṛbhirasyamāne

04040172 chindyātprasahya ruśatīmasatīṁ prabhuścejjihvāmasūnapi tato visṛjetsa dharmaḥ

04040181 atastavotpannamidaṁ kalevaraṁ na dhārayiṣye śitikaṇṭhagarhiṇaḥ

04040182 jagdhasya mohāddhi viśuddhimandhaso jugupsitasyoddharaṇaṁ pracakṣate

04040191 na vedavādānanuvartate matiḥ sva eva loke ramato mahāmuneḥ

04040192 yathā gatirdevamanuṣyayoḥ pṛthaksva eva dharme na paraṁ kṣipetsthitaḥ

04040201 karma pravṛttaṁ ca nivṛttamapyṛtaṁ vede vivicyobhayaliṅgamāśritam

04040202 virodhi tadyaugapadaikakartari dvayaṁ tathā brahmaṇi karma narcchati

04040211 mā vaḥ padavyaḥ pitarasmadāsthitā yā yajñaśālāsu na dhūmavartmabhiḥ

04040212 tadannatṛptairasubhṛdbhirīḍitā avyaktaliṅgā avadhūtasevitāḥ

04040221 naitena dehena hare kṛtāgaso dehodbhavenālamalaṁ kujanmanā

04040222 vrīḍā mamābhūtkujanaprasaṅgatastajjanma dhigyo mahatāmavadyakṛt

04040231 gotraṁ tvadīyaṁ bhagavānvṛṣadhvajo dākṣāyaṇītyāha yadā sudurmanāḥ

04040232 vyapetanarmasmitamāśu tadāhaṁ vyutsrakṣya etatkuṇapaṁ tvadaṅgajam

04040240 maitreya uvāca

04040241 ityadhvare dakṣamanūdya śatruhankṣitāvudīcīṁ niṣasāda śāntavāk

04040242 spṛṣṭvā jalaṁ pītadukūlasaṁvṛtā nimīlya dṛgyogapathaṁ samāviśat

04040251 kṛtvā samānāvanilau jitāsanā sodānamutthāpya ca nābhicakrataḥ

04040252 śanairhṛdi sthāpya dhiyorasi sthitaṁ kaṇṭhādbhruvormadhyamaninditānayat

04040261 evaṁ svadehaṁ mahatāṁ mahīyasā muhuḥ samāropitamaṅkamādarāt

04040262 jihāsatī dakṣaruṣā manasvinī dadhāra gātreṣvanilāgnidhāraṇām

04040271 tataḥ svabhartuścaraṇāmbujāsavaṁ jagadgurościntayatī na cāparam

04040272 dadarśa deho hatakalmaṣaḥ satī sadyaḥ prajajvāla samādhijāgninā

04040281 tatpaśyatāṁ khe bhuvi cādbhutaṁ mahadhā heti vādaḥ sumahānajāyata

04040282 hanta priyā daivatamasya devī jahāvasūnkena satī prakopitā

04040291 aho anātmyaṁ mahadasya paśyata prajāpateryasya carācaraṁ prajāḥ

04040292 jahāvasūnyadvimatātmajā satī manasvinī mānamabhīkṣṇamarhati

04040301 so'yaṁ durmarṣahṛdayo brahmadhrukca loke'pakīrtiṁ mahatīmavāpsyati

04040302 yadaṅgajāṁ svāṁ puruṣadviḍudyatāṁ na pratyaṣedhanmṛtaye'parādhataḥ

04040311 vadatyevaṁ jane satyā dṛṣṭvāsutyāgamadbhutam

04040312 dakṣaṁ tatpārṣadā hantumudatiṣṭhannudāyudhāḥ

04040321 teṣāmāpatatāṁ vegaṁ niśāmya bhagavānbhṛguḥ

04040322 yajñaghnaghnena yajuṣā dakṣiṇāgnau juhāva ha

04040331 adhvaryuṇā hūyamāne devā utpeturojasā

04040332 ṛbhavo nāma tapasā somaṁ prāptāḥ sahasraśaḥ

04040341 tairalātāyudhaiḥ sarve pramathāḥ sahaguhyakāḥ

04040342 hanyamānā diśo bhejuruśadbhirbrahmatejasā

04050010 maitreya uvāca

04050011 bhavo bhavānyā nidhanaṁ prajāpaterasatkṛtāyā avagamya nāradāt

04050012 svapārṣadasainyaṁ ca tadadhvararbhubhirvidrāvitaṁ krodhamapāramādadhe

04050021 kruddhaḥ sudaṣṭauṣṭhapuṭaḥ sa dhūrjaṭirjaṭāṁ taḍidvahnisaṭograrociṣam

04050022 utkṛtya rudraḥ sahasotthito hasangambhīranādo visasarja tāṁ bhuvi

04050031 tato'tikāyastanuvā spṛśandivaṁ sahasrabāhurghanaruktrisūryadṛk

04050032 karāladaṁṣṭro jvaladagnimūrdhajaḥ kapālamālī vividhodyatāyudhaḥ

04050041 taṁ kiṁ karomīti gṛṇantamāha baddhāñjaliṁ bhagavānbhūtanāthaḥ

04050042 dakṣaṁ sayajñaṁ jahi madbhaṭānāṁ tvamagraṇī rudra bhaṭāṁśako me

04050051 ājñapta evaṁ kupitena manyunā sa devadevaṁ paricakrame vibhum

04050052 menetadātmānamasaṅgaraṁhasā mahīyasāṁ tāta sahaḥ sahiṣṇum

04050061 anvīyamānaḥ sa tu rudrapārṣadairbhṛśaṁ nadadbhirvyanadatsubhairavam

04050062 udyamya śūlaṁ jagadantakāntakaṁ samprādravadghoṣaṇabhūṣaṇāṅghriḥ

04050071 athartvijo yajamānaḥ sadasyāḥ kakubhyudīcyāṁ prasamīkṣya reṇum

04050072 tamaḥ kimetatkuta etadrajo'bhūditi dvijā dvijapatnyaśca dadhyuḥ

04050081 vātā na vānti na hi santi dasyavaḥ prācīnabarhirjīvati hogradaṇḍaḥ

04050082 gāvo na kālyanta idaṁ kuto rajo loko'dhunā kiṁ pralayāya kalpate

04050091 prasūtimiśrāḥ striya udvignacittā ūcurvipāko vṛjinasyaiva tasya

04050092 yatpaśyantīnāṁ duhitṝṇāṁ prajeśaḥ sutāṁ satīmavadadhyāvanāgām

04050101 yastvantakāle vyuptajaṭākalāpaḥ svaśūlasūcyarpitadiggajendraḥ

04050102 vitatya nṛtyatyuditāstradordhvajānuccāṭṭahāsastanayitnubhinnadik

04050111 amarṣayitvā tamasahyatejasaṁ manyuplutaṁ durnirīkṣyaṁ bhrukuṭyā

04050112 karāladaṁṣṭrābhirudastabhāgaṇaṁ syātsvasti kiṁ kopayato vidhātuḥ

04050121 bahvevamudvignadṛśocyamāne janena dakṣasya muhurmahātmanaḥ

04050122 utpeturutpātatamāḥ sahasraśo bhayāvahā divi bhūmau ca paryak

04050131 tāvatsa rudrānucarairmahāmakho nānāyudhairvāmanakairudāyudhaiḥ

04050132 piṅgaiḥ piśaṅgairmakarodarānanaiḥ paryādravadbhirvidurānvarudhyata

04050141 kecidbabhañjuḥ prāgvaṁśaṁ patnīśālāṁ tathāpare

04050142 sada āgnīdhraśālāṁ ca tadvihāraṁ mahānasam

04050151 rurujuryajñapātrāṇi tathaike'gnīnanāśayan

04050152 kuṇḍeṣvamūtrayankecidbibhidurvedimekhalāḥ

04050161 abādhanta munīnanye eke patnīratarjayan

04050162 apare jagṛhurdevānpratyāsannānpalāyitān

04050171 bhṛguṁ babandha maṇimānvīrabhadraḥ prajāpatim

04050172 caṇḍeśaḥ pūṣaṇaṁ devaṁ bhagaṁ nandīśvaro'grahīt

04050181 sarva evartvijo dṛṣṭvā sadasyāḥ sadivaukasaḥ

04050182 tairardyamānāḥ subhṛśaṁ grāvabhirnaikadhādravan

04050191 juhvataḥ sruvahastasya śmaśrūṇi bhagavānbhavaḥ

04050192 bhṛgorluluñce sadasi yo'hasacchmaśru darśayan

04050201 bhagasya netre bhagavānpātitasya ruṣā bhuvi

04050202 ujjahāra sadastho'kṣṇā yaḥ śapantamasūsucat

04050211 pūṣṇo hyapātayaddantānkāliṅgasya yathā balaḥ

04050212 śapyamāne garimaṇi yo'hasaddarśayandataḥ

04050221 ākramyorasi dakṣasya śitadhāreṇa hetinā

04050222 chindannapi taduddhartuṁ nāśaknottryambakastadā

04050231 śastrairastrānvitairevamanirbhinnatvacaṁ haraḥ

04050232 vismayaṁ paramāpanno dadhyau paśupatiściram

04050241 dṛṣṭvā saṁjñapanaṁ yogaṁ paśūnāṁ sa patirmakhe

04050242 yajamānapaśoḥ kasya kāyāttenāharacchiraḥ

04050251 sādhuvādastadā teṣāṁ karma tattasya paśyatām

04050252 bhūtapretapiśācānāṁ anyeṣāṁ tadviparyayaḥ

04050261 juhāvaitacchirastasmindakṣiṇāgnāvamarṣitaḥ

04050262 taddevayajanaṁ dagdhvā prātiṣṭhadguhyakālayam

04060010 maitreya uvāca

04060011 atha devagaṇāḥ sarve rudrānīkaiḥ parājitāḥ

04060012 śūlapaṭṭiśanistriṁśa gadāparighamudgaraiḥ

04060021 sañchinnabhinnasarvāṅgāḥ sartviksabhyā bhayākulāḥ

04060022 svayambhuve namaskṛtya kārtsnyenaitannyavedayan

04060031 upalabhya puraivaitadbhagavānabjasambhavaḥ

04060032 nārāyaṇaśca viśvātmā na kasyādhvaramīyatuḥ

04060041 tadākarṇya vibhuḥ prāha tejīyasi kṛtāgasi

04060042 kṣemāya tatra sā bhūyānna prāyeṇa bubhūṣatām

04060051 athāpi yūyaṁ kṛtakilbiṣā bhavaṁ ye barhiṣo bhāgabhājaṁ parāduḥ

04060052 prasādayadhvaṁ pariśuddhacetasā kṣipraprasādaṁ pragṛhītāṅghripadmam

04060061 āśāsānā jīvitamadhvarasya lokaḥ sapālaḥ kupite na yasmin

04060062 tamāśu devaṁ priyayā vihīnaṁ kṣamāpayadhvaṁ hṛdi viddhaṁ duruktaiḥ

04060071 nāhaṁ na yajño na ca yūyamanye ye dehabhājo munayaśca tattvam

04060072 viduḥ pramāṇaṁ balavīryayorvā yasyātmatantrasya ka upāyaṁ vidhitset

04060081 sa itthamādiśya surānajastu taiḥ samanvitaḥ pitṛbhiḥ saprajeśaiḥ

04060082 yayau svadhiṣṇyānnilayaṁ puradviṣaḥ kailāsamadripravaraṁ priyaṁ prabhoḥ

04060091 janmauṣadhitapomantra yogasiddhairnaretaraiḥ

04060092 juṣṭaṁ kinnaragandharvairapsarobhirvṛtaṁ sadā

04060101 nānāmaṇimayaiḥ śṛṅgairnānādhātuvicitritaiḥ

04060102 nānādrumalatāgulmairnānāmṛgagaṇāvṛtaiḥ

04060111 nānāmalaprasravaṇairnānākandarasānubhiḥ

04060112 ramaṇaṁ viharantīnāṁ ramaṇaiḥ siddhayoṣitām

04060121 mayūrakekābhirutaṁ madāndhālivimūrcchitam

04060122 plāvitai raktakaṇṭhānāṁ kūjitaiśca patattriṇām

04060131 āhvayantamivoddhastairdvijānkāmadughairdrumaiḥ

04060132 vrajantamiva mātaṅgairgṛṇantamiva nirjharaiḥ

04060141 mandāraiḥ pārijātaiśca saralaiścopaśobhitam

04060142 tamālaiḥ śālatālaiśca kovidārāsanārjunaiḥ

04060151 cūtaiḥ kadambairnīpaiśca nāgapunnāgacampakaiḥ

04060152 pāṭalāśokabakulaiḥ kundaiḥ kurabakairapi

04060161 svarṇārṇaśatapatraiśca varareṇukajātibhiḥ

04060162 kubjakairmallikābhiśca mādhavībhiśca maṇḍitam

04060171 panasodumbarāśvattha plakṣanyagrodhahiṅgubhiḥ

04060172 bhūrjairoṣadhibhiḥ pūgai rājapūgaiśca jambubhiḥ

04060181 kharjūrāmrātakāmrādyaiḥ priyālamadhukeṅgudaiḥ

04060182 drumajātibhiranyaiśca rājitaṁ veṇukīcakaiḥ

04060191 kumudotpalakahlāra śatapatravanarddhibhiḥ

04060192 nalinīṣu kalaṁ kūjat khagavṛndopaśobhitam

04060201 mṛgaiḥ śākhāmṛgaiḥ kroḍairmṛgendrairṛkṣaśalyakaiḥ

04060202 gavayaiḥ śarabhairvyāghrai rurubhirmahiṣādibhiḥ

04060211 karṇāntraikapadāśvāsyairnirjuṣṭaṁ vṛkanābhibhiḥ

04060212 kadalīkhaṇḍasaṁruddha nalinīpulinaśriyam

04060221 paryastaṁ nandayā satyāḥ snānapuṇyatarodayā

04060222 vilokya bhūteśagiriṁ vibudhā vismayaṁ yayuḥ

04060231 dadṛśustatra te ramyāmalakāṁ nāma vai purīm

04060232 vanaṁ saugandhikaṁ cāpi yatra tannāma paṅkajam

04060241 nandā cālakanandā ca saritau bāhyataḥ puraḥ

04060242 tīrthapādapadāmbhoja rajasātīva pāvane

04060251 yayoḥ surastriyaḥ kṣattaravaruhya svadhiṣṇyataḥ

04060252 krīḍanti puṁsaḥ siñcantyo vigāhya ratikarśitāḥ

04060261 yayostatsnānavibhraṣṭa navakuṅkumapiñjaram

04060262 vitṛṣo'pi pibantyambhaḥ pāyayanto gajā gajīḥ

04060271 tārahemamahāratna vimānaśatasaṅkulām

04060272 juṣṭāṁ puṇyajanastrībhiryathā khaṁ sataḍidghanam

04060281 hitvā yakṣeśvarapurīṁ vanaṁ saugandhikaṁ ca tat

04060282 drumaiḥ kāmadughairhṛdyaṁ citramālyaphalacchadaiḥ

04060291 raktakaṇṭhakhagānīka svaramaṇḍitaṣaṭpadam

04060292 kalahaṁsakulapreṣṭhaṁ kharadaṇḍajalāśayam

04060301 vanakuñjarasaṅghṛṣṭa haricandanavāyunā

04060302 adhi puṇyajanastrīṇāṁ muhurunmathayanmanaḥ

04060311 vaidūryakṛtasopānā vāpya utpalamālinīḥ

04060312 prāptaṁ kimpuruṣairdṛṣṭvā ta ārāddadṛśurvaṭam

04060321 sa yojanaśatotsedhaḥ pādonaviṭapāyataḥ

04060322 paryakkṛtācalacchāyo nirnīḍastāpavarjitaḥ

04060331 tasminmahāyogamaye mumukṣuśaraṇe surāḥ

04060332 dadṛśuḥ śivamāsīnaṁ tyaktāmarṣamivāntakam

04060341 sanandanādyairmahāsiddhaiḥ śāntaiḥ saṁśāntavigraham

04060342 upāsyamānaṁ sakhyā ca bhartrā guhyakarakṣasām

04060351 vidyātapoyogapathamāsthitaṁ tamadhīśvaram

04060352 carantaṁ viśvasuhṛdaṁ vātsalyāllokamaṅgalam

04060361 liṅgaṁ ca tāpasābhīṣṭaṁ bhasmadaṇḍajaṭājinam

04060362 aṅgena sandhyābhrarucā candralekhāṁ ca bibhratam

04060371 upaviṣṭaṁ darbhamayyāṁ bṛsyāṁ brahma sanātanam

04060372 nāradāya pravocantaṁ pṛcchate śṛṇvatāṁ satām

04060381 kṛtvorau dakṣiṇe savyaṁ pādapadmaṁ ca jānuni

04060382 bāhuṁ prakoṣṭhe'kṣamālāmāsīnaṁ tarkamudrayā

04060391 taṁ brahmanirvāṇasamādhimāśritaṁ vyupāśritaṁ giriśaṁ yogakakṣām

04060392 salokapālā munayo manūnāmādyaṁ manuṁ prāñjalayaḥ praṇemuḥ

04060401 sa tūpalabhyāgatamātmayoniṁ surāsureśairabhivanditāṅghriḥ

04060402 utthāya cakre śirasābhivandanamarhattamaḥ kasya yathaiva viṣṇuḥ

04060411 tathāpare siddhagaṇā maharṣibhirye vai samantādanu nīlalohitam

04060412 namaskṛtaḥ prāha śaśāṅkaśekharaṁ kṛtapraṇāmaṁ prahasannivātmabhūḥ

04060420 brahmovāca

04060421 āne tvāmīśaṁ viśvasya jagato yonibījayoḥ

04060422 śakteḥ śivasya ca paraṁ yattadbrahmā nirantaram

04060431 tvameva bhagavannetacchivaśaktyoḥ svarūpayoḥ

04060432 viśvaṁ sṛjasi pāsyatsi krīḍannūrṇapaṭo yathā

04060441 tvameva dharmārthadughābhipattaye dakṣeṇa sūtreṇa sasarjithādhvaram

04060442 tvayaiva loke'vasitāśca setavo yānbrāhmaṇāḥ śraddadhate dhṛtavratāḥ

04060451 tvaṁ karmaṇāṁ maṅgala maṅgalānāṁ kartuḥ svalokaṁ tanuṣe svaḥ paraṁ vā

04060452 amaṅgalānāṁ ca tamisramulbaṇaṁ viparyayaḥ kena tadeva kasyacit

04060461 na vai satāṁ tvaccaraṇārpitātmanāṁ bhūteṣu sarveṣvabhipaśyatāṁ tava

04060462 bhūtāni cātmanyapṛthagdidṛkṣatāṁ prāyeṇa roṣo'bhibhavedyathā paśum

04060471 pṛthagdhiyaḥ karmadṛśo durāśayāḥ parodayenārpitahṛdrujo'niśam

04060472 parānduruktairvitudantyaruntudāstānmāvadhīddaivavadhānbhavadvidhaḥ

04060481 yasminyadā puṣkaranābhamāyayā durantayā spṛṣṭadhiyaḥ pṛthagdṛśaḥ

04060482 kurvanti tatra hyanukampayā kṛpāṁ na sādhavo daivabalātkṛte kramam

04060491 bhavāṁstu puṁsaḥ paramasya māyayā durantayāspṛṣṭamatiḥ samastadṛk

04060492 tayā hatātmasvanukarmacetaḥsvanugrahaṁ kartumihārhasi prabho

04060501 kurvadhvarasyoddharaṇaṁ hatasya bhoḥ tvayāsamāptasya mano prajāpateḥ

04060502 na yatra bhāgaṁ tava bhāgino daduḥ kuyājino yena makho ninīyate

04060511 jīvatādyajamāno'yaṁ prapadyetākṣiṇī bhagaḥ

04060512 bhṛgoḥ śmaśrūṇi rohantu pūṣṇo dantāśca pūrvavat

04060521 devānāṁ bhagnagātrāṇāmṛtvijāṁ cāyudhāśmabhiḥ

04060522 bhavatānugṛhītānāmāśu manyo'stvanāturam

04060531 eṣa te rudra bhāgo'stu yaducchiṣṭo'dhvarasya vai

04060532 yajñaste rudra bhāgena kalpatāmadya yajñahan

04070010 maitreya uvāca

04070011 ityajenānunītena bhavena parituṣyatā

04070012 abhyadhāyi mahābāho prahasya śrūyatāmiti

04070020 mahādeva uvāca

04070021 nāghaṁ prajeśa bālānāṁ varṇaye nānucintaye

04070022 devamāyābhibhūtānāṁ daṇḍastatra dhṛto mayā

04070031 prajāpaterdagdhaśīrṣṇo bhavatvajamukhaṁ śiraḥ

04070032 mitrasya cakṣuṣekṣeta bhāgaṁ svaṁ barhiṣo bhagaḥ

04070041 pūṣā tu yajamānasya dadbhirjakṣatu piṣṭabhuk

04070042 devāḥ prakṛtasarvāṅgā ye ma uccheṣaṇaṁ daduḥ

04070051 bāhubhyāmaśvinoḥ pūṣṇo hastābhyāṁ kṛtabāhavaḥ

04070052 bhavantvadhvaryavaścānye bastaśmaśrurbhṛgurbhavet

04070060 maitreya uvāca

04070061 tadā sarvāṇi bhūtāni śrutvā mīḍhuṣṭamoditam

04070062 parituṣṭātmabhistāta sādhu sādhvityathābruvan

04070071 tato mīḍhvāṁsamāmantrya śunāsīrāḥ saharṣibhiḥ

04070072 bhūyastaddevayajanaṁ samīḍhvadvedhaso yayuḥ

04070081 vidhāya kārtsnyena ca tadyadāha bhagavānbhavaḥ

04070082 sandadhuḥ kasya kāyena savanīyapaśoḥ śiraḥ

04070091 sandhīyamāne śirasi dakṣo rudrābhivīkṣitaḥ

04070092 sadyaḥ supta ivottasthau dadṛśe cāgrato mṛḍam

04070101 tadā vṛṣadhvajadveṣa kalilātmā prajāpatiḥ

04070102 śivāvalokādabhavaccharaddhrada ivāmalaḥ

04070111 bhavastavāya kṛtadhīrnāśaknodanurāgataḥ

04070112 autkaṇṭhyādbāṣpakalayā samparetāṁ sutāṁ smaran

04070121 kṛcchrātsaṁstabhya ca manaḥ premavihvalitaḥ sudhīḥ

04070122 śaśaṁsa nirvyalīkena bhāveneśaṁ prajāpatiḥ

04070130 dakṣa uvāca

04070131 bhūyānanugraha aho bhavatā kṛto me

04070132 daṇḍastvayā mayi bhṛto yadapi pralabdhaḥ

04070133 na brahmabandhuṣu ca vāṁ bhagavannavajñā

04070134 tubhyaṁ hareśca kuta eva dhṛtavrateṣu

04070141 vidyātapovratadharānmukhataḥ sma viprān

04070142 brahmātmatattvamavituṁ prathamaṁ tvamasrāk

04070143 tadbrāhmaṇānparama sarvavipatsu pāsi

04070144 pālaḥ paśūniva vibho pragṛhītadaṇḍaḥ

04070151 yo'sau mayāviditatattvadṛśā sabhāyāṁ

04070152 kṣipto duruktiviśikhairvigaṇayya tanmām

04070153 arvākpatantamarhattamanindayāpād

04070154 dṛṣṭyārdrayā sa bhagavānsvakṛtena tuṣyet

04070160 maitreya uvāca

04070161 kṣamāpyaivaṁ sa mīḍhvāṁsaṁ brahmaṇā cānumantritaḥ

04070162 karma santānayāmāsa sopādhyāyartvigādibhiḥ

04070171 vaiṣṇavaṁ yajñasantatyai trikapālaṁ dvijottamāḥ

04070172 puroḍāśaṁ niravapanvīrasaṁsargaśuddhaye

04070181 adhvaryuṇāttahaviṣā yajamāno viśāmpate

04070182 dhiyā viśuddhayā dadhyau tathā prādurabhūddhariḥ

04070191 tadā svaprabhayā teṣāṁ dyotayantyā diśo daśa

04070192 muṣṇaṁsteja upānītastārkṣyeṇa stotravājinā

04070201 śyāmo hiraṇyaraśano'rkakirīṭajuṣṭo

04070202 nīlālakabhramaramaṇḍitakuṇḍalāsyaḥ

04070203 śaṅkhābjacakraśaracāpagadāsicarma

04070204 vyagrairhiraṇmayabhujairiva karṇikāraḥ

04070211 vakṣasyadhiśritavadhūrvanamālyudāra

04070212 hāsāvalokakalayā ramayaṁśca viśvam

04070213 pārśvabhramadvyajanacāmararājahaṁsaḥ

04070214 śvetātapatraśaśinopari rajyamānaḥ

04070221 tamupāgatamālakṣya sarve suragaṇādayaḥ

04070222 praṇemuḥ sahasotthāya brahmendratryakṣanāyakāḥ

04070231 tattejasā hatarucaḥ sannajihvāḥ sasādhvasāḥ

04070232 mūrdhnā dhṛtāñjalipuṭā upatasthuradhokṣajam

04070241 apyarvāgvṛttayo yasya mahi tvātmabhuvādayaḥ

04070242 yathāmati gṛṇanti sma kṛtānugrahavigraham

04070251 dakṣo gṛhītārhaṇasādanottamaṁ

04070252 yajñeśvaraṁ viśvasṛjāṁ paraṁ gurum

04070253 sunandanandādyanugairvṛtaṁ mudā

04070254 gṛṇanprapede prayataḥ kṛtāñjaliḥ

04070260 dakṣa uvāca

04070261 śuddhaṁ svadhāmnyuparatākhilabuddhyavasthaṁ

04070262 cinmātramekamabhayaṁ pratiṣidhya māyām

04070263 tiṣṭhaṁstayaiva puruṣatvamupetya tasyām

04070264 āste bhavānapariśuddha ivātmatantraḥ

04070270 ṛtvija ūcuḥ

04070271 tattvaṁ na te vayamanañjana rudraśāpāt

04070272 karmaṇyavagrahadhiyo bhagavanvidāmaḥ

04070273 dharmopalakṣaṇamidaṁ trivṛdadhvarākhyaṁ

04070274 jñātaṁ yadarthamadhidaivamado vyavasthāḥ

04070280 sadasyā ūcuḥ

04070281 utpattyadhvanyaśaraṇa urukleśadurge'ntakogra

04070282 vyālānviṣṭe viṣayamṛgatṛṣyātmagehorubhāraḥ

04070283 dvandvaśvabhre khalamṛgabhaye śokadāve'jñasārthaḥ

04070284 pādaukaste śaraṇada kadā yāti kāmopasṛṣṭaḥ

04070290 rudra uvāca

04070291 tava varada varāṅghrāvāśiṣehākhilārthe

04070292 hyapi munibhirasaktairādareṇārhaṇīye

04070293 yadi racitadhiyaṁ māvidyaloko'paviddhaṁ

04070294 japati na gaṇaye tattvatparānugraheṇa

04070300 bhṛguruvāca

04070301 yanmāyayā gahanayāpahṛtātmabodhā

04070302 brahmādayastanubhṛtastamasi svapantaḥ

04070303 nātmanśritaṁ tava vidantyadhunāpi tattvaṁ

04070304 so'yaṁ prasīdatu bhavānpraṇatātmabandhuḥ

04070310 brahmovāca

04070311 naitatsvarūpaṁ bhavato'sau padārtha bhedagrahaiḥ puruṣo yāvadīkṣet

04070312 jñānasya cārthasya guṇasya cāśrayo māyāmayādvyatirikto matastvam

04070320 indra uvāca

04070321 idamapyacyuta viśvabhāvanaṁ vapurānandakaraṁ manodṛśām

04070322 suravidviṭkṣapaṇairudāyudhairbhujadaṇḍairupapannamaṣṭabhiḥ

04070330 patnya ūcuḥ

04070331 yajño'yaṁ tava yajanāya kena sṛṣṭo vidhvastaḥ paśupatinādya dakṣakopāt

04070332 taṁ nastvaṁ śavaśayanābhaśāntamedhaṁ yajñātmannalinarucā dṛśā punīhi

04070340 ṛṣaya ūcuḥ

04070341 ananvitaṁ te bhagavanviceṣṭitaṁ yadātmanā carasi hi karma nājyase

04070342 vibhūtaye yata upasedurīśvarīṁ na manyate svayamanuvartatīṁ bhavān

04070350 siddhā ūcuḥ

04070351 ayaṁ tvatkathāmṛṣṭapīyūṣanadyāṁ manovāraṇaḥ kleśadāvāgnidagdhaḥ

04070352 tṛṣārto'vagāḍho na sasmāra dāvaṁ na niṣkrāmati brahmasampannavannaḥ

04070360 yajamānyuvāca

04070361 svāgataṁ te prasīdeśa tubhyaṁ namaḥ śrīnivāsa śriyā kāntayā trāhi naḥ

04070362 tvāmṛte'dhīśa nāṅgairmakhaḥ śobhate śīrṣahīnaḥ kabandho yathā puruṣaḥ

04070370 lokapālā ūcuḥ

04070371 dṛṣṭaḥ kiṁ no dṛgbhirasadgrahaistvaṁ pratyagdraṣṭā dṛśyate yena viśvam

04070372 māyā hyeṣā bhavadīyā hi bhūmanyastvaṁ ṣaṣṭhaḥ pañcabhirbhāsi bhūtaiḥ

04070380 yogeśvarā ūcuḥ

04070381 preyānna te'nyo'styamutastvayi prabho viśvātmanīkṣenna pṛthagya ātmanaḥ

04070382 athāpi bhaktyeśa tayopadhāvatāmananyavṛttyānugṛhāṇa vatsala

04070391 jagadudbhavasthitilayeṣu daivato bahubhidyamānaguṇayātmamāyayā

04070392 racitātmabhedamataye svasaṁsthayā vinivartitabhramaguṇātmane namaḥ

04070400 brahmovāca

04070401 namaste śritasattvāya dharmādīnāṁ ca sūtaye

04070402 nirguṇāya ca yatkāṣṭhāṁ nāhaṁ vedāpare'pi ca

04070410 agniruvāca

04070411 yattejasāhaṁ susamiddhatejā havyaṁ vahe svadhvara ājyasiktam

04070412 taṁ yajñiyaṁ pañcavidhaṁ ca pañcabhiḥ sviṣṭaṁ yajurbhiḥ praṇato'smi yajñam

04070420 devā ūcuḥ

04070421 purā kalpāpāye svakṛtamudarīkṛtya vikṛtaṁ

04070422 tvamevādyastasminsalila uragendrādhiśayane

04070423 pumānśeṣe siddhairhṛdi vimṛśitādhyātmapadaviḥ

04070424 sa evādyākṣṇoryaḥ pathi carasi bhṛtyānavasi naḥ

04070430 gandharvā ūcuḥ

04070431 aṁśāṁśāste deva marīcyādaya ete brahmendrādyā devagaṇā rudrapurogāḥ

04070432 krīḍābhāṇḍaṁ viśvamidaṁ yasya vibhūmantasmai nityaṁ nātha namaste karavāma

04070440 vidyādharā ūcuḥ

04070441 tvanmāyayārthamabhipadya kalevare'smin

04070442 kṛtvā mamāhamiti durmatirutpathaiḥ svaiḥ

04070443 kṣipto'pyasadviṣayalālasa ātmamohaṁ

04070444 yuṣmatkathāmṛtaniṣevaka udvyudasyet

04070450 brāhmaṇā ūcuḥ

04070451 tvaṁ kratustvaṁ havistvaṁ hutāśaḥ svayaṁ tvaṁ hi mantraḥ samiddarbhapātrāṇi ca

04070452 tvaṁ sadasyartvijo dampatī devatā agnihotraṁ svadhā soma ājyaṁ paśuḥ

04070461 tvaṁ purā gāṁ rasāyā mahāsūkaro daṁṣṭrayā padminīṁ vāraṇendro yathā

04070462 stūyamāno nadallīlayā yogibhirvyujjahartha trayīgātra yajñakratuḥ

04070471 sa prasīda tvamasmākamākāṅkṣatāṁ darśanaṁ te paribhraṣṭasatkarmaṇām

04070472 kīrtyamāne nṛbhirnāmni yajñeśa te yajñavighnāḥ kṣayaṁ yānti tasmai namaḥ

04070480 maitreya uvāca

04070481 iti dakṣaḥ kaviryajñaṁ bhadra rudrābhimarśitam

04070482 kīrtyamāne hṛṣīkeśe sanninye yajñabhāvane

04070491 bhagavānsvena bhāgena sarvātmā sarvabhāgabhuk

04070492 dakṣaṁ babhāṣa ābhāṣya prīyamāṇa ivānagha

04070500 śrībhagavānuvāca

04070501 ahaṁ brahmā ca śarvaśca jagataḥ kāraṇaṁ param

04070502 ātmeśvara upadraṣṭā svayandṛgaviśeṣaṇaḥ

04070511 ātmamāyāṁ samāviśya so'haṁ guṇamayīṁ dvija

04070512 sṛjanrakṣanharanviśvaṁ dadhre saṁjñāṁ kriyocitām

04070521 tasminbrahmaṇyadvitīye kevale paramātmani

04070522 brahmarudrau ca bhūtāni bhedenājño'nupaśyati

04070531 yathā pumānna svāṅgeṣu śiraḥpāṇyādiṣu kvacit

04070532 pārakyabuddhiṁ kurute evaṁ bhūteṣu matparaḥ

04070541 trayāṇāmekabhāvānāṁ yo na paśyati vai bhidām

04070542 sarvabhūtātmanāṁ brahmansa śāntimadhigacchati

04070550 maitreya uvāca

04070551 evaṁ bhagavatādiṣṭaḥ prajāpatipatirharim

04070552 arcitvā kratunā svena devānubhayato'yajat

04070561 rudraṁ ca svena bhāgena hyupādhāvatsamāhitaḥ

04070562 karmaṇodavasānena somapānitarānapi

04070563 udavasya sahartvigbhiḥ sasnāvavabhṛthaṁ tataḥ

04070571 tasmā apyanubhāvena svenaivāvāptarādhase

04070572 dharma eva matiṁ dattvā tridaśāste divaṁ yayuḥ

04070581 evaṁ dākṣāyaṇī hitvā satī pūrvakalevaram

04070582 jajñe himavataḥ kṣetre menāyāmiti śuśruma

04070591 tameva dayitaṁ bhūya āvṛṅkte patimambikā

04070592 ananyabhāvaikagatiṁ śaktiḥ supteva pūruṣam

04070601 etadbhagavataḥ śambhoḥ karma dakṣādhvaradruhaḥ

04070602 śrutaṁ bhāgavatācchiṣyāduddhavānme bṛhaspateḥ

04070611 idaṁ pavitraṁ paramīśaceṣṭitaṁ yaśasyamāyuṣyamaghaughamarṣaṇam

04070612 yo nityadākarṇya naro'nukīrtayeddhunotyaghaṁ kaurava bhaktibhāvataḥ

04080010 maitreya uvāca

04080011 sanakādyā nāradaśca ṛbhurhaṁso'ruṇiryatiḥ

04080012 naite gṛhānbrahmasutā hyāvasannūrdhvaretasaḥ

04080021 mṛṣādharmasya bhāryāsīddambhaṁ māyāṁ ca śatruhan

04080022 asūta mithunaṁ tattu nirṛtirjagṛhe'prajaḥ

04080031 tayoḥ samabhavallobho nikṛtiśca mahāmate

04080032 tābhyāṁ krodhaśca hiṁsā ca yadduruktiḥ svasā kaliḥ

04080041 duruktau kalirādhatta bhayaṁ mṛtyuṁ ca sattama

04080042 tayośca mithunaṁ jajñe yātanā nirayastathā

04080051 saṅgraheṇa mayākhyātaḥ pratisargastavānagha

04080052 triḥ śrutvaitatpumānpuṇyaṁ vidhunotyātmano malam

04080061 athātaḥ kīrtaye vaṁśaṁ puṇyakīrteḥ kurūdvaha

04080062 svāyambhuvasyāpi manorhareraṁśāṁśajanmanaḥ

04080071 priyavratottānapādau śatarūpāpateḥ sutau

04080072 vāsudevasya kalayā rakṣāyāṁ jagataḥ sthitau

04080081 jāye uttānapādasya sunītiḥ surucistayoḥ

04080082 suruciḥ preyasī patyurnetarā yatsuto dhruvaḥ

04080091 ekadā suruceḥ putramaṅkamāropya lālayan

04080092 uttamaṁ nārurukṣantaṁ dhruvaṁ rājābhyanandata

04080101 tathā cikīrṣamāṇaṁ taṁ sapatnyāstanayaṁ dhruvam

04080102 suruciḥ śṛṇvato rājñaḥ serṣyamāhātigarvitā

04080111 na vatsa nṛpaterdhiṣṇyaṁ bhavānāroḍhumarhati

04080112 na gṛhīto mayā yattvaṁ kukṣāvapi nṛpātmajaḥ

04080121 bālo'si bata nātmānamanyastrīgarbhasambhṛtam

04080122 nūnaṁ veda bhavānyasya durlabhe'rthe manorathaḥ

04080131 tapasārādhya puruṣaṁ tasyaivānugraheṇa me

04080132 garbhe tvaṁ sādhayātmānaṁ yadīcchasi nṛpāsanam

04080140 maitreya uvāca

04080141 mātuḥ sapatnyāḥ sa duruktividdhaḥ śvasanruṣā daṇḍahato yathāhiḥ

04080142 hitvā miṣantaṁ pitaraṁ sannavācaṁ jagāma mātuḥ prarudansakāśam

04080151 taṁ niḥśvasantaṁ sphuritādharoṣṭhaṁ sunītirutsaṅga udūhya bālam

04080152 niśamya tatpauramukhānnitāntaṁ sā vivyathe yadgaditaṁ sapatnyā

04080161 sotsṛjya dhairyaṁ vilalāpa śoka dāvāgninā dāvalateva bālā

04080162 vākyaṁ sapatnyāḥ smaratī saroja śriyā dṛśā bāṣpakalāmuvāha

04080171 dīrghaṁ śvasantī vṛjinasya pāramapaśyatī bālakamāha bālā

04080172 māmaṅgalaṁ tāta pareṣu maṁsthā bhuṅkte jano yatparaduḥkhadastat

04080181 satyaṁ surucyābhihitaṁ bhavānme yaddurbhagāyā udare gṛhītaḥ

04080182 stanyena vṛddhaśca vilajjate yāṁ bhāryeti vā voḍhumiḍaspatirmām

04080191 ātiṣṭha tattāta vimatsarastvamuktaṁ samātrāpi yadavyalīkam

04080192 ārādhayādhokṣajapādapadmaṁ yadīcchase'dhyāsanamuttamo yathā

04080201 yasyāṅghripadmaṁ paricarya viśva vibhāvanāyāttaguṇābhipatteḥ

04080202 ajo'dhyatiṣṭhatkhalu pārameṣṭhyaṁ padaṁ jitātmaśvasanābhivandyam

04080211 tathā manurvo bhagavānpitāmaho yamekamatyā purudakṣiṇairmakhaiḥ

04080212 iṣṭvābhipede duravāpamanyato bhaumaṁ sukhaṁ divyamathāpavargyam

04080221 tameva vatsāśraya bhṛtyavatsalaṁ mumukṣubhirmṛgyapadābjapaddhatim

04080222 ananyabhāve nijadharmabhāvite manasyavasthāpya bhajasva pūruṣam

04080231 nānyaṁ tataḥ padmapalāśalocanādduḥkhacchidaṁ te mṛgayāmi kañcana

04080232 yo mṛgyate hastagṛhītapadmayā śriyetarairaṅga vimṛgyamāṇayā

04080240 maitreya uvāca

04080241 evaṁ sañjalpitaṁ māturākarṇyārthāgamaṁ vacaḥ

04080242 sanniyamyātmanātmānaṁ niścakrāma pituḥ purāt

04080251 nāradastadupākarṇya jñātvā tasya cikīrṣitam

04080252 spṛṣṭvā mūrdhanyaghaghnena pāṇinā prāha vismitaḥ

04080261 aho tejaḥ kṣatriyāṇāṁ mānabhaṅgamamṛṣyatām

04080262 bālo'pyayaṁ hṛdā dhatte yatsamāturasadvacaḥ

04080270 nārada uvāca

04080271 nādhunāpyavamānaṁ te sammānaṁ vāpi putraka

04080272 lakṣayāmaḥ kumārasya saktasya krīḍanādiṣu

04080281 vikalpe vidyamāne'pi na hyasantoṣahetavaḥ

04080282 puṁso mohamṛte bhinnā yalloke nijakarmabhiḥ

04080291 parituṣyettatastāta tāvanmātreṇa pūruṣaḥ

04080292 daivopasāditaṁ yāvadvīkṣyeśvaragatiṁ budhaḥ

04080301 atha mātropadiṣṭena yogenāvarurutsasi

04080302 yatprasādaṁ sa vai puṁsāṁ durārādhyo mato mama

04080311 munayaḥ padavīṁ yasya niḥsaṅgenorujanmabhiḥ

04080312 na vidurmṛgayanto'pi tīvrayogasamādhinā

04080321 ato nivartatāmeṣa nirbandhastava niṣphalaḥ

04080322 yatiṣyati bhavānkāle śreyasāṁ samupasthite

04080331 yasya yaddaivavihitaṁ sa tena sukhaduḥkhayoḥ

04080332 ātmānaṁ toṣayandehī tamasaḥ pāramṛcchati

04080341 guṇādhikānmudaṁ lipsedanukrośaṁ guṇādhamāt

04080342 maitrīṁ samānādanvicchenna tāpairabhibhūyate

04080350 dhruva uvāca

04080351 so'yaṁ śamo bhagavatā sukhaduḥkhahatātmanām

04080352 darśitaḥ kṛpayā puṁsāṁ durdarśo'smadvidhaistu yaḥ

04080361 athāpi me'vinītasya kṣāttraṁ ghoramupeyuṣaḥ

04080362 surucyā durvacobāṇairna bhinne śrayate hṛdi

04080371 padaṁ tribhuvanotkṛṣṭaṁ jigīṣoḥ sādhu vartma me

04080372 brūhyasmatpitṛbhirbrahmannanyairapyanadhiṣṭhitam

04080381 nūnaṁ bhavānbhagavato yo'ṅgajaḥ parameṣṭhinaḥ

04080382 vitudannaṭate vīṇāṁ hitāya jagato'rkavat

04080390 maitreya uvāca

04080391 ityudāhṛtamākarṇya bhagavānnāradastadā

04080392 prītaḥ pratyāha taṁ bālaṁ sadvākyamanukampayā

04080400 nārada uvāca

04080401 jananyābhihitaḥ panthāḥ sa vai niḥśreyasasya te

04080402 bhagavānvāsudevastaṁ bhaja taṁ pravaṇātmanā

04080411 dharmārthakāmamokṣākhyaṁ ya icchecchreya ātmanaḥ

04080412 ekaṁ hyeva harestatra kāraṇaṁ pādasevanam

04080421 tattāta gaccha bhadraṁ te yamunāyāstaṭaṁ śuci

04080422 puṇyaṁ madhuvanaṁ yatra sānnidhyaṁ nityadā hareḥ

04080431 snātvānusavanaṁ tasminkālindyāḥ salile śive

04080432 kṛtvocitāni nivasannātmanaḥ kalpitāsanaḥ

04080441 prāṇāyāmena trivṛtā prāṇendriyamanomalam

04080442 śanairvyudasyābhidhyāyenmanasā guruṇā gurum

04080451 prasādābhimukhaṁ śaśvatprasannavadanekṣaṇam

04080452 sunāsaṁ subhruvaṁ cāru kapolaṁ surasundaram

04080461 taruṇaṁ ramaṇīyāṅgamaruṇoṣṭhekṣaṇādharam

04080462 praṇatāśrayaṇaṁ nṛmṇaṁ śaraṇyaṁ karuṇārṇavam

04080471 śrīvatsāṅkaṁ ghanaśyāmaṁ puruṣaṁ vanamālinam

04080472 śaṅkhacakragadāpadmairabhivyaktacaturbhujam

04080481 kirīṭinaṁ kuṇḍalinaṁ keyūravalayānvitam

04080482 kaustubhābharaṇagrīvaṁ pītakauśeyavāsasam

04080491 kāñcīkalāpaparyastaṁ lasatkāñcananūpuram

04080492 darśanīyatamaṁ śāntaṁ manonayanavardhanam

04080501 padbhyāṁ nakhamaṇiśreṇyā vilasadbhyāṁ samarcatām

04080502 hṛtpadmakarṇikādhiṣṇyamākramyātmanyavasthitam

04080511 smayamānamabhidhyāyetsānurāgāvalokanam

04080512 niyatenaikabhūtena manasā varadarṣabham

04080521 evaṁ bhagavato rūpaṁ subhadraṁ dhyāyato manaḥ

04080522 nirvṛtyā parayā tūrṇaṁ sampannaṁ na nivartate

04080531 japaśca paramo guhyaḥ śrūyatāṁ me nṛpātmaja

04080532 yaṁ saptarātraṁ prapaṭhanpumānpaśyati khecarān

04080540 oṁ namo bhagavate vāsudevāya

04080541 mantreṇānena devasya kuryāddravyamayīṁ budhaḥ

04080542 saparyāṁ vividhairdravyairdeśakālavibhāgavit

04080551 salilaiḥ śucibhirmālyairvanyairmūlaphalādibhiḥ

04080552 śastāṅkurāṁśukaiścārcettulasyā priyayā prabhum

04080561 labdhvā dravyamayīmarcāṁ kṣityambvādiṣu vārcayet

04080562 ābhṛtātmā muniḥ śānto yatavāṅmitavanyabhuk

04080571 svecchāvatāracaritairacintyanijamāyayā

04080572 kariṣyatyuttamaślokastaddhyāyeddhṛdayaṅgamam

04080581 paricaryā bhagavato yāvatyaḥ pūrvasevitāḥ

04080582 tā mantrahṛdayenaiva prayuñjyānmantramūrtaye

04080591 evaṁ kāyena manasā vacasā ca manogatam

04080592 paricaryamāṇo bhagavānbhaktimatparicaryayā

04080601 puṁsāmamāyināṁ samyagbhajatāṁ bhāvavardhanaḥ

04080602 śreyo diśatyabhimataṁ yaddharmādiṣu dehinām

04080611 viraktaścendriyaratau bhaktiyogena bhūyasā

04080612 taṁ nirantarabhāvena bhajetāddhā vimuktaye

04080621 ityuktastaṁ parikramya praṇamya ca nṛpārbhakaḥ

04080622 yayau madhuvanaṁ puṇyaṁ hareścaraṇacarcitam

04080631 tapovanaṁ gate tasminpraviṣṭo'ntaḥpuraṁ muniḥ

04080632 arhitārhaṇako rājñā sukhāsīna uvāca tam

04080640 nārada uvāca

04080641 rājankiṁ dhyāyase dīrghaṁ mukhena pariśuṣyatā

04080642 kiṁ vā na riṣyate kāmo dharmo vārthena saṁyutaḥ

04080650 rājovāca

04080651 suto me bālako brahmanstraiṇenākaruṇātmanā

04080652 nirvāsitaḥ pañcavarṣaḥ saha mātrā mahānkaviḥ

04080661 apyanāthaṁ vane brahmanmā smādantyarbhakaṁ vṛkāḥ

04080662 śrāntaṁ śayānaṁ kṣudhitaṁ parimlānamukhāmbujam

04080671 aho me bata daurātmyaṁ strījitasyopadhāraya

04080672 yo'ṅkaṁ premṇārurukṣantaṁ nābhyanandamasattamaḥ

04080680 nārada uvāca

04080681 mā mā śucaḥ svatanayaṁ devaguptaṁ viśāmpate

04080682 tatprabhāvamavijñāya prāvṛṅkte yadyaśo jagat

04080691 suduṣkaraṁ karma kṛtvā lokapālairapi prabhuḥ

04080692 aiṣyatyacirato rājanyaśo vipulayaṁstava

04080700 maitreya uvāca

04080701 iti devarṣiṇā proktaṁ viśrutya jagatīpatiḥ

04080702 rājalakṣmīmanādṛtya putramevānvacintayat

04080711 tatrābhiṣiktaḥ prayatastāmupoṣya vibhāvarīm

04080712 samāhitaḥ paryacaradṛṣyādeśena pūruṣam

04080721 trirātrānte trirātrānte kapitthabadarāśanaḥ

04080722 ātmavṛttyanusāreṇa māsaṁ ninye'rcayanharim

04080731 dvitīyaṁ ca tathā māsaṁ ṣaṣṭhe ṣaṣṭhe'rbhako dine

04080732 tṛṇaparṇādibhiḥ śīrṇaiḥ kṛtānno'bhyarcayanvibhum

04080741 tṛtīyaṁ cānayanmāsaṁ navame navame'hani

04080742 abbhakṣa uttamaślokamupādhāvatsamādhinā

04080751 caturthamapi vai māsaṁ dvādaśe dvādaśe'hani

04080752 vāyubhakṣo jitaśvāso dhyāyandevamadhārayat

04080761 pañcame māsyanuprāpte jitaśvāso nṛpātmajaḥ

04080762 dhyāyanbrahma padaikena tasthau sthāṇurivācalaḥ

04080771 sarvato mana ākṛṣya hṛdi bhūtendriyāśayam

04080772 dhyāyanbhagavato rūpaṁ nādrākṣītkiñcanāparam

04080781 ādhāraṁ mahadādīnāṁ pradhānapuruṣeśvaram

04080782 brahma dhārayamāṇasya trayo lokāścakampire

04080791 yadaikapādena sa pārthivārbhakastasthau tadaṅguṣṭhanipīḍitā mahī

04080792 nanāma tatrārdhamibhendradhiṣṭhitā tarīva savyetarataḥ pade pade

04080801 tasminnabhidhyāyati viśvamātmano dvāraṁ nirudhyāsumananyayā dhiyā

04080802 lokā nirucchvāsanipīḍitā bhṛśaṁ salokapālāḥ śaraṇaṁ yayurharim

04080810 devā ūcuḥ

04080811 naivaṁ vidāmo bhagavanprāṇarodhaṁ carācarasyākhilasattvadhāmnaḥ

04080812 vidhehi tanno vṛjinādvimokṣaṁ prāptā vayaṁ tvāṁ śaraṇaṁ śaraṇyam

04080820 śrībhagavānuvāca

04080821 mā bhaiṣṭa bālaṁ tapaso duratyayānnivartayiṣye pratiyāta svadhāma

04080822 yato hi vaḥ prāṇanirodha āsīdauttānapādirmayi saṅgatātmā

04090010 maitreya uvāca

04090011 ta evamutsannabhayā urukrame kṛtāvanāmāḥ prayayustriviṣṭapam

04090012 sahasraśīrṣāpi tato garutmatā madhorvanaṁ bhṛtyadidṛkṣayā gataḥ

04090021 sa vai dhiyā yogavipākatīvrayā hṛtpadmakośe sphuritaṁ taḍitprabham

04090022 tirohitaṁ sahasaivopalakṣya bahiḥsthitaṁ tadavasthaṁ dadarśa

04090031 taddarśanenāgatasādhvasaḥ kṣitāvavandatāṅgaṁ vinamayya daṇḍavat

04090032 dṛgbhyāṁ prapaśyanprapibannivārbhakaścumbannivāsyena bhujairivāśliṣan

04090041 sa taṁ vivakṣantamatadvidaṁ harirjñātvāsya sarvasya ca hṛdyavasthitaḥ

04090042 kṛtāñjaliṁ brahmamayena kambunā pasparśa bālaṁ kṛpayā kapole

04090051 sa vai tadaiva pratipāditāṁ giraṁ daivīṁ parijñātaparātmanirṇayaḥ

04090052 taṁ bhaktibhāvo'bhyagṛṇādasatvaraṁ pariśrutoruśravasaṁ dhruvakṣitiḥ

04090060 dhruva uvāca

04090061 yo'ntaḥ praviśya mama vācamimāṁ prasuptāṁ

04090062 sañjīvayatyakhilaśaktidharaḥ svadhāmnā

04090063 anyāṁśca hastacaraṇaśravaṇatvagādīn

04090064 prāṇānnamo bhagavate puruṣāya tubhyam

04090071 ekastvameva bhagavannidamātmaśaktyā

04090072 māyākhyayoruguṇayā mahadādyaśeṣam

04090073 sṛṣṭvānuviśya puruṣastadasadguṇeṣu

04090074 nāneva dāruṣu vibhāvasuvadvibhāsi

04090081 tvaddattayā vayunayedamacaṣṭa viśvaṁ

04090082 suptaprabuddha iva nātha bhavatprapannaḥ

04090083 tasyāpavargyaśaraṇaṁ tava pādamūlaṁ

04090084 vismaryate kṛtavidā kathamārtabandho

04090091 nūnaṁ vimuṣṭamatayastava māyayā te

04090092 ye tvāṁ bhavāpyayavimokṣaṇamanyahetoḥ

04090093 arcanti kalpakataruṁ kuṇapopabhogyam

04090094 icchanti yatsparśajaṁ niraye'pi nṇām

04090101 yā nirvṛtistanubhṛtāṁ tava pādapadma

04090102 dhyānādbhavajjanakathāśravaṇena vā syāt

04090103 sā brahmaṇi svamahimanyapi nātha mā bhūt

04090104 kiṁ tvantakāsilulitātpatatāṁ vimānāt

04090111 bhaktiṁ muhuḥ pravahatāṁ tvayi me prasaṅgo

04090112 bhūyādananta mahatāmamalāśayānām

04090113 yenāñjasolbaṇamuruvyasanaṁ bhavābdhiṁ

04090114 neṣye bhavadguṇakathāmṛtapānamattaḥ

04090121 te na smarantyatitarāṁ priyamīśa martyaṁ

04090122 ye cānvadaḥ sutasuhṛdgṛhavittadārāḥ

04090123 ye tvabjanābha bhavadīyapadāravinda

04090124 saugandhyalubdhahṛdayeṣu kṛtaprasaṅgāḥ

04090131 tiryaṅnagadvijasarīsṛpadevadaitya

04090132 martyādibhiḥ paricitaṁ sadasadviśeṣam

04090133 rūpaṁ sthaviṣṭhamaja te mahadādyanekaṁ

04090134 nātaḥ paraṁ parama vedmi na yatra vādaḥ

04090141 kalpānta etadakhilaṁ jaṭhareṇa gṛhṇan

04090142 śete pumānsvadṛganantasakhastadaṅke

04090143 yannābhisindhuruhakāñcanalokapadma

04090144 garbhe dyumānbhagavate praṇato'smi tasmai

04090151 tvaṁ nityamuktapariśuddhavibuddha ātmā

04090152 kūṭastha ādipuruṣo bhagavāṁstryadhīśaḥ

04090153 yadbuddhyavasthitimakhaṇḍitayā svadṛṣṭyā

04090154 draṣṭā sthitāvadhimakho vyatirikta āsse

04090161 yasminviruddhagatayo hyaniśaṁ patanti

04090162 vidyādayo vividhaśaktaya ānupūrvyāt

04090163 tadbrahma viśvabhavamekamanantamādyam

04090164 ānandamātramavikāramahaṁ prapadye

04090171 satyāśiṣo hi bhagavaṁstava pādapadmam

04090172 āśīstathānubhajataḥ puruṣārthamūrteḥ

04090173 apyevamarya bhagavānparipāti dīnān

04090174 vāśreva vatsakamanugrahakātaro'smān

04090180 maitreya uvāca

04090181 athābhiṣṭuta evaṁ vai satsaṅkalpena dhīmatā

04090182 bhṛtyānurakto bhagavānpratinandyedamabravīt

04090190 śrībhagavānuvāca

04090191 vedāhaṁ te vyavasitaṁ hṛdi rājanyabālaka

04090192 tatprayacchāmi bhadraṁ te durāpamapi suvrata

04090201 nānyairadhiṣṭhitaṁ bhadra yadbhrājiṣṇu dhruvakṣiti

04090202 yatra graharkṣatārāṇāṁ jyotiṣāṁ cakramāhitam

04090211 meḍhyāṁ gocakravatsthāsnu parastātkalpavāsinām

04090212 dharmo'gniḥ kaśyapaḥ śukro munayo ye vanaukasaḥ

04090213 caranti dakṣiṇīkṛtya bhramanto yatsatārakāḥ

04090221 prasthite tu vanaṁ pitrā dattvā gāṁ dharmasaṁśrayaḥ

04090222 ṣaṭtriṁśadvarṣasāhasraṁ rakṣitāvyāhatendriyaḥ

04090231 tvadbhrātaryuttame naṣṭe mṛgayāyāṁ tu tanmanāḥ

04090232 anveṣantī vanaṁ mātā dāvāgniṁ sā pravekṣyati

04090241 iṣṭvā māṁ yajñahṛdayaṁ yajñaiḥ puṣkaladakṣiṇaiḥ

04090242 bhuktvā cehāśiṣaḥ satyā ante māṁ saṁsmariṣyasi

04090251 tato gantāsi matsthānaṁ sarvalokanamaskṛtam

04090252 upariṣṭādṛṣibhyastvaṁ yato nāvartate gataḥ

04090260 maitreya uvāca

04090261 ityarcitaḥ sa bhagavānatidiśyātmanaḥ padam

04090262 bālasya paśyato dhāma svamagādgaruḍadhvajaḥ

04090271 so'pi saṅkalpajaṁ viṣṇoḥ pādasevopasāditam

04090272 prāpya saṅkalpanirvāṇaṁ nātiprīto'bhyagātpuram

04090280 vidura uvāca

04090281 sudurlabhaṁ yatparamaṁ padaṁ harermāyāvinastaccaraṇārcanārjitam

04090282 labdhvāpyasiddhārthamivaikajanmanā kathaṁ svamātmānamamanyatārthavit

04090290 maitreya uvāca

04090291 mātuḥ sapatnyā vāgbāṇairhṛdi viddhastu tānsmaran

04090292 naicchanmuktipatermuktiṁ tasmāttāpamupeyivān

04090300 dhruva uvāca

04090301 samādhinā naikabhavena yatpadaṁ viduḥ sanandādaya ūrdhvaretasaḥ

04090302 māsairahaṁ ṣaḍbhiramuṣya pādayośchāyāmupetyāpagataḥ pṛthaṅmatiḥ

04090311 aho bata mamānātmyaṁ mandabhāgyasya paśyata

04090312 bhavacchidaḥ pādamūlaṁ gatvā yāce yadantavat

04090321 matirvidūṣitā devaiḥ patadbhirasahiṣṇubhiḥ

04090322 yo nāradavacastathyaṁ nāgrāhiṣamasattamaḥ

04090331 daivīṁ māyāmupāśritya prasupta iva bhinnadṛk

04090332 tapye dvitīye'pyasati bhrātṛbhrātṛvyahṛdrujā

04090341 mayaitatprārthitaṁ vyarthaṁ cikitseva gatāyuṣi

04090342 prasādya jagadātmānaṁ tapasā duṣprasādanam

04090343 bhavacchidamayāce'haṁ bhavaṁ bhāgyavivarjitaḥ

04090351 svārājyaṁ yacchato mauḍhyānmāno me bhikṣito bata

04090352 īśvarātkṣīṇapuṇyena phalīkārānivādhanaḥ

04090360 maitreya uvāca

04090361 na vai mukundasya padāravindayo rajojuṣastāta bhavādṛśā janāḥ

04090362 vāñchanti taddāsyamṛte'rthamātmano yadṛcchayā labdhamanaḥsamṛddhayaḥ

04090371 ākarṇyātmajamāyāntaṁ samparetya yathāgatam

04090372 rājā na śraddadhe bhadramabhadrasya kuto mama

04090381 śraddhāya vākyaṁ devarṣerharṣavegena dharṣitaḥ

04090382 vārtāharturatiprīto hāraṁ prādānmahādhanam

04090391 sadaśvaṁ rathamāruhya kārtasvarapariṣkṛtam

04090392 brāhmaṇaiḥ kulavṛddhaiśca paryasto'mātyabandhubhiḥ

04090401 śaṅkhadundubhinādena brahmaghoṣeṇa veṇubhiḥ

04090402 niścakrāma purāttūrṇamātmajābhīkṣaṇotsukaḥ

04090411 sunītiḥ suruciścāsya mahiṣyau rukmabhūṣite

04090412 āruhya śibikāṁ sārdhamuttamenābhijagmatuḥ

04090421 taṁ dṛṣṭvopavanābhyāśa āyāntaṁ tarasā rathāt

04090422 avaruhya nṛpastūrṇamāsādya premavihvalaḥ

04090431 parirebhe'ṅgajaṁ dorbhyāṁ dīrghotkaṇṭhamanāḥ śvasan

04090432 viṣvaksenāṅghrisaṁsparśa hatāśeṣāghabandhanam

04090441 athājighranmuhurmūrdhni śītairnayanavāribhiḥ

04090442 snāpayāmāsa tanayaṁ jātoddāmamanorathaḥ

04090451 abhivandya pituḥ pādāvāśīrbhiścābhimantritaḥ

04090452 nanāma mātarau śīrṣṇā satkṛtaḥ sajjanāgraṇīḥ

04090461 surucistaṁ samutthāpya pādāvanatamarbhakam

04090462 pariṣvajyāha jīveti bāṣpagadgadayā girā

04090471 yasya prasanno bhagavānguṇairmaitryādibhirhariḥ

04090472 tasmai namanti bhūtāni nimnamāpa iva svayam

04090481 uttamaśca dhruvaścobhāvanyonyaṁ premavihvalau

04090482 aṅgasaṅgādutpulakāvasraughaṁ muhurūhatuḥ

04090491 sunītirasya jananī prāṇebhyo'pi priyaṁ sutam

04090492 upaguhya jahāvādhiṁ tadaṅgasparśanirvṛtā

04090501 payaḥ stanābhyāṁ susrāva netrajaiḥ salilaiḥ śivaiḥ

04090502 tadābhiṣicyamānābhyāṁ vīra vīrasuvo muhuḥ

04090511 tāṁ śaśaṁsurjanā rājñīṁ diṣṭyā te putra ārtihā

04090512 pratilabdhaściraṁ naṣṭo rakṣitā maṇḍalaṁ bhuvaḥ

04090521 abhyarcitastvayā nūnaṁ bhagavānpraṇatārtihā

04090522 yadanudhyāyino dhīrā mṛtyuṁ jigyuḥ sudurjayam

04090531 lālyamānaṁ janairevaṁ dhruvaṁ sabhrātaraṁ nṛpaḥ

04090532 āropya kariṇīṁ hṛṣṭaḥ stūyamāno'viśatpuram

04090541 tatra tatropasaṅkḷptairlasanmakaratoraṇaiḥ

04090542 savṛndaiḥ kadalīstambhaiḥ pūgapotaiśca tadvidhaiḥ

04090551 cūtapallavavāsaḥsraṅ muktādāmavilambibhiḥ

04090552 upaskṛtaṁ pratidvāramapāṁ kumbhaiḥ sadīpakaiḥ

04090561 prākārairgopurāgāraiḥ śātakumbhaparicchadaiḥ

04090562 sarvato'laṅkṛtaṁ śrīmad vimānaśikharadyubhiḥ

04090571 mṛṣṭacatvararathyāṭṭa mārgaṁ candanacarcitam

04090572 lājākṣataiḥ puṣpaphalaistaṇḍulairbalibhiryutam

04090581 dhruvāya pathi dṛṣṭāya tatra tatra purastriyaḥ

04090582 siddhārthākṣatadadhyambu dūrvāpuṣpaphalāni ca

04090591 upajahruḥ prayuñjānā vātsalyādāśiṣaḥ satīḥ

04090592 śṛṇvaṁstadvalgugītāni prāviśadbhavanaṁ pituḥ

04090601 mahāmaṇivrātamaye sa tasminbhavanottame

04090602 lālito nitarāṁ pitrā nyavasaddivi devavat

04090611 payaḥphenanibhāḥ śayyā dāntā rukmaparicchadāḥ

04090612 āsanāni mahārhāṇi yatra raukmā upaskarāḥ

04090621 yatra sphaṭikakuḍyeṣu mahāmārakateṣu ca

04090622 maṇipradīpā ābhānti lalanāratnasaṁyutāḥ

04090631 udyānāni ca ramyāṇi vicitrairamaradrumaiḥ

04090632 kūjadvihaṅgamithunairgāyanmattamadhuvrataiḥ

04090641 vāpyo vaidūryasopānāḥ padmotpalakumudvatīḥ

04090642 haṁsakāraṇḍavakulairjuṣṭāścakrāhvasārasaiḥ

04090651 uttānapādo rājarṣiḥ prabhāvaṁ tanayasya tam

04090652 śrutvā dṛṣṭvādbhutatamaṁ prapede vismayaṁ param

04090661 vīkṣyoḍhavayasaṁ taṁ ca prakṛtīnāṁ ca sammatam

04090662 anuraktaprajaṁ rājā dhruvaṁ cakre bhuvaḥ patim

04090671 ātmānaṁ ca pravayasamākalayya viśāmpatiḥ

04090672 vanaṁ viraktaḥ prātiṣṭhadvimṛśannātmano gatim

04100010 maitreya uvāca

04100011 prajāpaterduhitaraṁ śiśumārasya vai dhruvaḥ

04100012 upayeme bhramiṁ nāma tatsutau kalpavatsarau

04100021 ilāyāmapi bhāryāyāṁ vāyoḥ putryāṁ mahābalaḥ

04100022 putramutkalanāmānaṁ yoṣidratnamajījanat

04100031 uttamastvakṛtodvāho mṛgayāyāṁ balīyasā

04100032 hataḥ puṇyajanenādrau tanmātāsya gatiṁ gatā

04100041 dhruvo bhrātṛvadhaṁ śrutvā kopāmarṣaśucārpitaḥ

04100042 jaitraṁ syandanamāsthāya gataḥ puṇyajanālayam

04100051 gatvodīcīṁ diśaṁ rājā rudrānucarasevitām

04100052 dadarśa himavaddroṇyāṁ purīṁ guhyakasaṅkulām

04100061 dadhmau śaṅkhaṁ bṛhadbāhuḥ khaṁ diśaścānunādayan

04100062 yenodvignadṛśaḥ kṣattarupadevyo'trasanbhṛśam

04100071 tato niṣkramya balina upadevamahābhaṭāḥ

04100072 asahantastanninādamabhipeturudāyudhāḥ

04100081 sa tānāpatato vīra ugradhanvā mahārathaḥ

04100082 ekaikaṁ yugapatsarvānahanbāṇaistribhistribhiḥ

04100091 te vai lalāṭalagnaistairiṣubhiḥ sarva eva hi

04100092 matvā nirastamātmānamāśaṁsankarma tasya tat

04100101 te'pi cāmumamṛṣyantaḥ pādasparśamivoragāḥ

04100102 śarairavidhyanyugapaddviguṇaṁ pracikīrṣavaḥ

04100111 tataḥ parighanistriṁśaiḥ prāsaśūlaparaśvadhaiḥ

04100112 śaktyṛṣṭibhirbhuśuṇḍībhiścitravājaiḥ śarairapi

04100121 abhyavarṣanprakupitāḥ sarathaṁ sahasārathim

04100122 icchantastatpratīkartumayutānāṁ trayodaśa

04100131 auttānapādiḥ sa tadā śastravarṣeṇa bhūriṇā

04100132 na evādṛśyatācchanna āsāreṇa yathā giriḥ

04100141 hāhākārastadaivāsītsiddhānāṁ divi paśyatām

04100142 hato'yaṁ mānavaḥ sūryo magnaḥ puṇyajanārṇave

04100151 nadatsu yātudhāneṣu jayakāśiṣvatho mṛdhe

04100152 udatiṣṭhadrathastasya nīhārādiva bhāskaraḥ

04100161 dhanurvisphūrjayandivyaṁ dviṣatāṁ khedamudvahan

04100162 astraughaṁ vyadhamadbāṇairghanānīkamivānilaḥ

04100171 tasya te cāpanirmuktā bhittvā varmāṇi rakṣasām

04100172 kāyānāviviśustigmā girīnaśanayo yathā

04100181 bhallaiḥ sañchidyamānānāṁ śirobhiścārukuṇḍalaiḥ

04100182 ūrubhirhematālābhairdorbhirvalayavalgubhiḥ

04100191 hārakeyūramukuṭairuṣṇīṣaiśca mahādhanaiḥ

04100192 āstṛtāstā raṇabhuvo rejurvīramanoharāḥ

04100201 hatāvaśiṣṭā itare raṇājirādrakṣogaṇāḥ kṣatriyavaryasāyakaiḥ

04100202 prāyo vivṛkṇāvayavā vidudruvurmṛgendravikrīḍitayūthapā iva

04100211 apaśyamānaḥ sa tadātatāyinaṁ mahāmṛdhe kañcana mānavottamaḥ

04100212 purīṁ didṛkṣannapi nāviśaddviṣāṁ na māyināṁ veda cikīrṣitaṁ janaḥ

04100221 iti bruvaṁścitrarathaḥ svasārathiṁ yattaḥ pareṣāṁ pratiyogaśaṅkitaḥ

04100222 śuśrāva śabdaṁ jaladheriveritaṁ nabhasvato dikṣu rajo'nvadṛśyata

04100231 kṣaṇenācchāditaṁ vyoma ghanānīkena sarvataḥ

04100232 visphurattaḍitā dikṣu trāsayatstanayitnunā

04100241 vavṛṣū rudhiraughāsṛk pūyaviṇmūtramedasaḥ

04100242 nipeturgaganādasya kabandhānyagrato'nagha

04100251 tataḥ khe'dṛśyata girirnipetuḥ sarvatodiśam

04100252 gadāparighanistriṁśa musalāḥ sāśmavarṣiṇaḥ

04100261 ahayo'śaniniḥśvāsā vamanto'gniṁ ruṣākṣibhiḥ

04100262 abhyadhāvangajā mattāḥ siṁhavyāghrāśca yūthaśaḥ

04100271 samudra ūrmibhirbhīmaḥ plāvayansarvato bhuvam

04100272 āsasāda mahāhrādaḥ kalpānta iva bhīṣaṇaḥ

04100281 evaṁvidhānyanekāni trāsanānyamanasvinām

04100282 sasṛjustigmagataya āsuryā māyayāsurāḥ

04100291 dhruve prayuktāmasuraistāṁ māyāmatidustarām

04100292 niśamya tasya munayaḥ śamāśaṁsansamāgatāḥ

04100300 munaya ūcuḥ

04100301 auttānapāda bhagavāṁstava śārṅgadhanvā

04100302 devaḥ kṣiṇotvavanatārtiharo vipakṣān

04100303 yannāmadheyamabhidhāya niśamya cāddhā

04100304 loko'ñjasā tarati dustaramaṅga mṛtyum

04110010 maitreya uvāca

04110011 niśamya gadatāmevamṛṣīṇāṁ dhanuṣi dhruvaḥ

04110012 sandadhe'stramupaspṛśya yannārāyaṇanirmitam

04110021 sandhīyamāna etasminmāyā guhyakanirmitāḥ

04110022 kṣipraṁ vineśurvidura kleśā jñānodaye yathā

04110031 tasyārṣāstraṁ dhanuṣi prayuñjataḥ suvarṇapuṅkhāḥ kalahaṁsavāsasaḥ

04110032 viniḥsṛtā āviviśurdviṣadbalaṁ yathā vanaṁ bhīmaravāḥ śikhaṇḍinaḥ

04110041 taistigmadhāraiḥ pradhane śilīmukhairitastataḥ puṇyajanā upadrutāḥ

04110042 tamabhyadhāvankupitā udāyudhāḥ suparṇamunnaddhaphaṇā ivāhayaḥ

04110051 sa tānpṛṣatkairabhidhāvato mṛdhe nikṛttabāhūruśirodharodarān

04110052 nināya lokaṁ paramarkamaṇḍalaṁ vrajanti nirbhidya yamūrdhvaretasaḥ

04110061 tānhanyamānānabhivīkṣya guhyakānanāgasaścitrarathena bhūriśaḥ

04110062 auttānapādiṁ kṛpayā pitāmaho manurjagādopagataḥ saharṣibhiḥ

04110070 manuruvāca

04110071 alaṁ vatsātiroṣeṇa tamodvāreṇa pāpmanā

04110072 yena puṇyajanānetānavadhīstvamanāgasaḥ

04110081 nāsmatkulocitaṁ tāta karmaitatsadvigarhitam

04110082 vadho yadupadevānāmārabdhaste'kṛtainasām

04110091 nanvekasyāparādhena prasaṅgādbahavo hatāḥ

04110092 bhrāturvadhābhitaptena tvayāṅga bhrātṛvatsala

04110101 nāyaṁ mārgo hi sādhūnāṁ hṛṣīkeśānuvartinām

04110102 yadātmānaṁ parāggṛhya paśuvadbhūtavaiśasam

04110111 sarvabhūtātmabhāvena bhūtāvāsaṁ hariṁ bhavān

04110112 ārādhyāpa durārādhyaṁ viṣṇostatparamaṁ padam

04110121 sa tvaṁ hareranudhyātastatpuṁsāmapi sammataḥ

04110122 kathaṁ tvavadyaṁ kṛtavānanuśikṣansatāṁ vratam

04110131 titikṣayā karuṇayā maitryā cākhilajantuṣu

04110132 samatvena ca sarvātmā bhagavānsamprasīdati

04110141 samprasanne bhagavati puruṣaḥ prākṛtairguṇaiḥ

04110142 vimukto jīvanirmukto brahma nirvāṇamṛcchati

04110151 bhūtaiḥ pañcabhirārabdhairyoṣitpuruṣa eva hi

04110152 tayorvyavāyātsambhūtiryoṣitpuruṣayoriha

04110161 evaṁ pravartate sargaḥ sthitiḥ saṁyama eva ca

04110162 guṇavyatikarādrājanmāyayā paramātmanaḥ

04110171 nimittamātraṁ tatrāsīnnirguṇaḥ puruṣarṣabhaḥ

04110172 vyaktāvyaktamidaṁ viśvaṁ yatra bhramati lohavat

04110181 sa khalvidaṁ bhagavānkālaśaktyā guṇapravāheṇa vibhaktavīryaḥ

04110182 karotyakartaiva nihantyahantā ceṣṭā vibhūmnaḥ khalu durvibhāvyā

04110191 so'nanto'ntakaraḥ kālo'nādirādikṛdavyayaḥ

04110192 janaṁ janena janayanmārayanmṛtyunāntakam

04110201 na vai svapakṣo'sya vipakṣa eva vā parasya mṛtyorviśataḥ samaṁ prajāḥ

04110202 taṁ dhāvamānamanudhāvantyanīśā yathā rajāṁsyanilaṁ bhūtasaṅghāḥ

04110211 āyuṣo'pacayaṁ jantostathaivopacayaṁ vibhuḥ

04110212 ubhābhyāṁ rahitaḥ svastho duḥsthasya vidadhātyasau

04110221 kecitkarma vadantyenaṁ svabhāvamapare nṛpa

04110222 eke kālaṁ pare daivaṁ puṁsaḥ kāmamutāpare

04110231 avyaktasyāprameyasya nānāśaktyudayasya ca

04110232 na vai cikīrṣitaṁ tāta ko vedātha svasambhavam

04110241 na caite putraka bhrāturhantāro dhanadānugāḥ

04110242 visargādānayostāta puṁso daivaṁ hi kāraṇam

04110251 sa eva viśvaṁ sṛjati sa evāvati hanti ca

04110252 athāpi hyanahaṅkārānnājyate guṇakarmabhiḥ

04110261 eṣa bhūtāni bhūtātmā bhūteśo bhūtabhāvanaḥ

04110262 svaśaktyā māyayā yuktaḥ sṛjatyatti ca pāti ca

04110271 tameva mṛtyumamṛtaṁ tāta daivaṁ sarvātmanopehi jagatparāyaṇam

04110272 yasmai baliṁ viśvasṛjo haranti gāvo yathā vai nasi dāmayantritāḥ

04110281 yaḥ pañcavarṣo jananīṁ tvaṁ vihāya mātuḥ sapatnyā vacasā bhinnamarmā

04110282 vanaṁ gatastapasā pratyagakṣamārādhya lebhe mūrdhni padaṁ trilokyāḥ

04110291 tamenamaṅgātmani muktavigrahe vyapāśritaṁ nirguṇamekamakṣaram

04110292 ātmānamanviccha vimuktamātmadṛgyasminnidaṁ bhedamasatpratīyate

04110301 tvaṁ pratyagātmani tadā bhagavatyananta ānandamātra upapannasamastaśaktau

04110302 bhaktiṁ vidhāya paramāṁ śanakairavidyā granthiṁ vibhetsyasi mamāhamiti prarūḍham

04110311 saṁyaccha roṣaṁ bhadraṁ te pratīpaṁ śreyasāṁ param

04110312 śrutena bhūyasā rājannagadena yathāmayam

04110321 yenopasṛṣṭātpuruṣālloka udvijate bhṛśam

04110322 na budhastadvaśaṁ gacchedicchannabhayamātmanaḥ

04110331 helanaṁ giriśabhrāturdhanadasya tvayā kṛtam

04110332 yajjaghnivānpuṇyajanānbhrātṛghnānityamarṣitaḥ

04110341 taṁ prasādaya vatsāśu sannatyā praśrayoktibhiḥ

04110342 na yāvanmahatāṁ tejaḥ kulaṁ no'bhibhaviṣyati

04110351 evaṁ svāyambhuvaḥ pautramanuśāsya manurdhruvam

04110352 tenābhivanditaḥ sākamṛṣibhiḥ svapuraṁ yayau

04120010 maitreya uvāca

04120011 dhruvaṁ nivṛttaṁ pratibuddhya vaiśasādapetamanyuṁ bhagavāndhaneśvaraḥ

04120012 tatrāgataścāraṇayakṣakinnaraiḥ saṁstūyamāno nyavadatkṛtāñjalim

04120020 dhanada uvāca

04120021 bho bhoḥ kṣatriyadāyāda parituṣṭo'smi te'nagha

04120022 yattvaṁ pitāmahādeśādvairaṁ dustyajamatyajaḥ

04120031 na bhavānavadhīdyakṣānna yakṣā bhrātaraṁ tava

04120032 kāla eva hi bhūtānāṁ prabhurapyayabhāvayoḥ

04120041 ahaṁ tvamityapārthā dhīrajñānātpuruṣasya hi

04120042 svāpnīvābhātyataddhyānādyayā bandhaviparyayau

04120051 tadgaccha dhruva bhadraṁ te bhagavantamadhokṣajam

04120052 sarvabhūtātmabhāvena sarvabhūtātmavigraham

04120061 bhajasva bhajanīyāṅghrimabhavāya bhavacchidam

04120062 yuktaṁ virahitaṁ śaktyā guṇamayyātmamāyayā

04120071 vṛṇīhi kāmaṁ nṛpa yanmanogataṁ mattastvamauttānapade'viśaṅkitaḥ

04120072 varaṁ varārho'mbujanābhapādayoranantaraṁ tvāṁ vayamaṅga śuśruma

04120080 maitreya uvāca

04120081 sa rājarājena varāya codito dhruvo mahābhāgavato mahāmatiḥ

04120082 harau sa vavre'calitāṁ smṛtiṁ yayā taratyayatnena duratyayaṁ tamaḥ

04120091 tasya prītena manasā tāṁ dattvaiḍaviḍastataḥ

04120092 paśyato'ntardadhe so'pi svapuraṁ pratyapadyata

04120101 athāyajata yajñeśaṁ kratubhirbhūridakṣiṇaiḥ

04120102 dravyakriyādevatānāṁ karma karmaphalapradam

04120111 sarvātmanyacyute'sarve tīvraughāṁ bhaktimudvahan

04120112 dadarśātmani bhūteṣu tamevāvasthitaṁ vibhum

04120121 tamevaṁ śīlasampannaṁ brahmaṇyaṁ dīnavatsalam

04120122 goptāraṁ dharmasetūnāṁ menire pitaraṁ prajāḥ

04120131 ṣaṭtriṁśadvarṣasāhasraṁ śaśāsa kṣitimaṇḍalam

04120132 bhogaiḥ puṇyakṣayaṁ kurvannabhogairaśubhakṣayam

04120141 evaṁ bahusavaṁ kālaṁ mahātmāvicalendriyaḥ

04120142 trivargaupayikaṁ nītvā putrāyādānnṛpāsanam

04120151 manyamāna idaṁ viśvaṁ māyāracitamātmani

04120152 avidyāracitasvapnagandharvanagaropamam

04120161 ātmastryapatyasuhṛdo balamṛddhakośam

04120162 antaḥpuraṁ parivihārabhuvaśca ramyāḥ

04120163 bhūmaṇḍalaṁ jaladhimekhalamākalayya

04120164 kālopasṛṣṭamiti sa prayayau viśālām

04120171 tasyāṁ viśuddhakaraṇaḥ śivavārvigāhya

04120172 baddhvāsanaṁ jitamarunmanasāhṛtākṣaḥ

04120173 sthūle dadhāra bhagavatpratirūpa etad

04120174 dhyāyaṁstadavyavahito vyasṛjatsamādhau

04120181 bhaktiṁ harau bhagavati pravahannajasram

04120182 ānandabāṣpakalayā muhurardyamānaḥ

04120183 viklidyamānahṛdayaḥ pulakācitāṅgo

04120184 nātmānamasmaradasāviti muktaliṅgaḥ

04120191 sa dadarśa vimānāgryaṁ nabhaso'vataraddhruvaḥ

04120192 vibhrājayaddaśa diśo rākāpatimivoditam

04120201 tatrānu devapravarau caturbhujau

04120202 śyāmau kiśorāvaruṇāmbujekṣaṇau

04120203 sthitāvavaṣṭabhya gadāṁ suvāsasau

04120204 kirīṭahārāṅgadacārukuṇḍalau

04120211 vijñāya tāvuttamagāyakiṅkarāv

04120212 abhyutthitaḥ sādhvasavismṛtakramaḥ

04120213 nanāma nāmāni gṛṇanmadhudviṣaḥ

04120214 pārṣatpradhānāviti saṁhatāñjaliḥ

04120221 taṁ kṛṣṇapādābhiniviṣṭacetasaṁ

04120222 baddhāñjaliṁ praśrayanamrakandharam

04120223 sunandanandāvupasṛtya sasmitaṁ

04120224 pratyūcatuḥ puṣkaranābhasammatau

04120230 sunandanandāvūcatuḥ

04120231 bho bho rājansubhadraṁ te vācaṁ no'vahitaḥ śṛṇu

04120232 yaḥ pañcavarṣastapasā bhavāndevamatītṛpat

04120241 tasyākhilajagaddhāturāvāṁ devasya śārṅgiṇaḥ

04120242 pārṣadāviha samprāptau netuṁ tvāṁ bhagavatpadam

04120251 sudurjayaṁ viṣṇupadaṁ jitaṁ tvayā yatsūrayo'prāpya vicakṣate param

04120252 ātiṣṭha taccandradivākarādayo graharkṣatārāḥ pariyanti dakṣiṇam

04120261 anāsthitaṁ te pitṛbhiranyairapyaṅga karhicit

04120262 ātiṣṭha jagatāṁ vandyaṁ tadviṣṇoḥ paramaṁ padam

04120271 etadvimānapravaramuttamaślokamaulinā

04120272 upasthāpitamāyuṣmannadhiroḍhuṁ tvamarhasi

04120280 maitreya uvāca

04120281 niśamya vaikuṇṭhaniyojyamukhyayormadhucyutaṁ vācamurukramapriyaḥ

04120282 kṛtābhiṣekaḥ kṛtanityamaṅgalo munīnpraṇamyāśiṣamabhyavādayat

04120291 parītyābhyarcya dhiṣṇyāgryaṁ pārṣadāvabhivandya ca

04120292 iyeṣa tadadhiṣṭhātuṁ bibhradrūpaṁ hiraṇmayam

04120301 tadottānapadaḥ putro dadarśāntakamāgatam

04120302 mṛtyormūrdhni padaṁ dattvā ārurohādbhutaṁ gṛham

04120311 tadā dundubhayo nedurmṛdaṅgapaṇavādayaḥ

04120312 gandharvamukhyāḥ prajaguḥ petuḥ kusumavṛṣṭayaḥ

04120321 sa ca svarlokamārokṣyansunītiṁ jananīṁ dhruvaḥ

04120322 anvasmaradagaṁ hitvā dīnāṁ yāsye triviṣṭapam

04120331 iti vyavasitaṁ tasya vyavasāya surottamau

04120332 darśayāmāsaturdevīṁ puro yānena gacchatīm

04120341 tatra tatra praśaṁsadbhiḥ pathi vaimānikaiḥ suraiḥ

04120342 avakīryamāṇo dadṛśe kusumaiḥ kramaśo grahān

04120351 trilokīṁ devayānena so'tivrajya munīnapi

04120352 parastādyaddhruvagatirviṣṇoḥ padamathābhyagāt

04120361 yadbhrājamānaṁ svarucaiva sarvato lokāstrayo hyanu vibhrājanta ete

04120362 yannāvrajanjantuṣu ye'nanugrahā vrajanti bhadrāṇi caranti ye'niśam

04120371 śāntāḥ samadṛśaḥ śuddhāḥ sarvabhūtānurañjanāḥ

04120372 yāntyañjasācyutapadamacyutapriyabāndhavāḥ

04120381 ityuttānapadaḥ putro dhruvaḥ kṛṣṇaparāyaṇaḥ

04120382 abhūttrayāṇāṁ lokānāṁ cūḍāmaṇirivāmalaḥ

04120391 gambhīravego'nimiṣaṁ jyotiṣāṁ cakramāhitam

04120392 yasminbhramati kauravya meḍhyāmiva gavāṁ gaṇaḥ

04120401 mahimānaṁ vilokyāsya nārado bhagavānṛṣiḥ

04120402 ātodyaṁ vitudañślokānsatre'gāyatpracetasām

04120410 nārada uvāca

04120411 nūnaṁ sunīteḥ patidevatāyāstapaḥprabhāvasya sutasya tāṁ gatim

04120412 dṛṣṭvābhyupāyānapi vedavādino naivādhigantuṁ prabhavanti kiṁ nṛpāḥ

04120421 yaḥ pañcavarṣo gurudāravākṣarairbhinnena yāto hṛdayena dūyatā

04120422 vanaṁ madādeśakaro'jitaṁ prabhuṁ jigāya tadbhaktaguṇaiḥ parājitam

04120431 yaḥ kṣatrabandhurbhuvi tasyādhirūḍhamanvārurukṣedapi varṣapūgaiḥ

04120432 ṣaṭpañcavarṣo yadahobhiralpaiḥ prasādya vaikuṇṭhamavāpa tatpadam

04120440 maitreya uvāca

04120441 etatte'bhihitaṁ sarvaṁ yatpṛṣṭo'hamiha tvayā

04120442 dhruvasyoddāmayaśasaścaritaṁ sammataṁ satām

04120451 dhanyaṁ yaśasyamāyuṣyaṁ puṇyaṁ svastyayanaṁ mahat

04120452 svargyaṁ dhrauvyaṁ saumanasyaṁ praśasyamaghamarṣaṇam

04120461 śrutvaitacchraddhayābhīkṣṇamacyutapriyaceṣṭitam

04120462 bhavedbhaktirbhagavati yayā syātkleśasaṅkṣayaḥ

04120471 mahattvamicchatāṁ tīrthaṁ śrotuḥ śīlādayo guṇāḥ

04120472 yatra tejastadicchūnāṁ māno yatra manasvinām

04120481 prayataḥ kīrtayetprātaḥ samavāye dvijanmanām

04120482 sāyaṁ ca puṇyaślokasya dhruvasya caritaṁ mahat

04120491 paurṇamāsyāṁ sinīvālyāṁ dvādaśyāṁ śravaṇe'thavā

04120492 dinakṣaye vyatīpāte saṅkrame'rkadine'pi vā

04120501 śrāvayecchraddadhānānāṁ tīrthapādapadāśrayaḥ

04120502 necchaṁstatrātmanātmānaṁ santuṣṭa iti sidhyati

04120511 jñānamajñātatattvāya yo dadyātsatpathe'mṛtam

04120512 kṛpālordīnanāthasya devāstasyānugṛhṇate

04120521 idaṁ mayā te'bhihitaṁ kurūdvaha dhruvasya vikhyātaviśuddhakarmaṇaḥ

04120522 hitvārbhakaḥ krīḍanakāni māturgṛhaṁ ca viṣṇuṁ śaraṇaṁ yo jagāma

04130010 sūta uvāca

04130011 niśamya kauṣāraviṇopavarṇitaṁ dhruvasya vaikuṇṭhapadādhirohaṇam

04130012 prarūḍhabhāvo bhagavatyadhokṣaje praṣṭuṁ punastaṁ viduraḥ pracakrame

04130020 vidura uvāca

04130021 ke te pracetaso nāma kasyāpatyāni suvrata

04130022 kasyānvavāye prakhyātāḥ kutra vā satramāsata

04130031 manye mahābhāgavataṁ nāradaṁ devadarśanam

04130032 yena proktaḥ kriyāyogaḥ paricaryāvidhirhareḥ

04130041 svadharmaśīlaiḥ puruṣairbhagavānyajñapūruṣaḥ

04130042 ijyamāno bhaktimatā nāradeneritaḥ kila

04130051 yāstā devarṣiṇā tatra varṇitā bhagavatkathāḥ

04130052 mahyaṁ śuśrūṣave brahmankārtsnyenācaṣṭumarhasi

04130060 maitreya uvāca

04130061 dhruvasya cotkalaḥ putraḥ pitari prasthite vanam

04130062 sārvabhaumaśriyaṁ naicchadadhirājāsanaṁ pituḥ

04130071 sa janmanopaśāntātmā niḥsaṅgaḥ samadarśanaḥ

04130072 dadarśa loke vitatamātmānaṁ lokamātmani

04130081 ātmānaṁ brahma nirvāṇaṁ pratyastamitavigraham

04130082 avabodharasaikātmyamānandamanusantatam

04130091 avyavacchinnayogāgni dagdhakarmamalāśayaḥ

04130092 svarūpamavarundhāno nātmano'nyaṁ tadaikṣata

04130101 jaḍāndhabadhironmatta mūkākṛtiratanmatiḥ

04130102 lakṣitaḥ pathi bālānāṁ praśāntārcirivānalaḥ

04130111 matvā taṁ jaḍamunmattaṁ kulavṛddhāḥ samantriṇaḥ

04130112 vatsaraṁ bhūpatiṁ cakruryavīyāṁsaṁ bhrameḥ sutam

04130121 svarvīthirvatsarasyeṣṭā bhāryāsūta ṣaḍātmajān

04130122 puṣpārṇaṁ tigmaketuṁ ca iṣamūrjaṁ vasuṁ jayam

04130131 puṣpārṇasya prabhā bhāryā doṣā ca dve babhūvatuḥ

04130132 prātarmadhyandinaṁ sāyamiti hyāsanprabhāsutāḥ

04130141 pradoṣo niśitho vyuṣṭa iti doṣāsutāstrayaḥ

04130142 vyuṣṭaḥ sutaṁ puṣkariṇyāṁ sarvatejasamādadhe

04130151 sa cakṣuḥ sutamākūtyāṁ patnyāṁ manumavāpa ha

04130152 manorasūta mahiṣī virajānnaḍvalā sutān

04130161 puruṁ kutsaṁ tritaṁ dyumnaṁ satyavantamṛtaṁ vratam

04130162 agniṣṭomamatīrātraṁ pradyumnaṁ śibimulmukam

04130171 ulmuko'janayatputrānpuṣkariṇyāṁ ṣaḍuttamān

04130172 aṅgaṁ sumanasaṁ khyātiṁ kratumaṅgirasaṁ gayam

04130181 sunīthāṅgasya yā patnī suṣuve venamulbaṇam

04130182 yaddauḥśīlyātsa rājarṣirnirviṇṇo niragātpurāt

04130191 yamaṅga śepuḥ kupitā vāgvajrā munayaḥ kila

04130192 gatāsostasya bhūyaste mamanthurdakṣiṇaṁ karam

04130201 arājake tadā loke dasyubhiḥ pīḍitāḥ prajāḥ

04130202 jāto nārāyaṇāṁśena pṛthurādyaḥ kṣitīśvaraḥ

04130210 vidura uvāca

04130211 tasya śīlanidheḥ sādhorbrahmaṇyasya mahātmanaḥ

04130212 rājñaḥ kathamabhūdduṣṭā prajā yadvimanā yayau

04130221 kiṁ vāṁho vena uddiśya brahmadaṇḍamayūyujan

04130222 daṇḍavratadhare rājñi munayo dharmakovidāḥ

04130231 nāvadhyeyaḥ prajāpālaḥ prajābhiraghavānapi

04130232 yadasau lokapālānāṁ bibhartyojaḥ svatejasā

04130241 etadākhyāhi me brahmansunīthātmajaceṣṭitam

04130242 śraddadhānāya bhaktāya tvaṁ parāvaravittamaḥ

04130250 maitreya uvāca

04130251 aṅgo'śvamedhaṁ rājarṣirājahāra mahākratum

04130252 nājagmurdevatāstasminnāhūtā brahmavādibhiḥ

04130261 tamūcurvismitāstatra yajamānamathartvijaḥ

04130262 havīṁṣi hūyamānāni na te gṛhṇanti devatāḥ

04130271 rājanhavīṁṣyaduṣṭāni śraddhayāsāditāni te

04130272 chandāṁsyayātayāmāni yojitāni dhṛtavrataiḥ

04130281 na vidāmeha devānāṁ helanaṁ vayamaṇvapi

04130282 yanna gṛhṇanti bhāgānsvānye devāḥ karmasākṣiṇaḥ

04130290 maitreya uvāca

04130291 aṅgo dvijavacaḥ śrutvā yajamānaḥ sudurmanāḥ

04130292 tatpraṣṭuṁ vyasṛjadvācaṁ sadasyāṁstadanujñayā

04130301 nāgacchantyāhutā devā na gṛhṇanti grahāniha

04130302 sadasaspatayo brūta kimavadyaṁ mayā kṛtam

04130310 sadasaspataya ūcuḥ

04130311 naradeveha bhavato nāghaṁ tāvanmanāksthitam

04130312 astyekaṁ prāktanamaghaṁ yadihedṛktvamaprajaḥ

04130321 tathā sādhaya bhadraṁ te ātmānaṁ suprajaṁ nṛpa

04130322 iṣṭaste putrakāmasya putraṁ dāsyati yajñabhuk

04130331 tathā svabhāgadheyāni grahīṣyanti divaukasaḥ

04130332 yadyajñapuruṣaḥ sākṣādapatyāya harirvṛtaḥ

04130341 tāṁstānkāmānharirdadyādyānyānkāmayate janaḥ

04130342 ārādhito yathaivaiṣa tathā puṁsāṁ phalodayaḥ

04130351 iti vyavasitā viprāstasya rājñaḥ prajātaye

04130352 puroḍāśaṁ niravapanśipiviṣṭāya viṣṇave

04130361 tasmātpuruṣa uttasthau hemamālyamalāmbaraḥ

04130362 hiraṇmayena pātreṇa siddhamādāya pāyasam

04130371 sa viprānumato rājā gṛhītvāñjalinaudanam

04130372 avaghrāya mudā yuktaḥ prādātpatnyā udāradhīḥ

04130381 sā tatpuṁsavanaṁ rājñī prāśya vai patyurādadhe

04130382 garbhaṁ kāla upāvṛtte kumāraṁ suṣuve'prajā

04130391 sa bāla eva puruṣo mātāmahamanuvrataḥ

04130392 adharmāṁśodbhavaṁ mṛtyuṁ tenābhavadadhārmikaḥ

04130401 sa śarāsanamudyamya mṛgayurvanagocaraḥ

04130402 hantyasādhurmṛgāndīnānveno'sāvityaraujjanaḥ

04130411 ākrīḍe krīḍato bālānvayasyānatidāruṇaḥ

04130412 prasahya niranukrośaḥ paśumāramamārayat

04130421 taṁ vicakṣya khalaṁ putraṁ śāsanairvividhairnṛpaḥ

04130422 yadā na śāsituṁ kalpo bhṛśamāsītsudurmanāḥ

04130431 prāyeṇābhyarcito devo ye'prajā gṛhamedhinaḥ

04130432 kadapatyabhṛtaṁ duḥkhaṁ ye na vindanti durbharam

04130441 yataḥ pāpīyasī kīrtiradharmaśca mahānnṛṇām

04130442 yato virodhaḥ sarveṣāṁ yata ādhiranantakaḥ

04130451 kastaṁ prajāpadeśaṁ vai mohabandhanamātmanaḥ

04130452 paṇḍito bahu manyeta yadarthāḥ kleśadā gṛhāḥ

04130461 kadapatyaṁ varaṁ manye sadapatyācchucāṁ padāt

04130462 nirvidyeta gṛhānmartyo yatkleśanivahā gṛhāḥ

04130471 evaṁ sa nirviṇṇamanā nṛpo gṛhānniśītha utthāya mahodayodayāt

04130472 alabdhanidro'nupalakṣito nṛbhirhitvā gato venasuvaṁ prasuptām

04130481 vijñāya nirvidya gataṁ patiṁ prajāḥ purohitāmātyasuhṛdgaṇādayaḥ

04130482 vicikyururvyāmatiśokakātarā yathā nigūḍhaṁ puruṣaṁ kuyoginaḥ

04130491 alakṣayantaḥ padavīṁ prajāpaterhatodyamāḥ pratyupasṛtya te purīm

04130492 ṛṣīnsametānabhivandya sāśravo nyavedayanpaurava bhartṛviplavam

04140010 maitreya uvāca

04140011 bhṛgvādayaste munayo lokānāṁ kṣemadarśinaḥ

04140012 goptaryasati vai nṝṇāṁ paśyantaḥ paśusāmyatām

04140021 vīramātaramāhūya sunīthāṁ brahmavādinaḥ

04140022 prakṛtyasammataṁ venamabhyaṣiñcanpatiṁ bhuvaḥ

04140031 śrutvā nṛpāsanagataṁ venamatyugraśāsanam

04140032 nililyurdasyavaḥ sadyaḥ sarpatrastā ivākhavaḥ

04140041 sa ārūḍhanṛpasthāna unnaddho'ṣṭavibhūtibhiḥ

04140042 avamene mahābhāgānstabdhaḥ sambhāvitaḥ svataḥ

04140051 evaṁ madāndha utsikto niraṅkuśa iva dvipaḥ

04140052 paryaṭanrathamāsthāya kampayanniva rodasī

04140061 na yaṣṭavyaṁ na dātavyaṁ na hotavyaṁ dvijāḥ kvacit

04140062 iti nyavārayaddharmaṁ bherīghoṣeṇa sarvaśaḥ

04140071 venasyāvekṣya munayo durvṛttasya viceṣṭitam

04140072 vimṛśya lokavyasanaṁ kṛpayocuḥ sma satriṇaḥ

04140081 aho ubhayataḥ prāptaṁ lokasya vyasanaṁ mahat

04140082 dāruṇyubhayato dīpte iva taskarapālayoḥ

04140091 arājakabhayādeṣa kṛto rājātadarhaṇaḥ

04140092 tato'pyāsīdbhayaṁ tvadya kathaṁ syātsvasti dehinām

04140101 aheriva payaḥpoṣaḥ poṣakasyāpyanarthabhṛt

04140102 venaḥ prakṛtyaiva khalaḥ sunīthāgarbhasambhavaḥ

04140111 nirūpitaḥ prajāpālaḥ sa jighāṁsati vai prajāḥ

04140112 tathāpi sāntvayemāmuṁ nāsmāṁstatpātakaṁ spṛśet

04140121 tadvidvadbhirasadvṛtto veno'smābhiḥ kṛto nṛpaḥ

04140122 sāntvito yadi no vācaṁ na grahīṣyatyadharmakṛt

04140131 lokadhikkārasandagdhaṁ dahiṣyāmaḥ svatejasā

04140132 evamadhyavasāyainaṁ munayo gūḍhamanyavaḥ

04140133 upavrajyābruvanvenaṁ sāntvayitvā ca sāmabhiḥ

04140140 munaya ūcuḥ

04140141 nṛpavarya nibodhaitadyatte vijñāpayāma bhoḥ

04140142 āyuḥśrībalakīrtīnāṁ tava tāta vivardhanam

04140151 dharma ācaritaḥ puṁsāṁ vāṅmanaḥkāyabuddhibhiḥ

04140152 lokānviśokānvitaratyathānantyamasaṅginām

04140161 sa te mā vinaśedvīra prajānāṁ kṣemalakṣaṇaḥ

04140162 yasminvinaṣṭe nṛpatiraiśvaryādavarohati

04140171 rājannasādhvamātyebhyaścorādibhyaḥ prajā nṛpaḥ

04140172 rakṣanyathā baliṁ gṛhṇanniha pretya ca modate

04140181 yasya rāṣṭre pure caiva bhagavānyajñapūruṣaḥ

04140182 ijyate svena dharmeṇa janairvarṇāśramānvitaiḥ

04140191 tasya rājño mahābhāga bhagavānbhūtabhāvanaḥ

04140192 parituṣyati viśvātmā tiṣṭhato nijaśāsane

04140201 tasmiṁstuṣṭe kimaprāpyaṁjagatāmīśvareśvare

04140202 lokāḥ sapālā hyetasmai haranti balimādṛtāḥ

04140211 taṁ sarvalokāmarayajñasaṅgrahaṁ trayīmayaṁ dravyamayaṁ tapomayam

04140212 yajñairvicitrairyajato bhavāya te rājansvadeśānanuroddhumarhasi

04140221 yajñena yuṣmadviṣaye dvijātibhirvitāyamānena surāḥ kalā hareḥ

04140222 sviṣṭāḥ sutuṣṭāḥ pradiśanti vāñchitaṁ taddhelanaṁ nārhasi vīra ceṣṭitum

04140230 vena uvāca

04140231 bāliśā bata yūyaṁ vā adharme dharmamāninaḥ

04140232 ye vṛttidaṁ patiṁ hitvā jāraṁ patimupāsate

04140241 avajānantyamī mūḍhā nṛparūpiṇamīśvaram

04140242 nānuvindanti te bhadramiha loke paratra ca

04140251 ko yajñapuruṣo nāma yatra vo bhaktirīdṛśī

04140252 bhartṛsnehavidūrāṇāṁ yathā jāre kuyoṣitām

04140261 viṣṇurviriñco giriśa indro vāyuryamo raviḥ

04140262 parjanyo dhanadaḥ somaḥ kṣitiragnirapāmpatiḥ

04140271 ete cānye ca vibudhāḥ prabhavo varaśāpayoḥ

04140272 dehe bhavanti nṛpateḥ sarvadevamayo nṛpaḥ

04140281 tasmānmāṁ karmabhirviprā yajadhvaṁ gatamatsarāḥ

04140282 baliṁ ca mahyaṁ harata matto'nyaḥ ko'grabhukpumān

04140290 maitreya uvāca

04140291 itthaṁ viparyayamatiḥ pāpīyānutpathaṁ gataḥ

04140292 anunīyamānastadyācñāṁ na cakre bhraṣṭamaṅgalaḥ

04140301 iti te'satkṛtāstena dvijāḥ paṇḍitamāninā

04140302 bhagnāyāṁ bhavyayācñāyāṁ tasmai vidura cukrudhuḥ

04140311 hanyatāṁ hanyatāmeṣa pāpaḥ prakṛtidāruṇaḥ

04140312 jīvanjagadasāvāśu kurute bhasmasāddhruvam

04140321 nāyamarhatyasadvṛtto naradevavarāsanam

04140322 yo'dhiyajñapatiṁ viṣṇuṁ vinindatyanapatrapaḥ

04140331 ko vainaṁ paricakṣīta venamekamṛte'śubham

04140332 prāpta īdṛśamaiśvaryaṁ yadanugrahabhājanaḥ

04140341 itthaṁ vyavasitā hantumṛṣayo rūḍhamanyavaḥ

04140342 nijaghnurhuṅkṛtairvenaṁ hatamacyutanindayā

04140351 ṛṣibhiḥ svāśramapadaṁ gate putrakalevaram

04140352 sunīthā pālayāmāsa vidyāyogena śocatī

04140361 ekadā munayaste tu sarasvatsalilāplutāḥ

04140362 hutvāgnīnsatkathāścakrurupaviṣṭāḥ sarittaṭe

04140371 vīkṣyotthitāṁstadotpātānāhurlokabhayaṅkarān

04140372 apyabhadramanāthāyā dasyubhyo na bhavedbhuvaḥ

04140381 evaṁ mṛśanta ṛṣayo dhāvatāṁ sarvatodiśam

04140382 pāṁsuḥ samutthito bhūriścorāṇāmabhilumpatām

04140391 tadupadravamājñāya lokasya vasu lumpatām

04140392 bhartaryuparate tasminnanyonyaṁ ca jighāṁsatām

04140401 coraprāyaṁ janapadaṁ hīnasattvamarājakam

04140402 lokānnāvārayañchaktā api taddoṣadarśinaḥ

04140411 brāhmaṇaḥ samadṛkṣānto dīnānāṁ samupekṣakaḥ

04140412 sravate brahma tasyāpi bhinnabhāṇḍātpayo yathā

04140421 nāṅgasya vaṁśo rājarṣereṣa saṁsthātumarhati

04140422 amoghavīryā hi nṛpā vaṁśe'sminkeśavāśrayāḥ

04140431 viniścityaivamṛṣayo vipannasya mahīpateḥ

04140432 mamanthurūruṁ tarasā tatrāsīdbāhuko naraḥ

04140441 kākakṛṣṇo'tihrasvāṅgo hrasvabāhurmahāhanuḥ

04140442 hrasvapānnimnanāsāgro raktākṣastāmramūrdhajaḥ

04140451 taṁ tu te'vanataṁ dīnaṁ kiṁ karomīti vādinam

04140452 niṣīdetyabruvaṁstāta sa niṣādastato'bhavat

04140461 tasya vaṁśyāstu naiṣādā girikānanagocarāḥ

04140462 yenāharajjāyamāno venakalmaṣamulbaṇam

04150010 maitreya uvāca

04150011 atha tasya punarviprairaputrasya mahīpateḥ

04150012 bāhubhyāṁ mathyamānābhyāṁ mithunaṁ samapadyata

04150021 taddṛṣṭvā mithunaṁ jātamṛṣayo brahmavādinaḥ

04150022 ūcuḥ paramasantuṣṭā viditvā bhagavatkalām

04150030 ṛṣaya ūcuḥ

04150031 eṣa viṣṇorbhagavataḥ kalā bhuvanapālinī

04150032 iyaṁ ca lakṣmyāḥ sambhūtiḥ puruṣasyānapāyinī

04150041 ayaṁ tu prathamo rājñāṁ pumānprathayitā yaśaḥ

04150042 pṛthurnāma mahārājo bhaviṣyati pṛthuśravāḥ

04150051 iyaṁ ca sudatī devī guṇabhūṣaṇabhūṣaṇā

04150052 arcirnāma varārohā pṛthumevāvarundhatī

04150061 eṣa sākṣāddhareraṁśojāto lokarirakṣayā

04150062 iyaṁ ca tatparā hi śrīranujajñe'napāyinī

04150070 maitreya uvāca

04150071 praśaṁsanti sma taṁ viprā gandharvapravarā jaguḥ

04150072 mumucuḥ sumanodhārāḥ siddhā nṛtyanti svaḥstriyaḥ

04150081 śaṅkhatūryamṛdaṅgādyā nedurdundubhayo divi

04150082 tatra sarva upājagmurdevarṣipitṝṇāṁ gaṇāḥ

04150091 brahmā jagadgururdevaiḥ sahāsṛtya sureśvaraiḥ

04150092 vainyasya dakṣiṇe haste dṛṣṭvā cihnaṁ gadābhṛtaḥ

04150101 pādayoraravindaṁ ca taṁ vai mene hareḥ kalām

04150102 yasyāpratihataṁ cakramaṁśaḥ sa parameṣṭhinaḥ

04150111 tasyābhiṣeka ārabdho brāhmaṇairbrahmavādibhiḥ

04150112 ābhiṣecanikānyasmai ājahruḥ sarvato janāḥ

04150121 saritsamudrā girayo nāgā gāvaḥ khagā mṛgāḥ

04150122 dyauḥ kṣitiḥ sarvabhūtāni samājahrurupāyanam

04150131 so'bhiṣikto mahārājaḥ suvāsāḥ sādhvalaṅkṛtaḥ

04150132 patnyārciṣālaṅkṛtayā vireje'gnirivāparaḥ

04150141 tasmai jahāra dhanado haimaṁ vīra varāsanam

04150142 varuṇaḥ salilasrāvamātapatraṁ śaśiprabham

04150151 vāyuśca vālavyajane dharmaḥ kīrtimayīṁ srajam

04150152 indraḥ kirīṭamutkṛṣṭaṁ daṇḍaṁ saṁyamanaṁ yamaḥ

04150161 brahmā brahmamayaṁ varma bhāratī hāramuttamam

04150162 hariḥ sudarśanaṁ cakraṁ tatpatnyavyāhatāṁ śriyam

04150171 daśacandramasiṁ rudraḥ śatacandraṁ tathāmbikā

04150172 somo'mṛtamayānaśvāṁstvaṣṭā rūpāśrayaṁ ratham

04150181 agnirājagavaṁ cāpaṁ sūryo raśmimayāniṣūn

04150182 bhūḥ pāduke yogamayyau dyauḥ puṣpāvalimanvaham

04150191 nāṭyaṁ sugītaṁ vāditramantardhānaṁ ca khecarāḥ

04150192 ṛṣayaścāśiṣaḥ satyāḥ samudraḥ śaṅkhamātmajam

04150201 sindhavaḥ parvatā nadyo rathavīthīrmahātmanaḥ

04150202 sūto'tha māgadho vandī taṁ stotumupatasthire

04150211 stāvakāṁstānabhipretya pṛthurvainyaḥ pratāpavān

04150212 meghanirhrādayā vācā prahasannidamabravīt

04150220 pṛthuruvāca

04150221 bhoḥ sūta he māgadha saumya vandinloke'dhunāspaṣṭaguṇasya me syāt

04150222 kimāśrayo me stava eṣa yojyatāṁ mā mayyabhūvanvitathā giro vaḥ

04150231 tasmātparokṣe'smadupaśrutānyalaṁ kariṣyatha stotramapīcyavācaḥ

04150232 satyuttamaślokaguṇānuvāde jugupsitaṁ na stavayanti sabhyāḥ

04150241 mahadguṇānātmani kartumīśaḥ kaḥ stāvakaiḥ stāvayate'sato'pi

04150242 te'syābhaviṣyanniti vipralabdho janāvahāsaṁ kumatirna veda

04150251 prabhavo hyātmanaḥ stotraṁjugupsantyapi viśrutāḥ

04150252 hrīmantaḥ paramodārāḥ pauruṣaṁ vā vigarhitam

04150261 vayaṁ tvaviditā loke sūtādyāpi varīmabhiḥ

04150262 karmabhiḥ kathamātmānaṁ gāpayiṣyāma bālavat

04160010 maitreya uvāca

04160011 iti bruvāṇaṁ nṛpatiṁ gāyakā municoditāḥ

04160012 tuṣṭuvustuṣṭamanasastadvāgamṛtasevayā

04160021 nālaṁ vayaṁ te mahimānuvarṇane yo devavaryo'vatatāra māyayā

04160022 venāṅgajātasya ca pauruṣāṇi te vācaspatīnāmapi babhramurdhiyaḥ

04160031 athāpyudāraśravasaḥ pṛthorhareḥ kalāvatārasya kathāmṛtādṛtāḥ

04160032 yathopadeśaṁ munibhiḥ pracoditāḥ ślāghyāni karmāṇi vayaṁ vitanmahi

04160041 eṣa dharmabhṛtāṁ śreṣṭho lokaṁ dharme'nuvartayan

04160042 goptā ca dharmasetūnāṁ śāstā tatparipanthinām

04160051 eṣa vai lokapālānāṁ bibhartyekastanau tanūḥ

04160052 kāle kāle yathābhāgaṁ lokayorubhayorhitam

04160061 vasu kāla upādatte kāle cāyaṁ vimuñcati

04160062 samaḥ sarveṣu bhūteṣu pratapansūryavadvibhuḥ

04160071 titikṣatyakramaṁ vainya uparyākramatāmapi

04160072 bhūtānāṁ karuṇaḥ śaśvadārtānāṁ kṣitivṛttimān

04160081 deve'varṣatyasau devo naradevavapurhariḥ

04160082 kṛcchraprāṇāḥ prajā hyeṣa rakṣiṣyatyañjasendravat

04160091 āpyāyayatyasau lokaṁ vadanāmṛtamūrtinā

04160092 sānurāgāvalokena viśadasmitacāruṇā

04160101 avyaktavartmaiṣa nigūḍhakāryo gambhīravedhā upaguptavittaḥ

04160102 anantamāhātmyaguṇaikadhāmā pṛthuḥ pracetā iva saṁvṛtātmā

04160111 durāsado durviṣaha āsanno'pi vidūravat

04160112 naivābhibhavituṁ śakyo venāraṇyutthito'nalaḥ

04160121 antarbahiśca bhūtānāṁ paśyankarmāṇi cāraṇaiḥ

04160122 udāsīna ivādhyakṣo vāyurātmeva dehinām

04160131 nādaṇḍyaṁ daṇḍayatyeṣa sutamātmadviṣāmapi

04160132 daṇḍayatyātmajamapi daṇḍyaṁ dharmapathe sthitaḥ

04160141 asyāpratihataṁ cakraṁ pṛthorāmānasācalāt

04160142 vartate bhagavānarko yāvattapati gogaṇaiḥ

04160151 rañjayiṣyati yallokamayamātmaviceṣṭitaiḥ

04160152 athāmumāhū rājānaṁ manorañjanakaiḥ prajāḥ

04160161 dṛḍhavrataḥ satyasandho brahmaṇyo vṛddhasevakaḥ

04160162 śaraṇyaḥ sarvabhūtānāṁ mānado dīnavatsalaḥ

04160171 mātṛbhaktiḥ parastrīṣu patnyāmardha ivātmanaḥ

04160172 prajāsu pitṛvatsnigdhaḥ kiṅkaro brahmavādinām

04160181 dehināmātmavatpreṣṭhaḥ suhṛdāṁ nandivardhanaḥ

04160182 muktasaṅgaprasaṅgo'yaṁ daṇḍapāṇirasādhuṣu

04160191 ayaṁ tu sākṣādbhagavāṁstryadhīśaḥ kūṭastha ātmā kalayāvatīrṇaḥ

04160192 yasminnavidyāracitaṁ nirarthakaṁ paśyanti nānātvamapi pratītam

04160201 ayaṁ bhuvo maṇḍalamodayādrergoptaikavīro naradevanāthaḥ

04160202 āsthāya jaitraṁ rathamāttacāpaḥ paryasyate dakṣiṇato yathārkaḥ

04160211 asmai nṛpālāḥ kila tatra tatra baliṁ hariṣyanti salokapālāḥ

04160212 maṁsyanta eṣāṁ striya ādirājaṁ cakrāyudhaṁ tadyaśa uddharantyaḥ

04160221 ayaṁ mahīṁ gāṁ duduhe'dhirājaḥ prajāpatirvṛttikaraḥ prajānām

04160222 yo līlayādrīnsvaśarāsakoṭyā bhindansamāṁ gāmakarodyathendraḥ

04160231 visphūrjayannājagavaṁ dhanuḥ svayaṁ yadācaratkṣmāmaviṣahyamājau

04160232 tadā nililyurdiśi diśyasanto lāṅgūlamudyamya yathā mṛgendraḥ

04160241 eṣo'śvamedhāñśatamājahāra sarasvatī prādurabhāvi yatra

04160242 ahārṣīdyasya hayaṁ purandaraḥ śatakratuścarame vartamāne

04160251 eṣa svasadmopavane sametya sanatkumāraṁ bhagavantamekam

04160252 ārādhya bhaktyālabhatāmalaṁ tajjñānaṁ yato brahma paraṁ vidanti

04160261 tatra tatra girastāstā iti viśrutavikramaḥ

04160262 śroṣyatyātmāśritā gāthāḥ pṛthuḥ pṛthuparākramaḥ

04160271 diśo vijityāpratiruddhacakraḥ svatejasotpāṭitalokaśalyaḥ

04160272 surāsurendrairupagīyamāna mahānubhāvo bhavitā patirbhuvaḥ

04170010 maitreya uvāca

04170011 evaṁ sa bhagavānvainyaḥ khyāpito guṇakarmabhiḥ

04170012 chandayāmāsa tānkāmaiḥ pratipūjyābhinandya ca

04170021 brāhmaṇapramukhānvarṇānbhṛtyāmātyapurodhasaḥ

04170022 paurānjānapadānśreṇīḥ prakṛtīḥ samapūjayat

04170030 vidura uvāca

04170031 kasmāddadhāra gorūpaṁ dharitrī bahurūpiṇī

04170032 yāṁ dudoha pṛthustatra ko vatso dohanaṁ ca kim

04170041 prakṛtyā viṣamā devī kṛtā tena samā katham

04170042 tasya medhyaṁ hayaṁ devaḥ kasya hetorapāharat

04170051 sanatkumārādbhagavato brahmanbrahmaviduttamāt

04170052 labdhvā jñānaṁ savijñānaṁ rājarṣiḥ kāṁ gatiṁ gataḥ

04170061 yaccānyadapi kṛṣṇasya bhavānbhagavataḥ prabhoḥ

04170062 śravaḥ suśravasaḥ puṇyaṁ pūrvadehakathāśrayam

04170071 bhaktāya me'nuraktāya tava cādhokṣajasya ca

04170072 vaktumarhasi yo'duhyadvainyarūpeṇa gāmimām

04170080 sūta uvāca

04170081 codito vidureṇaivaṁ vāsudevakathāṁ prati

04170082 praśasya taṁ prītamanā maitreyaḥ pratyabhāṣata

04170090 maitreya uvāca

04170091 yadābhiṣiktaḥ pṛthuraṅga viprairāmantrito janatāyāśca pālaḥ

04170092 prajā niranne kṣitipṛṣṭha etya kṣutkṣāmadehāḥ patimabhyavocan

04170101 vayaṁ rājañjāṭhareṇābhitaptā yathāgninā koṭarasthena vṛkṣāḥ

04170102 tvāmadya yātāḥ śaraṇaṁ śaraṇyaṁ yaḥ sādhito vṛttikaraḥ patirnaḥ

04170111 tanno bhavānīhatu rātave'nnaṁ kṣudhārditānāṁ naradevadeva

04170112 yāvanna naṅkṣyāmaha ujjhitorjā vārtāpatistvaṁ kila lokapālaḥ

04170120 maitreya uvāca

04170121 pṛthuḥ prajānāṁ karuṇaṁ niśamya paridevitam

04170122 dīrghaṁ dadhyau kuruśreṣṭha nimittaṁ so'nvapadyata

04170131 iti vyavasito buddhyā pragṛhītaśarāsanaḥ

04170132 sandadhe viśikhaṁ bhūmeḥ kruddhastripurahā yathā

04170141 pravepamānā dharaṇī niśāmyodāyudhaṁ ca tam

04170142 gauḥ satyapādravadbhītā mṛgīva mṛgayudrutā

04170151 tāmanvadhāvattadvainyaḥ kupito'tyaruṇekṣaṇaḥ

04170152 śaraṁ dhanuṣi sandhāya yatra yatra palāyate

04170161 sā diśo vidiśo devī rodasī cāntaraṁ tayoḥ

04170162 dhāvantī tatra tatrainaṁ dadarśānūdyatāyudham

04170171 loke nāvindata trāṇaṁ vainyānmṛtyoriva prajāḥ

04170172 trastā tadā nivavṛte hṛdayena vidūyatā

04170181 uvāca ca mahābhāgaṁ dharmajñāpannavatsala

04170182 trāhi māmapi bhūtānāṁ pālane'vasthito bhavān

04170191 sa tvaṁ jighāṁsase kasmāddīnāmakṛtakilbiṣām

04170192 ahaniṣyatkathaṁ yoṣāṁ dharmajña iti yo mataḥ

04170201 praharanti na vai strīṣu kṛtāgaḥsvapi jantavaḥ

04170202 kimuta tvadvidhā rājankaruṇā dīnavatsalāḥ

04170211 māṁ vipāṭyājarāṁ nāvaṁ yatra viśvaṁ pratiṣṭhitam

04170212 ātmānaṁ ca prajāścemāḥ kathamambhasi dhāsyasi

04170220 pṛthuruvāca

04170221 vasudhe tvāṁ vadhiṣyāmi macchāsanaparāṅmukhīm

04170222 bhāgaṁ barhiṣi yā vṛṅkte na tanoti ca no vasu

04170231 yavasaṁ jagdhyanudinaṁ naiva dogdhyaudhasaṁ payaḥ

04170232 tasyāmevaṁ hi duṣṭāyāṁ daṇḍo nātra na śasyate

04170241 tvaṁ khalvoṣadhibījāni prāksṛṣṭāni svayambhuvā

04170242 na muñcasyātmaruddhāni māmavajñāya mandadhīḥ

04170251 amūṣāṁ kṣutparītānāmārtānāṁ paridevitam

04170252 śamayiṣyāmi madbāṇairbhinnāyāstava medasā

04170261 pumānyoṣiduta klība ātmasambhāvano'dhamaḥ

04170262 bhūteṣu niranukrośo nṛpāṇāṁ tadvadho'vadhaḥ

04170271 tvāṁ stabdhāṁ durmadāṁ nītvā māyāgāṁ tilaśaḥ śaraiḥ

04170272 ātmayogabalenemā dhārayiṣyāmyahaṁ prajāḥ

04170281 evaṁ manyumayīṁ mūrtiṁ kṛtāntamiva bibhratam

04170282 praṇatā prāñjaliḥ prāha mahī sañjātavepathuḥ

04170290 dharovāca

04170291 namaḥ parasmai puruṣāya māyayā vinyastanānātanave guṇātmane

04170292 namaḥ svarūpānubhavena nirdhuta dravyakriyākārakavibhramormaye

04170301 yenāhamātmāyatanaṁ vinirmitā dhātrā yato'yaṁ guṇasargasaṅgrahaḥ

04170302 sa eva māṁ hantumudāyudhaḥ svarāḍupasthito'nyaṁ śaraṇaṁ kamāśraye

04170311 ya etadādāvasṛjaccarācaraṁ svamāyayātmāśrayayāvitarkyayā

04170312 tayaiva so'yaṁ kila goptumudyataḥ kathaṁ nu māṁ dharmaparo jighāṁsati

04170321 nūnaṁ bateśasya samīhitaṁ janaistanmāyayā durjayayākṛtātmabhiḥ

04170322 na lakṣyate yastvakarodakārayadyo'neka ekaḥ parataśca īśvaraḥ

04170331 sargādi yo'syānuruṇaddhi śaktibhirdravyakriyākārakacetanātmabhiḥ

04170332 tasmai samunnaddhaniruddhaśaktaye namaḥ parasmai puruṣāya vedhase

04170341 sa vai bhavānātmavinirmitaṁ jagadbhūtendriyāntaḥkaraṇātmakaṁ vibho

04170342 saṁsthāpayiṣyannaja māṁ rasātalādabhyujjahārāmbhasa ādisūkaraḥ

04170351 apāmupasthe mayi nāvyavasthitāḥ prajā bhavānadya rirakṣiṣuḥ kila

04170352 sa vīramūrtiḥ samabhūddharādharo yo māṁ payasyugraśaro jighāṁsasi

04170361 nūnaṁ janairīhitamīśvarāṇāmasmadvidhaistadguṇasargamāyayā

04170362 na jñāyate mohitacittavartmabhistebhyo namo vīrayaśaskarebhyaḥ

04180010 maitreya uvāca

04180011 itthaṁ pṛthumabhiṣṭūya ruṣā prasphuritādharam

04180012 punarāhāvanirbhītā saṁstabhyātmānamātmanā

04180021 sanniyacchābhibho manyuṁ nibodha śrāvitaṁ ca me

04180022 sarvataḥ sāramādatte yathā madhukaro budhaḥ

04180031 asminloke'thavāmuṣminmunibhistattvadarśibhiḥ

04180032 dṛṣṭā yogāḥ prayuktāśca puṁsāṁ śreyaḥprasiddhaye

04180041 tānātiṣṭhati yaḥ samyagupāyānpūrvadarśitān

04180042 avaraḥ śraddhayopeta upeyānvindate'ñjasā

04180051 tānanādṛtya yo'vidvānarthānārabhate svayam

04180052 tasya vyabhicarantyarthā ārabdhāśca punaḥ punaḥ

04180061 purā sṛṣṭā hyoṣadhayo brahmaṇā yā viśāmpate

04180062 bhujyamānā mayā dṛṣṭā asadbhiradhṛtavrataiḥ

04180071 apālitānādṛtā ca bhavadbhirlokapālakaiḥ

04180072 corībhūte'tha loke'haṁ yajñārthe'grasamoṣadhīḥ

04180081 nūnaṁ tā vīrudhaḥ kṣīṇā mayi kālena bhūyasā

04180082 tatra yogena dṛṣṭena bhavānādātumarhati

04180091 vatsaṁ kalpaya me vīra yenāhaṁ vatsalā tava

04180092 dhokṣye kṣīramayānkāmānanurūpaṁ ca dohanam

04180101 dogdhāraṁ ca mahābāho bhūtānāṁ bhūtabhāvana

04180102 annamīpsitamūrjasvadbhagavānvāñchate yadi

04180111 samāṁ ca kuru māṁ rājandevavṛṣṭaṁ yathā payaḥ

04180112 apartāvapi bhadraṁ te upāvarteta me vibho

04180121 iti priyaṁ hitaṁ vākyaṁ bhuva ādāya bhūpatiḥ

04180122 vatsaṁ kṛtvā manuṁ pāṇāvaduhatsakalauṣadhīḥ

04180131 tathāpare ca sarvatra sāramādadate budhāḥ

04180132 tato'nye ca yathākāmaṁ duduhuḥ pṛthubhāvitām

04180141 ṛṣayo duduhurdevīmindriyeṣvatha sattama

04180142 vatsaṁ bṛhaspatiṁ kṛtvā payaśchandomayaṁ śuci

04180151 kṛtvā vatsaṁ suragaṇā indraṁ somamadūduhan

04180152 hiraṇmayena pātreṇa vīryamojo balaṁ payaḥ

04180161 daiteyā dānavā vatsaṁ prahlādamasurarṣabham

04180162 vidhāyādūduhankṣīramayaḥpātre surāsavam

04180171 gandharvāpsaraso'dhukṣanpātre padmamaye payaḥ

04180172 vatsaṁ viśvāvasuṁ kṛtvā gāndharvaṁ madhu saubhagam

04180181 vatsena pitaro'ryamṇā kavyaṁ kṣīramadhukṣata

04180182 āmapātre mahābhāgāḥ śraddhayā śrāddhadevatāḥ

04180191 prakalpya vatsaṁ kapilaṁ siddhāḥ saṅkalpanāmayīm

04180192 siddhiṁ nabhasi vidyāṁ ca ye ca vidyādharādayaḥ

04180201 anye ca māyino māyāmantardhānādbhutātmanām

04180202 mayaṁ prakalpya vatsaṁ te duduhurdhāraṇāmayīm

04180211 yakṣarakṣāṁsi bhūtāni piśācāḥ piśitāśanāḥ

04180212 bhūteśavatsā duduhuḥ kapāle kṣatajāsavam

04180221 tathāhayo dandaśūkāḥ sarpā nāgāśca takṣakam

04180222 vidhāya vatsaṁ duduhurbilapātre viṣaṁ payaḥ

04180231 paśavo yavasaṁ kṣīraṁ vatsaṁ kṛtvā ca govṛṣam

04180232 araṇyapātre cādhukṣanmṛgendreṇa ca daṁṣṭriṇaḥ

04180241 kravyādāḥ prāṇinaḥ kravyaṁ duduhuḥ sve kalevare

04180242 suparṇavatsā vihagāścaraṁ cācarameva ca

04180251 vaṭavatsā vanaspatayaḥ pṛthagrasamayaṁ payaḥ

04180252 girayo himavadvatsā nānādhātūnsvasānuṣu

04180261 sarve svamukhyavatsena sve sve pātre pṛthakpayaḥ

04180262 sarvakāmadughāṁ pṛthvīṁ duduhuḥ pṛthubhāvitām

04180271 evaṁ pṛthvādayaḥ pṛthvīmannādāḥ svannamātmanaḥ

04180272 dohavatsādibhedena kṣīrabhedaṁ kurūdvaha

04180281 tato mahīpatiḥ prītaḥ sarvakāmadughāṁ pṛthuḥ

04180282 duhitṛtve cakāremāṁ premṇā duhitṛvatsalaḥ

04180291 cūrṇayansvadhanuṣkoṭyā girikūṭāni rājarāṭ

04180292 bhūmaṇḍalamidaṁ vainyaḥ prāyaścakre samaṁ vibhuḥ

04180301 athāsminbhagavānvainyaḥ prajānāṁ vṛttidaḥ pitā

04180302 nivāsānkalpayāṁ cakre tatra tatra yathārhataḥ

04180311 grāmānpuraḥ pattanāni durgāṇi vividhāni ca

04180312 ghoṣānvrajānsaśibirānākarānkheṭakharvaṭān

04180321 prākpṛthoriha naivaiṣā puragrāmādikalpanā

04180322 yathāsukhaṁ vasanti sma tatra tatrākutobhayāḥ

04190010 maitreya uvāca

04190011 athādīkṣata rājā tu hayamedhaśatena saḥ

04190012 brahmāvarte manoḥ kṣetre yatra prācī sarasvatī

04190021 tadabhipretya bhagavānkarmātiśayamātmanaḥ

04190022 śatakraturna mamṛṣe pṛthoryajñamahotsavam

04190031 yatra yajñapatiḥ sākṣādbhagavānharirīśvaraḥ

04190032 anvabhūyata sarvātmā sarvalokaguruḥ prabhuḥ

04190041 anvito brahmaśarvābhyāṁ lokapālaiḥ sahānugaiḥ

04190042 upagīyamāno gandharvairmunibhiścāpsarogaṇaiḥ

04190051 siddhā vidyādharā daityā dānavā guhyakādayaḥ

04190052 sunandanandapramukhāḥ pārṣadapravarā hareḥ

04190061 kapilo nārado datto yogeśāḥ sanakādayaḥ

04190062 tamanvīyurbhāgavatā ye ca tatsevanotsukāḥ

04190071 yatra dharmadughā bhūmiḥ sarvakāmadughā satī

04190072 dogdhi smābhīpsitānarthānyajamānasya bhārata

04190081 ūhuḥ sarvarasānnadyaḥ kṣīradadhyannagorasān

04190082 taravo bhūrivarṣmāṇaḥ prāsūyanta madhucyutaḥ

04190091 sindhavo ratnanikarāngirayo'nnaṁ caturvidham

04190092 upāyanamupājahruḥ sarve lokāḥ sapālakāḥ

04190101 iti cādhokṣajeśasya pṛthostu paramodayam

04190102 asūyanbhagavānindraḥ pratighātamacīkarat

04190111 carameṇāśvamedhena yajamāne yajuṣpatim

04190112 vainye yajñapaśuṁ spardhannapovāha tirohitaḥ

04190121 tamatrirbhagavānaikṣattvaramāṇaṁ vihāyasā

04190122 āmuktamiva pākhaṇḍaṁ yo'dharme dharmavibhramaḥ

04190131 atriṇā codito hantuṁ pṛthuputro mahārathaḥ

04190132 anvadhāvata saṅkruddhastiṣṭha tiṣṭheti cābravīt

04190141 taṁ tādṛśākṛtiṁ vīkṣya mene dharmaṁ śarīriṇam

04190142 jaṭilaṁ bhasmanācchannaṁ tasmai bāṇaṁ na muñcati

04190151 vadhānnivṛttaṁ taṁ bhūyo hantave'triracodayat

04190152 jahi yajñahanaṁ tāta mahendraṁ vibudhādhamam

04190161 evaṁ vainyasutaḥ proktastvaramāṇaṁ vihāyasā

04190162 anvadravadabhikruddho rāvaṇaṁ gṛdhrarāḍiva

04190171 so'śvaṁ rūpaṁ ca taddhitvā tasmā antarhitaḥ svarāṭ

04190172 vīraḥ svapaśumādāya pituryajñamupeyivān

04190181 tattasya cādbhutaṁ karma vicakṣya paramarṣayaḥ

04190182 nāmadheyaṁ dadustasmai vijitāśva iti prabho

04190191 upasṛjya tamastīvraṁ jahārāśvaṁ punarhariḥ

04190192 caṣālayūpataśchanno hiraṇyaraśanaṁ vibhuḥ

04190201 atriḥ sandarśayāmāsa tvaramāṇaṁ vihāyasā

04190202 kapālakhaṭvāṅgadharaṁ vīro nainamabādhata

04190211 atriṇā coditastasmai sandadhe viśikhaṁ ruṣā

04190212 so'śvaṁ rūpaṁ ca taddhitvā tasthāvantarhitaḥ svarāṭ

04190221 vīraścāśvamupādāya pitṛyajñamathāvrajat

04190222 tadavadyaṁ hare rūpaṁ jagṛhurjñānadurbalāḥ

04190231 yāni rūpāṇi jagṛhe indro hayajihīrṣayā

04190232 tāni pāpasya khaṇḍāni liṅgaṁ khaṇḍamihocyate

04190241 evamindre haratyaśvaṁ vainyayajñajighāṁsayā

04190242 tadgṛhītavisṛṣṭeṣu pākhaṇḍeṣu matirnṛṇām

04190251 dharma ityupadharmeṣu nagnaraktapaṭādiṣu

04190252 prāyeṇa sajjate bhrāntyā peśaleṣu ca vāgmiṣu

04190261 tadabhijñāya bhagavānpṛthuḥ pṛthuparākramaḥ

04190262 indrāya kupito bāṇamādattodyatakārmukaḥ

04190271 tamṛtvijaḥ śakravadhābhisandhitaṁ vicakṣya duṣprekṣyamasahyaraṁhasam

04190272 nivārayāmāsuraho mahāmate na yujyate'trānyavadhaḥ pracoditāt

04190281 vayaṁ marutvantamihārthanāśanaṁ hvayāmahe tvacchravasā hatatviṣam

04190282 ayātayāmopahavairanantaraṁ prasahya rājanjuhavāma te'hitam

04190291 ityāmantrya kratupatiṁ vidurāsyartvijo ruṣā

04190292 srugghastānjuhvato'bhyetya svayambhūḥ pratyaṣedhata

04190301 na vadhyo bhavatāmindro yadyajño bhagavattanuḥ

04190302 yaṁ jighāṁsatha yajñena yasyeṣṭāstanavaḥ surāḥ

04190311 tadidaṁ paśyata mahad dharmavyatikaraṁ dvijāḥ

04190312 indreṇānuṣṭhitaṁ rājñaḥ karmaitadvijighāṁsatā

04190321 pṛthukīrteḥ pṛthorbhūyāttarhyekonaśatakratuḥ

04190322 alaṁ te kratubhiḥ sviṣṭairyadbhavānmokṣadharmavit

04190331 naivātmane mahendrāya roṣamāhartumarhasi

04190332 ubhāvapi hi bhadraṁ te uttamaślokavigrahau

04190341 māsminmahārāja kṛthāḥ sma cintāṁ niśāmayāsmadvaca ādṛtātmā

04190342 yaddhyāyato daivahataṁ nu kartuṁ mano'tiruṣṭaṁ viśate tamo'ndham

04190351 kraturviramatāmeṣa deveṣu duravagrahaḥ

04190352 dharmavyatikaro yatra pākhaṇḍairindranirmitaiḥ

04190361 ebhirindropasaṁsṛṣṭaiḥ pākhaṇḍairhāribhirjanam

04190362 hriyamāṇaṁ vicakṣvainaṁ yaste yajñadhrugaśvamuṭ

04190371 bhavānparitrātumihāvatīrṇo dharmaṁ janānāṁ samayānurūpam

04190372 venāpacārādavaluptamadya taddehato viṣṇukalāsi vainya

04190381 sa tvaṁ vimṛśyāsya bhavaṁ prajāpate saṅkalpanaṁ viśvasṛjāṁ pipīpṛhi

04190382 aindrīṁ ca māyāmupadharmamātaraṁ pracaṇḍapākhaṇḍapathaṁ prabho jahi

04190390 maitreya uvāca

04190391 itthaṁ sa lokaguruṇā samādiṣṭo viśāmpatiḥ

04190392 tathā ca kṛtvā vātsalyaṁ maghonāpi ca sandadhe

04190401 kṛtāvabhṛthasnānāya pṛthave bhūrikarmaṇe

04190402 varāndaduste varadā ye tadbarhiṣi tarpitāḥ

04190411 viprāḥ satyāśiṣastuṣṭāḥ śraddhayā labdhadakṣiṇāḥ

04190412 āśiṣo yuyujuḥ kṣattarādirājāya satkṛtāḥ

04190421 tvayāhūtā mahābāho sarva eva samāgatāḥ

04190422 pūjitā dānamānābhyāṁ pitṛdevarṣimānavāḥ

04200010 maitreya uvāca

04200011 bhagavānapi vaikuṇṭhaḥ sākaṁ maghavatā vibhuḥ

04200012 yajñairyajñapatistuṣṭo yajñabhuktamabhāṣata

04200020 śrībhagavānuvāca

04200021 eṣa te'kārṣīdbhaṅgaṁ hayamedhaśatasya ha

04200022 kṣamāpayata ātmānamamuṣya kṣantumarhasi

04200031 sudhiyaḥ sādhavo loke naradeva narottamāḥ

04200032 nābhidruhyanti bhūtebhyo yarhi nātmā kalevaram

04200041 puruṣā yadi muhyanti tvādṛśā devamāyayā

04200042 śrama eva paraṁ jāto dīrghayā vṛddhasevayā

04200051 ataḥ kāyamimaṁ vidvānavidyākāmakarmabhiḥ

04200052 ārabdha iti naivāsminpratibuddho'nuṣajjate

04200061 asaṁsaktaḥ śarīre'sminnamunotpādite gṛhe

04200062 apatye draviṇe vāpi kaḥ kuryānmamatāṁ budhaḥ

04200071 ekaḥ śuddhaḥ svayaṁjyotirnirguṇo'sau guṇāśrayaḥ

04200072 sarvago'nāvṛtaḥ sākṣī nirātmātmātmanaḥ paraḥ

04200081 ya evaṁ santamātmānamātmasthaṁ veda pūruṣaḥ

04200082 nājyate prakṛtistho'pi tadguṇaiḥ sa mayi sthitaḥ

04200091 yaḥ svadharmeṇa māṁ nityaṁ nirāśīḥ śraddhayānvitaḥ

04200092 bhajate śanakaistasya mano rājanprasīdati

04200101 parityaktaguṇaḥ samyagdarśano viśadāśayaḥ

04200102 śāntiṁ me samavasthānaṁ brahma kaivalyamaśnute

04200111 udāsīnamivādhyakṣaṁ dravyajñānakriyātmanām

04200112 kūṭasthamimamātmānaṁ yo vedāpnoti śobhanam

04200121 bhinnasya liṅgasya guṇapravāho dravyakriyākārakacetanātmanaḥ

04200122 dṛṣṭāsu sampatsu vipatsu sūrayo na vikriyante mayi baddhasauhṛdāḥ

04200131 samaḥ samānottamamadhyamādhamaḥ sukhe ca duḥkhe ca jitendriyāśayaḥ

04200132 mayopakḷptākhilalokasaṁyuto vidhatsva vīrākhilalokarakṣaṇam

04200141 śreyaḥ prajāpālanameva rājño yatsāmparāye sukṛtātṣaṣṭhamaṁśam

04200142 hartānyathā hṛtapuṇyaḥ prajānāmarakṣitā karahāro'ghamatti

04200151 evaṁ dvijāgryānumatānuvṛtta dharmapradhāno'nyatamo'vitāsyāḥ

04200152 hrasvena kālena gṛhopayātāndraṣṭāsi siddhānanuraktalokaḥ

04200161 varaṁ ca matkañcana mānavendra vṛṇīṣva te'haṁ guṇaśīlayantritaḥ

04200162 nāhaṁ makhairvai sulabhastapobhiryogena vā yatsamacittavartī

04200170 maitreya uvāca

04200171 sa itthaṁ lokaguruṇā viṣvaksenena viśvajit

04200172 anuśāsita ādeśaṁ śirasā jagṛhe hareḥ

04200181 spṛśantaṁ pādayoḥ premṇā vrīḍitaṁ svena karmaṇā

04200182 śatakratuṁ pariṣvajya vidveṣaṁ visasarja ha

04200191 bhagavānatha viśvātmā pṛthunopahṛtārhaṇaḥ

04200192 samujjihānayā bhaktyā gṛhītacaraṇāmbujaḥ

04200201 prasthānābhimukho'pyenamanugrahavilambitaḥ

04200202 paśyanpadmapalāśākṣo na pratasthe suhṛtsatām

04200211 sa ādirājo racitāñjalirhariṁ vilokituṁ nāśakadaśrulocanaḥ

04200212 na kiñcanovāca sa bāṣpaviklavo hṛdopaguhyāmumadhādavasthitaḥ

04200221 athāvamṛjyāśrukalā vilokayannatṛptadṛggocaramāha pūruṣam

04200222 padā spṛśantaṁ kṣitimaṁsa unnate vinyastahastāgramuraṅgavidviṣaḥ

04200230 pṛthuruvāca

04200231 varānvibho tvadvaradeśvarādbudhaḥ kathaṁ vṛṇīte guṇavikriyātmanām

04200232 ye nārakāṇāmapi santi dehināṁ tānīśa kaivalyapate vṛṇe na ca

04200241 na kāmaye nātha tadapyahaṁ kvacinna yatra yuṣmaccaraṇāmbujāsavaḥ

04200242 mahattamāntarhṛdayānmukhacyuto vidhatsva karṇāyutameṣa me varaḥ

04200251 sa uttamaśloka mahanmukhacyuto bhavatpadāmbhojasudhā kaṇānilaḥ

04200252 smṛtiṁ punarvismṛtatattvavartmanāṁ kuyogināṁ no vitaratyalaṁ varaiḥ

04200261 yaśaḥ śivaṁ suśrava āryasaṅgame yadṛcchayā copaśṛṇoti te sakṛt

04200262 kathaṁ guṇajño viramedvinā paśuṁ śrīryatpravavre guṇasaṅgrahecchayā

04200271 athābhaje tvākhilapūruṣottamaṁ guṇālayaṁ padmakareva lālasaḥ

04200272 apyāvayorekapatispṛdhoḥ kalirna syātkṛtatvaccaraṇaikatānayoḥ

04200281 jagajjananyāṁ jagadīśa vaiśasaṁ syādeva yatkarmaṇi naḥ samīhitam

04200282 karoṣi phalgvapyuru dīnavatsalaḥ sva eva dhiṣṇye'bhiratasya kiṁ tayā

04200291 bhajantyatha tvāmata eva sādhavo vyudastamāyāguṇavibhramodayam

04200292 bhavatpadānusmaraṇādṛte satāṁ nimittamanyadbhagavanna vidmahe

04200301 manye giraṁ te jagatāṁ vimohinīṁ varaṁ vṛṇīṣveti bhajantamāttha yat

04200302 vācā nu tantyā yadi te jano'sitaḥ kathaṁ punaḥ karma karoti mohitaḥ

04200311 tvanmāyayāddhā jana īśa khaṇḍito yadanyadāśāsta ṛtātmano'budhaḥ

04200312 yathā caredbālahitaṁ pitā svayaṁ tathā tvamevārhasi naḥ samīhitum

04200320 maitreya uvāca

04200321 ityādirājena nutaḥ sa viśvadṛktamāha rājanmayi bhaktirastu te

04200322 diṣṭyedṛśī dhīrmayi te kṛtā yayā māyāṁ madīyāṁ tarati sma dustyajām

04200331 tattvaṁ kuru mayādiṣṭamapramattaḥ prajāpate

04200332 madādeśakaro lokaḥ sarvatrāpnoti śobhanam

04200340 maitreya uvāca

04200341 iti vainyasya rājarṣeḥ pratinandyārthavadvacaḥ

04200342 pūjito'nugṛhītvainaṁ gantuṁ cakre'cyuto matim

04200351 devarṣipitṛgandharva siddhacāraṇapannagāḥ

04200352 kinnarāpsaraso martyāḥ khagā bhūtānyanekaśaḥ

04200361 yajñeśvaradhiyā rājñā vāgvittāñjalibhaktitaḥ

04200362 sabhājitā yayuḥ sarve vaikuṇṭhānugatāstataḥ

04200371 bhagavānapi rājarṣeḥ sopādhyāyasya cācyutaḥ

04200372 haranniva mano'muṣya svadhāma pratyapadyata

04200381 adṛṣṭāya namaskṛtya nṛpaḥ sandarśitātmane

04200382 avyaktāya ca devānāṁ devāya svapuraṁ yayau

04210010 maitreya uvāca

04210011 mauktikaiḥ kusumasragbhirdukūlaiḥ svarṇatoraṇaiḥ

04210012 mahāsurabhibhirdhūpairmaṇḍitaṁ tatra tatra vai

04210021 candanāgurutoyārdra rathyācatvaramārgavat

04210022 puṣpākṣataphalaistokmairlājairarcirbhirarcitam

04210031 savṛndaiḥ kadalīstambhaiḥ pūgapotaiḥ pariṣkṛtam

04210032 tarupallavamālābhiḥ sarvataḥ samalaṅkṛtam

04210041 prajāstaṁ dīpabalibhiḥ sambhṛtāśeṣamaṅgalaiḥ

04210042 abhīyurmṛṣṭakanyāśca mṛṣṭakuṇḍalamaṇḍitāḥ

04210051 śaṅkhadundubhighoṣeṇa brahmaghoṣeṇa cartvijām

04210052 viveśa bhavanaṁ vīraḥ stūyamāno gatasmayaḥ

04210061 pūjitaḥ pūjayāmāsa tatra tatra mahāyaśāḥ

04210062 paurāñjānapadāṁstāṁstānprītaḥ priyavarapradaḥ

04210071 sa evamādīnyanavadyaceṣṭitaḥ karmāṇi bhūyāṁsi mahānmahattamaḥ

04210072 kurvanśaśāsāvanimaṇḍalaṁ yaśaḥ sphītaṁ nidhāyāruruhe paraṁ padam

04210080 sūta uvāca

04210081 tadādirājasya yaśo vijṛmbhitaṁ guṇairaśeṣairguṇavatsabhājitam

04210082 kṣattā mahābhāgavataḥ sadaspate kauṣāraviṁ prāha gṛṇantamarcayan

04210090 vidura uvāca

04210091 so'bhiṣiktaḥ pṛthurviprairlabdhāśeṣasurārhaṇaḥ

04210092 bibhratsa vaiṣṇavaṁ tejo bāhvoryābhyāṁ dudoha gām

04210101 ko nvasya kīrtiṁ na śṛṇotyabhijño yadvikramocchiṣṭamaśeṣabhūpāḥ

04210102 lokāḥ sapālā upajīvanti kāmamadyāpi tanme vada karma śuddham

04210110 maitreya uvāca

04210111 gaṅgāyamunayornadyorantarā kṣetramāvasan

04210112 ārabdhāneva bubhuje bhogānpuṇyajihāsayā

04210121 sarvatrāskhalitādeśaḥ saptadvīpaikadaṇḍadhṛk

04210122 anyatra brāhmaṇakulādanyatrācyutagotrataḥ

04210131 ekadāsīnmahāsatra dīkṣā tatra divaukasām

04210132 samājo brahmarṣīṇāṁ ca rājarṣīṇāṁ ca sattama

04210141 tasminnarhatsu sarveṣu svarciteṣu yathārhataḥ

04210142 utthitaḥ sadaso madhye tārāṇāmuḍurāḍiva

04210151 prāṁśuḥ pīnāyatabhujo gauraḥ kañjāruṇekṣaṇaḥ

04210152 sunāsaḥ sumukhaḥ saumyaḥ pīnāṁsaḥ sudvijasmitaḥ

04210161 vyūḍhavakṣā bṛhacchroṇirvalivalgudalodaraḥ

04210162 āvartanābhirojasvī kāñcanorurudagrapāt

04210171 sūkṣmavakrāsitasnigdha mūrdhajaḥ kambukandharaḥ

04210172 mahādhane dukūlāgrye paridhāyopavīya ca

04210181 vyañjitāśeṣagātraśrīrniyame nyastabhūṣaṇaḥ

04210182 kṛṣṇājinadharaḥ śrīmānkuśapāṇiḥ kṛtocitaḥ

04210191 śiśirasnigdhatārākṣaḥ samaikṣata samantataḥ

04210192 ūcivānidamurvīśaḥ sadaḥ saṁharṣayanniva

04210201 cāru citrapadaṁ ślakṣṇaṁ mṛṣṭaṁ gūḍhamaviklavam

04210202 sarveṣāmupakārārthaṁ tadā anuvadanniva

04210210 rājovāca

04210211 sabhyāḥ śṛṇuta bhadraṁ vaḥ sādhavo ya ihāgatāḥ

04210212 satsu jijñāsubhirdharmamāvedyaṁ svamanīṣitam

04210221 ahaṁ daṇḍadharo rājā prajānāmiha yojitaḥ

04210222 rakṣitā vṛttidaḥ sveṣu setuṣu sthāpitā pṛthak

04210231 tasya me tadanuṣṭhānādyānāhurbrahmavādinaḥ

04210232 lokāḥ syuḥ kāmasandohā yasya tuṣyati diṣṭadṛk

04210241 ya uddharetkaraṁ rājā prajā dharmeṣvaśikṣayan

04210242 prajānāṁ śamalaṁ bhuṅkte bhagaṁ ca svaṁ jahāti saḥ

04210251 tatprajā bhartṛpiṇḍārthaṁ svārthamevānasūyavaḥ

04210252 kurutādhokṣajadhiyastarhi me'nugrahaḥ kṛtaḥ

04210261 yūyaṁ tadanumodadhvaṁ pitṛdevarṣayo'malāḥ

04210262 kartuḥ śāsturanujñātustulyaṁ yatpretya tatphalam

04210271 asti yajñapatirnāma keṣāñcidarhasattamāḥ

04210272 ihāmutra ca lakṣyante jyotsnāvatyaḥ kvacidbhuvaḥ

04210281 manoruttānapādasya dhruvasyāpi mahīpateḥ

04210282 priyavratasya rājarṣeraṅgasyāsmatpituḥ pituḥ

04210291 īdṛśānāmathānyeṣāmajasya ca bhavasya ca

04210292 prahlādasya baleścāpi kṛtyamasti gadābhṛtā

04210301 dauhitrādīnṛte mṛtyoḥ śocyāndharmavimohitān

04210302 vargasvargāpavargāṇāṁ prāyeṇaikātmyahetunā

04210311 yatpādasevābhirucistapasvināmaśeṣajanmopacitaṁ malaṁ dhiyaḥ

04210312 sadyaḥ kṣiṇotyanvahamedhatī satī yathā padāṅguṣṭhaviniḥsṛtā sarit

04210321 vinirdhutāśeṣamanomalaḥ pumānasaṅgavijñānaviśeṣavīryavān

04210322 yadaṅghrimūle kṛtaketanaḥ punarna saṁsṛtiṁ kleśavahāṁ prapadyate

04210331 tameva yūyaṁ bhajatātmavṛttibhirmanovacaḥkāyaguṇaiḥ svakarmabhiḥ

04210332 amāyinaḥ kāmadughāṅghripaṅkajaṁ yathādhikārāvasitārthasiddhayaḥ

04210341 asāvihānekaguṇo'guṇo'dhvaraḥ pṛthagvidhadravyaguṇakriyoktibhiḥ

04210342 sampadyate'rthāśayaliṅganāmabhirviśuddhavijñānaghanaḥ svarūpataḥ

04210351 pradhānakālāśayadharmasaṅgrahe śarīra eṣa pratipadya cetanām

04210352 kriyāphalatvena vibhurvibhāvyate yathānalo dāruṣu tadguṇātmakaḥ

04210361 aho mamāmī vitarantyanugrahaṁ hariṁ guruṁ yajñabhujāmadhīśvaram

04210362 svadharmayogena yajanti māmakā nirantaraṁ kṣoṇitale dṛḍhavratāḥ

04210371 mā jātu tejaḥ prabhavenmaharddhibhistitikṣayā tapasā vidyayā ca

04210372 dedīpyamāne'jitadevatānāṁ kule svayaṁ rājakulāddvijānām

04210381 brahmaṇyadevaḥ puruṣaḥ purātano nityaṁ hariryaccaraṇābhivandanāt

04210382 avāpa lakṣmīmanapāyinīṁ yaśo jagatpavitraṁ ca mahattamāgraṇīḥ

04210391 yatsevayāśeṣaguhāśayaḥ svarāḍviprapriyastuṣyati kāmamīśvaraḥ

04210392 tadeva taddharmaparairvinītaiḥ sarvātmanā brahmakulaṁ niṣevyatām

04210401 pumānlabhetānativelamātmanaḥ prasīdato'tyantaśamaṁ svataḥ svayam

04210402 yannityasambandhaniṣevayā tataḥ paraṁ kimatrāsti mukhaṁ havirbhujām

04210411 aśnātyanantaḥ khalu tattvakovidaiḥ śraddhāhutaṁ yanmukha ijyanāmabhiḥ

04210412 na vai tathā cetanayā bahiṣkṛte hutāśane pāramahaṁsyaparyaguḥ

04210421 yadbrahma nityaṁ virajaṁ sanātanaṁ śraddhātapomaṅgalamaunasaṁyamaiḥ

04210422 samādhinā bibhrati hārthadṛṣṭaye yatredamādarśa ivāvabhāsate

04210431 teṣāmahaṁ pādasarojareṇumāryā vaheyādhikirīṭamāyuḥ

04210432 yaṁ nityadā bibhrata āśu pāpaṁ naśyatyamuṁ sarvaguṇā bhajanti

04210441 guṇāyanaṁ śīladhanaṁ kṛtajñaṁ vṛddhāśrayaṁ saṁvṛṇate'nu sampadaḥ

04210442 prasīdatāṁ brahmakulaṁ gavāṁ ca janārdanaḥ sānucaraśca mahyam

04210450 maitreya uvāca

04210461 iti bruvāṇaṁ nṛpatiṁ pitṛdevadvijātayaḥ

04210462 tuṣṭuvurhṛṣṭamanasaḥ sādhuvādena sādhavaḥ

04210471 putreṇa jayate lokāniti satyavatī śrutiḥ

04210472 brahmadaṇḍahataḥ pāpo yadveno'tyatarattamaḥ

04210481 hiraṇyakaśipuścāpi bhagavannindayā tamaḥ

04210482 vivikṣuratyagātsūnoḥ prahlādasyānubhāvataḥ

04210491 vīravarya pitaḥ pṛthvyāḥ samāḥ sañjīva śāśvatīḥ

04210492 yasyedṛśyacyute bhaktiḥ sarvalokaikabhartari

04210501 aho vayaṁ hyadya pavitrakīrte tvayaiva nāthena mukundanāthāḥ

04210502 ya uttamaślokatamasya viṣṇorbrahmaṇyadevasya kathāṁ vyanakti

04210511 nātyadbhutamidaṁ nātha tavājīvyānuśāsanam

04210512 prajānurāgo mahatāṁ prakṛtiḥ karuṇātmanām

04210521 adya nastamasaḥ pārastvayopāsāditaḥ prabho

04210522 bhrāmyatāṁ naṣṭadṛṣṭīnāṁ karmabhirdaivasaṁjñitaiḥ

04210531 namo vivṛddhasattvāya puruṣāya mahīyase

04210532 yo brahma kṣatramāviśya bibhartīdaṁ svatejasā

04220010 maitreya uvāca

04220011 janeṣu pragṛṇatsvevaṁ pṛthuṁ pṛthulavikramam

04220012 tatropajagmurmunayaścatvāraḥ sūryavarcasaḥ

04220021 tāṁstu siddheśvarānrājā vyomno'vatarato'rciṣā

04220022 lokānapāpānkurvāṇānsānugo'caṣṭa lakṣitān

04220031 taddarśanodgatānprāṇānpratyāditsurivotthitaḥ

04220032 sasadasyānugo vainya indriyeśo guṇāniva

04220041 gauravādyantritaḥ sabhyaḥ praśrayānatakandharaḥ

04220042 vidhivatpūjayāṁ cakre gṛhītādhyarhaṇāsanān

04220051 tatpādaśaucasalilairmārjitālakabandhanaḥ

04220052 tatra śīlavatāṁ vṛttamācaranmānayanniva

04220061 hāṭakāsana āsīnānsvadhiṣṇyeṣviva pāvakān

04220062 śraddhāsaṁyamasaṁyuktaḥ prītaḥ prāha bhavāgrajān

04220070 pṛthuruvāca

04220071 aho ācaritaṁ kiṁ me maṅgalaṁ maṅgalāyanāḥ

04220072 yasya vo darśanaṁ hyāsīddurdarśānāṁ ca yogibhiḥ

04220081 kiṁ tasya durlabhataramiha loke paratra ca

04220082 yasya viprāḥ prasīdanti śivo viṣṇuśca sānugaḥ

04220091 naiva lakṣayate loko lokānparyaṭato'pi yān

04220092 yathā sarvadṛśaṁ sarva ātmānaṁ ye'sya hetavaḥ

04220101 adhanā api te dhanyāḥ sādhavo gṛhamedhinaḥ

04220102 yadgṛhā hyarhavaryāmbu tṛṇabhūmīśvarāvarāḥ

04220111 vyālālayadrumā vai teṣvariktākhilasampadaḥ

04220112 yadgṛhāstīrthapādīya pādatīrthavivarjitāḥ

04220121 svāgataṁ vo dvijaśreṣṭhā yadvratāni mumukṣavaḥ

04220122 caranti śraddhayā dhīrā bālā eva bṛhanti ca

04220131 kaccinnaḥ kuśalaṁ nāthā indriyārthārthavedinām

04220132 vyasanāvāpa etasminpatitānāṁ svakarmabhiḥ

04220141 bhavatsu kuśalapraśna ātmārāmeṣu neṣyate

04220142 kuśalākuśalā yatra na santi mativṛttayaḥ

04220151 tadahaṁ kṛtaviśrambhaḥ suhṛdo vastapasvinām

04220152 sampṛcche bhava etasminkṣemaḥ kenāñjasā bhavet

04220161 vyaktamātmavatāmātmā bhagavānātmabhāvanaḥ

04220162 svānāmanugrahāyemāṁ siddharūpī caratyajaḥ

04220170 maitreya uvāca

04220171 pṛthostatsūktamākarṇya sāraṁ suṣṭhu mitaṁ madhu

04220172 smayamāna iva prītyā kumāraḥ pratyuvāca ha

04220180 sanatkumāra uvāca

04220181 sādhu pṛṣṭaṁ mahārāja sarvabhūtahitātmanā

04220182 bhavatā viduṣā cāpi sādhūnāṁ matirīdṛśī

04220191 saṅgamaḥ khalu sādhūnāmubhayeṣāṁ ca sammataḥ

04220192 yatsambhāṣaṇasampraśnaḥ sarveṣāṁ vitanoti śam

04220201 astyeva rājanbhavato madhudviṣaḥ pādāravindasya guṇānuvādane

04220202 ratirdurāpā vidhunoti naiṣṭhikī kāmaṁ kaṣāyaṁ malamantarātmanaḥ

04220211 śāstreṣviyāneva suniścito nṛṇāṁ kṣemasya sadhryagvimṛśeṣu hetuḥ

04220212 asaṅga ātmavyatirikta ātmani dṛḍhā ratirbrahmaṇi nirguṇe ca yā

04220221 sā śraddhayā bhagavaddharmacaryayā jijñāsayādhyātmikayoganiṣṭhayā

04220222 yogeśvaropāsanayā ca nityaṁ puṇyaśravaḥkathayā puṇyayā ca

04220231 arthendriyārāmasagoṣṭhyatṛṣṇayā tatsammatānāmaparigraheṇa ca

04220232 viviktarucyā paritoṣa ātmani vinā harerguṇapīyūṣapānāt

04220241 ahiṁsayā pāramahaṁsyacaryayā smṛtyā mukundācaritāgryasīdhunā

04220242 yamairakāmairniyamaiścāpyanindayā nirīhayā dvandvatitikṣayā ca

04220251 harermuhustatparakarṇapūra guṇābhidhānena vijṛmbhamāṇayā

04220252 bhaktyā hyasaṅgaḥ sadasatyanātmani syānnirguṇe brahmaṇi cāñjasā ratiḥ

04220261 yadā ratirbrahmaṇi naiṣṭhikī pumānācāryavānjñānavirāgaraṁhasā

04220262 dahatyavīryaṁ hṛdayaṁ jīvakośaṁ pañcātmakaṁ yonimivotthito'gniḥ

04220271 dagdhāśayo muktasamastatadguṇo naivātmano bahirantarvicaṣṭe

04220272 parātmanoryadvyavadhānaṁ purastātsvapne yathā puruṣastadvināśe

04220281 ātmānamindriyārthaṁ ca paraṁ yadubhayorapi

04220282 satyāśaya upādhau vai pumānpaśyati nānyadā

04220291 nimitte sati sarvatra jalādāvapi pūruṣaḥ

04220292 ātmanaśca parasyāpi bhidāṁ paśyati nānyadā

04220301 indriyairviṣayākṛṣṭairākṣiptaṁ dhyāyatāṁ manaḥ

04220302 cetanāṁ harate buddheḥ stambastoyamiva hradāt

04220311 bhraśyatyanusmṛtiścittaṁ jñānabhraṁśaḥ smṛtikṣaye

04220312 tadrodhaṁ kavayaḥ prāhurātmāpahnavamātmanaḥ

04220321 nātaḥ parataro loke puṁsaḥ svārthavyatikramaḥ

04220322 yadadhyanyasya preyastvamātmanaḥ svavyatikramāt

04220331 arthendriyārthābhidhyānaṁ sarvārthāpahnavo nṛṇām

04220332 bhraṁśito jñānavijñānādyenāviśati mukhyatām

04220341 na kuryātkarhicitsaṅgaṁ tamastīvraṁ titīriṣuḥ

04220342 dharmārthakāmamokṣāṇāṁ yadatyantavighātakam

04220351 tatrāpi mokṣa evārtha ātyantikatayeṣyate

04220352 traivargyo'rtho yato nityaṁ kṛtāntabhayasaṁyutaḥ

04220361 pare'vare ca ye bhāvā guṇavyatikarādanu

04220362 na teṣāṁ vidyate kṣemamīśavidhvaṁsitāśiṣām

04220371 tattvaṁ narendra jagatāmatha tasthūṣāṁ ca

04220372 dehendriyāsudhiṣaṇātmabhirāvṛtānām

04220373 yaḥ kṣetravittapatayā hṛdi viśvagāviḥ

04220374 pratyakcakāsti bhagavāṁstamavehi so'smi

04220381 yasminnidaṁ sadasadātmatayā vibhāti

04220382 māyā vivekavidhuti sraji vāhibuddhiḥ

04220383 taṁ nityamuktapariśuddhaviśuddhatattvaṁ

04220384 pratyūḍhakarmakalilaprakṛtiṁ prapadye

04220391 yatpādapaṅkajapalāśavilāsabhaktyā

04220392 karmāśayaṁ grathitamudgrathayanti santaḥ

04220393 tadvanna riktamatayo yatayo'pi ruddha

04220394 srotogaṇāstamaraṇaṁ bhaja vāsudevam

04220401 kṛcchro mahāniha bhavārṇavamaplaveśāṁ

04220402 ṣaḍvarganakramasukhena titīrṣanti

04220403 tattvaṁ harerbhagavato bhajanīyamaṅghriṁ

04220404 kṛtvoḍupaṁ vyasanamuttara dustarārṇam

04220410 maitreya uvāca

04220411 sa evaṁ brahmaputreṇa kumāreṇātmamedhasā

04220412 darśitātmagatiḥ samyakpraśasyovāca taṁ nṛpaḥ

04220420 rājovāca

04220421 kṛto me'nugrahaḥ pūrvaṁ hariṇārtānukampinā

04220422 tamāpādayituṁ brahmanbhagavanyūyamāgatāḥ

04220431 niṣpāditaśca kārtsnyena bhagavadbhirghṛṇālubhiḥ

04220432 sādhūcchiṣṭaṁ hi me sarvamātmanā saha kiṁ dade

04220441 prāṇā dārāḥ sutā brahmangṛhāśca saparicchadāḥ

04220442 rājyaṁ balaṁ mahī kośa iti sarvaṁ niveditam

04220451 saināpatyaṁ ca rājyaṁ ca daṇḍanetṛtvameva ca

04220452 sarva lokādhipatyaṁ ca vedaśāstravidarhati

04220461 svameva brāhmaṇo bhuṅkte svaṁ vaste svaṁ dadāti ca

04220462 tasyaivānugraheṇānnaṁ bhuñjate kṣatriyādayaḥ

04220471 yairīdṛśī bhagavato gatirātmavāda

04220472 ekāntato nigamibhiḥ pratipāditā naḥ

04220473 tuṣyantvadabhrakaruṇāḥ svakṛtena nityaṁ

04220474 ko nāma tatpratikaroti vinodapātram

04220480 maitreya uvāca

04220481 ta ātmayogapataya ādirājena pūjitāḥ

04220482 śīlaṁ tadīyaṁ śaṁsantaḥ khe'bhavanmiṣatāṁ nṛṇām